Τεχνολογία και ζωή.
Μπορούν να...ισορροπήσουν;
Ξέρουμε ότι όλοι μας προσπερνάμε τα μεγάλα κείμενα ...
ή τα διαβάζουμε πλαγίως ...
κι ό,τι πιάσουμε ...
δηλαδή τίποτα!
Σου ζητάμε, σαν χάρη, αυτό το κείμενο να το διαβάσεις ως κάτω ...
κι ας μη διαβάσεις τίποτα άλλο σήμερα από μας ...
Κι αν μέσα στο κείμενο, δεις τον εαυτό σου ή το παιδί σου (όπως το είδαμε εμείς)
τότε -Δόξα τω Θεώ!- υπάρχει ελπίδα ... αποτοξίνωσης
Σε κάθε ομιλία μου και συνάντηση, πάντα κάποιος με ρωτάει για το ζήτημα της διαχείρισης των σημερινών εφήβων και νέων, ιδιαιτέρως που είναι δύσκολα να διαχειριστούν. Κατηγορούνται ότι είναι εγωκεντρικοί και ναρκισσιστές, ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους, είναι μπερδεμένοι, τεμπέληδες - αλλά ότι είναι εγωκεντρικοί είναι το κυριότερο.
Όταν τους ρωτήσουμε τι πραγματικά θέλουν από την ζωή, θα μας απαντήσουν ότι:
«Θέλουμε να εργαστούμε σε κάποια θέση με σκοπό, θέλουμε η ζωή μας να έχει αντίκτυπο, θέλουμε δωρεάν φαγητό και άνετες καρέκλες.» Αλλά ακόμα όταν θα τα αποκτήσουν, πάλι δεν είναι ευτυχείς. Και αυτό συμβαίνει επειδή τους λείπει κάτι από τη ζωή.
Για να γίνω κατανοητός θα το χωρίσω σε τέσσερα μέρη επίδρασης:
Το πρώτο είναι οι γονείς.
Το δεύτερο είναι η τεχνολογία
Το τρίτο είναι η ανυπομονησία.
Και το τέταρτο είναι το περιβάλλον.
Υπερβολικά πολλοί έφηβοι και νέοι μεγάλωσαν κάτω από «αποτυχημένες στρατηγικές ανατροφής!»
Όπου, για παράδειγμα, τους έλεγαν ότι είναι ξεχωριστοί … όλη την ώρα!
Τους είπαν ότι μπορούν να έχουν ό,τι θέλουν στη ζωή, απλώς επειδή το θέλουν!
Κάποιοι από αυτούς μπήκαν σε τμήματα αριστούχων, όχι επειδή το άξιζαν, αλλά επειδή οι γονείς τους παραπονέθηκαν.
Και μερικοί από αυτούς πήραν “20”, όχι επειδή τα κέρδισαν, αλλά επειδή οι δάσκαλοι δεν ήθελαν να τα βάλουν με τους γονείς.
Μερικά παιδιά πήραν μετάλλια συμμετοχής! Δηλαδή πήραν μετάλλιο γιατί ήρθαν τελευταίοι!
Η επιστήμη μας λέει ξεκάθαρα ότι έτσι υποτιμάται το μετάλλιο και η ανταμοιβή για εκείνους που πραγματικά εργάζονται σκληρά και κάνει τον άνθρωπο που ήρθε τελευταίος να αισθάνεται αμήχανα, γιατί γνωρίζει ότι δεν το άξιζε και αισθάνεται ακόμα χειρότερα.
Έτσι παίρνεις αυτή την ομάδα ανθρώπων, και κάποια στιγμή αποφοιτούν από το σχολείο και βρίσκουν μια δουλειά, και βγαίνουν στον πραγματικό κόσμο. Και σε μια στιγμή ανακαλύπτουν ότι δεν είναι ξεχωριστοί ...
Οι γονείς τους δεν μπορούν να τους εξασφαλίσουν κάποια θέση ή προαγωγή,
Δεν παίρνεις τίποτα αν βγεις τελευταίος…!
Και ιδιαιτέρως δεν μπορείς απλώς να έχεις κάτι επειδή απλά το θέλεις…!!!
Και σε μια στιγμή ολόκληρη η εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους γίνεται κομμάτια. Έτσι έχουμε μια ολόκληρη γενιά που μεγαλώνει με τη χαμηλότερη αυτοεκτίμηση από τις προηγούμενες.
Τι γίνεται όταν όλα αυτά τα συνδυάσουμε με ένα άλλο πρόβλημα, που είναι ότι μεγαλώνουμε σε έναν κόσμο του Facebook-Instagram. Με άλλα λόγια, είμαστε καλοί στο να βάζουμε φίλτρα στα πράγματα. Είμαστε καλοί στο να δείχνουμε ότι η ζωή μας είναι εκπληκτική, παρόλο που έχουμε κατάθλιψη. Όλοι ακούγονται σκληροί και σαν να τα ξέρουν όλα. Στην πραγματικότητα λίγοι είναι σκληροί και οι περισσότεροι δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Και έτσι όταν οι πιο έμπειροι τους λένε:
“Ωραία, τι να κάνουμε;”. Λένε με μεγάλη ευκολία ότι έχουν την λύση, Αλλά δεν έχουν ιδέα!
Μια ολόκληρη γενιά μεγαλώνει με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση από τις προηγούμενες, Χωρίς να φταίει!
Τώρα ας προσθέσουμε την τεχνολογία!
Ξέρουμε ότι η ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά μας απελευθερώνει ένα χημικό που ονομάζεται ντοπαμίνη. Αυτός είναι ο λόγος που όταν λαμβάνεις ένα μήνυμα αισθάνεσαι ωραία. Όταν νιώθεις λίγο πεσμένος ή λίγο μόνος… στέλνεις δέκα μηνύματα σε δέκα φίλους, “γεια, γεια, γεια, γεια, γεια, γεια,…”. Γιατί νιώθεις ωραία όταν παίρνεις μια απάντηση!
Γι’ αυτό μετράμε τα Likes!
Γι’ αυτό ξανακοιτάμε δέκα φορές για να δούμε…
Έχει πέσει το Instagram μου;
Έκανα κάτι λάθος;
Δεν τους αρέσω πια;
Είναι ψυχολογικό τραύμα για τα νέα παιδιά το να σε “σβήσουν” από φίλο. Γιατί παίρνεις μια δόση ντοπαμίνης και νιώθεις ωραία. Γι’ αυτό το ξανακάνουμε ξανά και ξανά!
Η ντοπαμίνη είναι ακριβώς το ίδιο χημικό που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά όταν καπνίζουμε, όταν πίνουμε και όταν τζογάρουμε. Με άλλα λόγια: Είναι εξαιρετικά εθιστική.
Έχουμε όρια ηλικίας στο κάπνισμα, στο τζόγο, και στο αλκοόλ… Και δεν έχουμε όρια ηλικίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα κινητά. Είναι σαν να ανοίγεις το ντουλάπι με τα ποτά και να λες στους εφήβους: “Αν σε πάρει από κάτω η εφηβεία, Ορίστε!”. Ακούγεται αστείο, αλλά βασικά αυτό συμβαίνει! Μια ολόκληρη γενιά έχει πρόσβαση σε ένα εθιστικό χημικό που σε μουδιάζει, την ντοπαμίνη, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των κινητών καθώς περνούν το άγχος της εφηβείας.
Γιατί είναι όμως αυτό σημαντικό; Σχεδόν όλοι οι αλκοολικοί ανακάλυψαν το αλκοόλ όταν ήταν έφηβοι. Όταν είμαστε παιδιά, η μόνη έγκριση που χρειαζόμαστε είναι των γονιών μας. Στην εφηβεία κάνουμε αυτή τη μετάβαση, όπου τώρα έχουμε ανάγκη την έγκριση των συνομηλίκων μας. Πολύ εκνευριστικό για τους γονείς μας, πολύ σημαντικό για εμάς! Αυτό μας επιτρέπει να αφομοιωθούμε πέρα από την άμεση οικογένεια μας, στην ευρύτερη κοινωνία. Είναι μια εξαιρετικά αγχωτική και ανήσυχη περίοδος της ζωής μας, και υποτίθεται ότι θα μάθουμε να βασιζόμαστε στους φίλους μας. Μερικοί άνθρωποι, εντελώς τυχαία, ανακαλύπτουν το αλκοόλ και τα ερεθιστικά αποτελέσματα της ντοπαμίνης, για να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν το άγχος και τις ανησυχίες της εφηβείας. Δυστυχώς αυτό εγκαθίσταται στο μυαλό τους και, για το υπόλοιπο της ζωής τους, όταν υποφέρουν από έντονο άγχος, δεν θα στραφούν σε ένα άτομο…, θα στραφούν στο μπουκάλι!
Κοινωνικό άγχος, οικονομικό άγχος, άγχος για την καριέρα! Αυτοί είναι μάλλον οι κύριοι λόγοι για τους οποίους πίνει ένας αλκοολικός. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι επειδή επιτρέπουμε ανεμπόδιστη πρόσβαση σε αυτές τις συσκευές και τα μέσα παραγωγής ντοπαμίνης, γίνεται όλο και πιο ισχυρή η επίδραση τους.
Και καθώς μεγαλώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό από τα σημερινά παιδιά δεν γνωρίζουν πως να δημιουργήσουν βαθιές σχέσεις με νόημα. Είναι δικά τους λόγια… όχι δικά μου! Παραδέχονται ότι πολλές από τις φιλίες τους είναι επιφανειακές. Παραδέχονται ότι δεν υπολογίζουν τους φίλους τους και δεν στηρίζονται στους φίλους τους. Διασκεδάζουν μαζί τους, αλλά γνωρίζουν ότι οι φίλοι τους θα τους παρατήσουν αν εμφανιστεί κάτι καλύτερο. Οι βαθιές σχέσεις με νόημα δεν υπάρχουν διότι ποτέ δεν εξασκούν αυτές τις δεξιότητες, και ακόμα χειρότερα, δεν έχουν τους μηχανισμούς αντιμετώπισης του άγχους. Έτσι όταν πιέζονται πολύ στη ζωή τους, δεν στρέφονται σε έναν άνθρωπο. Στρέφονται σε μια συσκευή, στρέφονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στρέφονται σε αυτά τα πράγματα που προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση.
Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη… Γνωρίζουμε, ότι οι άνθρωποι που περνάνε περισσότερο χρόνο στο Facebook υποφέρουν από υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης, απ’ ότι οι άνθρωποι που περνούν λιγότερο χρόνο στο Facebook. Αυτά τα πράγματα πάνε μαζί! Το αλκοόλ δεν είναι κακό, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ κάνει κακό. Ο τζόγος είναι διασκεδαστικός, ο υπερβολικός τζόγος είναι επικίνδυνος. Δεν υπάρχει κάτι κακό με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά. Είναι η πνευματική ανισορροπία!
Αν γευματίζεις με τους φίλους σου, και γράφεις μήνυμα σε κάποιον που δεν είναι εκεί…, αυτό είναι το πρόβλημα! Αυτός είναι ο εθισμός!
Αν συμμετέχεις σε μια συνάντηση, με ανθρώπους που υποτίθεται ότι τους ακούς και τους μιλάς, και τοποθετείς το κινητό σου στο τραπέζι (με την οθόνη πάνω ή ανάποδα, δεν έχει σημασία…) αυτό στέλνει το υποσυνείδητο μήνυμα στην αίθουσα ότι “δεν είστε τόσο σημαντικοί για μένα τώρα.” Και το γεγονός ότι δεν μπορείς να το αποχωριστείς αποδεικνύει ότι είσαι εθισμένος!
Αν ξυπνάς και ελέγχεις το κινητό σου πριν πεις καλημέρα στη φίλη σου, στο φίλο σου ή στη σύζυγο σου… έχεις εθισμό!
Και όπως όλοι οι εθισμοί, την κατάλληλη ώρα θα καταστρέψουν τις σχέσεις, και θα σου κοστίσει χρόνο, και θα σου κοστίσει χρήματα και θα γίνεται η ζωή σου χειρότερη.
Έτσι έχουμε μια γενιά που μεγαλώνει με χαμηλή αυτοεκτίμηση, και που δεν έχει αναπτύξει τους μηχανισμούς αντιμετώπισης του άγχους.
Τώρα προσθέτεις την αίσθηση της ανυπομονησίας.
Έχουν μεγαλώσει σε ένα κόσμο άμεσης ικανοποίησης της ανυπομονησίας.
Θέλεις να αγοράσεις κάτι; Μπαίνεις στο Amazon, στο Ebay, και φτάνει την επόμενη μέρα.
Θέλεις να δεις μια ταινία; Συνδέεσαι και βλέπεις την ταινία σου. Δεν ελέγχεις τις ώρες προβολής…
Θέλεις να δεις μια εκπομπή; Πέφτεις με τα μούτρα! Δεν χρειάζεται καν να περιμένεις από εβδομάδα σε εβδομάδα. Γνωρίζω ανθρώπους που παραλείπουν κύκλους επεισοδίων ώστε να μπορούν να φτάσουν στο τέλος της σεζόν.
Άμεση ικανοποίηση!
Θες να πας σε ένα ραντεβού; Δεν χρειάζεται να μάθεις πως να φλερτάρεις. Δεν χρειάζεται καν να μάθεις και να εξασκήσεις αυτή τη δεξιότητα. Δεν χρειάζεται! Σύρετε προς τα δεξιά! Μπανγκ! Είμαι σπουδαίος!
Δεν χρειάζεται να μάθεις τους μηχανισμούς αντιμετώπισης της κοινωνίας. οτιδήποτε θελήσεις μπορείς να το έχεις στην στιγμή. Οτιδήποτε θελήσεις!
Άμεση ικανοποίηση!
Εκτός… από την ικανοποίηση που δίνει η εργασία και την δύναμη των ανθρώπινων σχέσεων! Δεν υπάρχει εφαρμογή γι’ αυτό!
Είναι αργές, έχουν περιπλάνηση, είναι άβολες, ακατάστατες διαδικασίες.
Συνεπώς συνεχίζω να συναντώ αυτά τα υπέροχα, φανταστικά, ιδεαλιστικά, εργαζόμενα, έξυπνα παιδιά. Έχουν μόλις αποφοιτήσει και βρίσκονται στην αρχική τους θέση εργασίας. Κάθομαι κάτω μαζί τους και τους ρωτάω: “Πως πάει;” και απαντούν: “Νομίζω ότι θα παραιτηθώ”. Και τους λέω: “Γιατί;” και μου απαντούν: “Δεν κάνω κάτι σημαντικό!” Και τους λέω: “Βρίσκεσαι εδώ οκτώ μήνες.”
Είναι ακριβώς σαν να στέκονταν στους πρόποδες ενός βουνού, και έχουν αυτή την αφηρημένη έννοια, που ονομάζεται επίδραση-αντίκτυπο που θέλουν να έχουν στον κόσμο, και που είναι η κορυφή. Αλλά δεν βλέπουν το βουνό! Δεν με νοιάζει αν θα ανέβεις το βουνό γρήγορα ή αργά! Αλλά υπάρχει ακόμα ένα βουνό. Συνεπώς αυτό που χρειάζεται αυτή η γενιά να μάθει είναι η υπομονή! Ότι μερικά πράγματα που πραγματικά έχουν σημασία, όπως η αγάπη… ή η ικανοποίηση της εργασίας… η χαρά… η αυτοπεποίθηση… οι δεξιότητες… οποιαδήποτε από αυτά τα πράγματα χρειάζονται χρόνο. Μερικές μπορείς να επιταχύνεις κομμάτια τους, αλλά το συνολικό ταξίδι… είναι επίμονο, μακρύ και δύσκολο! Και αν δεν ζητήσεις βοήθεια και δεν μάθεις αυτή την ομάδα δεξιοτήτων θα πέσεις από το βουνό ή θα κάνεις… το χειρότερο σενάριο. Και ήδη το βλέπουμε! Το χειρότερο σενάριο είναι ότι βλέπουμε αύξηση στις αυτοκτονίες. Βλέπουμε αύξηση σε αυτή τη γενιά. Βλέπουμε αύξηση στους θανάτους από ατυχήματα λόγω υπερβολικής δόσης ναρκωτικών και οδηγικής ταχύτητας. Βλέπουμε όλο και περισσότερα παιδιά να εγκαταλείπουν το σχολείο ή να παίρνουν άδειες απουσίας λόγω κατάθλιψης…
Το τραγικό είναι ότι το καλύτερο σενάριο είναι να έχεις ένα ολόκληρο πληθυσμό να μεγαλώνουν και να περνούν τη ζωή τους χωρίς να βρίσκουν ποτέ πραγματικά τη χαρά. Δεν θα βρουν ποτέ βαθιά πληρότητα στην εργασία ή στη ζωή. Απλά θα περνάνε τη ζωή, και θα είναι απλώς καλούτσικα.
“Πως είναι η δουλειά σου;” “Καλά, τα ίδια με χθές!”
“Πως είναι η σχέση σου;” “Καλά”
Λες και έτσι πρέπει να είναι η ζωή…
Το οποίο με οδηγεί στο τέταρτο σημείο που είναι το περιβάλλον.
Παίρνουμε αυτή τη θαυμάσια ομάδα νέων, φανταστικών παιδιών, που τα χειρίστηκαν λάθος, που υπενθυμίζω ότι δεν είναι δικό τους σφάλμα, και τα βάζουμε σε εταιρικά περιβάλλοντα που πιο πολύ νοιάζονται για τους αριθμούς… απ’ ότι για τα παιδιά… νοιάζονται περισσότερο για τα βραχυπρόθεσμα κέρδη… παρά για τα μακροπρόθεσμα οφέλη της ζωής αυτού του νέου ανθρώπου. Μας ενδιαφέρει περισσότερο το έτος παρά μια ολόκληρη ζωή.
Τους βάζουμε σε εταιρικά περιβάλλοντα
που δεν τα βοηθούν να χτίσουν την αυτοπεποίθηση τους…
που δεν τα βοηθούν να μάθουν τις δεξιότητες της συνεργασίας…
που δεν τα βοηθούν να ξεπερνούν τις προκλήσεις του ψηφιακού κόσμου για να βρουν περισσότερη ισορροπία…
που δεν τα βοηθούν να ξεπεράσουν την ανάγκη για άμεση ικανοποίηση και να τους διδάξουν τις χαρές και τον αντίκτυπο της ικανοποίησης που παίρνεις από τη σκληρή δουλειά πάνω σε κάτι για πολύ καιρό… που δεν επιτυγχάνεται σε ένα μήνα ή σε ένα χρόνο!
Τους σπρώχνουμε σε αυτά τα εταιρικά περιβάλλοντα και το χειρότερο είναι ότι κατηγορούν τους εαυτούς τους! Νομίζουν ότι αυτοί φταίνε που δεν μπορούν να τα αντιμετωπίσουν. Κι όλα γίνονται χειρότερα! Δεν φταίνε αυτοί! Είναι η παντελής έλλειψη καλής ηγεσίας στο κόσμο μας σήμερα που τους κάνουν να νιώθουν έτσι.
Κακομεταχειρίστηκαν και είναι ευθύνη της εταιρίας να αναλάβουν την χαλαρότητα και να εργαστούν σκληρά στο να βρουν τρόπους να οικοδομήσουν την εμπιστοσύνη τους, να τους διδάξει τις κοινωνικές δεξιότητες που τους λείπουν.
Δεν θα πρέπει να υπάρχουν κινητά τηλέφωνα στις αίθουσες συνεδριάσεων. Κανένα! Όταν κάθεστε και περιμένετε να αρχίσει μια συνάντηση, αντί να χρησιμοποιήσετε το τηλέφωνό σας με το κεφάλι σας κάτω, όλοι πρέπει να επικεντρωθούμε στην οικοδόμηση σχέσεων. Κάνουμε προσωπικές ερωτήσεις:
"Πώς είναι ο μπαμπάς σου; Άκουσα ότι βρισκόταν στο νοσοκομείο.”
"Ω, είναι καλά! Ευχαριστώ που ρώτησες. Είναι στο σπίτι τώρα.”
"Ω, χαίρομαι που το ακούω.”
"Αυτό ήταν πραγματικά εκπληκτικό.”
"Ξέρω, ήταν πραγματικά τρομακτικό για λίγο εκεί.”
Έτσι δημιουργείτε σχέσεις!
“Καλημέρα… έκανες αυτή την αναφορά;”
"Όχι, ξέχασα τελείως."
“Δεν πειράζει, μπορώ εγώ να σε βοηθήσω. Μου επιτρέπεις;”
“Αλήθεια;"
Έτσι διαμορφώνεται η εμπιστοσύνη!
Η εμπιστοσύνη δεν διαμορφώνεται σε ένα γεγονός… σε μια μέρα! Ακόμη και οι κακές στιγμές δεν δημιουργούν αμέσως εμπιστοσύνη. Είναι η αργή, σταθερή, επίμονη και πρέπει να δημιουργήσουμε μηχανισμούς όπου επιτρέπουμε να συμβούν αυτές οι ελάχιστα αβλαβείς αλληλεπιδράσεις.
Όταν βγαίνουμε έξω με φίλους, καθώς φεύγουμε για δείπνο μαζί, αφήνουμε τα κινητά μας στο σπίτι. Γιατί ποιόν θα καλέσουμε άλλωστε; Ίσως ένας από μας να φέρει το κινητού του σε περίπτωση που χρειαστεί να καλέσουμε ταξί ή συμβεί κάτι. Είναι σαν τον αλκοολικό. Ο λόγος που παίρνετε το αλκοόλ έξω από το σπίτι είναι επειδή δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τη θέληση μας. Δεν είμαστε αρκετά ισχυροί. Αλλά όταν αφαιρείτε ο πειρασμός, το κάνει πολύ πιο εύκολο. Όταν λέτε: “Θα το πάρουμε μαζί μου, αλλά δεν θα ελέγξουμε το τηλέφωνό μας", οι άνθρωποι θα πάνε απλά στο μπάνιο… και ποιο είναι το πρώτο πράγμα που κάνουμε; Εξετάζουμε το κινητό μας!
Όταν δεν έχετε το τηλέφωνο, απλά παρατηρείστε τον κόσμο γύρω σας. Και εκεί δημιουργούνται ιδέες. Οι ιδέες έρχονται όταν το μυαλό μας περιπλανηθεί και δούμε κάτι που θα μας κάνει να σκεφτούμε: “Αυτό σίγουρα θα μπορούσα να το κάνω..." Αυτό λέγεται καινοτομία! Αλλά καθημερινά απομακρύνουμε όλες αυτές τις μικρές στιγμές.
Κανείς από εμάς δεν θα φορτίζει τα τηλέφωνά μας από τα κρεβάτια μας. Θα πρέπει να φορτίζουμε τα τηλέφωνά μας στα σαλόνια. Αφαιρέστε τον πειρασμό! Αν ξυπνήσουμε στη μέση της νύχτας επειδή δεν μπορούμε να κοιμηθούμε δεν θα ελέγξουμε το τηλέφωνό μας; πράγμα που θα μας κάνει χειρότερα! Αλλά αν είναι στο σαλόνι, είναι χαλαρά.…
Μερικοί λένε "Είναι το ξυπνητήρι μου". Αγοράστε ένα ξυπνητήρι! Κοστίζουν οκτώ ευρώ!
Το θέμα είναι ότι, τώρα στη βιομηχανία, είτε μας αρέσει είτε όχι, δεν έχουμε επιλογή… τώρα έχουμε την ευθύνη να καλύψουμε αυτό έλλειμμα τους!
Βοηθήστε αυτήν την εκπληκτική, ιδεαλιστική, φανταστική γενιά να χτίσει την εμπιστοσύνη τους, να μάθουν την υπομονή, να μάθουν τις κοινωνικές δεξιότητες, να βρουν μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ ζωής και τεχνολογίας, γιατί ειλικρινά είναι το μόνο αληθινά ανθρώπινο πράγμα που πρέπει να κάνουμε ως εκπαιδευτικοί!
Λύκειο Κύκκου
