Του Βασίλη Γεώργα
O κίνδυνος να ξανακούσουμε σε λίγο καιρό ότι οι ελληνικές τράπεζες μπορεί να χρειαστούν 4η ανακεφαλαιοποίηση, είναι αυτή τη στιγμή παραπάνω από υπαρκτός. Όχι γιατί το τραπεζικό σύστημα δεν έχει αυτή τη στιγμή επαρκή κεφάλαια -το αντίθετο με 15% δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας και 30 δισ. ευρώ κεφάλαια είναι θεωρητικά το πιο «θωρακισμένο» στην Ευρώπη- αλλά διότι όσο δεν προχωρά σε ενεργητική διαχείριση των κόκκινων δανείων και δεν ανακάμπτει η οικονομία, το πρόβλημα συνεχίζει να διογκώνεται και να δημιουργεί νέες τρύπες.
Ο κίνδυνος μιας νέας ανακεφαλαιοποίησης δεν θα φύγει ούτε στιγμή από το προσκήνιο μέχρις ότου οι ίδιες οι τράπεζες αποφασίσουν να σηκώσουν το χαλί και αρχίσουν να αποκαλύπτουν τα σκουπίδια που επί πολλά χρόνια κρύβουν επιμελώς από κάτω. Το «παράδοξο» είναι πως ενώ οι τράπεζες έχουν πλέον σχηματίσει ικανές προβλέψεις στους ισολογισμούς τους (αγγίζουν τα 60 δισ. ευρώ) ώστε να είναι επαρκώς καλυμμένες για να αρχίσουν να δίνουν σταδιακά έναν ρυθμό στις πωλήσεις ή τις ρυθμίσεις προβληματικών δανείων, δεν το πράττουν.
Όσο ταχύτερα το κάνουν, τόσο το καλύτερο για όλους. Κάθε μέρα, όμως, που περνά χωρίς αυτό να συμβαίνει -και ήδη πέρασε ένας ολόκληρος χρόνος από την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση χωρίς ουσιαστικές πρωτοβουλίες- θα ερχόμαστε όλο και πιο κοντά στο αναπόφευκτο.
Το πρόβλημα με τις ελληνικές τράπεζες, είναι πως δεν πιέζονται από κανέναν (πλην ίσως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και λιγότερο του SSM), ούτε και έχουν ουσιαστικά κίνητρα να βάλουν βαθιά το χέρι στο πηγάδι των προβληματικών ισολογισμών τους. Τα στελέχη που γνωρίζουν το θέμα, παραδέχονται πως οι τράπεζες έχουν επαναπαυτεί στις εκτιμήσεις της κυβέρνησης και των δανειστών της χώρας ότι με έναν μαγικό τρόπο η οικονομία θα απογειωθεί, και συνεπώς δεν χρειάζεται να κάνουν πολλά πράγματα για να αντιμετωπίσουν την μεγάλη πρόκληση.
Θεωρούν πως η λύση θα έρθει αυτόματα μέσα από την ανάπτυξη και όχι από την ενεργητική διαχείριση του προβλήματος τους που είναι πρόβλημα για όλη την οικονομία. Το ίδιο, όμως, πίστευαν και πριν από τρία ή τέσσερα χρόνια, αλλά τα προβληματικά δάνεια συνέχιζαν να φουσκώνουν και η ανάπτυξη να μην έρχεται, μέχρι που σήμερα έχουν εκτοξευτεί στα 110 δισ. ευρώ.
Υποστηρίζουν επίσης πως αν πουλήσουν κοψοχρονιά δάνεια σε funds θα χάσουν οι ίδιες την ευκαιρία να απολαύσουν τα οφέλη από την ανάκαμψη της οικονομίας. Και έτσι προτιμούν να περιμένουν. Λένε επίσης πως αν γίνουν πλειστηριασμοί, οι τιμές θα καταρρεύσουν και η ζημιά που θα γίνει θα είναι μεγαλύτερη.
Δεν είναι, όμως, όλα «άσπρο – μαύρο». Υπάρχει και η μέση οδός και δεδομένου ότι κανείς δεν περιμένει από τις τράπεζες να ξεφορτωθούν μονομιάς όλο το στοκ των προβληματικών δανείων, πρέπει πλέον να αρχίσουν να γίνονται επιμέρους κινήσεις ώστε να μην τεθεί εν αμφιβόλω η επίτευξη του στόχου μείωσης των προβληματικών χαρτοφυλακίων κατά 40 δις. ευρώ ως το 2019. Εν ανάγκη ας γίνουν διορθωτικές παρεμβάσεις στα φορολογικά κίνητρα των τραπεζών, όπως για παράδειγμα να συνδεθεί η χρήση του αναβαλλόμενου φόρου με μετρήσιμους στόχους διαγραφής προβληματικών δανείων. Διαφορετικά το πρόβλημα σε λίγο θα είναι μη διαχειρίσιμο.
Η ίδια λογική διακατέχει σήμερα και τους δανειστές. Οι ευρωπαίοι πιστωτές είναι εξίσου επαναπαυμένοι στις φιλόδοξες προβλέψεις τους ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα λύσει το πρόβλημα.
Αντίθετα το -εμποτισμένο με την αμερικάνικη εμπειρία της τραπεζικής διάσωσης- Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι εκείνο που εκφράζει διαφορετική και δυσάρεστη άποψη. Είναι ο μόνος οργανισμός που μιλά ανοιχτά για το ενδεχόμενο να χρειαστεί νέα ανακεφαλαιοποίηση, που θεωρεί αδύναμο κρίκο το γεγονός ότι σχεδόν το ήμισυ των κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών αντιστοιχεί στον αναβαλλόμενο φόρο (20 δισ. ευρώ) και που ζητά να μείνει στην «άκρη» για μελλοντική χρήση ένα ποσό τουλάχιστον 10 δις. ευρώ από τα 20 δις. ευρώ τα οποία περίσσεψαν μετά την ανακεφαλαιοποίηση του 2015.
Υπάρχουν και άλλες αφορμές που κατά καιρούς βγαίνουν από τη φαρέτρα των τραπεζιτών για να αιτιολογηθεί η βραδυπορία στη διαχείριση των κόκκινων δανείων. Όπως λ.χ. ότι δεν είναι προστατευμένα τα στελέχη τους από το νόμο για να κάνουν διαγραφές και πωλήσεις προβληματικών δανείων. Ή ότι αν οι τράπεζες προχωρήσουν σε πολύ επιθετικές κινήσεις διαγράφοντας δάνεια τότε είναι που θα αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο νέας ανακεφαλαιοποίησης.
Σε μια οικονομία που ένα από τα μεγαλύτερα, αν όχι το σοβαρότερο πρόβλημα, είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα παραπάνω επιχειρήματα είναι ανεπαρκή γιατί αποκαλύπτουν σκοπιμότητα της καθυστέρησης και όχι πρόθεση αντιμετώπισης του προβλήματος.
Οι τελευταίες κυβερνήσεις, και ειδικά αυτή του ΣΥΡΙΖΑ που ενώ άλλα έλεγε στη θεωρία αποδείχθηκε Βασιλικότερη του Βασιλέως στην πράξη, δημιούργησαν ένα πλήρες θεσμικό πλαίσιο που μπορεί πλέον να προσφέρει κάθε είδους λύση. Οι πλειστηριασμοί απελευθερώθηκαν πλήρως και μπορούν να γίνονται στην εμπορική αξία, υπάρχει πλέον ο Κώδικας Δεοντολογίας της ΤτΕ για το είδος των ρυθμίσεων που μπορούν να κάνουν οι τράπεζες, ο νέος Νόμος Κατσέλη προστατεύει πολύ λιγότερος συγκριτικά με το παρελθόν, ο «εξωδικαστικός συμβιβασμός» για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες βρίσκεται στην τελική ευθεία, και φυσικά υπάρχει πλέον από πέρυσι η δυνατότητα πώλησης ενήμερων και κόκκινων δανείων σε εταιρείες ή της ανάθεσής τους για διαχείριση σε εξειδικευμένες πλατφόρμες.
Από την άλλη όσο λείπει η πολιτική βούληση, όσα εργαλεία και αν έχεις στα χέρια είναι αδειανό πουκάμισο. Τόσο η κυβέρνηση και οι δανειστές, όσο και οι τράπεζες επενδύουν στο σενάριο της ανάκαμψης για να κρατήσουν το κουτί της Πανδώρας κλειστό. Αν οι φιλόδοξες εκτιμήσεις δεν επαληθευτούν, η οικονομία και το τραπεζικό σύστημα θα έχουν υπονομεύσει τον εαυτό τους για μια ακόμη φορά.
Η 4η ανακεφαλαιοποίηση θα φέρει κούρεμα καταθέσεων:
