Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Ο Ισαάκ Ντόιτσερ είναι από τους σπουδαιότερους, για ορισμένους ο σπουδαιότερος ιστορικός της Σοβιετικής Ένωσης, της μεγάλης περιπέτειας του σοβιετικού κομμουνισμού που σφράγισε τον 20ό αιώνα και θα συνεχίσει για πολύ ακόμα να αποτελεί αντικείμενο μελέτης, πολεμικών και συγκρούσεων αφού έθεσε, χωρίς βέβαια και να λύσει, όλα σχεδόν τα μεγάλα προβλήματα του Ανθρώπου.
Το σημαντικότερο έργο του Ντόιτσερ είναι η μνημειώδης τρίτομη βιογραφία του Λέοντος Τρότσκι (The Prophet: The Life of Leon Trotsky), πολύ ανώτερη πιστεύω, από τη βιογραφία του για τον Στάλιν, αρκετά συζητήσιμη σε πολλά σημεία της παρόλο που και αυτή είναι ένα πολύ σημαντικό έργο και ασφαλώς περιέχει μια πληθώρα από πολύ σημαντικά στοιχεία και ιδέες (έχει εκδοθεί στα ελληνικά). Το ενδιαφέρον της δεν περιορίζεται στο πρόσωπο του ίδιου του Τρότσκι ή στον «τροτσκισμό», αφού ο συγγραφέας υποχρεώνεται, από την ίδια τη φύση του θέματός του, αλλά και τον κεντρικό ρόλο του βιογραφούμενου προσώπου στη Ρωσική Επανάσταση και στα πρώτα χρόνια του επαναστατικού καθεστώτος, να μας παρουσιάσει όλο το ρωσικό σοσιαλιστικό κίνημα και, εν συνεχεία, την εξέλιξη μέχρις ένα σημείο του σοβιετικού πειράματος και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, που, όλα, διαμόρφωσαν κατά τρόπο αποφασιστικό τον Εικοστό Αιώνα.
Οι περισσότεροι σήμερα έχουν μια γνώμη για τον Τρότσκι (όπως και για όλα τα θέματα), χωρίς βέβαια να έχουν μπει στον κόπο να διαβάσουν έστω μια σελίδα ενός από τους πιο ξεχωριστούς συγγραφείς, όπως και ρήτορες, μαζί με τον Ζαν Ζορές, στην ιστορία του διεθνούς σοσιαλιστικού κινήματος. Ο Αντρέ Μαλρό έχει φτάσει να συγκρίνει την (δυστυχώς όχι καλά μεταφρασμένη στα ελληνικά) Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης του Τρότσκι με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο του Θουκυδίδη από άποψη και βάθους και ύφους.