Γράφει ο Ολύμπιος Ράπτης
Διετέλεσε διευθυντής του γραφείου εκπροσώπησης
στις Βρυξέλλες της Ομοσπονδίας της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Βιομηχανίας.
Το άρθρο αυτό γράφεται υπό την μορφή 11
ερωταπαντήσεων.
Το πρώτο μέρος, θα απαντά σε κάθε μία (σχεδόν) από τις
ασυναρτησίες του αριστερού Υπουργού κ. Παππά.
Το δεύτερο, σε διάφορες
εύλογες απορίες απλών πολιτών για το τι είναι αυτό που χρειαζόμαστε
πραγματικά.
Πρώτο μέρος (δηλώσεις Υπ. Παππά):
- «Είναι απλά αδιανόητο η χώρα μας να μην διαθέτει, σήμερα, διαστημική υπηρεσία»
Δεν μας λυπάται καθόλου ο κ. Υπουργός!
Πολλές χώρες-μέλη της Ε.Ε. και της Eυρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας ESA
(το ευρωπαϊκό αντίστοιχο της NASA που σημειωτέον είναι ανεξάρτητος
διακρατικός οργανισμός και όχι όργανο της Ε.Ε.), δεν έχουν Διαστημική
Υπηρεσία και ας είναι πιο προηγμένες βιομηχανικά και τεχνολογικά. Και όχι, δεν είναι κάποια υποχρέωση μας βάσει κοινοτικού δικαίου και συμμετοχής στην ESA.
Έτσι λοιπόν κάθε χώρα-μέλος της Ε.Ε. ή
της ESA ορίζει με ποιο σχήμα – Κυβερνητική Δομή μέσα σε Υπουργείο,
Ανεξάρτητη Υπηρεσία, Κέντρο Ερευνών κλπ. - θα παρίσταται σε διεθνείς
συναντήσεις και θα υλοποιεί τις όποιες εθνικές και συνεργατικές δράσεις
θεωρεί αναγκαίες.
Στην Ελλάδα τον σημαντικότερο ρόλο τον
είχε μέχρι τώρα η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (σημείο
επαφής με την ESA). Στο Βέλγιο, χώρα συγκρίσιμη πληθυσμιακά, σκοπεύουν
εδώ και χρόνια να ιδρύσουν Διαστημική Υπηρεσία. Αλλά αυτό γιατί μετά από
30 χρόνια αξιοσημείωτης παρουσίας στο διάστημα με ετήσιο κρατικό
προϋπολογισμό στα 200 εκ ευρώ περίπου - σχεδόν 15 φορές ο ελληνικός και
σταθερός εδώ και μία δεκαετία τουλάχιστον - θεωρούν ότι ήρθε η ώρα για
μία πιο αποτελεσματική διοικητική οργάνωση που θα προκύψει από ενοποίηση
προϋπάρχουσων κρατικών δομών (όχι νέες προσλήψεις).
- «Το κάνει η Τουρκία, πρέπει και εμείς»
Λίγο έξω από την Άγκυρα της Τουρκίας
βρίσκεται μία αχανής ζώνη έρευνας και καινοτομίας για την αεροδιαστημική
και άμυνα με μηδενική φορολογία επιτρέποντας σε πανεπιστήμια,
start-ups, βιομηχανίες και ερευνητικά κέντρα και το ίδιο το Υπουργείο
Άμυνας να έχουν εγκατασταθεί εκεί αναπτύσσοντας συνέργειες και τεράστιο
ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Η διαστημική υπηρεσία της Τουρκίας λοιπόν έρχεται ως το κερασάκι συστηματικών προσπαθειών εδώ και δεκαετίες. Δεν φτιάχνουν Υπηρεσία για να ξεκινήσουν τώρα διαστημική πολιτική, ούτε για να κόψουν κορδέλες. Την χρειάζονται γιατί απλά πέρασαν στο επόμενο επίπεδο αυξάνοντας σταδιακά το ποσοστό ενδογενούς συμμετοχής σε κατασκοπευτικούς τους δορυφόρους.
Στα δικά μας πανεπιστήμια παλεύουμε
ακόμα για το άσυλο, φορολογούμε τους ερευνητές ως ελεύθερους
επαγγελματίες και λειτουργούμε αποκομμένα από την αγορά, οπότε και η
έρευνα και τεχνολογία γίνεται κυρίως (όχι αποκλειστικά) «έρευνα για την
έρευνα» που καταλήγει - στην καλύτερη - σε πατέντες και ακαδημαϊκές
δημοσιεύσεις αλλά σπανίως σε προϊόντα, υπηρεσίες και νέες θέσεις
εργασίας.
- «Το κάνουν οι πιο πολλές ευρωπαϊκές χώρες»
Πέρα από αυτά που αναφέρθηκαν στο σημείο
1, πρέπει να προσθέσουμε ότι οι Διαστημικές Υπηρεσίες πολλών “σοβαρών
χωρών” και η ίδια η ESA αναγκάζονται να περικόψουν υψηλά καταρτισμένο
προσωπικό και να επανεξετάσουν την στρατηγική τους. Μέχρι πριν 2-3
χρόνια για παράδειγμα ο σχεδιασμός διαστημικών εκτοξευτήρων (launchers)
ήταν αρμοδιότητα Κρατών και ESA. Οι βιομηχανίες σε όλον τον κόσμο
αναλάμβαναν μονάχα την παραγωγή και μάλιστα ολιγοπωλιακά. Μέχρι που ήρθε
στο προσκήνιο ο Elon Musk της Space X (μετά από το Paypal) για να
αποδείξει ότι ο ιδιωτικός τομέας παράγει στο μισό του κόστους και
καλύτερα το ίδιο πρόγραμμα (θέμα για άλλο άρθρο).
- «Μήπως, προτιμάει κανείς να πετάξουμε τα δικαιώματά μας στα σκουπίδια όπως κάναμε όταν πουλήσαμε μαζί με τον ΟΤΕ το δορυφόρο Hellas SAT;»
Απελπισία πραγματικά να ακούμε έναν
40άρη Υπουργό να έχει μείνει σε εξελίξεις 20-30 χρόνων πίσω. Και μεγάλες
και μικρές χώρες έχουν ιδιωτικοποιήσει τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους
που κατείχαν επιτρέποντας και νέες θέσεις εργασίας και συνεχείς
επενδύσεις και καλύτερες υπηρεσίες σε παγκόσμια κλίμακα.
Ακόμα και στα θέματα ασφαλείας, η Αγγλία νοίκιασε πριν χρόνια με την μορφή leasing ολόκληρη ιδιωτική υποδομή για ασφαλείς στρατιωτικές και κυβερνητικές συνομιλίες (αναπτύχθηκε εξ' ολοκλήρου από ευρωπαϊκή βιομηχανία). Η Αυστραλία νοικιάζει απλά χώρο σε άλλο ιδιώτη πάροχο-διαχειριστή τοποθετώντας "μαύρο κουτί" που μόνο η ίδια το ελέγχει κ.ο.κ.
- «Το ΕΚΔΕ θα αναλάβει τη μίσθωση -με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια- των διαθέσιμων αναμεταδοτών που δεν θα αξιοποιηθούν από το ελληνικό Δημόσιο (για στρατιωτικές, τηλεοπτικές και άλλες εφαρμογές)».
Από το σχέδιο των 4 ντόπιων καναλιών που
αντέχει μονάχα η ελληνική αγορά θα περιμένουμε ότι τηλεοπτικά κανάλια –
ξένα και εγχώρια - θα αιτηθούν μίσθωση για δορυφορική αναμετάδοση
προγράμματος μέσω της νέας ελληνικής Διαστημικής Υπηρεσίας.
Γιατί, λέμε
τώρα, να αιτηθούν τέτοιας πρόσβασης μέσω κρατικά ελεγχόμενης Υπηρεσίας
και να μην πάνε απευθείας στον ίδιο τον Hellas Sat ή σε έναν ξένο ιδιώτη
διαχειριστή ιδιόκτητου δικτύου δορυφόρων;
- «Η Ελλάδα θα επιδιώξει να καταστεί, επίσης, κέντρο προσέλκυσης εμπορικών εταιρειών που θα αιτούνται φάσμα στο διάστημα, κατά το πρότυπο άλλων χωρών (όπως η Κύπρος και η Μάλτα) οι οποίες αποκομίζουν σημαντικά τέλη».
Το 1985, 30 χρόνια πριν, ιδρύθηκε ο
πρώτος ευρωπαϊκός ιδιωτικός διαχειριστής δορυφορικού δικτύου με έδρα το
Λουξεμβούργο (SES Astra). Γιατί Λουξεμβούργο; Γιατί παρείχε το καταφύγιο
στις απειλές της Γαλλίας ότι θα εμποδίσει τους δορυφόρους της “Coca
Cola” να διαβρώσουν με τα ξένα προγράμματα τους την εθνική πολιτισμική
ταυτότητα προσφέροντας στους τηλεθεατές δεκάδες εναλλακτικές καναλιών
από όλον τον κόσμο. Ποιο ακριβώς επιχείρημα μετεγκατάστασης θα προσφέρει
η Ελλάδα; Φορολογικό, Κράτος Δικαίου και δικαστικό σύστημα ή προστασία
της πολυφωνίας;
Δεύτερο μέρος
