lipiec 2014 – podsumowanie

Wakacyjne wyjazdy nie sprzyjają zbyt obfitym lekturom. W tym miesiącu czas spędzałam inaczej, a książki towarzyszyły mi tylko w nielicznych wolnych chwilach.

Jak zwykle statystyki są na końcu postu, natomiast lista przeczytanych książek, uzupełniana na bieżąco, jest po prawej, w zakładce „przeczytane w 2014”.

● ● ●

Stanisław Grzesiuk, Boso, ale w ostrogach

Grzesiuk to warszawski cwaniak opisujący swoją młodość, zahartowany w bójkach, niedający sobie w kaszę dmuchać, sprytny i zawadiacki. Jego wspomnienia pełne są humoru i lokalnego kolorytu, siły i wytrwałości, brutalności ulicy i specyficznego honoru, który każe głowę trzymać wysoko i nie dać się mimo przeciwności, trwać i iść naprzód.

Napisana prostym, ale niezwykle barwnym językiem, autobiografia lat młodzieńczych, spędzanych w Warszawie przed wojną i na jej początku. Tryska optymizmem i uśmiechem wbrew pułapkom losu, przeciwstawiając niezwyciężonego ducha szarej, pozbawionej perspektyw rzeczywistości. Bardzo pozytywna, wzbudzająca nadzieję na przyszłość powieść.

(Ocena: 5/6)

Stanisław Grzesiuk, Pięć lat kacetu

Pięcioletni pobyt Grzesiuka w obozach koncentracyjnych opisany został realistycznie, z dużym poczuciem humoru, ale i bez owijania w bawełnę, koloryzowania i unikania trudnych tematów. Autor przedstawił rzeczywistość obozową i ludzi, z którymi się stykał, w sposób prosty i prawdziwy, bez udawania i omijania drażliwych momentów, co pozwala czytelnikowi poczuć autentyzm i grozę tamtych lat i miejsc.

Obóz to piekło, które Grzesiukowi udało się okiełznać. Z podniesioną głową szedł przez kolejne etapy swojej drogi, nie poddając się, kombinując i żyjąc. Udało mu się tak przeżyć pięć lat – w warunkach niewyobrażalnie trudnych znajdował wyjście z różnych sytuacji, a nawet starał się pomagać potrzebującym, ignorując zarazem potrzeby ludzi zamkniętych na ból i nieszczęścia innych. Duże poczucie sprawiedliwości, dostrzeganie szczegółów mogących ułatwić egzystencję, empatia i zwykła ludzka życzliwość dały mu siłę do nieustającej walki o każdą chwilę, o kolejny posiłek, o następny dzień bez ciężkiej, wyniszczającej pracy. Bardzo dobra książka o ciężkich czasach.

(Ocena: 5/6)

Andrzej Sarwa, Ludzie o nadludzkich mocach

Kilka opowieści o ludziach wyjątkowych, zapisanych w historii ze względu na cuda, jakich dokonali, przepowiednie bądź inne tajemnice życia. Autor nie ukrywa swojego światopoglądu, wielokrotnie podkreślając chrześcijańskie aspekty opisywanych zdarzeń, więc o obiektywizmie nie ma tu mowy. Raczej dla amatorów dominującej religii.

Przyznam, że dawno mnie żadna książka tak nie zadziwiła. I chyba tylko temu zawdzięcza, że przeczytałam ją całą, bo trwanie w tym zadziwieniu okazało się silniejsze niż jakiekolwiek działania zmierzającego ku przerwaniu lektury. Argumenty autora przemawiające za jakąś tezą można skrócić do „no bo przecież nie mogło być inaczej” czy „bo tak”, a czasem nawet przeczytamy rozbrajające stwierdzenie, że autor nie wie, jak to jest możliwe, ale przecież są świadectwa i to wystarczy, żeby uznać coś za prawdę. Poza tym dostajemy garść truizmów i mądrości popularnych, bez sensownego zasadnienia, a w dodatku napisanych fatalnym stylem. Uff, ja wiem, że każdy może sobie napisać księżkę, jak mu się podoba, i każdy nawet może ją wydać, ale aż żal energii, którą można było lepiej spożytkować, wydatkowanej na przekazanie światu takich „odkryć”.

(Ocena: 1,5/6)

Ewa Stachniak, Katarzyna Wielka: Gra o władzę

Przybyła ze Szczecina niemiecka księżniczka jest kandydatką na żonę następcy rosyjskiego tronu. Młodziutka, biedna panna trafia na dwór pełen intryg, gdzie staje się pionkiem w rozgrywkach o władzę. Wkrótce jednak, poznawszy reguły, sama staje do walki, wykorzystując każdą dogodną chwilę i każdego człowieka, mogącego jej pomóc, by nie dać się zepchnąć do roli marionetki.

Narracja prowadzona jest w punktu widzenia Barbary, prostej dziewczyny, córki polskiego emigranta, introligatora, i szlachcianki. Młoda Warwara staje się zaufaną dwórką Katarzyny. Pozwala to na zaglądanie w różne miejsca, niedostępne poszczególnym sferom, i opisywanie wydarzeń z pewnego dystansu, jak również przemycanie ciekawostek, obyczajów i plotek, dopełniającyh malowniczego obrazu epoki. Warstwa historyczna, pełna faktów, choć ubarwionych na potrzeby powieści, dobrze oddaje atmosferę czasów, działając na wyobraźnię czytelnika.

W kategorii czytadło to bardzo dobra powieść. Brakuje jej wprawdzie jakiejś głębi; często miałam wrażenie, że wraz z bohaterami prześlizguję się po powierzchni zdarzeń, że mechanizmy władzy, choć zgrabnie opisane, nie wyczerpują tematu. Niemniej jest to świetna lektura na odstresowanie, mogąca przy okazji zachęcić po pogłębienia wiedzy o czasach Katarzyny II. Powieść kończy się w chwili przejęcia całkowitej władzy przez Katarzynę, pozostawiając czytelnika w oczekiwaniu na ciąg dalszy.

(Ocena: 5/6)

Andrzej Szczeklik, Kore: O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny

Profesor Szczeklik jest nie tylko lekarzem, ale i humanistą, wrażliwym na cierpienia i piękno zawarte w artystycznych dziełach ludzi, w dodatku potrafiącym je doskonale połączyć, uzupełnić medycynę empatią i szerokim spojrzeniem. No i ubrać to w słowa.

Pięknie napisane, aż poetyckie eseje o różnych aspektach medycyny, wzbogacone informacjami ze świata klasycznej kultury, cytatami, wierszami, mitami. W podziw wprawia tak bardzo ludzkie podejście do drugiego człowieka, pacjenta osłabionego chorobą, liczącego na pomoc w cierpieniu – oby trafiało się więcej takich lekarzy, mających czas zająć się człowiekiem, nie tylko jego chorobą.

(Książkę dostałam od Biblionetkołaja. Co roku cieszę się na tę akcję i dziękuję za sprawianą podarunkami radość, zwłaszcza gdy okazują się tak piękne.)

(Ocena: 5/6)

Sándor Márai, Żar

Opowieść o męskiej przyjaźni, naznaczonej czasem i wspomnieniami o wspólnej ukochanej. Kilkadziesiąt lat przeżytych osobno, z wątpliwościami i poczuciem krzywdy, znajduje ujście w szczerej rozmowie dwóch starszych panów. Ciągle jednak tli się gdzieś głęboko żar, podsycany potrzebą poznania prawdy i rozliczenia z przeszłością, podtrzymujący życie do chwili, gdy ta prawda ma wreszcie szansę wyjść na jaw.

Mimo oszczędnej formy z kart Żaru aż biją namiętności, kłębiąc się i próbując wydostać na powierzchnię, ujawniając naturę ludzką lepiej niż wprost wypowiadane słowa. Dobra powieść, choć niełatwa, raczej dla koneserów.

(Ocena: 4/6)

Gavin Smith, Crysis: Eskalacja

Świat postapokaliptyczny, nękany przez obcych, pączkujących z ziemi i jaskiń w kilku miejscach naszej planety, walki z tworami pochłaniającymi kolejne ludzkie istnienia. Jedyną nadzieją zdaje się być nanoskafander, o ogromnych możliwościach obronno-zaczepnych i rewitalizacyjnych, dzięki któremu kolejni bohaterowie mogą plątać się po punktach zapalnych globu w efektownych wygibasach i daremnych próbach ocalenia tego, co skazane na zagładę.

Powieść ma nieco chaotyczną konstrukcję. Raz po raz przenosi nas nie tylko w inny rejon walk, ale i w inny czas (również przeszły), nie oszczędzając dodatkowego galimatiasu, dołożonego do tego spowodowanego przez Cepidów. Ciekawe jest natomiast spojrzenie na rozwój rządów przy pomocy korporacji, pochłaniającej istotne elementy naszej rzeczywistości i zmieniającej życie ludzi w niewolę, stosującej przymus ekonomiczny, podparty zdegenerowanym prawem. Przerażająca perspektywa, niemalże gorsza niż najazd obcych.

(Ocena: 3/6)

Władysław Andrzej Serczyk, Katarzyna II – carowa Rosji

Ciekawe życie carycy Katarzyny, która w pamięci Polaków zapisała się niechlubnie wykorzystując trudną sytuację Polski i grabiąc ją po trochu wraz z pozostałymi sąsiadami. Solidna biografia Władysława Serczyka pozwala zapoznać się również z drugą stroną medalu, spojrzeć na mapę Europy oczyma tej niepospolitej władczyni i zrozumieć jej punkt widzenia. Dobra, wciągająca historia, tym cenniejsza, że prawdziwa, bo oparta na źródłach.

(Ocena: 5/6)

William Davis, Dieta bez pszenicy

Na podstawie wieloletnich obserwacji siebie i swoich pacjentów Davis doszedł do wniosku, że węglowodany, które spożywamy w dużych ilościach, zawarte w pszenicy i innych zbożach, powodują liczne choroby i nasilają dolegliwości, jakie gnębią człowieka. Zalecając rezygnację przede wszystkim ze zbóż zawierających gluten, a w dalszym ciągu i innych źródeł węglowodanów obserwował stopniowe, szybkie chudnięcie oraz poprawianie się zdrowia i nastroju podopiecznych, co w rezultacie podnosiło jakość ich życia. Uzasadnienia przemawiające za dietą bez pszenicy, przedstawione w książce, są logiczne i spójne, zachęcając do zmiany żywienia i poszukiwania nowych smaków. Poradnik uświadamia, jak daleko zaszliśmy w niekontrolowanej ingerencji w świat przyrody i jak źle to na nas wpływa. Można się sporo nauczyć, a nawet przerazić.

(Ocena: 5/6)

William Davis, Kuchnia bez pszenicy

Krótkie wprowadzenie, podejmujące tematykę opisaną obszerniej w Diecie bez pszenicy, jest dobrym przewodnikiem po najważniejszych problemach, jakie pojawiają się z powodu spożywania tego zboża. Obszerny dział z przykładowymi przepisami, które można wykorzystać przy przygotowywaniu potraw bez glutenu i innych pustych węglowodanów oraz cukru. To dobra, praktyczna książka kucharska dla chcących jeść inaczej, bez obciążeń, które niesie ze sobą pszenica i bliskie jej zboża, inspirująca do poszukiwania nowych smaków i używania nieznanych wcześniej produktów. Bardzo przydatna.

(Ocena: 5/6)

Iwona Surmik, Talizman złotego smoka

Nie jest łatwo napisać dobrą, nowatorską powieść fantasy. Szczególnie mocno widać to wtedy, gdy tematyka zahacza o zbyt mocno już wyeksploatowane tematy, czyli czary, smoki i tajemnicze zdolności, dostępne wybranej garstce ludzi ciemiężonych przez mniej uzdolniony ogół. Nie inaczej jest i tutaj: dysponująca Darami Albana, sierota na łasce wioskowej zielarki, ucieka, by zaraz popaść w nowe nieszczęście i zostać wyklętą przez oficjalny kościół, sprawujący nadzór polityczny i kierujący znanymi krainami, aż trafia do czegoś w rodzaju szkoły dla czarodziejów, by tam nauczyć się panować nad swoimi wyjątkowymi talentami. Królują motywy przemielone już w literaturze wiele razy. Język jest nieco naiwny, chociaż rokuje nadzieję na poprawę, czego jednak nie mam już zamiaru sprawdzać.

(Ocena: 3,5/6)

● ● ●

Statystyki:

W sumie (w miesiącu/w roku): 11/175

Powtórki: 0

Cykle zakończone: 0

Cykle w trakcie: 2 (Smith, Surmik)

Autorzy polscy: 7 (Grzesiuk x 2, Sarwa, Stachniak, Szczeklik, Serczyk, Surmik)

Autorzy obcy: 4 (Márai, Smith, Davis x 2)

Średnia ocen: 4,23

Realizacja projektów i wyzwań:

Książki historyczne – 0

Nobliści – 0

Z półki (nowe [z powtórkami]/razem w roku [z powtórkami]/cel) – 5[5]/56[65]/31

Wyczekane – 3 (Szczeklik, Márai, Serczyk)

Wojna i... literatura – 0

Z literą w tle – 9 (S/Ś: Grzesiuk x 2, Sarwa, Stachniak, Szczeklik, Márai, Smith, Serczyk, Surmik)

Czytam fantastykę – 0

Jubileuszowe lektury – 0

Polacy nie gęsi – 7 (Grzesiuk x 2, Sarwa, Stachniak, Szczeklik, Serczyk, Surmik – 11/311 pkt.)

marzec 2014 – podsumowanie

W marcu miały miejsce dwa blogowe „osiągnięcia”: opublikowałam trzysta postów, a blog został wyświetlony sto tysięcy razy (wyświetlenia własne nie są liczone). Zaczynając przygodę z blogiem nie sądziłam, że pojawią się tu takie wysokie liczby. ;)

Jak zwykle statystyki są na końcu postu, natomiast lista przeczytanych książek, uzupełniana na bieżąco, jest po prawej, w zakładce „przeczytane w 2014”.

● ● ●

Włodzimierz Odojewski po trzykroć:

Włodzimierz Odojewski, Zasypie wszystko, zawieje... (Ocena: 4,5/6)

Włodzimierz Odojewski, Wyspa ocalenia  (Ocena: 4/6)

Włodzimierz Odojewski, Oksana  (Ocena: 5/6)

Życie w pionie:

Rafał Kosik, Vertical (Ocena: 5,5/6)

Longin Jan Okoń, Opowieści niedźwiedziego grodu

Zbiór legend i podań z terenów Chełma Lubelskiego, zebranych i opracowanych literacko przez autora pochodzącego z tych terenów. Baśniowe przekazy zaczynają się już w czasach pogańskich, by przez wieki pokazać rozwój regionu, charakterystyczne punkty, ludowe opowieści, pochodzenie symboli. Jest tu historia i legenda, humor i patriotyczne zadęcie, smutna rzeczywistość i prawdziwa walka. Przyjemny zbiorek dla każdego.

(Ocena: 4/6)

Paul Hoffman, Anioł śmierci

Thomas Cale wraca do Sanktuarium. Tu ma się stać Aniołem Śmierci, wybitnym strategiem odnoszącym sukcesy na polu walki. Towarzyszy mu Mętny Henri. Klais natomiast znalazł sobie inny sposób na życie i odłączył się od przyjaciół. Dalej są walki, zmieniają się sojusze, do gry wchodzą nowi, gdy wykruszają się starzy gracze. Nie znaczy to jednak, że Cale jest bezpieczny – im więcej sukcesów, tym większa zawiść małych i ograniczonych.

Druga część trylogii Lewa ręka Boga. Lepiej czytać bez dłuższej przerwy, żeby nie pogubić wątków. Po przerwie powieść już nie jest tak nowatorska jak część pierwsza, chociaż pozostaje ciekawa i inspirująca. ;)

(Ocena: 4/6)

Beata Ostrowicka, Świat do góry nogami

Nagła, tragiczna śmierć matki stawia szesnastoletnią Olę w bardzo trudnej sytuacji. Dziewczyna musi nie tylko poradzić sobie z rozpaczą i tęsknotą, ale i stać się oparciem dla młodszej, rogatej siostry i małego brata, wspierać ojca, sprzątać i gotować, a w dodatku się uczyć.

Bardzo dobrze oddane realia życia rodziny w tak trudnym momencie. Przeżycia zdają się autentyczne, dorastanie i radzenie sobie ze wszystkim jednocześnie, oparcie w rodzinie i przyjaciołach, poszukiwanie swojego miejsca i pierwsza miłość opisane są z wyczuciem i prawdziwie. Są chwile smutne, ale są i zabarwione humorem – życie toczy się dalej.

(Ocena: 4,5/6)

Wojciech Jagielski, Nocni wędrowcy

Ofiarami wojennymi w Ugandzie są dzieci. Również dzieci są zabójcami. Partyzanci porywają i szkolą małych wojowników, wypaczając ich psychikę i często uniemożliwiając powrót do normalnego życia. Niektórzy zostają w partyzantce, inni uciekają i trafiają do ośrodka w Gulu, gdzie mogą uzyskać pomoc w zrzuceniu tego balastu śmierci i poniżenia.

Motywem przewodnim jest los ugandyjskich dzieci, ale w tym reportażu jest też kawał historii tej części Afryki, dzieje postkolonialne i próby budowania odrębności etnicznej przez poszczególne, sztucznie scalone w jedno państwo plemiona. Niestety jest to chwilami mocno rozwlekłe – zbędne opisy, nic niewnoszące do obrazu tego świata, nudzą i powodują szybsze przewracanie kartek. Niemniej dla opisu historii takich jak ta, która spotkała Samuela, warto po Nocnych wędrowców sięgnąć.

(Ocena: 4/6)

George R.R. Martin, Tuf Wędrowiec

Świetna, pełna humoru opowieść o kosmicznym wędrowcu Tufie. Znaleziony na orbicie którejś planety statek z zamierzchłej epoki staje się dla Tufa domem i miejscem pracy – inżynier ekolog, chociaż samouk, sprzedaje potrzebującym rośliny i zwierzęta, wyhodowane z zasobów statku. Jednocześnie mnoży swoje koty, uzyskując egzemplarz odbierający sygnały z mózgu.

Bardzo dobre opowiadania, przy których można się zrelaksować i pośmiać, a jednocześnie pomyśleć o naturze ludzkiej, rozwoju i cywilizacji, religiach i obyczajach. Duża różnorodność planet, obfitujących w nieoczekiwane czasem formy życia, uczy tolerancji i skłania do zmiany zapatrywań. Warto przeczytać.

(Ocena: 5/6)

Ram Oren, Przysięga Gertrudy

Gertruda i jej wychowanek, przybrany syn, Michał, powierzony niani przez umierającą matkę wędrują przez Europę ogarniętą wojną. Ukrywają żydowskie pochodzenie chłopca, w czym pomaga im żydowski lekarz, katolicki ksiądz i esesman, który stracił w wojennej zawierusze żonę Żydówkę.

Kolejne losy, kolejne przeżycia: niewyobrażalnie straszne, bolesne i raniące. Bardzo realistyczne i bardzo prawdziwe.

(Ocena: 5/6)

Andrzej Zaniewski, Cień szczurołapa

Druga część Bezimiennej trylogii, po bardzo dobrym Szczurze równie dobry Cień szczurołapa. Stary Szczur kona, a młody, nauczony jego doświadczeniem, radzi sobie coraz lepiej: unika pułapek, pozostaje obojętny na intrygujący zew Szczurołapa, wędruje w poszukiwaniu pokarmu i kolejnych samic. Uczy się uciekać przed psami, kotami i ptakami i pozostawać niewidzialnym, a co najmniej nieuchwytnym dla ludzi. Spotyka różne istoty, mniej czy bardziej wrogie, rzadko przyjazne, chociaż nawet wśród człowieczego rodu znajdzie się ktoś samotny, łaknący towarzystwa szczura, karmiący go, darzący przyjaźnią. I tylko Szczurołap przewija się ciągle i uparcie podąża za Szczurem, kusząc i pociągając gryzonia, intrygując i wzbudzając strach.

Świetnie, z perspektywy szczura, pokazany świat, w którym trwa walka o pożywienie, terytorium i zachowanie gatunku. Walki i wojny, na których cierpią ludzie i zwierzęta, głód i chwilowa obfitość jedzenia, zaspokojenie i tęsknota – wszystko jest obecne w życiu każdej żywej istoty.

(Ocena: 5/6)

„Ten sam głos najpierw prowadzi szczury, później dzieci, a jak wiemy z bolesnego doświadczenia niekiedy i nas — pozornie dojrzałych i doświadczonych — ogarnia tęsknota, by iść za nim, nawet ku przepaści.

Tak... Każdy z nas, nawet chętnie, ulega różnym ideom, wierzeniom i religiom, wizjom nieskrępowanej wolności, pięknego jutra i świetlanej drogi w przyszłość, pustym hasłom i nieziszczalnym nadziejom. Każdy przecież zmierza ku tej utopii, w którą wierzy. Cenę płaci później, często niewyobrażalnie wysoką.”

„Ten, który chce zabić, zawsze czeka na sprzyjającą chwilę. Prześladowany, którego chcą zabić, ma jednak szansę ukrycia się, przeczekania, przetrwania. Jeżeli jest cierpliwy, przebiegły i sprzyjają mu okoliczności, może przeżyć. A przeżyć to tyle, co zwyciężyć...”

Longin Jan Okoń, Tecumseh

Przełom XVIII i XIX wieku to czas walk o zachowanie terytoriów przez Indian pod dowództwem Tecumseha, założyciela Związku Oporu Indian, w którego skład weszło wiele plemion żyjących na preriach. Wraz z rdzennymi mieszkańcami Ameryki o wolność walczy Polak, Ryszard Kos, były kościuszkowiec, tęskniący za ojczyzną i przenoszący swoje ideały wolności i sprawiedliwości na grunt amerykański i pomagający niesprawiedliwie traktowanym Indianom.

Drażniły mnie uproszczenia i czarno-biały podział bohaterów na dobrych Indian i Polaków i złych pozostałych. Jednak dla młodego, mniej wyrobionego czytelnika Tecumseh może być niezłym wprowadzeniem w świat Indian i ich walki o przeżycie na swoich ziemiach. Jest tu wszystko, co potrzebne w ciekawej powieści przygodowej: walki, porwania, bitwy, pościgi, dozgonna przyjaźń i miłosne spojrzenia; jest też egzotyka świata czerwonoskórych, odmienna kultura, zabita wraz z jej przedstawicielami.

(Ocena: 4/6)

Beata Ostrowicka, Zła dziewczyna

Marcyśka chce się wyrwać ze swojej rodzinnej wsi. Konsekwentnie realizuje plan skończenia dobrego liceum, co umożliwi jej dostanie się na studia. Nieoczekiwany spadek ma jej to ułatwić, ale też rodzi niesnaski w rodzinie, która wolałaby dostać pieniądze na własne potrzeby. Dziewczyna czuje się odsunięta, mniej kochana, zbędna, nierozumiana, niepasująca do swoich, myśląca inaczej, a jednocześnie bardzo z korzeniami związana. Chce się wyrwać, by uniknąć życia, jakie może jej zaoferować wieś, a nie potrafi odciąć się zupełnie od tego, co ją ukształtowało.

Może dla młodzieży jest tu coś odkrywczego, nie wiem i jakoś nie chce mi się wnikać. Dla mnie było powierzchownie, irytująco: bohaterka zachowywała się głupio, co mi przeszkadzało, mimo że widziałam przyczyny tegoż zachowania. Jakoś mało przekonująco to wypadło.

(Ocena: 3,5/6)

George R.R. Martin, Piaseczniki

Zbiór opowiadań, z których najwięcej rozgłosu przypadło tytułowym Piasecznikom. Cztery frakcje stworzeń, zamkniętych w dużym akwarium, walczą ze sobą, by przeżyć. Wielbią boga, który je karmi, i nienawidzą człowieka, zmuszającego do walki o pokarm. Można je bezpiecznie obserwować, ale tylko do czasu, gdy są za hartowaną szybą. Potem będzie tylko śmierć.

Niezłe, chociaż bardziej podobał mi się Tuf. Ale napisane sprawnie, wciągająco, więc dobrze przeczytać coś z klasyki (już) fantastycznej.

(Ocena: 4,5/6)

Ferdynand Antoni Ossendowski, Biały Kapitan

Dwóch ludzi wychodzi z więzienia. Jeden, z mocnym postanowieniem poprawy, robi wszystko, by żyć zgodnie z prawem, a nawet innych do takiego życia przekonać, drugi, nie mając tyle hartu ducha, wkrótce znów trafia za kratki. Pitt Hardfull, niczym dwudziestowieczny Monte Christo, postanawia dorobić się bogactw, zyskać miano godnego, wartościowego człowieka, a przy okazji zemścić się na tych, którzy w potrzebie odwrócili się od niego.

Sympatyczna, nieco naiwna ramotka. Cudowna przemiana „złego chłopca” w uczciwego, prawego człowieka pod wpływem więziennej resocjalizacji musi budzić uśmiech. Język jest oczywiście już archaiczny, ale ładny i bogaty, pozwalający na śledzenie zmian w brzmieniu i pisowni słów. Można przeczytać.

(Ocena: 4/6)

Rafał Kosik, Kameleon

Na Ruthar Larcke od ponad czterystu lat rozwija się cywilizacja, Rozwój przebiega standardowo: wojny, rzezie, brudna polityka, nienawiść, ale i miłość, przyjaźń i ciężka, satysfakcjonująca praca. W wojnie, której geneza została już zapomniana, następuje nieoczekiwany zwrot – pojawiają się nowe rodzaje broni, nagle odkryte zostają źródła energii, pojawiają się też dążenia, które umownie nazwać można społecznymi. To wszystko przyspiesza gwałtownie, gdy do planety zbliża się statek, szukający globów zdatnych do terraformowania.

Kosik potrafi tak poprowadzić akcję, że trudno się od powieści oderwać. Spójna fabuła, dobry warsztat, świetnie zarysowane tło, jasne przesłanie i wnioski, dające do myślenia – to wystarczy, by spędzić miłe i owocne chwile z książką.

(Ocena: 5/6)

„Przyszłość nie jest niezmienna jak nasza historia. Gdyby tak było, jakiekolwiek nasze działania nie miałyby sensu, bo i tak efekty byłyby zdeterminowane przeznaczeniem. Wówczas to każdy z nas powinien przestać się starać i położyć do góry brzuchem w oczekiwaniu na to, co nieuniknione.”

„Znasz tę zasadę doskonale, jeśli czytałeś stare księgi. Nosi ona nazwę dylematu więźnia. Współpraca jest opłacalna dla obu stron, a zdrada przynosi znacznie większe korzyści, ale tylko zdrajcy. Do zdrady, więc wojny, jedną stronę popycha wyłącznie obawa przed zdradą drugiej strony. Dlatego właśnie między Sinevarem a Enagorem trwa wieczna wojna o dolinę Medgrun, mimo że wojna jest pozornie bezsensowna, bo żaden z krajów nie potrzebuje całej doliny. Ci, którzy przysłali Tanur, wiedzą, że kiedyś również będziemy umieli skonstruować pojazd zdolny zawieźć śmierć ich rodzinnej planecie. Dlatego postanowili się przed tym zabezpieczyć. Przywieźli nam śmierć jako pierwsi.”

Honoriusz Balzac, Blaski i nędze życia kurtyzany

Co jakiś czas nachodzi mnie ochota, żeby zajrzeć do Komedii ludzkiej, zagłębić się w ten doskonale opisany świat Francji XIX wieku. Paryż, różne warstwy społeczne, przenikanie się odmiennych światów, tych bardziej z tymi mniej uczciwymi. Plejada postaci z krwi i kości, kurtyzan, dam i szpicli, utrzymanek i baronów. To wszystko jest w Blaskach i nędzach, okraszone ciekawą intrygą i trudnymi wyborami – nie wystarczy kochać, by być szczęśliwym, trzeba nagiąć wolę i zdobyć pozycję, która umożliwi życie na poziomie. Tak wikłają się bohaterowie, w imię dobra jednych wykorzystując innych, ranią kochając i uszczęśliwiają poświęcając siebie i drugich.

(Ocena: 4,5/6)

Anna Onichimowska, Dobry potwór nie jest zły

Zbiór opowiadań z pogranicza jawy i magii. Wizja świata, w którym króluje wyobraźnia, zapełniając go zakatarzonymi krasnoludkami, hipopotamami bez domu i łakomymi smokami. Całkiem zgrabne opowieści, uczące, jak radzić sobie z (nie)codziennymi problemami.

(Ocena: 4/6)

Andrzej Perepeczko, Pierwsza podróż dookoła świata

Wyprawa Magellana, w której po raz pierwszy okrążono kulę ziemską. Sam inicjator i dowódca ginie wprawdzie na jednej z wysp filipińskich, ale jego współtowarzysze podejmują zadanie. Jeden ze statków dopływa do Hiszpanii z bogatym ładunkiem, dowodząc, że można opłynąć całą ziemię.

Książeczka niewielka i niewiele też w niej treści. Bardzo powierzchowna i bez wgłębiania się w szczegóły, ledwie zarysowuje historię wyprawy, rzucając od czasu do czasu wiążące daty.

(Ocena: 3,5/6)

Jakub Ćwiek, Chłopcy

Podobno Piotruś Pan żyje w każdym mężczyźnie. Podobno czasem dochodzą w nim do głosu Zagubieni Chłopcy. A niektórzy czują nawet potrzebę podzielenia się ze światem swoją wizją bandy Dzwoneczka. I potem czytamy takie tam przygody dużych-małych na ich ryczących motorach, w stylowych bluzach/kurtkach, mających robić wrażenie i rozsiewać wokół czar. Ech, po następną część nie sięgnę, mimo że jest to dość sprawnie opisane.

(Ocena: 3,5/6)

Jerzy Żuławski, Na Srebrnym Globie

Pamiętnik z wyprawy na Księżyc. Pierwsi śmiałkowie lądują w innym niż zaplanowane miejscu, ale radzą sobie, z niejakimi stratami, w przemieszczaniu się po powierzchni, docierają na drugą stronę, gdzie jest atmosfera, a tym samym życie. Zakładają kolonię, mnożą się, żyją i umierają. Ot, urocza ramotka.

Z dużą rezerwą zabierałam się za tę klasykę science fiction. Jednak mimo daleko posuniętej naiwności, uproszczeń i banalnych rozwiązań fabularnych, powieść okazała się nadspodziewanie ciekawa. Dużo przemyśleń autora pamiętnika o ogólnej naturze człowieka, możliwych drogach rozwoju, kierunkach zmian, sprawia, że Na Srebrnym Globie staje się czymś więcej niż prekursorską, acz przestarzałą książeczką o tym, jak sobie autor wyobrażał życie na Księżycu. Warto zapoznać się z klasyką.

(Ocena: 5/6)

Robert Wegner, Opowieści z meekhańskiego pogranicza: Północ – Południe, Opowieści z meekhańskiego pogranicza: Wschód – Zachód

W dwóch tomach pokazał Wegner świat, w którym dominuje wojna i okrucieństwo, okraszone szczyptą, niekiedy całkiem sporą, magii. Cztery strony świata to cztery spojrzenia na Imperium Meekhanu. Na północy o lepsze dni walczy Straż Górska, zawsze na posterunku, gotowa zmierzyć się z każdym, kto zagraża porządkowi Imperium. Honor i odwaga, walka i śmierć towarzyszą na co dzień wojownikom; i opowieści, takie jak ta snuta podczas marszu przez dziesiętnika Varhenna, o dawnej wojnie w obronie ludu zamieszkującego pograniczną krainę, tworzeniu się jednego narodu z różnych nacji, z najeźdźców i podbitych, po latach wspólnie żyjących i gospodarujących na ziemi. Na południu natomiast, pośród piasków pustyni, wśród żaru i nienawiści, dojrzewa wojownik Issarów, zmieniając się i szukając własnej drogi, odrzucając to, co wydawało się być jego domem i rodziną. Wschód jest miejscem plemion koczowników i najeźdźców ze stepów; tu również pojawia się od czasu do czasu magia, która pomaga w codziennej walce, tu są duchy, które mogą być przyjazne lub wrogie. Na Zachodzie na plan pierwszy wysuwa się polityka, brudne zagrywki, w których wykorzystuje się naiwność niewinnych do osiągnięcia celu – wielu kusi władza, czy to świecka, czy sprawowana przy pomocy religii.

Wokół ludzi krąży magia, ta ujarzmiona, dająca się wykorzystać, i ta, której natura nie jest całkiem znana, wyrywająca się z dotychczasowych pęt, chcąca zapanować nad nieostrożnymi, ośmielającymi się ją przywoływać. Siły magiczne wykorzystywane są podczas walk, świetnie opisanych, plastycznie krwawych zmagań ludzi i bogów. Nie brakuje ich też w zwykłym życiu, codziennym trudzie ludzkich mas, w dążeniach do lepszego życia. Bardzo dobra opowieść o człowieku i jego marzeniach, o szukaniu drogi i pokonywaniu przeciwności.

(Ocena: 5/6)

Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot

Gdzieś w Paryżu, w pensjonacie mieszkają między innymi: student prawa Eugeniusz Rastignac, były galernik, tajemniczy Vautrin oraz ojciec Goriot, pędzący skromny żywot po oddaniu majątku ukochanym córkom, Anastazji i Delfinie. Rastignac pragnie wejść w wielki świat bogatych i eleganckich, jest jednak zbyt uczciwy, by móc grać według ich reguł. Córki Goriot natomiast nie mają skrupułów przed wykorzystaniem każdej sposobności, by żyć po swojemu, również kosztem ojca i kochanków.

Jak zawsze u Balzaca świat majętnych miesza się ze światem ubogich, dając pretekst do ukazania postaw ludzi w obliczu trudności, tragedii czy śmierci. Mieszają się tu namiętności z poświęceniem, czysta radość z cudzego szczęścia z wyrachowanym skąpstwem, zatwardziałość i obojętność z bezinteresownym zaangażowaniem i niesieniem pomocy. Świat tak naprawdę niewiele się zmienił, mimo pozorów cywilizacji.

(Ocena: 4,5/6)

● ● ●

Statystyki:

W sumie (w miesiącu/w roku): 24/82

Powtórki: 1 (Balzac)

Cykle zakończone: 0

Cykle w trakcie: 8 (Okoń, Zaniewski, Odojewski, Wegner, Ćwiek, Żuławski, Hoffman, Balzac)

Autorzy polscy: 18 (Okoń x 2, Ostrowicka x 2, Jagielski, Zaniewski, Odojewski x 3, Kosik x 2, Ossendowski, Onichimowska, Perepeczko, Ćwiek, Żuławski, Wegner x 2)

Autorzy obcy: 6 (Hoffman, Martin x 2, Oren, Balzac x 2)

Średnia ocen: 4,44

Realizacja projektów i wyzwań:

Książki historyczne – 0

Nobliści – 0

Z półki (nowe [z powtórkami]/razem w roku [z powtórkami]/cel) – 6[6]/29[36]/31

Wyczekane – 7

Wojna i... literatura – 0

Z literą w tle – 10 (O i Q: Okoń x 2, Ostrowicka x 2, Oren, Odojewski x 3, Ossendowski, Onichimowska)

Czytam fantastykę – 1 (Kosik)

Jubileuszowe lektury – 0

Polacy nie gęsi – 18 (Okoń x 2, Ostrowicka x 2, Jagielski, Zaniewski, Odojewski x 3, Kosik x 2, Ossendowski, Onichimowska, Perepeczko, Ćwiek, Żuławski, Wegner x 2 – 43/229 punktów)

Daleki Wschód w literaturze – 0

Podróżujemy w czasie – 0

(Zdaje się, że dwa ostatnie wyzwania umarły już śmiercią naturalną, więc celowo nie uzupełniam. Jeśli nic się nie zmieni, w przyszłym miesiącu znikną z mojej listy.)

Włodzimierz Odojewski po trzykroć

Włodzimierz Odojewski, Zasypie wszystko, zawieje...

Życie trzech nacji obok siebie na Ukrainie nigdy nie było łatwe. Pod powierzchnią pozornie i powierzchownie zgodnego życia rosły animozje i zazdrość o wszystko, co niedostępne jednym, a w nadmiarze u innych. Wyszło to na wierzch podczas II wojny światowej, gdy do kłębiących się tam namiętności dołożyli swoje Niemcy i na całego trwało „wzajemne, bezmyślne upuszczanie sobie krwi”. Prześladowania Żydów, Katyń, puszczanie z dymem tych, którzy posługują się innym językiem czy wyznają inną wiarę, partyzantka tej czy innej strony, zwalczająca wszystkich wokół – zupełny miszmasz, nie do rozwikłania. Widziane oczami Polaków zbrodnie, mordy, tortury – oskarżają i nie pozostawiają nikogo obojętnym.

Ciężka powieść, przygnębiająca i męcząca, ale dająca do myślenia o bezsensie wojen, nietolerancji, braku akceptacji i empatii. Świetnie napisana, chociaż chwilami zbyt bogato, bo sens trzeba wyłuskiwać z zawiłych zdań, ale warto się wysilić, by poznać i nie zapomnieć, nawet jeśli trzeba będzie się długo otrząsać z wizji mordów, męki i kaźni.

(Ocena: 4,5/6)

Włodzimierz Odojewski, Wyspa ocalenia

Trzecia część Trylogii Podolskiej opowiada o tych samych wydarzenia, co Zasypie wszystko, zawieje, tylko widzianych oczami Piotra Czerestwienskiego. Osiemnastoletni chłopak dorasta, dojrzewa do miłości i męskości, dowiaduje się rodzinnych tajemnic i czuje w obowiązku coś z tym zrobić. Miota się więc między Katarzyną a Gawrylukiem, narażając życie w daremnych eskapadach między partyzantami ukraińskimi i polskimi, z przemieszczającymi się tu i ówdzie Niemcami, eskapadach męczących tak dla niego, jak i dla czytelnika. A wszystko na tle wojny, wśród „tej całej nienawiści, jaka przez długie lata gorzała pod powłoką pozornego spokoju pomiędzy dwoma narodami zamieszkującymi wspólnie tę ziemię”, która „musiała znaleźć ujście w bratobójczych mordach” (Versus, 1990, s. 123). Nie pozostawia Odojewski suchej nitki na winnych zbrodni: „nieliczna rusińska inteligencja z miasteczek, od wieków współtworząca z Polakami kulturę tych ziem, ginie pokonywana przez własny ciemny i mściwy żywioł spod słomianych strzech. Tajniacy, hilfspolicaje, banderowcy, mazepińscy i przeróżna drobna uzbrojona swołocz spod znaku cerkwi, zabijająca każdego, kto inaczej składa palce do znaku krzyża. Motłoch. Murszejący świat, który przed swym cuchnącym zgonem rodzi gady. Rozpełzają się ku czarnym okom podziemnych źródeł nienawiści. Lufy karabinów grają szczekotliwie niesamowite nocne pieśni” (s. 58-59).

Uff, dobrze, że napisane to jest pięknym językiem, chociaż rzuca się trochę w oczy przerost formy nad treścią. Po opuszczoną część drugą już nie sięgnę, czuję się nieco znużona tematyką drugowojenną na Ukrainie.

(Ocena: 4/6)

Włodzimierz Odojewski, Oksana

Chory na raka Polak, mieszkający w Niemczech, wyjeżdża w ostatnią podróż do Włoch, powspominać i przepędzić czas w drodze. Spotyka Oksanę, Ukrainkę urodzoną już po wojnie w Niemczech. Coś między nimi zaiskrzyło, a dalsza wspólna podróż pogłębiła świeże uczucie.

Świetna powieść o tym, jak trudno zaakceptować przeszłość swoją i swojego narodu, dogadać się z przedstawicielem byłych przeciwników bądź ludzi za wrogów uważanych, jak głęboko sięgają narodowe animozje i jak mocno trzeba lawirować, żeby w zwykłych codziennych rozmowach nie rozdrapywać ran i niepotrzebnie nie wyciągać na wierzch spraw, które powinny ulec zapomnieniu. A jednocześnie jak silna może być miłość, uważana za ostatnią, jak prawdziwa i subtelna jest wtedy, gdy zostało niewiele czasu.

Pięknie napisana, refleksyjna historia z zakończeniem, które tylko częściowo zaskakuje, ale i tak robi wrażenie. Podobała mi się bardziej niż poprzednie powieści Odojewskiego, osadzone bezpośrednio na Ukrainie.

(Ocena: 5/6)

Echa wojny w literaturze

W styczniu sporo miejsca zajęły wśród moich lektur powieści z motywem drugiej wojny światowej. Znalazły się tu zarówno historie fikcyjne, jak i oparte na prawdziwych wydarzeniach, z fabułą osadzoną bezpośrednio w czasie wojny, jak i zahaczające o wojnę tylko we wspomnieniach, ciągle siedzących w głowie jak cierń i mających wpływ na całe życie. Najwięcej jest powieści o terenach polskich, opowiadających losy Polaków, ale trafiły się również relacje dwóch sąsiadów: Rosjanina, biorącego udział w walkach od Leningradu do Berlina, i Niemca, który wojennym szlakiem przejechał sporą część Europy. Każda z tych książek przekazuje coś wartościowego, czasem niespodziewanie głębokiego, drążącego czytelnika bez litości. Warto sięgnąć po każdą, z różnych względów.

● ● ●

Stanisława Fleszarowa-Muskat, Stangret jaśnie pani

Koniec II wojny, warszawiacy uciekają ze stolicy po powstaniu, szukają schronienia w okolicznych miejscowościach. Spokojny majątek ziemski zdaje się doskonałym azylem dla Olgi, żony polskiego lotnika walczącego w Anglii. Tam umęczona kobieta znajduje chwilę oddechu i spokój, którego potrzebowała po wypędzeniu z domu i śmierci matki, tam poznaje jaśnie panią, właścicielkę, która przyjmuje ją pod dach jako kuzynkę z Krakowa, i Tymona, stangreta z dwójką dzieci i dziadkiem pod opieką. Tam też zostaje po wojnie, układając sobie stabilne, pożyteczne życie jako nauczycielka w wiejskiej szkole.

Bardzo spokojna jak na te trudne czasy opowieść o rodzącej się miłości, o czekaniu na ukochanego i ukochaną, o wyborach, do których jesteśmy zmuszeni przez los, przeznaczenie czy ludzi. I o sile, którą dysponuje człowiek mimo trudności, sile do pokonywania przeszkód i dążeniu do wytyczonego celu. I jeszcze o tęsknocie, bezbrzeżnej i bolesnej, karmionej nadzieją do ostatka.

(Ocena: 5/6)

Ida Fink, Wiosna 1941

Rok 1941, wschodnie tereny Polski, Zbaraż, Lwów i okolice. Regularne czystki zmuszają tamtejszych Żydów do chwytania każdego sposobu mogącego uratować życie. Obecna jest tu na co dzień śmierć i rozpacz, ale i nadzieja, że może chociaż niektórym uda się przeżyć. Każde opowiadanie jest inne, chociaż mówi o tym samym, każde niesie ogromny ładunek emocji, poraża i unieruchamia. Największe wrażenie zrobił na mnie Wiosenny poranek, ale i innym nie można odmówić siły przekazu.

(Ocena: 4,5/6)

Ida Fink, Podróż

Rok 1942, Zbaraż. Dwie siostry, Żydówki, ratują życie jadąc na roboty do Niemiec. Mimo posiadania dobrze podrobionych papierów ich podróż nie przebiega bezproblemowo. Na każdym etapie wędrówki, podczas każdej ucieczki i przy każdym napotkanym człowieku muszą mieć się na baczności, uważać na słowa i gesty, nie dać się zaskoczyć, nie wypaść z roli. Od ich gry zależy życie.

Zdecydowanie lepiej mi się czyta powieści od opowiadań. Zwłaszcza takie pełne ekspresji, bolesne i prawdziwe. I nie przeszkadzają mi nawet nieprzetłumaczone wstawki w językach obcych, po francusku i niemiecku, chociaż musiałam sprawdzać niektóre kluczowe słówka. Mocna literatura i dobre świadectwo czasów, które nie powinny się powtórzyć.

(Ocena: 5/6)

Stanisława Fleszarowa-Muskat, Most nad rwącą rzeką

Wakacyjny wyjazd do Hiszpanii zmienia się dla Dominiki i Łukasza w podróż decydującą o reszcie życia. Trudny dla Polaków rok 1981 rzuca cień na ich szczęście, wzajemne stosunki i widzenie świata. Do tego dołączają się wspomnienia poznanego tam dyrygenta światowej sławy, a polskiego pochodzenia, Jeremiego Asmana, wspomnienia z czasów przedwojennych i wojennych, rozliczenie z życiowymi wyborami i trudnymi decyzjami. Z powieści bije bolesny patriotyzm i rozterka.

Czytałam już kiedyś tę powieść, przypominałam to sobie w miarę poznawania kolejnych rozdziałów. Ale teraz znacznie lepiej ją zrozumiałam, pewnie przez możliwość wpasowania tam własnych wspomnień z czasów stanu wojennego i większy dystans do tamtych lat. Coraz bardziej podoba mi się też twórczość Autorki – taka akurat dla mnie na obecnym etapie życia.

(Ocena: 5/6)

Nikołaj Nikulin, Sołdat: Od Leningradu do Berlina

Jak zapewnia wydawca na okładce Sołdat to jedno z niewielu jak dotąd prawdziwych świadectw wojny ojczyźnianej. Relacja z walk od 1941 do 1945 roku, w jakich brał udział Nikulin, obdartych z patosu i fałszerstw, realistycznych, brudnych, złych wydarzeń, trafiających się na froncie codziennie ran i śmierci, głupich, bezsensownych i bohaterskich. To miszmasz żołnierskiego życia, zdobywania wrogich pozycji, cofania się, strachu, bólu, głodu i przemocy, świat gwałtów i zbrodni popełnianych na wielu milionach ludzi, najczęściej z głupoty i niekompetencji dowódców ginących setkami i tysiącami.

Wspomnienia Nikulina robią wrażenie. Ogrom brudu moralnego i przemocy, jakie towarzyszyły prostym żołnierzom na co dzień, może zniechęcić co wrażliwszych do czytania. Ale to ważna lektura, obalająca mit heroizmu, mającego wyłączność w starszych publikacjach. A pomyśleć, jak kiedyś podobały mi się powieści Simonowa...

(Ocena: 5/6)

Józef Hen, Pingpongista

Odsłonięcie pomnika ofiar pogromu z czasów II wojny światowej jest doskonałą okazją do snucia wspomnień, dokonania rozliczeń i przebaczenia winnym zbrodni. Emerytowany sędzia, mieszkający w USA, przyjeżdża do miasteczka swojego dzieciństwa i próbuje zaktywizować ludność do oddania hołdu i uczczenia pamięci Żydów zamordowanych tu podczas okupacji, ale nie przez najeźdźcę, a przez sąsiadów i znajomych. Rozmawia z mieszkańcami, żyjącymi spokojnie do dziś mordercami i tymi, którzy są bez winy, z młodymi i starymi. Szuka też usprawiedliwienia własnej winy, a przynajmniej tego, co za winę uważa, a co było zwykłą niemożnością zapobieżenia złu, niezdolnością przeciwstawienia się mordowi. Ciekawa powieść rozliczeniowa.

(Ocena: 4,5/6)

Ewa Nowacka, Dzień, noc i pora niczyja

Czternastoletnia Róża, zamiast na obóz z rówieśnikami, jedzie na wakacje do znajomych matki. Początkowo buntuje się, sprzeciwia i protestuje, by z czasem, po poznaniu starszych państwa, zacząć poznawać i rozumieć to, co nie mogło być wcześniej nazwane i nakreślone we właściwym świetle. W rozmowach pojawiają się migawki przeżyć jej matki z czasów wojny i ukrywania się w domu gościnnych gospodarzy.

Bardzo sympatyczna opowieść dla młodzieży o dojrzewaniu do prawdy, akceptacji starszych i zrozumieniu motywów, jakie kierowały ich działaniami. Ogromna rola strzępów wspomnień z wojny uświadamia dziewczynie, że tak naprawdę niewiele wiedziała dotąd o swoich korzeniach. W lekkiej formie uczy spraw ważnych: tolerancji i empatii.

(Ocena: 5/6)

Stanisław Grochowiak, Trismus

Zapiski komendanta obozu dla nieprawomyślnych Niemców i Żydów w Glückauf dotyczące głównie jego związku z Nellie, czystą rasowo i poślubioną zgodnie z zaleceniami Lebensbornu. Wspomnienia autora przeplatają dopiski żony, pokazujące ich wzajemne stosunki, dążenia i pragnienia. Wszystko to na tle życia uwięzionych ludzi i ich strażników, przeplatające się losy, związane ze sobą po kres.

Największe wrażenie robi tragiczne zakończenie. Grochowiak na długo przed napisaniem Chłopca w pasiastej piżamie wykorzystał ten pomysł i ubrał go w trudniejszą, ale robiącą duże wrażenie formę. Dobrze byłoby najpierw przeczytać Trismus, a potem Chłopca..., wtedy i waga problemu, i palma pierwszeństwa należna Grochowiakowi pozostanie na właściwym miejscu.

(Ocena: 4,5/6)

Giles Milton, Wolfram: Chłopiec, który poszedł na wojnę

Wolfram to nie tylko biografia teścia autora, to również historia II wojny światowej i tego, co do niej doprowadziło: dojście Hitlera do władzy, pożar Reichstagu, rosnąca przewaga polityczna NSDAP, prześladowania Żydów i komunistów, stopniowe, coraz większe ingerencje w życie ludności, wreszcie aneksja Austrii, rozbiór Czechosłowacji i rozpoczęcie wojny. Na tle takich wydarzeń dorastał utalentowany plastycznie Wolfram, razem z całą rodziną próbujący przeżyć w zabijającym indywidualizm systemie, wtrącającym się w każdy aspekt życia narodu. Powołany do wojska w 1942 roku miał okazję przejechać Europę od Krymu po Normandię, a potem, w niewoli, sporą część Stanów Zjednoczonych.

Niezła książka, chociaż napisana dość sucho, ale w sposób prosty i jasny przybliżająca lata trzydzieste XX wieku i ukazująca wojnę widzianą oczami Niemca, który takich brutalnych rozwiązań nie popierał i czuł się do udziału w niej przymuszony. Wolfram ma, przez dobrze opisane tło historyczne, sporą wartość poznawczą i jest ładnym kawałkiem wspomnień o czasach trudnych i wymagających dużego hartu ducha, by zachować życie i godność.

(Ocena: 4/6)

wrzesień 2013 – podsumowanie

Odkryciem miesiąca, dzięki wyzwaniu „Z literą w tle”, stała się proza Marii Nurowskiej i Naomi Novik. Nurowską już kiedyś czytałam, ale nie zrobiła na mnie wrażenia, pewnie byłam za młoda, natomiast teraz czułam, że to coś akurat dla mnie, a powieści Novik, mimo traktowania o smokach, okazały się przyjemnie świeże.

Jak zwykle lista przeczytanych książek, uzupełniana na bieżąco, jest po prawej, w zakładce „przeczytane w 2013”.

● ● ●

Wiesława Bancarzewska, Powrót do Nałęczowa

Ładna, nostalgiczna powieść o spełnionych marzeniach, niemożliwych, a jednak realnych podróżach w czasie. Nieco naiwna, technicznie niewyjaśniona wędrówka między XXI wiekiem a rokiem 1932, bez refleksji o przyczynach i skutkach, bez troski o efekt motyla i paradoks dziadka. Za to dużo tu jest ciepła rodzinnego, którego brakowało bohaterce, tęsknoty za nieobecnymi już, bliskimi osobami, za czystym powietrzem i naturą. I rozliczenie z dotychczasowym życiem, z niespełnionymi marzeniami i minionymi latami, spędzanymi bez planu, z dnia na dzień. Powrót do Nałęczowa to taka miła, sentymentalna podróż do dawnych czasów, kiedy było dużo rodzinnego ciepła i życzliwości wśród obcych sobie ludzi. Chociaż dziwi mnie końcowa decyzja podjęta przez Annę, znającą przecież wydarzenia, które miały wkrótce nastąpić.

(Ocena: 4,5/6)

Truman Capote, Śniadanie u Tiffany'ego

Klasyka literatury, którą trzeba znać. A jak się zapomni to przeczytać jeszcze raz. Fragment historii dziewczyny, która boi się podjąć dorosłe, poważne życie, ciągle stara się być w ruchu, ciągle z kim innym, łapiąc okazje do zarobienia paru dolarów, by wkrótce je wydać, a jednocześnie tęskni za stabilizacją, za ciepłem domu, bezpieczeństwem u boku męża. Niedojrzała, ale urocza Holly Golightly nie podbiła jednak mojego serca. Pewnie znowu szybko zapomnę o jej eskapadach.

(Ocena: 4/6)

Maria Nurowska, Niemiecki taniec

[Niemiecki taniec]

(Ocena: 5/6)

John Marsden, Jutro 2: W pułapce nocy

W drugiej części cyklu grupa przyjaciół przeżywa wydarzenia, jakie doprowadziły do postrzelenia Corrie. Nie trwa to jednak długo, bo nuda życia w Piekle szybko pobudza ich do działania. Wymyślają sobie kolejne zadania, następne duże bum, przy którym udaje im się zlikwidować jakieś ważne persony. Spotykają też większy oddział partyzancki, zorganizowany przez byłego nauczyciela. Nie wszystko im się jednak podoba – dotychczasowe doświadczenie Ellie i przyjaciół podpowiada im, że coś tu mocno nie pasuje.

Ten tom jest nieco słabszy. Znużenie bohaterów udziela się czytelnikowi, który, jak oni po bezdrożach, snuje się po kartkach książki. Zapał nieco ostygł, wkradło się zmęczenie i pragnienie powrotu do normalności. Sporo miejsca zajmują elementy ważne dla dojrzewającej młodzieży – miłość itp.

(Ocena: 4/6)

Miklós Nyiszli, Byłem asystentem doktora Mengele

Ciężka literatura. Relacja z pobytu w obozie zagłady w Oświęcimiu węgierskiego lekarza, zajmującego dzięki swym umiejętnościom uprzywilejowane stanowisko przy doktorze Mengele. Nyiszli jest nie tylko więźniem, ale i obserwatorem. Ma dostęp do różnych części obozu, tej perfekcyjnie działającej machiny zagłady, jako podlegający tylko Mengelemu może wejść niemal wszędzie. Obraz, jaki przekazuje, jest wstrząsający chyba nawet bardziej niż to, co zarejestrowała Seweryna Szmaglewska, może przez większą różnorodność śmierci, eksperymenty tzw. naukowe („Pseudowissenschaft, mistyfikacja naukowa!”), sekcje zwłok. Poruszająca lektura.

(Ocena: 5/6)

„Wstrząśnięty obserwuję harmonijne działanie poszczególnych elementów tej fabryki kolosalnego ludobójstwa, jej mechanizm, piekielny porządek, z jakim wykonywana jest praca. Jakby to wszystko urządzono na wieczność.”

John Marsden, Jutro 3: W objęciach chłodu

W okolicach Wirrawee zrobiło się zbyt gorąco, czas zmienić otoczenie. Ellie z przyjaciółmi udaje się do niedalekiej Zatoki Szewca, gdzie jest główny punkt desantowy wojsk okupanta. Planują duże zniszczenia, by uniemożliwić najeźdźcy korzystanie z portu. Wszystko dobrze, tylko jakim cudem po wykonaniu zadania Ellie uciekała wiele godzin po górach i bezdrożach bez butów?

Trzecia część jest ciekawsza niż druga, chociaż tylko uśmiechem można skwitować zakończenie i cudowne ocalenie większości grupy. Czyta się jednak lepiej, akcja jest bardziej wartka, w czym nie przeszkadzają już tak bardzo młodzieżowe rozważania (wiem, za stara jestem na takie lektury, ale muszę wiedzieć, co czytuje pokolenie mojej córki ;)).

(Ocena: 4,5/6)

John Marsden, Jutro 4: Przyjaciele mroku

Każde wczasy kiedyś się kończą. Również dla Ellie i jej przyjaciół nadchodzi koniec odpoczynku na Nowej Zelandii – dostają odpowiedzialne zadanie w walce o swój kraj. Sojusznicy Australii wierzą, że grupa nastolatków poradzi sobie z wyznaczonym zadaniem i że ich obecność w kraju jest konieczna. Ellie nie podziela ich przekonania, ale nie uchyla się przed obowiązkiem, mimo że decyzja nie przychodzi łatwo.

Na początku jest trochę długawych rozważań, na pewno ważnych dla młodego czytelnika, chociaż dla mnie mniej. Potem króluje już akcja, niezłe tempo i wyczyny, których mogą nastolatkom pozazdrościć doświadczeni komandosi. Nawet jeśli nie do końca uda się wykonać zadanie, droga do niego i pomysłowość muszą w młodych czytelnikach budzić podziw, a czasem i zazdrość.

(Ocena: 4,5/6)

Maria Nurowska, Hiszpańskie oczy

[„Wszystko jest na styku życia i śmierci”]

(Ocena: 5/6)

Elżbieta Cherezińska, Korona śniegu i krwi

[Korona śniegu i krwi]

(Ocena: 4/6)

Edmund Niziurski, Jutro klasówka

Typowa dla Niziurskiego książka o perypetiach szkolnych i pozaszkolnych kilku chłopców. Tym razem krąży nad nimi widmo klasówki z matematyki, między innymi o pociągach mijających się gdzieś na trasie, co, jak wiadomo, jest rachunkowo nie do opanowania. Jarek i Zbyszek szukają więc desperacko sposobu na ominięcie tego wyzwania, wykorzystując każdą możliwość, która daje choć minimum szansy na powodzenie. Większość zdarzeń rozgrywa się w przeddzień klasówki, a jutro jawi im się jako dzień straszny i nie do przeżycia. Pełno zabawnych dialogów, śmiesznych scen i przemyconych pozytywnych zachowań – Niziurski uczy i bawi kolejne pokolenia.

(Ocena: 4,5/6)

Rani Manicka, Matka Ryżu

Malajska saga. Dzieje rodziny Lakszmi, Cejlonki oddanej za mąż za bogatego Malaja. Bogactwo męża okazało się jednak mitem i młoda żona musi znaleźć w sobie siły, by pójść przez życie drogą, jaką wyznaczył jej los. Jest silna i zdecydowana nieść głowę wysoko. Tworzy dom i scala kochającą się rodzinę, potrafi znieść ból i cierpienie, by ocalić to, co dla niej najważniejsze – dzieci. Po latach wspominają ją dzieci i wnuki, te piękne i te mniej urodziwe, biorąc przykład z jej postawy.

Całkiem niezła powieść, chociaż chyba mam chwilowo przesyt sagami. Początek kojarzył mi się jednak zbyt wyraźnie z Japońską parasolką, która nie zalicza się do kategorii dobrych wspomnień.

(Ocena: 4,5/6)

Maria Nurowska, Wybór Anny

Coraz bardziej lubię twórczość Marii Nurowskiej. Podejmuje tematy trudne i opisuje skomplikowane losy ludzkie na tle historii XX wieku. Tym razem tematem jest zagubiona tożsamość Żydówki uratowanej z getta, wychowanej przez Polaka w nieświadomości swojego pochodzenia. Po czterdziestu latach Anna dowiaduje się, że ma inne imię i nazwisko i nie zna swojej prawdziwej tożsamości. Nie jest jej łatwo pogodzić się z sobą, przybranym ojcem, odnalezioną rodziną. Tak trudno przebaczyć ojcu i zaakceptować wyroki losu. Dobra powieść.

(Ocena: 5/6)

Wiesław Myśliwski, Widnokrąg

Opowieść o dzieciństwie i młodości, o czasach wojny i z mozołem budowanej powojennej teraźniejszości. Polska czasów II wojny światowej i epoki budowania społeczeństwa socjalistycznego. Wydarzenia bieżące budzą wspomnienia, każde ma jakieś odniesienie w dzieciństwie, czy to strome schody, którymi codziennie się chodziło, czy Kruczek, jednooki pies, z którym pasało się krowy. Wspomnienia ładne i niezbyt miłe, pierwsze kroki w dorosłość, młodzieńcza miłość, syn, któremu trzeba pokazać korzenie, kolejno poszerzający się horyzont. I matka, toksyczna i zaborcza, niepewna i pełna pretensji, a jednocześnie kochająca i starająca się dogodzić mężowi i synowi, ułatwić im życie w głodnej i chłodnej rzeczywistości, żyjąca nadzieją na lepszą przyszłość albo raczej próbująca ją sobie wmówić, żeby łatwiej znieść teraźniejszość. Bardzo dobrze napisana powieść, realistycznie i ciekawie.

(Ocena: 5/6)

Naomi Novik, Smok Jego Królewskiej Mości, Nefrytowy tron, Wojna prochowa, Imperium kości słoniowej, Zwycięstwo orłów

[Temeraire]

(Ocena: t. 1 – 5/6, t. 2 – 4/6, t. 3-5 – 5/6)

Orson Scott Card, Gra Endera

Kolejna powtórka kultowej powieści Carda, tym razem w formie audiobooka czytanego przez mojego ulubionego lektora – Rocha Siemianowskiego, i podniesienie oceny. Więcej o książce pisałam w zeszłym roku: Gry wojenne.

(Ocena: 6/6)

Kurt Vonnegut, Witajcie w małpiarni

Zbiór opowiadań o bolączkach ludzkości: przeludnieniu, chorobach i rozwiązaniach leczniczych, natręctwach, relacjach międzyludzkich, ślepych uliczkach ewolucji itp. Zagadnienia, jakie gnębią człowieka myślącego o świecie jutra, o zmianach, jakim podlegamy. Zbiorek nieco nierówny, ale to nie dziwi, bo zawiera wczesne opowiadania Vonneguta.

(Ocena: 4/6)

● ● ●

Statystyki:

W sumie (w miesiącu/w roku): 20/146

Powtórki: 1 (Card)

Cykle zakończone: 0

Cykle w trakcie: 3 (Jutro, Odrodzone królestwo, Temeraire)

Autorzy polscy: 7 (Bancarzewska, Nurowska x 3, Cherezińska, Niziurski, Myśliwski)

Autorzy obcy: 13 (Capote, Nyiszli, Marsden x 3, Novik x 5, Manicka, Card, Vonnegut)

Średnia ocen: 4,675

Realizacja projektów:

Książki historyczne – 1 (Cherezińska)

Nobliści – 0

Z półki (nowe [powtórki]/razem w roku [z powtórkami]/cel) – 6[1]/46[58]/31

Wyczekane – 5 (Novik x 5)

Trójka e-pik – 1. lata 20-te, lata 30-te: Powrót do Nałęczowa

2. powieść z wątkiem Internetu/znajomości internetowej: –

3. literatura francuska: –

Z literą w tle – 10 (Nurowska x 3, Nyiszli, Niziurski, Novik x 5)

Wojna i... literatura – 1 (Cherezińska)

Czytam fantastykę – 5 (Novik x 5)

Pod hasłem – 0 (gama uczuć: –)

Wyzwanie miejskie – 1 (Toruń albo przewodniki: Powrót do Nałęczowa)

Eksplorując nieznane – 0

Jubileuszowe lektury – 0

Book-Trotter – 0 (literatura arabska: –)

Wyzwanie „jutro” – 5 (Marsden x 3, Niziurski, Vonnegut – opowiadanie)