AYAŞLI İLE KİRACILARI

 

AYAŞLI İLE KİRACILARI

Memduh Şevket Esendal

1934

Yapı Kredi Yayınları

4.Baskı – Ocak 2024

191 sayfa

Ankara’da dokuz odalı bir apartman dairesi oda oda kiraya verilmiş, bir odasında yaşıyor anlatıcı. Anlatıcının adı geçmiyor bu arada kitapta. (Geçiyor da ben mi gözden kaçırdım?) Kendisi bir bankacı. Kendi halinde bir genç adam.

Ev sahibi Ayaşlı İbrahim Efendi.

Evde Ayaşlı’nın üvey kızı Faika ve Faika’nın şoför kocası Fuat da var. Fuat’ın bir metresi var. Çoğu zaman onun yanında. Sadece para almak için Faika’nın yanına geliyor. O zamanlarda da kavga ediyorlar.

Faika’nın annesi genelev işletiyor laf aramızda. Pek dile getirilmiyor bu durum, kabullenilmiş gibi.

Faika’nın ablası da zengin bir adamın metresi, bu da laf aramızda.

Ayaşlı’nın bir de oğlu var, köydeki eski karısından.

*

Anlatıcının rahmetli ağabeyinin arkadaşı var Hasan diye, o da burada oda tutuyor. Seviyorlar sayıyorlar birbirlerini.

*

Evin hizmetlisi Halide. Hamarat, akıllı bir kızcağız. Hamile kalmış. Baba kişisi sahip çıkmıyormuş. Halide de çocuktan kurtulmak istiyor. Bunları rahat rahat konuşuyor anlatıcıyla. Anlatıcı diyor ki onu gebe kalmadan önce düşünecektin. Halide kendi dilince anlatıyor aslında tecavüze uğradığını. Kimsesiz kızcağız, hasta düşmüş, ona bakan adam da bu bakım karşılığı…

Halide önce çocuğundan kurtulmaya çalışıyor. Olmuyor. Sonra bir şekilde baba kişisini ikna ediyor çocuk doğunca bakmaya. Ve işi bırakıyor.

Yerine yaşlıca bir kadın geliyor Raife. Dedikoducu, laftan anlamaz, yapışkan bir kadın. Anlatıcıya yalvarıyor Raife kızına iş bulsun diye. Kızlarını da göndertiyor yalvarmaya anlatıcının yanına. Bir işe yaramıyor tabii bu çabaları, sonra pes ediyor.

*

Kiracılar arasında bir Turan Hanım-Haki Bey çifti var. Kumar oynatıyorlar evde diğer komşulara. Zaman zaman dışarıdan adam da getiriyorlar. Turan Hanım, anlatıcıyla flört ediyor.

*

Kiracılardan Abdülkerim-İffet çifti. Bir çocukları var. Sürekli ağlıyor. Anne ve babası bu yüzden çocuktan bıkıyorlar. Hatta kadın çocuğu için ölse de kurtulsak bile diyor. Bu çift bir de Turhan Hanım’ın yanında kumara alışıyorlar. Çocuğa zaten bakamıyorlardı, iyice bakamaz hale geliyorlar.

*

Turan Hanım, işi büyütmek istiyor. Ayaşlı’nın evinin bir odasında bunu yapamayacağı için evi boşaltıyor, ayrı eve geçiyor. İşlerini büyütüyor.

Ayaşlı, Turan Hanım’dan boşalan yere İffet Hanım’ı getiriyor. Ama İffet Hanım o kadar becerikli olamıyor, zaten de hasta olduğu için işi ilerletemiyor.

Ayaşlı’nın evindeyken anlatıcıyla yakınlaşmaları olan Turan Hanım, başka eve geçince bir daha birbirlerini görmüyorlar.

*

Tanıdıklar anlatıcıdan Cavide adında bir kıza bankada iş bulması için rica ediyorlar. Ama Cavide çalışmak istemiyor, o zaman koca bulamazmış. Anlatıcı ve Cavide her gün buluşup konuşuyorlar ve zamanla anlatıcı Cavide’den hoşlanmaya başlıyor. Bu arada evleneceklerine dair söylentiler çıkıyor. Ama anlatıcı Cavide’ye İstanbul’da bir iş bulduğunda Cavide seve seve gidiyor ve o zaman anlatıcı öğreniyor ki Cavide’nin aslında başka sevdiği varmış. Anlatıcı da artık kendisini sevip saydığını düşündüğü herkesten şüphe eder oluyor.

Bir tek arkadaşı doktor Faik hariç. Onu candan seven yegane dostu gerçekten.

Faik, Melek adlı bir kızdan bahsediyor sık sık anlatıcıya. Anlatıcının Melek ile evlenmesini istiyor. Halbuki Melek’i asıl seven Faik. Anlatıcı bunu fark edip oldu bittiye getirerek Faik ile Melek’in evlenmesini sağlıyor.

*

Bir gün Hasan hastalanıyor. Anlatıcının ağabeyinin arkadaşı. Kızı Selime geliyor Ayvalık’tan. Hasan ölüyor. Selime de Ayvalık’a dönüyor. Anlatıcı kal diyor Selime’ye ama kız dinlemiyor. Anlatıcı, Selime’den hoşlandığını fark ediyor. Bir arkadaşı aracılığıyla Selime’nin durumunu öğreniyor. Selime, anlatıcının kendisini sorduğunu öğrenince anlatıcıya mektup yazıyor yanınıza gelebilir miyim diye. Anlatıcı sevinçle kabul ediyor. Selime geldiğinde anlatıcı ve Selime kaynaşıyorlar. Evleniyorlar. Mutlu da oluyorlar.

*

Daha başka çeşit insanlar da var kitapta. Hatta cinayet de. Ahlaksızlık diyebileceğimiz şeyler de var ama bir şekilde hiç rahatsız etmeden geçiyor tüm bunlar.

*

İlginçtir kitap önce 1934’te Ayaşlı ve Kiracıları adıyla basılmış. 1957’den sonra Ayaşlı ile Kiracıları olmuş. Bu ve-ile değişikliğinin sebebi neydi acaba?