ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΜΝΗΜΕΣ ΠΟΥ ΣΒΗΝΟΥΝ: Μια βαρκάδα τον Ιούλιο του 1933

Η σημείωση με μολύβι πίσω από τη φωτογραφία μάς πληροφορεί: «Εκδρομήν εις Αγιον Ανδρέαν την 9-7-33, ημέραν Κυριακήν».


Του ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ


«Εκδρομήν εις Αγιον Ανδρέαν την 9-7-33, ημέραν Κυριακήν». Από τη σημείωση στην πίσω πλευρά της σημερινής φωτογραφίας μαθαίνουμε ότι η 9η Ιουλίου του 1933 έπεσε ημέρα Κυριακή.  

 

Δεν μαθαίνουμε, όμως, τίποτε άλλο για τα πρόσωπα που ποζάρουν, σε πλανόδιο πιθανώς φωτογράφο – ο οποίος ίσως να χρειάστηκε να βρέξει τα πόδια του, όπως και το τρίποδο της προπολεμικής κάμερας, για να τραβήξει τη φωτογραφία.

Δέκα νεαροί, λοιπόν, έφηβοι γύρω στα δεκαεπτά, ένας σκύλος και μια βάρκα. Αυτή τη φορά, σε μία ακόμη φωτογραφία που ο κύριος Γκρι αλίευσε από ένα σπίτι που άδειασε, τυγχάνει να γνωρίζει μόνον έναν από τους εικονιζομένους: κάποιος από τους δέκα είναι ο παππούς του, από την πλευρά της μητέρας του. 

 

Ποιος είναι όμως απ’ όλους;

Εβαλε τη φωτογραφία κάτω από το δυνατό φως, χρησιμοποίησε μεγεθυντικό φακό, μελέτησε προσεκτικά τα χαρακτηριστικά των προσώπων, αλλά δεν μπόρεσε να αναγνωρίσει τον παππού με τον οποίο μεγάλωσε και που τον έχασε όταν ο ίδιος ήταν δεκαέξι και ο παππούς εξήντα εννέα. 

Ο πιθανότερος υποψήφιος είναι ο νεαρός με το μαύρο ολόσωμο μαγιό, ο οποίος και αγκαλιάζει τον σκύλο. (Ο παππούς του κυρίου Γκρι αγαπούσε τα σκυλιά. Οταν κάποτε έχασε ένα, χρειάστηκε γιατρός και μια ένεση για να ηρεμήσει.) Δεν είναι καθόλου σίγουρος, όμως, ο κύριος Γκρι. Και δεν έχει πλέον απομείνει κανένας από την οικογένεια για να τον βοηθήσει να ξεχωρίσει με ασφάλεια ποιος είναι από τους δέκα.

Δεν έχει και τόση σημασία όμως. 

 

Σημασία έχει η αλκή της νιότης, η δύναμη του θέρους, όπως επίσης και η δύναμη της φαντασίας: ας πούμε, η παραλία του Αγίου Ανδρέα το 1933. Πόσο όμορφη πρέπει να ήταν!  

 

Τα πεύκα ολόγυρα μπορείς να τα φανταστείς; Με λίγη προσπάθεια ίσως.  

 

Το βέβαιο είναι πως τότε η ακτή αυτή πρέπει να ήταν όπως οι αιγαιοπελαγίτικες απόμερες παραλίες που κυνηγάμε σήμερα με το τουφέκι.

Τους φαντάζομαι να κάνουν βαρκάδα με τον σκύλο μαζί, να βουτάνε, να συζητάνε για κορίτσια.  

 

Τους κοιτάζω και λέω από μέσα μου: δεκαεπτά χρόνων το 1933. Που σημαίνει ότι το 1940 ήταν είκοσι τεσσάρων. Σε μάχιμη ηλικία. 

 

Οντως ο παππούς του κυρίου Γκρι βρέθηκε στο ελληνοϊταλικό μέτωπο αλλά χάρη στον άνδρα της μεγάλης του αδελφής, που ήταν ανώτατος αξιωματικός της Χωροφυλακής, κρατήθηκε στα μετόπισθεν συνοδεύοντας Ιταλούς αιχμαλώτους. Είχε το μερίδιό του στις ψείρες, αλλά τα δύσκολα τα γλίτωσε με τον γνωστό ελληνικό τρόπο.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι ...

ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Τα απομεινάρια μιας ημέρας

Μια ανδροπαρέα του ’60, που το γλεντάει δεόντως – ή, μάλλον, το γλέντι έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Τα μπουκάλια έχουν αδειάσει, αλλά οι καρδιές έχουν γεμίσει.

 

Του ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ


«Ανδρες χωρίς γυναίκες» τιτλοφορείται μια γνωστή συλλογή διηγημάτων του Eρνεστ Χέμινγουεϊ.  

Η φωτογραφία, αποτυπώνει ακριβώς αυτό: άνδρες χωρίς γυναίκες, οι οποίοι όμως δείχνουν να το διασκεδάζουν – και με το παραπάνω.  

Μονάχα ένα πρόσωπο γνωρίζει από τους οκτώ συνδαιτυμόνες ο κύριος Γκρι. Οι λοιποί επτά τού είναι παντελώς άγνωστοι. Οπως και η φωτογραφία της άγνωστης μελαχρινής και της επίσης άγνωστης καστανόξανθης λουόμενης, βρέθηκε και αυτή στα κατάλοιπα μιας ολόκληρης ζωής. Δεν γνωρίζουμε την αφορμή, τον λόγο γι’ αυτό το γλέντι, το πλαίσιο μέσα στο οποίο στήθηκε. Δεν ξέρουμε τη σχέση μεταξύ τους: είναι συνάδελφοι, συνεργάτες και φίλοι, απλώς φίλοι;

Ο κύριος Γκρι έχει βάσιμες υποψίες –ή απλώς σκέφτεται με όρους μυθοπλασίας– ότι είναι μέλη πληρώματος κρουαζιερόπλοιου, αρχές της δεκαετίας του ’60, εποχή κατά την οποία οι κρουαζιέρες είχαν μιαν αίγλη που σήμερα μοιάζει σχεδόν μυθιστορηματική. 

«Αραγε να είναι εν πλω;» αναρωτιέμαι. 

 

Αμφίβολο, αν κρίνουμε από τη γενική αποχαλίνωση. Αν υπήρξε φαγητό στο τραπέζι, έχει εξαφανιστεί χωρίς ίχνος. Τα μπουκάλια έχουν σχεδόν αδειάσει. Το λευκό τραπεζομάντιλο έχει σχεδόν καταστραφεί: στη μία πλευρά του τραπεζιού είναι φανερό ότι έχει χυθεί πάνω του κάμποσο κρασί, πιθανώς κόκκινο.  Ενας από τους συνδαιτυμόνες εοιμάζεται να πιει μία ακόμα γουλιά με μια κουτάλα. Δύο κρατούν σαν τρόπαια τα μπουκάλια ψηλά. Κάποιος άλλος σκύβει και ψιθυρίζει κάτι στον διπλανό του. Δεξιά, ένας άλλος έχει σχεδόν ακουμπήσει το πρόσωπό του στο βρεγμένο, τσαλακωμένο τραπεζομάντιλο, γεμίζοντας ο ίδιος το ποτήρι του, χαμογελώντας πονηρά. Ολοι τους γελούν. Ο παραμικρός δισταγμός ή αυτοσυγκράτηση έχει πάει περίπατο.

Ποιος τους φωτογραφίζει; 

 

. Θα εμφάνιζαν τέτοια εικόνα άνδρες εκείνης της εποχής σε μια γυναίκα με κάμερα;

Δεν ξέρουμε τι προηγήθηκε και τι ακολούθησε αυτής της γιορτής. Δεν γνωρίζουμε τίποτα στην ουσία. 

 

Μόνον το γέλιο τους. 

 

Μια φωτογραφία, γράφει ο Τζον Μπέργκερ, από τη φύση της περιλαμβάνει μέσα σε όσα δείχνει και όλα όσα δεν δείχνει. Είναι ένα αναμνηστικό απουσίας. 

 

«Ειδικά τη συγκεκριμένη φωτογραφία», λέει ο κύριος Γκρι, «τη βλέπω σαν μια φέτα αυτού του αόρατου, αινιγματικού πράγματος που είναι ο χρόνος, η οποία όμως, αίφνης, αποκτά τη στόφα του άχρονου».

Η εικόνα επιζεί σίγουρα κάμποσων από τα πρόσωπα που περιλαμβάνονται σε αυτή. Η φωτογραφία περιέχει μια κίνηση, μια ροή που δεν επιτρέπεται επί μακρόν σε έναν κοινό θνητό.  

 

Ωστόσo, η εικόνα αυτή έχει κάτι από...

2023: Μια χρονιά σε 55 εικόνες που κατέγραψε ο φωτογραφικός φακός του SOOC

 Της ΗΛΕΝΑΣ ΚΡΗΤΙΚΟΥ

Η Ακρόπολη, όπως καταγράφηκε από τον λόφο Φιλοπάππου στη διάρκεια της κακοκαιρίας Μπάρμπαρα, 6 Φεβρουαρίου 2023 © Andrea Bonetti / SOOC

Προεκλογική ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, στην Πάτρα, 3 Φεβρουαρίου 2023 © Menelaos Michalatos / inSitu.photos /SOOC

Αγώνας ποδοσφαίρου ΠΑΟΚ - Ολυμπιακός για την 21η αγωνιστική της Super League στο γήπεδο της Τούμπας, Θεσσαλονίκη, 5 Φεβρουαρίου 2023 © Konstantinos Tsakalidis / SOOC

Η τραγωδία των Τεμπών, με τη σύγκρουση εμπορικής και επιβατικής αμαξοστοιχίας, 1 Μαρτίου 2023 © Stringer / SOOC

Διαμαρτυρία έξω από τα γραφεία της Hellenic Train, μετά την τραγωδία των Τεμπών, 1 Μαρτίου 2023 ©SOOC

Επεισόδια στο περιθώριο της πορείας που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της 24ωρης γενικής απεργίας σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την τραγωδία των Τεμπών © Dimitris Tosidis / SOOC

Πορεία διαμαρτυρίας μαθητών, για το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, πραγματοποιήθηκε στον Πειραιά, 6 Μαρτίου 2023 © Aris Oikonomou / SOOC

Ανάβαση στην παγωμένη δρακόλιμνη της Τύμφης, Ιωάννινα, 26 Μαρτίου 2023 © Thomas Giotopoulos / SOOC

Τελετή επανένωσης τριών θραυσμάτων του Παρθενώνα, προσφορά του Πάπα Φραγκίσκου στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερώνυμο, Μουσείο Ακρόπολης, 24 Μαρτίου 2023 © Dimitris Kapantais / SOOC

Εγκαίνια του Κέντρου Εκπαίδευσης του Πυροσβεστικού Σώματος στη Νέα Μάκρη, δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, 30 Μαρτίου 2023 © Menelaos Myrillas / SOOC

Νίκος Ανδρουλάκης και Στέφανος Κασσελάκης στη διάρκεια της απονομής των βραβείων «Βιώσιμης – Καινοτόμου & Υπεύθυνης Επιχειρηματικότητας», στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», 27 Νοεμβρίου 2023 © Menelaos Myrillas / SOOC

Ο ΓΓ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας στη διάρκεια προεκλογικής συγκέντρωσης στην Πάτρα, 16 Μαΐου 2023 © Menelaos Michalatos / inSitu.photos / SOOC

Συζήτηση του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα με τον Ανδρέα Δρακόπουλο στα πλαίσια του SNF Nostos Conference 2023, στην Αθήνα, στις 22 Ιουνίου 2023 © Menelaos Myrillas / SOOC

Η φωτογραφίας μιας άγνωστης γυναίκας στα συντρίμμια κτιρίου που έχει καταρρεύσει στην Αλεξανδρέττα (Ισκεντερούν), από τον ισχυρό σεισμό των 7,5 Ρίχτερ στην Τουρκία, 10 Φεβρουαρίου 2023 © Kyriakos Finas / SOOC

Συλλογή ανθρωπιστικής βοήθειας για τη σεισμόπληκτη Τουρκία, στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης, 10 Φεβρουαρίου 2023 © Konstantinos Tsakalidis / SOOC

Διασώστες ξεκουράζονται κατά τη διάρκεια επιχείρησης σε κτίριο που κατέρρευσε από τον σεισμό των 7,5 Ρίχτερ, Αντιόχεια, Τουρκία, 17 Φεβρουαρίου 2023 © Konstantinos Tsakalidis / SOOC

Διαμαρτυρία ηθοποιών για το ΠΔ που αφορά τα πτυχία των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων, Αθήνα, 15 Φεβρουαρίου 2023 © Aris Oikonomou / SOOC

Διαδήλωση για τη Διεθνή ημέρα κατά του ρατσισμού και φασισμού, Αθήνα, 18 Μαρτίου 2023 © Dimitris Kapantais / SOOC

Περιφορά του επιταφίου στον Ιερό Καθολικό Καθεδρικό Ναό της Αμιάντου Συλλήψεως της Θεοτόκου, Μεγάλη Παρασκευή, Θεσσαλονίκη, 14 Απριλίου 2023 © Konstantinos Tsakalidis / SOOC

Στιγμιότυπο από τη λαϊκή αγορά του Άνω Χαλανδρίου, 27 Απριλίου 2023 © Dimitris Kapantais / SOOC

Ο Peanut στην είσοδο του Μεγάρου Μαξίμου, εν όψει της συνάντησης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον γενικό κυβερνήτη της Αυστραλίας David Hurley, στις 2 Μαΐου 2023 © Nick Paleologos / SOOC

Στιγμιότυπο από την Πάρνηθα μετά την καταστροφική φωτιά, 1η Σεπτεμβρίου 2023 © Yannis Antonoglou / SOOC

Φλόγες ξεπηδούν πίσω από την Ακρόπολη, από την φωτιά στη Φυλή, στις 22 Αυγούστου 2023 © Andrea Bonetti / SOOC

Αστυνομικοί προσπαθούν να ταΐσουν ένα ελάφι που επιβίωσε από τη φωτιά στην περιοχή της Πάρνηθας, στις 23 Αυγούστου 2023 © Yannis Antonoglou / SOOC

Πυρκαγιά στην περιοχή Σέσκλο Μαγνησίας, στις 26 Ιουλίου 2023 © Nephele Nomikou / SOOC

Στιγμιότυπο στη διάρκεια συγκέντρωσης στο Δημαρχείο Αθηνών, για τη στήριξη της 12χρονης από τα Σεπόλια, θύμα κυκλώματος παιδοβιαστών, 11 Απριλίου 2023 © Nick Paleologos / SOOC

Εικόνες από τον Μεγάλο Περίπατο μετά την απομάκρυνση των φοινικών στις 12 Απριλίου 2023 © Dimitris Kapantais / SOOC

Εικόνες από την παραλία του Φλοίσβου, 3 Ιουνίου 2023 © Dimitris Kapantais / SOOC

Νεκρά ψάρια στο πάρκο Αλκαζάρ, μετά την υποχώρηση των νερών από την πλημμυρισμένη λόγω της κακοκαιρίας Daniel περιοχής, 19 Σεπτεμβρίου 2023 © Stringer / SOOC

Καταστροφές μετά από πλημμύρες που προκλήθηκαν από το πέρασμα της κακοκαιρίας «Daniel», στην Μηλίνα Πηλίου, στις 11 Σεπτεμβρίου 2023 © Alexandros Alamaniotis / SOOC

Πλημμυρισμένο νεκροταφείο από την κακοκαιρία Daniel στο χωριό Αστρίτσα, στην Καρδίτσα , στις 8 Σεπτεμβρίου 2023 © Konstantinos Tsakalidis / SOOC

Στιγμιότυπο μετά το πέρασμα της κακοκαιρίας Daniel από τον Παλαμά Καρδίτσας, 10 Σεπτεμβρίου 2023 © Nick Paleologos / SOOC

Κόσμος περιμένει έξω από την πρώην βασιλική εξοχική κατοικία στο Τατόι, κατά τη διάρκεια της κηδείας του πρώην βασιλιά Κωνσταντίνου στις 16 Ιανουαρίου 2023 © Menelaos Myrillas / SOOC

Κινητοποίηση κατά της έκδοσης των νέων ταυτοτήτων, στην Αθήνα, στις 10 Σεπτεμβρίου 2023 © Dimitris Kapantais / SOOC

 

ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Η λεπτομέρεια που τσακίζει είναι βέβαια το παντελόνι με τσάκιση

Την εποχή που οι σκιέρ είχαν στυλ, όταν δεν φορούσαν ειδικές φόρμες αλλά καλό παντελόνι με τσάκιση, κασκόλ και σκούφο, σακάκι και ζακετάκι σαλονιού. Οχι κι άσχημα, δηλαδή.

Του ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ

Ποτέ δεν συμπάθησα το σκι βουνού. Αχρηστη πληροφορία θα πει κάποιος – και δικαίως. Προέκυψε, όμως, από τη σημερινή φωτογραφία: στη σκέψη ότι μπορεί να έκανα ποτέ σκι με σακάκι και κουστούμι παθαίνω κάτι σαν σπασμό. Κι ωστόσο, αυτό ακριβώς βλέπουμε: δύο κοτσονάτους κυρίους της δεκαετίας του ’50 να φέρουν όλο τον εξοπλισμό και να είναι έτοιμοι για κάποιο εντυπωσιακό σλάλομ, ντυμένοι όμως στην τρίχα. Η λεπτομέρεια που τσακίζει τον κύριο Γκρι είναι βέβαια το παντελόνι με τσάκιση.

Οταν αδειάζεις ένα σπίτι που έχει απομείνει βουβό από τους ενοίκους του, κάτι τέτοιες φωτογραφίες σε κάνουν να χαμογελάς. Σου παίρνουν ένα βάρος. Ξεχνάς για λίγο πόσο σαρωτική είναι η απουσία συγκριτικά με την παρουσία. Οταν κάποιος είναι παρών βρίσκεται εδώ ή εκεί, μέσα ή έξω, τώρα ή πριν ή μετά. Οταν όμως είναι απών, βρίσκεται παντού και σε όλους τους χρόνους. Διαχέεται στον χώρο και στον χρόνο. Οταν αντικρίζεις τους απόντες στις φωτογραφίες της εποχής της αίγλης τους, για λίγο αποκτούν ξανά κάτι πιο γήινο: γίνονται και πάλι παρόντες. Εστω και ως ψευδαίσθηση που διαρκεί ελάχιστα, η παρουσία ανακουφίζει, αποδιώχνει το άγριο της απουσίας.

Επειτα, σου θυμίζουν ότι κάποτε οι άνθρωποι ταξίδευαν με αεροπλάνο ή πλοίο ή τρένο ή έκαναν σπορ με στυλ. Ντυμένοι άψογα, φροντισμένοι, προσεγμένοι. Οπως οι δύο σκιέρ της σημερινής φωτογραφίας. Δεν θέλω να φανταστώ ότι έπειτα από λίγο κουτρουβαλιάστηκαν σε κάποια χιονοπλαγιά τσακίζοντας την άψογη τσάκιση των παντελονιών τους, σκίζοντας σακάκια, λερώνοντας κασκόλ.

Για τα δυο αυτά πρόσωπα δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα . Σε ποιο χιονοδρομικό κέντρο βρίσκονται οι δύο κύριοι; Τι έκαναν αφότου έβγαλαν τα πέδιλα; Να πήραν ένα μπράντι μέσα σε κάποιο σαλέ; Τι έκαναν προτού αποφασίσουν να παραστήσουν τους δεινούς χιονοδρόμους; Αγνωστο.

Είναι πάντως καμαρωτοί, αγέρωχοι. Η στιγμή έχει μιαν αύρα θριάμβου. Τα δύσκολα χρόνια εκείνων των εποχών (μην έχετε αμφιβολία: δεν είναι να τα νοσταλγείς· μπορεί να είχαν στυλ μα εκείνα ήταν πολύ δύσκολα χρόνια) λες και τους έχουν χαλυβδώσει. Τουλάχιστον, και επί του παρόντος (αλήθεια: πόσο άραγε διαρκεί μια φωτογραφία; Εχει τον δικό της χρόνο; Εχει διάρκεια; Αρχίζει και τελειώνει κάπου; Υπάρχει αντίστροφη μέτρηση σε μια φωτογραφία ανθρώπων που έζησαν ζωές με αντίστροφη μέτρηση; Ή μια φωτογραφία είναι κάτι αιωνίως παγωμένο, ακινητοποιημένο;), επί ενός παρόντος λοιπόν που είναι το κάδρο της φωτογραφίας, δείχνουν ατσαλάκωτοι μα αποφασισμένοι να τσαλακωθούν, να κυλιστούν στο χιόνι, ακόμα και να γελοιοποιηθούν. 

Ο θρίαμβος μιας...