Pierwszą myślą, kiedy mowa jest o
antykach, to potrzeba sprecyzowania tego terminu. Otóż Antykiem w historii
nazywamy Starożytność, czyli okres przed Średniowieczem. Natomiast jeśli mówimy
o antykach i rzecz dotyczy przedmiotów użytkowych np. mebli, to już inna
sprawa. Najczęściej antykami określamy przedmioty stare, sprzed XX w. Choć niektórzy powątpiewają mówiąc, XIX w – a
cóż to za antyk. Podobnie ma się z lalkami.
Mamy czasem możliwość w renomowanych
muzeach Egiptu, Grecji czy Włoch zobaczyć naprawdę antyczne lalki.
Jak np. takie:
 |
| Egipt, figurka kobiety, ruchome ręce. |
 |
| Korynt V w. p.n.e. |
 |
| Rzym, lalka z kości słoniowej II w. n.e. |
 |
| Lalka z drewna II w. n.e. |
Ale najczęściej jednak antycznymi
lalkami nazywamy lalki XVII-XIX w. Spotkałam się nawet z określeniem antyczna
lalka celuloidowa, ale to oczywiście przegięcie.
Moja kolekcja jest bardzo uboga w
„antyki” to dwie niekompletne porcelanowe lalki z końca XIX w. Uszkodzona
figurka Frozen Charlotte i Złoty Anioł Norymberski z biskwitową główką parianki.
 |
| Charlotte |
 |
| Moja Parianka |
Nie wszystkie lalki służyły do zabawy.
Lalki zabawki najczęściej wykonane były z materiałów nietrwałych – tkaniny,
skóra, drewno, a w dodatku najczęściej wybawione do cna , kończyły swoja
karierę w piecu.
 |
| lalki drewniane XVIII w. tzw. Peg dolls |
Co innego lalki dla dorosłych. Były to najczęściej drewniane
lalki manekiny do prezentowania miniatur ubiorów. Podobno istniały już w XIV w. Pierwszą lalką modelką w Polsce była zamówiona
przez żonę Władysława IV, Cecylię Renatę lalka z Niderlandów. Dostarczył ją
poseł w 1642 r., ponieważ królowa skarżyła się na modę panującą na polskim
dworze. Niestety , z tego co wiem, lalka się nie zachowała.
 |
| Lalka księżniczki Katarzyny córki Karola IX około 1600 r. |
Sporo natomiast tych lalek, zwanych Pandorami,
zachowało się we Francji, Holandii i
Anglii . Można je znaleźć w muzeach i prywatnych kolekcjach.
 |
| Pandora XVIII w. |
 |
| Pandora XVIII w. |
XIX w. wywrócił wszystko do góry
nogami. Rewolucja przemysłowa przyczyniła się do wzrostu bogactwa mieszczaństwa,
zaś duża śmiertelność wśród dzieci, do szczególnego ich traktowania. Dzieci
stawały się oczkiem w głowie rodziców, a co za tym idzie były rozpieszczane i
obdarowywane zabawkami. Nastąpił rozkwit lalkarstwa. Szczególnie przyczyniła
się do tego produkcja w miarę tanich elementów do stworzenia lalki z porcelany.
Główek, nóżek i rączek. Matki mogły obniżyć koszt zabawki samodzielnie szyjąc i
wypychając korpusy oraz wykonując dla nich ubiory.
 |
| Lalka do samodzielnego uszycia. XIX w. |
Potęgą w produkcji lalek
porcelanowych w XIX w. były Niemcy. Niemieckie fabryki produkowały też elementy
dla zakładów produkujących lalki w innych krajach.
Żeby nie zanudzać Was suchymi faktami
teraz sporo zdjęć. Oczywiście z Internetu.
