28 χρόνια από την κατάρρευση του παλινορθωμένου καπιταλισμού της «ΕΣΣΔ». Το «τέλος της ιστορίας» δεν ήρθε ακόμα

Του Γ.Γ.

Σήμερα κλείνουν 28 χρόνια από την ημέρα. που υπήρξε υποστολή της «κόκκινης σημαίας µε το σφυροδρέπανο» από τον κεντρικό πύργο του Κρεµλίνου, σφραγίζοντας την ολοκληρωτική επικράτηση που καπιταλισμού στην "ΕΣΣΔ".

Ηταν η μέρα που ο πρώην πρόεδρος της «Σοβιετικής Ενωσης» Μιχαήλ Γκορμπατσόφ αναγνώρισε επίσημα το τέλος του συστήματος που συνδέθηκε με τις μεγαλύτερες επαναστατικές παραδόσεις της εργατικής τάξης παγκόσμια.

Στις 26 Δεκέμβρη του 1991, η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο κατέβηκε από το Κρεμλίνο και ο Γκορμπατσόφ υπέβαλε την παραίτησή του, παραδίδοντας την εξουσία στον Μπορίς Γέλτσιν.

Ο Γέλτσιν ήταν επίσης πριν από μερικά χρόνια μέλος του πολιτικού γραφείου του «ΚΚΣΕ», όμως παραιτήθηκε για να πρωτοστατήσει στην αποκατάσταση ενός καπιταλισμού δυτικού τύπου στην «ΕΣΣΔ». Αυτό ήταν το κύκνειο άσμα της περιβόητης «Περεστρόικα», που είχε ξεκινήσει λίγα χρόνια πριν και κατέληξε στο τέλος της «Σοβιετικής Ενωσης».

Το «κομβικό» σημείο και το κύριο ερώτημα 30 χρόνια από την πτώση του τείχους

Του Γιάννη Χοντζέα

Πολλά γράφονται για τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Πάρα πολλά. Χωρίς όμως να απαντούν σε δύο κομβικά ζητήματα: Τι σχέση έχει ο σημερινός κόσμος με όσα επαγγέλθηκαν και διαφημίστηκαν τότε, και, ποια η αιτία της πτώσης του «υπαρκτού σοσιαλισμού».

Αναδημοσιεύουμε από το βιβλίο του Γιάννη Χοντζέα, «Το “τέλος” του κομμουνισμού», εκδόσεις Α/συνεχεια, Αθήνα 1993, ορισμένες εκτιμήσεις που προσανατολίζουν για την απάντηση των δύο αυτών ζητημάτων.

Κι εδώ είναι το «σταυροδρόμι» ή το «κομβικό» σημείο του ζητήματος. Διαμορφώθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 70 μια «πρωτότυπη», σε σχέση με το παρελθόν, κατάσταση που τις διαδοχικές φάσεις τις έχουμε ζήσει από τότε στις εξωτερικές της εκδηλώσεις.

Τα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια (ΣτΣ: 1989-1991) συνδέονται μ’ αυτή την κατάσταση που δημιουργήθηκε αυτή την περίοδο. Ένας αμερικάνικος ιμπεριαλισμός σε υποχώρηση (αναδιπλώνεται) και ένας, ο συνδιαχειριστής (ΣτΣ: εννοεί την ΕΣΣΔ) της τότε κατάστασης, επεκτείνεται. Όμως και οι δύο πάσχουν από την ίδια ασθένεια: το λαχάνιασμα στον οικονομικό-παραγωγικό τομέα, με διαφορές όμως ουσίας. Από την αναδίπλωση του πρώτου επωφελήθηκαν σύμμαχοι ιμπεριαλισμοί, ιαπωνικός και γερμανικός σε πρώτη γραμμή. Από το λαχάνιασμα του δεύτερου θα επωφεληθούν όλοι οι παραπάνω και θα «επεκταθούν», με διαφορετικούς ρυθμούς, μέσω της «αναδιάρθρωσης» που θα πραγματοποιήσουν σε πεδία όπως εκείνο του «ανταμώματος» (επικοινωνίες, πληροφορική, νέα υλικά κ.λπ.). Ταυτόχρονα θα αξιοποιήσουν σε μια πρώτη φάση μια υπόθεση που «κανονικά» θα έπρεπε να αξιοποιηθεί κι από την άλλη «συνδιαχειρίστρια» πλευρά: το αποκαλούμενο πετρελαϊκό σοκ. Αντί να βγουν ενισχυμένοι οικονομικά-πολιτικά όλοι αυτοί που βρίσκονται στην τροχιά των «σοσιαλιστικών-προοδευτικών χωρών» θα βγουν ζεματισμένοι κι αυτό τη στιγμή που η αναδιάρθρωση των άλλων ήταν η αρχή ενός φαύλου κύκλου κρίσης-αναδιάρθρωσης-κρίσης. Όλα αυτά από κει και πέρα πήραν ένα δρόμο που όποιος καλόπιστα έβλεπε –γιατί δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς– την εξωτερική πλευρά των πραγμάτων ήταν φυσικό, και είναι φυσικό, να πέφτει από αιφνιδιασμό σε αιφνιδιασμό. Όμως αυτό δεν ισχύει για όσους βρίσκονται όχι στη θέση του απλού προοδευτικού ανθρώπου ή αριστερού, αλλά αποτελούσαν «φορείς». Η τέτοια τροπή των πραγμάτων δεν οφείλεται κύρια στις επιμέρους αδυναμίες, γραφειοκρατίες κ.λπ., αλλά στη διπλή φύση του «υπαρκτού σοσιαλισμού».

Τι αρέσει από την ΕΣΣΔ σε εκείνους που δεν τη γνώρισαν

Του Ντμίτρι Γκούμπιν, Ogoniok

Ακρως ενδιαφέρουσες απόψεις από νέους ανθρώπους που ποτέ τους δεν γνώρισαν τη Σοβιετική Ενωση, για το τι θα ήθελαν να φέρουν από εκείνο το σύστημα στη σημερινή κοινωνία. Υγεία, Παιδεία, σταθερότητα και βεβαιότητα για το αύριο, κυριαρχούν.

Στη Σχολή Δημοσιογραφίας του Διεθνούς Πανεπιστημίου Μόσχας θέτω στους φοιτητές μια άσκηση: Να γράψουν τα υπέρ και τα κατά της ΕΣΣΔ. Δεν με ενδιαφέρει τι πιστεύουν για τη Σοβιετική Ένωση, αλλά ποια μορφή έχει πάρει στη σκέψη εκείνων που έχουν ακούσει διηγήσεις γι’ αυτή. Λαμβάνω ως απάντηση επτά κείμενα, τα οποία είναι αρκετά ειρωνικά: «Δουλεία, ισότητα, αηδία», ή «Ο φανταστικός κόσμος της Σοβιετικής Ένωσης»…

Τι λοιπόν θα ήθελαν αυτά τα εικοσάχρονα παιδιά να φέρουν πίσω από το σοβιετικό παρελθόν; Ιδού οι απαντήσεις τους:

-Δωρεάν εκπαίδευση και υγεία: 5 αναφορές.
-Σταθερότητα και βεβαιότητα για την αυριανή μέρα: 5 αναφορές .
-Συσπείρωση, φιλική διάθεση, ντομπροσύνη: 4 αναφορές.
-Ασφάλεια, απουσία εγκληματικότητας: 4 αναφορές.
-Καλή εκπαίδευση, πνευματική ζωή: 3 αναφορές.
-Κοινωνική ασφάλιση: 3 αναφορές.
-Αυτοπραγμάτωση, ανάπτυξη των τεχνών, μαζί και της τηλεόρασης: 3.
Δυο φορές αναφέρθηκαν: «Ανάπτυξη του αθλητισμού», «Ισχυρός στρατός», «Ποιοτική υγειονομική περίθαλψη», «Στέγη για όλους». Μια φορά: «Τεχνική βάση», «Αγάπη για την πατρίδα» και … «Υπέροχη γεύση τσίχλας» (!).