DÜŞMAN CEZA HUKUKU
Denizer Şanlı
2019
Nota Bene Yayınları
1.Baskı – 2019
224 sayfa
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı’ndaki doktora tezinin kitap hali.
*
Düşman ceza hukuku anlayışının fikir
babası Alman Hukuk Profesörü Günther Jakobs kabul ediliyor. Kitap da onun
görüşünü değerlendiriyor, eleştiriyor, kıyaslıyor, yorumluyor.
Toplum Sözleşmesi
Devletin oluşumu ile ilgili çeşitli
görüşler var.
Bunlardan birine göre bir grup insan,
kendi koruma dürtülerini kurumsallaştırdılar ve devlet oluştu. Yani devlet,
toplumun örgütlenmiş biçimi oldu. Daha sonra insanlar haklarını devlet denen bu
üstün güce devretti ve ondan koruma bekledi. Aynı zamanda onu koruma görevi
üstlendi. Ülkedeki bireylerin güvenliği, devletin güvenliği anlamına geldi.
Devlet, hem ülkesindeki bireyleri birbirine karşı korumakla, hem de devleti
dışarıdaki bireylere ve başka devletlere karşı korumakla görevlendi. Bu koruma
işini yapabilmesi için elinin altında güç bulunması gerekliydi. Bu güç iyice
büyüyünce bu defa devletten korunma gereksinimi doğdu. Devlet ve yurttaşlar
arasındaki hak ve yükümlülükleri gösterir yasalar yapıldı.
Bkz: Toplum Sözleşmesi / J.J. Rousseau: http://birazkitap.blogspot.com/2018/11/toplum-sozlesmesi.html
İşleyişin böyle olduğu bir varsayım aslında. Bir grup insanın “Hadi örgütlenelim ve korunma ihtiyacımızı kurumsallaştıralım, adına da devlet diyelim.” diye bir araya geldiğini gösterir kaynak yok.
Bu konuya dair Mirgün Cabas ve Can Kozanoğlu'nun Doçent Dr. Murat Sevinç’i konuk ettiği “Anayasa Tarihi” konulu podcast’i var. Bkz:
https://nereden-baslasam.simplecast.com/episodes/anayasa-tarihi
*
Düşman Ceza Hukuku
Yurttaş hukuku olunca bunun karşıtı olarak
bir de düşman hukuku doğdu. Ülkelerin terörle mücadele yasaları bu düşmanlara
yönelik hazırlandı.
Düşman kavramının içeriği politik
kararlarla belirleniyor. Özellikle son yıllarda muhalefet biçimi “terör”le
ilişkilendirilebiliyor ve terörle mücadele adı altında bir tasfiye sürecine
girişilebiliyor.
Terör ve terörist kavramı ile ilgili genel geçer bir tanımlama yok, zira bu da yine politik süreçlerle belirleniyor.
Düşman Ceza Hukuku da buradan yola çıkılarak şöyle tanımlanıyor:
“Hem toplumsal kesimleri
kimlikler/aidiyetler/ ekseninde birbirine ‘düşman’ kılarak, hem de belirli
sınıfsal/siyasal özneleri siyasal ihtiyaçlara göre değişen biçimlerde ‘devlet
düşmanı’ ilan ederek aslında yönet(eme)me krizini aşmaya çalışan ama böylelikle
aslında krizini süreklileştiren bu siyasetin ceza hukukundaki iz düşümü ‘düşman
ceza hukuku’ olarak anılır olmuştur.” Sf.11
“Terörizm suçlamaları, düşman ceza
hukukunun en açık ifadesi” olarak özellikle 11 Eylül 2001 saldırılarının
ardından artıyor.
İlk çağ toplumlarında hükümdara yönelik
suçlar en ağır şekilde cezalandırılıyordu. Siyasal suçlu sayılıyorlardı ve onun
izdüşümü olarak bugün de durum çok farklı değil.
“Devletlerin, terörizm kavramını, hoşlanmadıkları toplumsal hareketleri damgalamak için kullanmaları eski bir eğilimdir.” Sf.21
*
Düşman İlanı
Devletin dış düşmanlar olmasa bile, huzur sağlamak için bir iç
düşmana ihtiyacı olduğu görüşü var. Buna göre:
“Devletin huzur sağlama zorunluluğu,
kritik anlarda, eğer varsa ‘iç düşmanını’ belirlemesini zorunlu kılar. Bu ilan
belirli tedbirleri gerektirir. Bu tedbirler sert ya da yumuşak, fiilen veya özel
yasalarla belirlenmiş koşullarda hukuk yoluyla devreye giren, açık ya da genel
nitelikli tanımlamaların içine gizlenmiş çeşitli hukuk dışı kılma, sürgün,
kanun dışı kabul etme veya hukukun korumasından çıkarmayı kapsayan
tedbirlerdir; kısacası devletin iç düşman ilanıdır.” Sf.46
Bunu söyleyen, Nazi Hukukunun fikir babası
olarak kabul edilen Carl Schmitt.
*
Düşmanın kim olduğu da tahmin edersiniz ki
politik bir karardır. O halde düşman ceza hukuku politik bir ceza hukukudur. Düşman
da politik değişimlerin etkisiyle sürekli değişir.
*
İyi ki okumuşum bu kitabı, ne güzel şeyler öğrendim. Burada anladığım kadarını anlattım ama kitapta yığınla başka başka görüşler, eleştiriler, başka ülkelerin terör yasaları... vb yer alıyor.
Bir de "Düşmanı Yargılamak" diye bir kitap var. Bir ara okurum.
Bkz: Düşmanı Yargılamak: https://www.idefix.com/Kitap/Dusmani-Yargilamak/Kolektif/Egitim-Basvuru/Is-Ekonomi-Hukuk/Hukuk/urunno=0001889497001
