Στο ποτάμι της συλλογικής ευθύνης, οι ένοχοι βαφτίζονται αθώοι

Το έγραψα με τις πρώτες γκρίνιες, όταν ξέσπασε η κρίση, με αρχικό τίτλο «ίσως φταίνε τα φεγγάρια» Το επαναφέρω τώρα που συνήλθαμε από το πρώτο σοκ. Το να προτάσσουμε την συλλογική ευθύνη, από τη μία δείχνει μεγαλοψυχία, από την άλλη όμως κρύβει ένα μεγάλο ψέμα. Είναι εύκολο με ένα γενικό αφορισμό, να ρίχνουμε στη λήθη, όλες τις ευθύνες και αυτές που δεν μας αναλογούν, κλείνοντας έτσι το κεφάλαιο μιας εποχής, που ουσιαστικά δε θέλουμε να θυμόμαστε. Η λογική των συγκοινωνούντων δοχείων, δίνει διέξοδο στην διαλεκτική, να καταλήξει στα αδιέξοδα που επιθυμεί. Κάπως έτσι κλείνουμε τα κεφάλαια, εισπράττοντας το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί, ώστε να νοιώθουμε τις απαραίτητες ενοχές, για να μπορούμε να αθωώνουμε τους άλλους. Φταίω εγώ, φταις εσύ, φταίνε αυτοί και άλλοι, φταίει το σύστημα, για να καταλήξουμε στην ουσία ότι δεν φταίει κανένας. Αυτή η αλληλεγγύη στην ανάληψη ευθυνών, φαίνεται πως λειτουργεί κατευναστικά τις ώρες της κρίσης. Είναι αυτό που συμβαίνει και στις σχέσεις, φταίμε και δυο λέμε, αποφεύγοντας να ψάξουμε τις βαθύτερες αιτίες, κλείνοντας βιαστικά την πόρτα στην αλήθεια, ως που έρχεται κάποια στιγμή, όταν το κλίμα έχει αποφορτιστεί, να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, είναι η στιγμή που ουσιαστικά τα βρίσκουμε με τον εαυτό μας.

Φταίγανε οι εκσυγχρονιστές του ΠΑΣΟΚ, που οδήγησαν την χώρα στη καταστροφή, εσχάτως διαπιστώσαμε ότι ο πάλε ποτέ ιστορικός ηγέτης της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, Άκης Τσοχατζόπουλος λειτουργούσε αμερικάνικα. Που να ακουμπήσει πια αυτός ο Λαός.
Φταίει ο Λαός για τις επιλογές του και τη συμπεριφορά που επέδειξε όλα αυτά τα χρόνια, δεν μπορεί όμως να μπει στο ίδιο τσουβάλι με τους κλέφτες και τους ψεύτες. Και επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν όλοι το ίδιο, μόνο ο καταμερισμός ευθυνών θα επιφέρει την δικαιοσύνη.
Σε αυτό το μεγάλο δικαστήριο οι τιμωρίες πρέπει να είναι ανάλογες των αξιόποινων πράξεων. Κάποιοι να κρεμαστούν κάποιοι να τιμωρηθούν με αναστολή και κάποιοι να αθωωθούν λόγω βλακείας. Το πρόβλημα είναι ποιοι θα είναι αυτοί που θα δικάσουν.
Γι’ αυτό θα συνεχίσουμε την αλληλεγγύη στην ανάληψη ευθυνών με την σιγουριά ότι πάντα κάτι θα βρίσκουμε για ρίχνουμε την ευθύνη, αρκεί να μην είναι αυτό το κάτι, αυτό που πραγματικά φταίει. Επειδή η συζήτηση είναι ατέρμονη «μες στην υπόγεια την ταβέρνα» ας κλείσουμε με δυο στίχους του Κώστα Βάρναλη
«Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!
Φταίει ο Θεός που μας μισεί!
Φταίει το κεφάλι το κακό μας!
Φταίει πρώτ' απ' 'όλα το κρασί!»
«Όταν πεθαίνει βασιλιάς, μη χαίρεσαι λαουτζίκο
Μη λες πως θάν΄ καλύτερος ο νυν από τον τέως
Πως θάναι το λυκόπουλο καλύτερο απ΄ τον λύκο.
Τότε μονάχα να χαρείς: αν θάναι ο τελευταίος.»

Ο χρόνος σβήνει ότι δεν αξίζει να μείνει

Ένα κείμενο της Ρέας Βιτάλη παρακάτω, με τίτλο «Κουλούρης VS Νίκος Ρίζος» από την ηλεκτρονική σελίδα «πρωταγωνιστές». Αφορά το «δικό μας» Κίμωνα Κουλούρη, με αφορμή το τελευταίο του επεισόδιο. Σας το μεταφέρω γιατί είναι από τα κείμενα που ήθελα να είχα γράψει.
Όποιος βλέπει ασπρόμαυρες ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου μπορεί ν’ αναγνωρίσει τους ρόλους πριν δει το έργο. Ο Κωνσταντάρας είναι πάντα ο πλούσιος, ο Ρίζος είναι το ψευτομαγκάκι, ο Μπάρκουλης ο ωραίος, ο Γκιωνάκης ο βλάκας, ο Ορέστης Μακρής ο μπεκρής κ.λ.π. Έτσι και στη ζωή. Ένα χωριό η πατρίδα μας. Γνωριζόμαστε μια χαρά. Μοιρασμένοι σχεδόν οι ρόλοι. Ωστόσο πάντα υποκρινόμαστε τους απορημένους.
Αυτό το ρόλο είχε τα τελευταία χρόνια ο λαός. Του απορημένου και εξαγριωμένου ως εν δυνάμει ανυποψίαστου και εν τέλει απορημένου. Μίλησε η Μούσχουρη για παράδειγμα. Πω πω τι είπε η Μούσχουρη! Λες και μιλάμε για την επιτομή της διανόησης. Μια γυναίκα που τα τελευταία 100 χρόνια φοράει τον ίδιο σκελετό γυαλιών και χτενίζεται με την ίδια χωρίστρα. Πώς να μη δει τα πράγματα συντηρητικά; Τι περιμένατε ν΄ακούσετε από τη Μούσχουρη ως πολιτική άποψη;

Τώρα η ιστορία με τον Κουλούρη. Πω, πω τι είπε και τι έκανε ο Κουλούρης! Να σας πω τα νέα; Υποδύθηκε άριστα και με φοβερή ακρίβεια τον χιλιοπαιγμένο ρόλο του. Ποίος ήταν ο ρόλος του Κουλούρη. Το κουτσαβάκι, το τίποτα που προήχθη σε κάτι, πάτησε σ’ ένα αβγό και έφτασε το Θεό. Πού υποκλίνονταν στον Πρόεδρο και του αφιέρωσε και παιδί. Και τον χειροκροτούσαν ένα σωρό χαχόλοι που φρόντιζε να τους εξυπηρετεί «άφησε μου τα στοιχεία σου» και να τους κάνει σκαλάκι ν΄ανεβούν κι αυτοί. Όχι βέβαια όσο εκείνος. Εκείνος κι ο Θεός δίπλα! Γι’ αυτό και αν το στεναχωρούσες πάλι θα του έδινες τα στοιχεία σου. Κίμων Κουλούρης από τους στυλοβάτες της Πασοκικής Δημοκρατίας, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι.
Λάτρεψα την σκηνή με τον Κίμωνα Κουλούρη. Θυμήθηκα μια φράση του λατρεμένου μου Μετζικώφ. “Ο χρόνος είναι μια καταπληκτική απαξιωτική βροχή και σβήνει ότι δεν αξίζει να μείνει” Για φανταστείτε τη σκηνή.«Ξέρεις ποιός είμαι εγώ ρε;» Ρωτάει ο Κίμων. «Όχι κύριε!» Απαντάει το 25χρονο. Και λέει αλήθεια. Τι ευλογημένη βροχή ζούμε στις μέρες μας!
Υ.Γ Αρκεί όταν ρωτήσει κανείς το 25χρονο να του πει ποιος είναι ο Παναγούλης, να γνωρίζει.

Το μέλλον απρόβλεπτο

Το εμβατήριο δεν θέλει αντιρρήσεις. «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει…», οι άνθρωποι όμως, χωρούν σ’ αυτήν τη χώρα; Χωρούν στην αθάνατη Ελλάδα; Για αλλού ξεκίνησα και αλλού με έβγαλε ο δρόμος.
«Προσπαθώ να βρω μερικές επικίνδυνες λέξεις για να σου χαρίσω. Σαν κι αυτές που εσύ, έραψες πάνω στην πληγή που χάραξες πρώτα, στο μυαλό μου. Ό,τι απόμεινε από σένα είναι πια κάτι ράμματα. Να πνίγουν μέσα τους, τις φλέβες μου. Τις σκέψεις μου. Κι όλα τα αναπότρεπτα γιατί μου» Τα εντός εισαγωγικών ξένα, σε πόσες και πόσους όμως δικά τους.
Πρέπει συνεχώς να το υπενθυμίζω. Κείμενα που προέρχονται από προσωπικές εμπειρίες, ποτέ δεν λένε όλη την αλήθεια. Όχι από έλλειψη ειλικρίνειας, αλλά επειδή το υπαγορεύουν καθαρά ψυχολογικές και αισθητικές ανάγκες. Το προσωπικό χρησιμεύει σαν προσάναμμα. Αυτό που αποτυπώνεται στο χαρτί αποκτάει μια αυτόνομη ύπαρξη, μια δική του αλήθεια που κατά κανόνα δεν έχει μεγάλη σχέση με τη δική μου.
Θα ήταν καλύτερα τα πράγματα αν μπορούσαμε να ζήσουμε τα καλά και τα κακά χωρίς να τα περιμένουμε. Τελικά οι ώρες της αναμονής, είναι αυτές που κλέβουν το πραγματικό χρόνο από την ζωή μας. Τα πράγματα όταν έρθει η ώρα τους, σχεδόν ποτέ, δεν είναι ούτε όσο καλά τα ονειρευόμαστε, ούτε όσο κακά τα φοβόμαστε. Δεν έχουμε λόγους να τρωγόμαστε γεμίζοντας το κεφάλι μας με χίλιες δυο στέψεις, στην προσπάθεια μας να προβλέψουμε. Μην φθείρεστε με συνεχή προγνωστικά, το μέλλον δεν προβλέπεται και ας διαφωνούν οι αστρολόγοι.

Πάει καιρός, που η ανασφάλεια, το σκοτάδι το αβέβαιο μέλλον, οι χειρότερες μέρες που περιμένουμε και δεν γνωρίζουμε, μας έχουν επιβαρύνει την πραγματικότητα και μας στερούν κάθε διάθεση για παραπέρα. Ναι είναι κακές οι μέρες που περνάμε, γιατί όμως να τις κάνουμε χειρότερες προσθέτοντας, τους φόβους μας γι’ αυτά που περιμένουμε και δεν ξέρουμε;
Να ζήσουμε τις στιγμές. Να ζήσουμε το σήμερα, αύριο κανείς δεν ξέρει. Όχι για τα χρόνια που έρχονται ούτε για την επομένη στιγμή δεν αξίζει να σπαταλάμε το χρόνο.
Ότι δύσκολο περίμενα με κάποιο μαγικό τρόπο, το ξεπερνούσα, ποτέ δεν ήταν τόσο δύσκολο όσο φοβούμουνα και ας μου είχε κλέψει νύχτες ύπνου και ηρεμίας, ακόμα και αν οι φόβοι μου είχαν επαληθευτεί το κακό ήταν λιγότερο κακό από το βάσανο του μυαλού μου.
Δεν γράφω κάτι καινούργιο, όμως ασκούμε σε μια προσπάθεια να μετριάσω τους φόβου μου. Να κερδίσω το χρόνο της αναμονής, αυτό το χρόνο που είναι εκτός γεγονότων, πέρα από την πραγματικότητα. Αυτόν τον πολύτιμο χρόνο που σπαταλάμε και αν τον μετρήσουμε, είναι τα περισσότερα χρόνια μιας ζωής.
Τίποτα δεν φοβόμαστε όταν το ζούμε. Τίποτα δεν πρέπει να φοβόμαστε πριν το ζήσουμε.

Πόσες θυσίες πια…

Θα μπορούσαμε να κάνουμε μια νέα αρχή το 2012; Θα μπορούσαμε αν δεν υπήρχαν τα μεταφερόμενα φορτία του χρόνου που πέρασε και του προηγούμενου και του προηγούμενου... Η νέα χρονιά παίζετε στάνταρ στις προβλέψεις. «Μέχρι εξουθενώσεως σκληρή». Το υποθηκευμένο μέλλον που λέγαμε έγινε παρόν. Ζούμε μέρες, χρέη στις προηγούμενες και το τέλος αυταπάτη, ορίζοντας που όσο τον πλησιάζουμε, τόσο απομακρύνεται. Ακόμα και οι πολιτικοί που έχουν εύκολα τα λόγια, παραμέρισαν τα πρωτοχρονιάτικα αισιόδοξα παραμύθια, και επιχειρούν να ντοπάρουν, με συνθήματα «πατριωτικά», για ακόμη μια θυσία, χωρίς δεσμεύσεις για ανάκαμψη. Το κάλεσμα γενικό, πανεθνικό, θεωρητικά φαίνεται να αφορά όλους, στην πράξη όμως τους συνήθεις υπόπτους. Από την εποχή που προτρέπανε το Θανάση να σφίξει κι άλλο το ζωνάρι, μέχρι σήμερα, έχουν περάνει πολλά χρόνια. Ο Θανάσης πέθανε, αφήνοντας πίσω, τους υπόλοιπους Θανάσηδες κομμένους στην μέση. Πόσες θυσίες πια… Και όπως ορθά παρατηρεί ο Π. Μπουκάλας

«Τίποτα μέχρι στιγμής δεν βεβαιώνει ότι, πρώτον, οι θυσίες αφορούν τους πάντες, δεύτερον, ότι επιβάλλονται αναλογικά (σε αντιστοιχία δηλαδή με τις πραγματικές οικονομικές δυνατότητες του καθενός και τα πραγματικά οφέλη που έχει αντλήσει μέχρι τώρα από την πεφιλημένη πατρίδα, νομίμως ή παράτυπα και καταχρηστικά), και, τρίτον, ότι εντάσσονται σε ένα καλά επεξεργασμένο σχέδιο που κάπου θα οδηγήσει, σε κάτι καλύτερο και δικαιότερο, κι αν όχι αύριο - μεθαύριο, έστω το 2020. Η δικαιοσύνη παραμένει μια εξαγγελία που επανάληψη στην επανάληψη ρηχαίνει όλο και περισσότερο, για να καταντήσει στο τέλος σκέτη πρόκληση σε αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε κοινό περί δικαίου αίσθημα».

Το τέλος του δράκου

«Γαμώ την ατυχία μας», για τη γενιά μας λέω, δεν φτάνει που έζησε όλη αυτή την υπερβολή, της ανοδικής πορείας του συστήματος, τώρα θα υποστεί και την πτώση.
Και η πτώση θα είναι βίαια, θα κάνει θόρυβο μεγάλο. Αυτά τα τερατουργήματα του καπιταλισμού, ανέκαθεν μου προξενούσαν τρόμο. Γίγαντες ανώνυμες εταιρίες, εργοστάσια ολόκληρες πόλεις, καραβιά σαν τον Τιτανικό, αυτοκινητοβιομηχανίες ρομπότ. Πλωτά ξενοδοχειακά συγκροτήματα. Τεράστιες αγορές, πολυκαταστήματα σχολικά συγκροτήματα τύπου Γκράβας ουρανοξύστες δίδυμοι. Χρηματιστήρια, τράπεζες, σούπερ μάρκετ. Η τελευταία φωτογραφία που πρόσφατα αντίκρισα μου δημιουργεί εφιάλτες, μια θάλασσα κοντεινερς κάπου στη Κίνα. Ο τρόμος είναι ακόμα μεγαλύτερος όταν βλέπεις αυτούς τους γίγαντες να καταρρέουν. Ποτέ αναίμακτα.

Τι πρέπει να γίνει δηλαδή να λιώσουν οι πάγοι να μολυνθεί εντελώς αέρας, να τρελαθούμε στις μεγαλουπόλεις, να χάσουν την αξία τα αντικείμενα από την υπερπαραγωγή, να γίνουν οι ντομάτες καρπούζια, τα ψάρια κοτόπουλα, η θάλασσα στεριά και η στεριά θάλασσα. Τα δάση πεδιάδες οι ποταμοί ξεροπόταμοι, οι δρόμοι ακίνητα αυτοκίνητα. Να μεταλλάξει τον πλανήτη από παράδεισο σε κόλαση, για να αποφασίσουμε ότι αυτό το σύστημα δεν έχει τίποτα άλλο να καταβροχθίσει; Τι πρέπει να γίνει, να χορέψουμε τον χορό του Ζαλόγγου πιασμένοι χέρι, χέρι και να πηδήξουμε στο γκρεμό τραγουδώντας «στην στεριά δε ζει το ψαρί ούτε ανθός στην αμμουδιά» για να επιβεβαιώσουμε με τον αφανισμό μας και το τέλος του δράκου που μας καταβροχθίζει;
Πριν πέσουμε στο γκρεμό, μήπως πρέπει να αναθεωρήσουμε τη στάση μας απέναντι στην ευκολία… στην ευκολία, στάχτη στα ήδη θολωμένα μάτια μας.