Η χούντα του κεφαλαίου δεν τελείωσε το ’73 - Ούτε το ’74

Μια εκδήλωση με την Αλέκα έχει πάντα ενδιαφέρον, είτε συμφωνεί κανείς είτε διαφωνεί με τις επεξεργασίες του ΚΚΕ. Μισό λεπτό, όμως, ντεζαβ(ο)ύ. Θυμάμαι να γράφω τα ίδια τις προάλλες για τον Ελισαίο -για όλους τα ίδια λες, Απολίθωμα. Αυτό που αλλάζει όμως είναι η τεκμηρίωση.

Η Αλέκα δείχνει την αξία της όταν μιλάει εκτός κειμένου, ενίοτε και εκτός θέματος ή έτσι νομίζουν όσοι δεν την ξέρουν και δεν προσέχουν πολύ. Εκεί που φαίνεται να το απλώνει, να ξεχειλώνει, να χάνεται ο ειρμός, εκεί που πάει να σβήσει, κάνει μια ντρίπλα μαγική (σαν την Αργεντινή του Μέσσι), προσφέροντας θέαμα και ουσία, δηλαδή ατάκες και περιεχόμενο. Κι η αναφορά στην ντρίπλα δεν είναι υποτιμητική, για πολιτικάντικα τεχνάσματα. Απλώς μια μικρή ωδή στη λατρεία της Αλέκας για το ποδόσφαιρο.

Η Παπαρήγα η καλή είναι πολύ καλή με τα παιδιά, νταντεύει πρόθυμα όσα βρέφη βρεθούν στον διάβα της, σαν τη γιαγιά που τους λέει ιστορίες για να την ακούν με ανοιχτό στόμα. Κι η εν λόγω περίσταση είχε σαφείς ομοιότητες, με τη διαφορά πως οι ιστορίες ήταν από την κρύπτη του κινήματος, μιλούσαν για την Ιστορία με γιώτα κεφαλαίο, σε ενήλικα παιδιά, που είναι όμως πολιτικά νήπια, στα πρώτα βήματα της διαδρομής τους και βλέπουν δικαίως την Αλέκα με δέος.

Κι εσύ, Απολίθωμα, τι έκανες για να στηρίξεις τη (νέα) ηγεσία της Αλέκας; Κράτησα πρόχειρες σημειώσεις εν είδει ανταπόκρισης από όσα είπε στην εκδήλωση στη Νομική για τα 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση -ήθελα να πω την επαναφορά της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Κι αν είχε καταγραφεί σε βίντεο, θα το μελετούσα για να μην έχω το άγχος πως μεταφέρω κάτι στο περίπου και το στρεβλώνω ακούσια, λόγω έλλειψης ακριβολογίας ή των συμφραζόμενων. (Αλλά μόλις με ενημερώνουν από το κοντρόλ ότι έχει βγει ολόκληρο το κείμενο της εισηγητικής ομιλίας της στο portal, οπότε όσοι θέλουν ας ανατρέξουν εκεί, χωρίς άγχος).

Ας δούμε λοιπόν κάποια βασικά σημεία.

Η μετάβαση στην αστική δημοκρατία ήταν προϊόν συναινετικού συμβιβασμού μεταξύ της χούντας και πολιτικών στελεχών της αστικής σκηνής, με επικεφαλής τον Καραμανλή τον πρεσβύτερο -αναγκαία η διευκρίνιση σε τέτοιες ηλικίες. Ωστόσο, η χούντα ήταν ήδη απονομιμοποιημένη στη συνείδηση του λαού. Κι αν είχε πέσει από τη δική του πάλη, οι εξελίξεις θα ήταν διαφορετικές.

Η δικτατορία βρήκε τελείως απροετοίμαστο το λαϊκό κίνημα και κυρίως την οργανωμένη πρωτοπορία του. Ο βασικός λόγος που επιβλήθηκε ήταν η βαθιά κρίση του αστικού πολιτικού συστήματος και η ανάγκη εκσυγχρονισμού του, που απέφερε την κατάργηση του θρόνου και δύο νέα κόμματα με διαφορετικά χαρακτηριστικά, σε μια νέα φάση καπιταλιστικής ανάπτυξης -κεϊνσιανές κρατικοποιήσεις και μια σειρά μεταρρυθμίσεις, που θεωρήθηκε λανθασμένα ότι είχαν προοδευτικό, φιλολαϊκό πρόσημο.

Η χρήση του όρου «μεταπολίτευση» είναι αποπροσανατολιστική. Στην επέτειο των 50 χρόνων, τα αστικά κόμματα υμνούν το «κράτος δικαίου», το «κράτος πρόνοιας», την αστική δημοκρατία και στηλιτεύουν την «παραβίασή» της -τότε από τους Συνταγματάρχες ή σήμερα από την κυβέρνηση της ΝΔ. Αλλά το κράτος έχει πάντα ταξικό περιεχόμενο και η δικτατορία του κεφαλαίου έχει συνέχεια με διάφορες μορφές -δημοκρατικές ή δικτατορικές.

Η χούντα ακολούθησε την ίδια πολιτική σε δυο κρίσιμους τομείς -τις διεθνείς σχέσεις και την οικονομία, δρώντας με συνέπεια υπέρ των μονοπωλίων. Σύντομα οι αντιδράσεις του αστικού πολιτικού κόσμου καταλάγιασαν, καθώς η κυρίαρχη τάξη είδε τα συμφέροντά της να διασφαλίζονται. Ας σημειωθεί, επίσης, ότι μέτρα καταστολής όπως οι εξορίες - εκτοπίσεις και οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων, προϋπήρχαν της χούντας.

Αυτό δε σημαίνει πως εξισώνουμε τη χούντα με την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, όπου το κίνημα έχει σχετικά περισσότερη ελευθερία να δράσει. Δε θεωρούμε όμως την τελευταία ως απαύγασμα δημοκρατίας. Σημειωτέον ότι η Χρυσή Αυγή αναδείχθηκε (και) μέσω εκλογικών διαδικασιών, ότι η δικτατορία του Μεταξά επικυρώθηκε από το αστικό κοινοβούλιο -με πλήρη συναίνεση των δύο μεγάλων συνασπισμών- και ότι ο Χίτλερ ανήρθε στην εξουσία με εκλογές. Επιπλέον, η ναζιστική διακυβέρνηση είχε -για τους δικούς της πολεμικούς σκοπούς- αρκετά στοιχεία κεϊνσιανισμού, ενισχύοντας το συμπέρασμα πως η δικτατορία του κεφαλαίου είναι ανεξάρτητη από την απόχρωση της εκάστοτε κυβέρνησης -δεξιάς, «αριστερής» κτλ.

Η αστική τάξη προτιμά την αστική δημοκρατία, που της παρέχει ευρεία πολιτική νομιμοποίηση, χωρίς να απεμπολεί τα εργαλεία της κρατικής καταστολής.

Το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμματα που μπορούσαν να κάνουν καλύτερα τη δουλειά των αστών, ξεγελώντας κάποια λαϊκά στρώματα ότι είναι τάχα προοδευτικά. Σήμερα παρουσιάζονται δυσκολίες στη δικομματική εναλλαγή και τη συγκρότηση του σοσιαλδημοκρατικού πόλου, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει έξι κομμάτια. Δεν τον διέλυσε όμως ο Κασσελάκης -αλίμονο αν ένα μόνο άτομο μπορεί να διαλύσει ένα κόμμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκφυλίστηκε γιατί ανέλαβε την ευθύνη να διασώσει το σύστημα, σε μια δύσκολη καμπή. Όσοι λένε σήμερα ότι δεν υπάρχει αντιπολίτευση, το κάνουν συνήθως εκ του πονηρού. Η μόνη πραγματική αντιπολίτευση είναι στους δρόμους και είναι η άνοδος της ταξικής πάλης.

Τα αστικά κόμματα καταθέτουν σειρά «ρεαλιστικών, κοστολογημένων» προτάσεων. Δηλαδή αντιλαϊκών. Με αυξήσεις που δεν ξεπερνούν το ένα ευρώ/μέρα -δεν έχουν πρόβλημα να δώσουν μερικά ψίχουλα, εφόσον το λαϊκό εισόδημα είναι κάτω κι από τα επίπεδα του ’09. Παράλληλα, συνεχίζεται η επέλαση των μονοπωλίων της ιδιωτικής εκπαίδευσης -που γιγαντώνεται διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες. Δεν υφίσταται όμως, ούτε μπορεί να νοηθεί κάποιου είδους «ειρηνική συνύπαρξη» της δημόσιας Παιδείας, με την ιδιωτική.

Τα αστικά κόμματα τσακώνονται κυρίως για τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης -σε ποια τσέπη και ποιον όμιλο θα καταλήξουν. Δε λένε ούτε λέξη όμως για το σφαγείο του πολέμου, τις υπέρογκες δαπάνες, τη μετατροπή σχεδόν όλων των λιμανιών σε πολεμικά ορμητήρια. Η σημερινή κατάσταση θυμίζει έντονα τον Μεσοπόλεμο, όταν την παγκόσμια κρίση τη διαδέχτηκε ο παγκόσμιος πόλεμος -ως διέξοδος για τις αστικές τάξεις. Σήμερα τα σύννεφα πυκνώνουν επικίνδυνα, όχι γιατί τάχα δεν υπάρχουν κεφάλαια για επενδύσεις, αλλά γιατί αυτά λιμνάζουν αναξιοποίητα και δημιουργούν το έδαφος για μια νέα συγχρονισμένη οικονομική κρίση.

Στον δεύτερο γύρο τέθηκαν ενδιαφέροντα ερωτήματα, πχ για την ντε φάκτο νομιμοποίηση του ΚΚΕ -και πώς επιτεύχθηκε-, για το (εσωχουντικό) πραξικόπημα του Ιωαννίδη, για το Κυπριακό και την αστικοποίηση του ΑΚΕΛ, για το πόσο δημοκρατικά διαμορφώνεται η κοινή γνώμη σε μια αστική δημοκρατία, με την τυπική ισότητα των πολιτών και κάθε γνώμης.

Απαντώντας, μεταξύ άλλων η Αλέκα είπε:

-για την εμπειρία της επί χούντας ως λογίστρια σε ένα μαγαζί της Ερμού και για μια απεργία των εμποροϋπαλλήλων για το ωράριο, που δείχνει πως το κίνημα θα είχε πολύ μεγαλύτερα περιθώρια αντίδρασης -αν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένο και προσανατολισμένο- το ’67, πριν δηλαδή σταθεροποιηθεί το καθεστώς της δικτατορίας.

-για το ΚΚΕ που ποτέ δε συμβιβάστηκε, ποτέ δε δείλιασε να δώσει μια μάχη, ακόμα και όταν η στρατηγική του είχε κάποια προβληματικά στοιχεία (περί εθνικής αστικής τάξης κτλ).

-για τα συνθήματα που ακούστηκαν στην πόλη της Βαλένθια -el pueblo salva al pueblo- αντιγράφοντας ίσως τα αντίστοιχα δικά μας.

-για την ιμπεριαλιστική πυραμίδα -ας την πούμε έτσι-, την άνοδο περιφερειακών δυνάμεων όπως η Νιγηρία και την παρουσία της Ρωσίας, που είναι μια σημαντική ιμπεριαλιστική δύναμη. Αν δεν κάνω λάθος, είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται ανοιχτά ως τέτοια κι όχι πχ ως μέλος του υπό διαμόρφωση πόλου των BRICs ή στο πλαίσιο του σφοδρού καπιταλιστικού ανταγωνισμού της με τον ευρωνατοϊκό ιμπεριαλισμό.

-για το ΚΚΕ που έπαψε να υποστηρίζει τη θέση του ΑΚΕΛ για διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία, εκτιμώντας πως οδηγεί αντικειμενικά σε μια μορφή συνομοσπονδίας, συνεπώς σε δυο διαφορετικά κράτη χωρίς υπόσταση και κατ’ επέκταση σε μια πιθανή απορρόφησή τους -με διπλή ένωση.

-για αυτό που είδε ο κόσμος στον ΣΥΡΙΖΑ και δεν το είδε στο ΚΚΕ την περίοδο 2012-15: μια κυβερνητική πρόταση, που ευτυχώς δεν την στηρίξαμε, γιατί θα ήμασταν για κρέμασμα -και θα είχαμε περάσει μόνοι μας τη θηλιά. Το πρόγραμμα του ΚΚΕ δε μιλούσε για συμμετοχή σε μια αστική κυβέρνηση. Δεν αρκεί όμως να έχεις μια θέση, αν δεν την συζητάς με τον κόσμο, και πρέπει όλοι να μελετήσουν τη σοβαρή αυτοκριτική που έκανε σχετικά η κετουκε στο 19ο Συνέδριο.

-Για την πείρα της Αλέκας από την τριβή της με τον κόσμο και πολλούς εργάτες στα εργοστάσια, που παράγουν όλο τον πλούτο αλλά αμφιβάλλουν για τη δύναμη της τάξης τους: Μπορούμε εμείς να γίνουμε εξουσία και να διευθύνουμε την κοινωνία; Άντε ρε...

-για την κρίσιμη απουσία μιας κομμουνιστικής νεολαίας επί 25 χρόνια, από όταν η ΟΚΝΕ απορροφήθηκε από την ΕΠΟΝ. Κι αυτό έχει ιδιαίτερη αξία όταν το σημειώνει μια σφισσα της γενιάς των Λαμπράκηδων, που έζησε από πρώτο χέρι την εμπειρία, τις αντιφάσεις και τους περιορισμούς εκείνης της μορφής, και την ανάγκη να γίνει η ΚΝΕ από το μηδέν, μες στα σκοτάδια της χούντας και της κρίσης του Κόμματος.

-Για τη γραφομηχανή που χρησιμοποιεί -εκτός και αν το ’πε χαριτολογώντας- και τα γράμματα που δεν μπορεί να βγάλει πια. Στο κλείσιμο έκανε και μια υπενθύμιση -όχι απλώς ευχή- πως θα ξαναβρεθούμε, στο Πολυτεχνείο και την απεργία.

Η κε του μπλοκ από την πλευρά της είχε διάφορες σκέψεις, συνειρμούς και προβληματισμούς, αλλά προτίμησε να τους κρατήσει για μια άλλη περίσταση, με περισσότερους συνομήλικους παρόντες. Αυτή έγινε κυρίως για τα παιδιά της ΚΝΕ από τη ΝΟΠΕ, που είχαν προτεραιότητα.

Ρίχνω απλώς μερικά ερωτήματα προς μελλοντική διερεύνηση;

Μπορούσε να γίνει με άλλον τρόπο ο αστικός εκσυγχρονισμός της πολιτικής σκηνής;
Μπορεί να δούμε και στην εποχή μας κάποιο πραξικόπημα για τον ίδιο λόγο;
Γιατί δεν ήταν αρκετή για τον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό η στήριξη μιας κυβέρνησης της ΕΚ, που είχε ισχυρό λαϊκό έρεισμα και είχε επιμέρους βασικές διαφωνίες με το Παλάτι;
Υπήρχε επαναστατική κατάσταση το ’74; Έπρεπε/μπορούσε να τεθεί ζήτημα εξουσίας;

Και ως κατακλείδα, κάτι σχετικά με τις δύσκολες ισορροπίες ανάμεσα σε διάφορα εύκολα δίπολα.

Η «ανωμαλία» της επταετίας ήταν το κλειδί για την ομαλή αναπαραγωγή της αστικής κυριαρχίας. Αλλά η χούντα δε θα μπορούσε να σταθεί ούτε μέρα χωρίς τη στήριξη του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Είναι απολύτως σωστό και αναγκαίο να αναδεικνύονται οι εσωτερικές αιτίες που οδήγησαν στο πραξικόπημα, χωρίς όμως να βγαίνει λάδι ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ -ένα άθλημα στο οποίο διαπρέπουν πχ οι ανακοινώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, από όταν έγινε υπεύθυνη κυβερνητική δύναμη, μέχρι σήμερα που πιθανότατα παύει να έχει αυτόν τον ρόλο.

Ένα άλλο δίπολο: οι παλιοί αγωνιστές επιμένουν πως δεν πρέπει να ευτελίζουμε ως όρο τη χούντα, με την κατάχρησή του για ασήμαντες αφορμές. Και θεωρούν συχνά πως όσοι φωνάζουν το σύνθημα «η χούντα δεν τελείωσε το ’73» δεν έζησαν τι ακριβώς ήταν για να εκτιμήσουν τι κατακτήσαμε με τη Μεταπολίτευση και τι σημαίνει να μην έχεις παντού τον χαφιέ που μας ακολουθεί.

Κι ίσως έχουν δίκιο. Αλλά όσοι φωνάζουν αυτό το σύνθημα, ξέρουν καλά πως αυτό που ζουν δεν είναι η δημοκρατία που τους διαφημίζουν -μέχρι και ο χλιαρός, ρηχός Πορτοκάλογλου έγραφε: χούντα δε γνωρίσαμε, ούτε δημοκρατία. Και ίσως όλος αυτός ο κόσμος -που φωνάζει το σύνθημα- να προσεγγίζει διαισθητικά τη θέση του ΚΚΕ για το αστικό κράτος και τη δικτατορία του κεφαλαίου, που έχει συνέχεια.

Στο Πολυτεχνείο θα ήταν πιθανότατα τυχοδιωκτισμός να τεθεί ζήτημα εξουσίας. Οι φοιτητές θεωρούσαν προβοκάτορες όσους έγραφαν απογειωμένα συνθήματα -πχ κάτω το Κράτος και το Κεφάλαιο. Στον αντίποδα, ήταν θεμιτό και απαραίτητο να υπάρξει ρήξη με τη γραμμή συναίνεσης (του Ρήγα και άλλων) στην απόπειρα «φιλελευθεροποίησης» της χούντας, που στόχευε στη μακροχρόνια εδραίωσή της, με δημοκρατικό μανδύα.

Κατά συνέπεια, η σωστή γραμμή δεν είναι το μίζερο κυνήγι του «εφικτού», ούτε όμως το πιο τολμηρό - προχωρημένο σύνθημα, που «κερδίζει» όλα τα άλλα. Η σωστή γραμμή περνάει μέσα από την ανάλυση της κατάστασης και από στόχους που συσπειρώνουν τον λαό, για να ανεβάσουν τις διαθέσεις του, το κριτήριό του και την αγωνιστική του πείρα. Κι αυτό μπορεί να ακούγεται εύκολο στα λόγια, αλλά είναι από τα πιο δύσκολα καθήκοντα στην πράξη.

Ίσως όλα αυτά απαιτούν ειδική ανάλυση, αλλά και περισσότερο χώρο, οπότε καλύτερα να μείνουν για μια άλλη μελλοντική ανάρτηση.

Περί στρατευμένης τέχνης

Δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα

Τις προάλλες, η ΤΟ των Καλλιτεχνών του ΚΚΕ πραγματοποίησε πολιτική εκδήλωση στο Θέατρο Διάνα, χαμηλά στην Ιπποκράτους, που αποπνέει ακόμα κάτι από τα ένδοξα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Εισηγήτρια-ομιλήτρια ήταν η Αλέκα Παπαρήγα (η καλή), που μίλησε μεταξύ άλλων για την Οχτωβριανή Επανάσταση, την πορεία των μπολσεβίκων προς της νίκη, τον πόλεμο, τη στάση των κομμουνιστών σε αυτόν, τα πολλά ρυάκια του αντικομμουνισμού, ύπουλου και ραφιναρισμένου ή πρωτόγονου, τον εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα που δεν έχει ίδιο περιεχόμενο για το λαό και για την αστική τάξη. Σε γενικές γραμμές, επανέλαβε ως ένα βαθμό την ομιλία που είχε κάνει στη Θεσσαλονίκη, την πρώτη μέρα του Φεστιβάλ.

Υπήρχαν όμως καινούρια σημεία, προσαρμοσμένα στο ακροατήριο, και το κομμάτι της συζήτησης, όπου το αρχικό πλάνο προέβλεπε 2-3 ερωτήσεις, αλλά στην πορεία υπερκαλύφτηκε και (υπερ)διπλασιάστηκε, γιατί οι καλλιτέχναι είναι ελεύθερα πνεύματα, δεν μπαίνουν εύκολα σε καλούπια κι έχουν πολλά να πουν και να ρωτήσουν.

Είχε ενδιαφέρον κι η στάση της Αλέκας, που όταν πήγε σε πιο καλλιτεχνικά εξειδικευμένα ζητήματα η συζήτηση και δεν ένιωθε να τα κατέχει τόσο καλά, ζητούσε να την συμπληρώνουν και να την διορθώνουν, πχ η Ελένη -εννοώντας τη Μηλιαρονικολάκη, που καθόταν όμως πίσω από τη Γερασιμίδου και… υπήρχε σύγχυση.
Όπως είχε πει και στη Θεσσαλονίκη εξάλλου, όποιος δε ρωτάει, κάνει πως τα ξέρει όλα ή απλά δεν ξέρει τίποτα.

Ακολουθούν κωδικοποιημένα μερικά σημεία κι αποστροφές από τη ζωντανή κι ενδιαφέρουσα συζήτηση -είναι αυτονόητο πως τυχόν αβαρίες κατά τη μεταφορά, βαραίνουν αποκλειστικά εμένα.
–Γιατί υποτιμάται η στρατευμένη τέχνη κι οι καλλιτέχνες που την υπηρέτησαν; Ρίτσος, Βάρναλης, Κατράκης και τόσοι άλλοι, να μην ξεχάσω κανέναν και τον αδικήσω. Πώς βγήκαν δηλαδή όλοι αυτοί; Με εντολή του κόμματος; Πήγε δηλαδή το Κόμμα στο Ρίτσο και του είπε, γράψε ποίηση κατά παραγγελία; Εμένα αν μου έλεγε το Κόμμα “γράψε ποίηση”, δε θα μπορούσα να το κάνω.
-Θεατρικό έργο;
-Ούτε και θεατρικό.
(σ.σ.: ελπίζω πάντως να της πει το Κόμμα να γράψει μελέτες και βιβλία, για να αξιοποιήσει τις δικές της κλίσεις).
–Κι οι άλλοι στρατευμένοι είναι, απλά το κρύβουν.
-Στρατευμένοι στο χρήμα, συμπλήρωσε κάποιος.

Εντάξει, στράτευση δεν είναι να πάρεις πχ την απόφαση του 20ού Συνεδρίου (του ΚΚΕ) και να την κάνεις στίχους ή να την μελοποιήσεις. Η τέχνη πρέπει να έχει και το στοιχείο της αντανάκλασης, να αποτυπώνει σε άλλο επίπεδο την πραγματικότητα. Ούτε σημαίνει πως ο στρατευμένος καλλιτέχνης είναι υπεράνω κριτικής και πιάνει σωστά όλα τα ζητήματα, χωρίς να κάνει λάθη. Αν και… όταν διαβάζεις Μπρεχτ, είναι σα να διαβάζεις Μαρξ, τόσο πυκνά νοήματα έχει.

Όπως ένας εργαζόμενος δυσκολεύεται να απεργήσει, έτσι κι ένας καλλιτέχνης έχει κατά κανόνα πρόβλημα να επιβάλει τους όρους του, πώς και τι θα παίξει. Άσε που δεν μπορείς να κάνεις απεργία αλληλεγγύης για αυτό το ζήτημα -σε αντίθεση πχ με τον εργάτη που θα απολυθεί…

Από την άλλη, τέχνη δική μας υπάρχει, αλλά πολλές φορές δεν προβάλλεται, δεν την μαθαίνουμε ποτέ, αλλά μας περιμένει να γίνουμε χορηγοί της και να την προβάλουμε. Κι η αλήθεια είναι πως ούτε η δική μας βάση, φίλοι και οργανωμένα μέλη, έχει τόσο υψηλό, ανεπτυγμένο καλλιτεχνικό κριτήριο. Κι αυτό απαιτεί πολλύ δουλειά, για να το αλλάξουμε, δεν είναι κάτι που μπορεί να επιβληθεί διοικητικά. Δεν πρέπει, όμως, να είμαστε προκατειλημμένοι πχ ότι ο αγρότης κι ο εργάτης θέλει το κλαρίνο του, και δε χαμπαριάζει από υψηλή τέχνη.

Κάποιος έβαλε το ζήτημα της ταξικότητας και της αντικειμενικότητας -που δεν είναι πάντως αντιθετικές έννοιες.
Πολλές φορές φοβόμαστε να υπερασπιστούμε τις ιδέες μας, και μας πιάνει ένα άγχος να προβάλουμε και την άλλη άποψη. Ε όχι, εγώ δεν το θέλω αυτό, η δική μας άποψη θέλω να ακουστεί.
-Ε να ακουστεί κι η αντίθετη, για να την αντικρούσουμε.
-Εγώ πχ είχα γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για τη Μακρόνησο…
-Ε δεν εννοώ να μιλήσουν και οι βασανιστές.

Κι ένα τελευταίο σημείο για την ποιότητα των προπανγανδιστικών φυλλαδίων του κόμματος -που ένας φίλος-σ/φος την χαρακτήρισε χαμηλής στάθμης.
Αντικειμενικά, έχουν γίνει κάποια βήματα. Υποκειμενικά, είπε η Αλέκα, εμένα μου αρέσουν τα παλ χρώματα, για να βλέπω το σύνθημα, να μη χάνεται πίσω από το σχέδιο. Αφίσα είναι, όχι ζωγραφικός πίνακας, πρέπει ο άλλος να δει το θέμα. Έρχονται κάτι προσχέδια-προτάσεις με τεράστια σφυροδρέπανα… Εντάξει, ΚΚΕ είναι, “χαίρω πολύ”, αλλά ποιο είναι το θέμα της εκδήλωσης-συγκέντρωσης;

Αντί επιλόγου, ένα απλό στιγμιότυπο με μια συντρόφισσα από το κοινό, που θα μπορούσε να είναι κι η σωσσίας της Αλέκας -βάζω μια πιο θολή, για να μην υπάρξει θέμα.

Η Αλέκα, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και το Φεστιβάλ

Στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, η Αλέκα είχε τον περισσότερο κόσμο μετά την Μποφίλιου, αλλά ήταν λίγο ντεφορμέ εισηγητικά και σε μένα τουλάχιστον, δημιούργησε μάλλον περισσότερες απορίες από αυτές που έλυσε. Κάτι που έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό και με τη φύση του προφορικού λόγου ή των σημειώσεων που διαβάζονται σε μια ομιλία, και θα αναπτύσσονταν πολύ καλύτερα γραπτά, σε ένα άρθρο.

Μια φράση για τον "αποχαρακτηρισμό" του Β' Παγκοσμίου Πολέμου -που οι σοβιετικοί και το ΚΚ τον θεωρούσαν αντιφασιστικό και έπαψαν να τον αναφέρουν ως ιμπεριαλιστικό- μου φάνηκε κάπως αδόκιμη, αλλά είχε ενδιαφέρον και την συγκράτησα, για μερικές προεκτάσεις.

Αν καταλαβαίνω καλά -που δεν είναι και σίγουρο- το πρόβλημα δεν είναι ο διπλός χαρακτηρισμός, αλλά η προβληματική γενίκευση του ενός όρου, σε βάρος του άλλου, που έπαψε να αναφέρεται και σταδιακά εξαλείφθηκε. Με άλλα λόγια, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν ιμπεριαλιστικός και άδικος από την πλευρά των καπιταλιστικών χωρών, αλλά αντι-ιμπεριαλιστικός κι αντιφασιστικός για τη Σοβιετική Ένωση και τους λαούς. Το προβληματικό στοιχείο δεν είναι να υπενθυμίζουμε το δεύτερο, αλλά να το απολυτοποιούμε, συγκαλύπτοντας και υποτιμώντας τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου για τους "συμμάχους" που βρέθηκαν συγκυριακά στον αντιναζιστικό συνασπισμό.

Αυτό σημαίνει, κατά τη γνώμη μου, πως είναι εξίσου λάθος να στραβώνουμε το κλαδί από την ανάποδη, θεωρώντας πως ο Β' Π.Π. ήταν αποκλειστικά και μόνο ιμπεριαλιστικός. Γιατί τι άλλο παρά αντι-ιμπεριαλιστικός ήταν ο πόλεμος για τη Σοβιετική Ένωση και τους λαούς; Ιδίως όταν σημειώνει εύστοχα η Αλέκα πως ο εθνικο-απελευθερωτικός πόλεμος έχει άλλη έννοια και περιεχόμενο για εμάς κι άλλη για την άρχουσα τάξη -που δεν έχει εθνικο-απελευθερωτικούς σκοπούς.

Μπορούμε άραγε να παραλείψουμε αυτή την πτυχή, όταν στο δυτικό μέτωπο έλαβε χώρα ένας "παράξενος -ή αστείος- πόλεμος", που δεν ήταν παρά ένα δευτερεύον επεισόδιο, συγκριτικά με τις πολεμικές επιχειρήσεις στην Ανατολή, τη λυσσαλέα επίθεση των ναζί και τη σφοδρή αντίσταση των Σοβιετικών; Η ενδοϊμπεριαλιστική διαμάχη έμεινε κυρίως σε κατάσταση αναμονής των εξελίξεων, ταξίδεψε στη Βόρειο Αφρική για τα πετρέλεαιά της κι απέκτησε πραγματικά πολεμικές διαστάσεις, μόνο όταν οι Σοβιετικοί έδειχναν ικανοί να κερδίσουν μόνοι τους τον πόλεμο.

Α ναι, υπάρχει κι η Δουνκέρκη, όπου οι ναζί επέτρεψαν στους Άγγλους να ανασυνταχθούν και να γλιτώσουν μια ολοκληρωτική καταστροφή των δυνάμεών τους. Αυτές τις μέρες παίζεται η ομώνυμη ταινία στον κινηματογράφο (ίσως γράψει προσεχώς κάτι σχετικά το Λαϊκό Στρώμα στην Κατιούσα), που στη χολιγουντιανή του εκδοχή, έχει συμβάλει στην ιστορική παραχάραξη και την εντυπωσιακή μεταστροφή της κοινής γνώμης, που διαμορφώνεται κατεξοχήν με τέτοια έργα και θεωρεί πως αυτό που άλλαξε τα δεδομένα του πολέμου κι έγειρε αποφασιστικά την πλάστιγγα κατά των ναζί ήταν η είσοδος των ΗΠΑ στον πόλεμο, κι όχι τα 20 εκατομμύρια νεκρών που έδωσε η ΕΣΣΔ.

Αν αποδεικνύουν κάτι τα παραπάνω, είναι πως ο Β' Π.Π. έγινε κυρίως κατά της Σοβιετικής Ένωσης κι αυτό βάζει τη σφραγίδα του στο χαρακτήρα του πολέμου, αλλά όχι φυσικά για να βγάλει λάδι τους εταίρους της αντιφασιστικής συμμαχίας και τις ιμπεριαλιστικές βλέψεις τους, που εκδηλώθηκαν την επαύριο κιόλας του πολέμου.

Κατά τη γνώμη μου, η αντιφασιστική συμμαχία ήταν ένα είδος Λαϊκού Μετώπου. Που σημαίνει με τη σειρά του, ευμενής ουδετερότητα ενός μέρους των αντιπάλων, χωρίς καμία αυταπάτη πως δε θα κληθεί η δική μας πλευρά -οι κομμουνιστές- να τραβήξει κουπί και πως δε θα τους βρούμε απέναντί μας, αντίπαλους, στο μέλλον.

Με  αυτό το (δικό μου) σκεπτικό, τα Λαϊκά Μέτωπα ήταν μια αντιφατική επιλογή, που πέτυχε γενικά τον τακτικό της στόχο, να σπάσει δηλαδή τη διεθνή απομόνωση της Σοβιετικής Ένωσης και να της διασφαλίσει καλύτερες θέσεις εν όψει του πολέμου που διέβλεπε πως ερχόταν. Αν κρίνουμε όμως τα Λαϊκά Μέτωπα ως στρατηγική επιλογή για την επανάσταση και το σοσιαλισμό, το αποτέλεσμα ήταν μια οικτρή αποτυχία.

Και πάλι, το πρόβλημα κατά τη γνώμη μου είναι η απολυτοποίηση της μιας ή της άλλης πλευράς. Τα Λαϊκά Μέτωπα ήταν μια πρωτότυπη επεξεργασία, που πατούσε στη συγκυρία και την ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, πετυχαίνοντας ορισμένα αποτελέσματα. Δεν αποτελούσαν στρατηγική για την επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας και κακώς θεωρήθηκαν μεταπολεμικά, ως τέτοια. Το πρόβλημα δεν ήταν ακριβώς τα ΛΜ αυτά καθαυτά ως συγκεκριμένη επιλογή στην εποχή τους, αλλά η προβληματική γενίκευση που έκανε μεταπολεμικά το διεθνές ΚΚ, έξω από το ιστορικό πλαίσιο που τα υπαγόρευσε.

Είναι χαρακτηριστικός ο εορτασμός στη Σοβιετική Ένωση του Μπρέζνιεφ των 30 χρόνων από το 7ο Συνέδριο της Κομιντέρν, με την εισήγηση του Ντιμιτρόφ για το φασισμό και τα ΛΜ. Αν δεν κάνω λάθος, σε αυτό πλαίσιο εντασσόταν η μελέτη-διατριβή του Σάρλη, μετέπειτα ιδεολογικού υπεύθυνου της κετουκε, που οδήγησε στο βιβλίο του για την "πολιτική του ΚΚΕ κατά του μοναρχοφασισμού", και κινούνταν στο αντισταλινικό, αντιζαχαριαδικό πνεύμα της εποχής, αντιπαρέθετοντας τη σωτήρια ενωτική πολιτική της Κομιντέρν, στο ζαχαριαδικό σεχταρισμό, που αναγκάστηκε να υποχωρήσει υπό την πίεση του ενιαίου διεθνούς κέντρου.

Αργότερα, ο Σάρλης έγραψε τα "προβλήματα τακτικής και στρατηγικής", που εγείρουν πολλά κι ενδιαφέροντα ζητήματα. Τον τίτλο αυτό αντέγραψε -συνειδητά και με αμετροέπεια κατά τη γνώμη μου- ο Βασίλης Λιόσης, στο βιβλίο του που κυκλοφορεί οσονούπω από τις εκδόσεις ΚΨΜ, θέλοντας προφανώς να δείξει πως υπερασπίζεται εκείνο το (παλιό, αυθεντικό) ΚΚΕ. Κλείνει η παρένθεση.

-Σε κάποια φάση, η Αλέκα αναφέρθηκε στα μεταβατικά αιτήματα των μπολσεβίκων, προκαλώντας εύλογα τη μία και μοναδική (λόγω χρονικής πίεσης) ερώτηση ενός συντρόφου από το κοινό. Για να το πω κάπως απλοϊκά και χοντροκομμένα, υπάρχουν δύο βασικές αντιλήψεις για τους μπολσεβίκους και τα μεταβατικά αιτήματα που πρόβαλλαν. Μία που λέει πως αυτά έρχονταν όταν δεν ήταν ώριμες οι (υποκειμενικές) συνθήκες για επαναστατικούς στόχους, οπότε έμπαιναν για να γεφυρώσουν αυτό το χάσμα μεταξύ της συγκυρίας και των απαιτήσεων του καιρού μας, ανάμεσα στο μέσο επίπεδο της λαϊκής συνειδητοποίησης και το αντικειμενικά ώριμο ζήτημα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Και η δεύτερη που λέει πως τα μεταβατικά αιτήματα των μπολσεβίκων έρχονται ακριβώς όταν εμφανίζεται επαναστατική κατάσταση, σε άμεση σύνδεση και όχι πριν από αυτήν, που θα ήταν ενσωματώσιμα -πχ όπως ο εργατικός έλεγχος, που δεν μπορεί να μπει ανεξάρτητα από το ζήτημα της εξουσίας και της τάξης που θα την κατέχει.

Έχω λοιπόν την εντύπωση πως εμείς λέμε γενικά το δεύτερο, αλλά η Αλέκα απάντησε στη λογική του πρώτου. Αλλά στον προφορικό λόγο, πολλά πράγματα χάνονται, παρανοούνται ή κατανοούνται λειψά και διαστρεβλώνονται. Για αυτό είναι καλύτερο να τα δούμε γραπτά, για να κριθούν επαρκώς.

Ξεκινώντας πάντως με το Sniper από το σωστό συμπέρασμα πως με την εξέγερση δεν παίζει κανείς και πως όταν αρχίζει, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να την οδηγήσουμε μέχρι τέλους, το μεταφράσαμε εκλαϊκευτικά ως εξής: όταν είναι να πλακωθούμε, τότε πλακωνόμαστε, αλλιώς δεν...
Μπαίνει όμως το ζήτημα αν χρειάζονται μεταβατικές καρπαζιές, καβγαδάκια για την εγρήγορση του κινήματος, trash-talking και προκλήσεις Μεϊγουέδερ-Μακ Γκρέγκορ, λαϊκά αντίφα γυμναστήρια για μάι-τάι και πολεμικές τέχνες, που αρνούνται όμως να παλέψουν με φασίστες, γιατί πρέπει να σέβεσαι τον αντίπαλο κι αυτοί δεν έχουν ούτε ίχνος σεβασμού για χρυσαυγίτες (είδες το Αλ-Τζαζίρα;).
Πρέπει να προκαλούμε τον αντίπαλο ή να αποφεύγουμε να σπαταλάμε ενέργεια και να κρατάμε δυνάμεις για το καίριο, αποφασιστικό χτύπημα (του γερανού) όπως ο Ντάνιελ-σαν στο Καράτε Κιντ; Και μέχρι τότε, wax-in, wax-out, wax-in...

Τρίτο, σημαντικό πλην σύντομο σημείο είναι η ενθάρρυνση της Αλέκας προς το κοινό να μη διστάζει να ρωτήσει, γιατί όποιος δεν το κάνει ή νομίζει πως τα ξέρει όλα ή δεν ξέρει απολύτως τίποτα. Και ήταν πολύ διδακτικό να βλέπεις την ίδια, τρεις μέρες μετά, στην εκδήλωση των καλλιτεχνών, που δεν ένιωθε ότι κατέχει καλά τα πιο ειδικά θέματα και ζητούσε συνεχώς να την συμπληρώνουν και να την διορθώνουν, για να μην πει κάτι ζαβό...
Αλλά αυτό είναι το θέμα μιας επόμενης ανάρτησης...

Υστερόγραφο

Η κε του μπλοκ σιχαίνεται από θέση αρχής τα αυτοαναφορικά σημειώματα, οπότε τα χώνω απλώς σε ένα υστερόγραφο.
Αν ήταν να κλείσει το μπλοκ, θα υπήρχε ενημέρωση, συνεπώς δε χρειάζονται επιμνημόσυνες δεήσεις για το συχωρεμένο. Έχω πει εγκαίρως πως μετά το Μάιο κάποια δεδομένα θα άλλαζαν, τα πράγματα θα γίνονταν στριμόκωλα και θα αραίωνε η καθημερινή ροή των αναρτήσεων. Και ναι, παίζει κάποιο ρόλο σε αυτό η Κατιούσα, αλλά όχι καθοριστικό. Θα προσπαθήσω να ανανεώνω πιο συχνά το μπλοκ και με κείμενα που έχουν ανέβει πρώτα στην Κατιούσα -η οποία πάντως δίνει επιλογή για σχολιασμό για όποιον θέλει να πει κάτι- αλλά μέχρι τα Χριστούγεννα, δε βλέπω να αλλάζει κάτι δραματικά.

Κατά τα άλλα να διαβάσετε το τρίτο μέρος του Αριστερισμού, που δέησε επιτέλους να γράψει το ΛΣ, που περνά δημιουργικά το χρόνο του στο Φεστιβάλ, φτιάχνοντας λογοπαίγνια για τον Πετρολούκατς Χαλκιά. Το ζητήσατε, το περιμένατε, τον απειλήσατε για να το γράψει, οπότε είναι κρίνα να αφήσετε τώρα την προσμονή τόσων χρόνων να το κάνει να περάσει απαρατήρητο σε σχέση με τις προσδοκίες που είχαν γιγαντωθεί. Κι αν φτωχικό το βρήκες το τρίτο μέρος, δε σε γέλασε. Άσε που θα υπάρξει κι άλλο, σαν επίλογος στην τριλογία και Νταρτανιάν στους τρεις σωματοφύλακες.

Η Παπαρήγα η καλή

Μπορεί να μοιάζει λίγο τεμπέλικη η σημερινή ανάρτηση, αλλά στην πραγματικότητα έχει πολύ ζουμί και προεκτάσεις. Η βάση της είναι το βίντεο που ακολουθεί, και μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη της Αλέκας σε προεκλογική περίοδο, από το μακρινό 1993, που κάποιες φορές όμως μοιάζει λες και ήταν χτες ή ακόμα βγαλμένο από το σήμερα.



Καταρχάς ομολογώ πως την παρακολούθησα με αμείωτο ενδιαφέρον, πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα μου προκαλούσε μια σύγχρονη, φετινή συνέντευξη κάποιου πολιτικού αρχηγού. Αυτό όμως μπορεί να έχει να κάνει με την ιστορική της αξία και με τη χρονική συγκυρία στην οποία δόθηκε: το 1993, στον απόηχο της αντεπανάστασης, και με νωπές τις μνήμες από μια σειρά σημαντικά γεγονότα στο εσωτερικό μέτωπο: οικουμενικές κυβερνήσεις, η συγκρότηση του Συνασπισμού, η διάσπαση του κόμματος, κτλ.

Πρέπει να ομολογήσω επίσης πως είδα τη συνέντευξη, έχοντας κατά νου το στερεότυπο -που είναι και δική μου εντύπωση- πως τα πρώτα χρόνια της θητείας της ως ΓΓ, η Αλέκα είχε κακή τηλεοπτική παρουσία κι ένα επικοινωνιακό έλλειμμα, που κόπιασε πολύ για να το καλύψει. Κάτι που δεν επιβεβαίωσαν πάντως σε κανένα σημείο της συνέντευξης. Η Αλέκα έχει ζωντανό ρέοντα λόγο, είναι μάχιμη, εύστοχη κι ετοιμόλογη.

Μπορεί κάποιες φορές να της ξεφεύγει ο τόνος της φωνής της, αλλά αυτό συμβαίνει κυρίως για να καλύψει το δίδυμο Ρουσόπουλου-Χατζηνικολάου, που τη διακόπτει συνεχώς -ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τους πολύ αργούς τηλεοπτικούς ρυθμούς εκείνης της εποχής που αποτυπώνονταν και στη χαρακτηριστική φωνή του Χατζηνίκου. Τη διακόπτουν, της γ... τον ειρμό, που θα έλεγε κι ο Χαλβατζής, της φέρονται επιθετικά στα όρια της ειρωνείας και την αναγκάζουν να δώσει πραγματική μάχη, με τη λιγοστή τότε εμπειρία της, για να διατυπώσει στοιχειωδώς κάποιες σκέψεις ολοκληρωμένες.

Είναι εντυπωσιακή επίσης η συλλογή των αστικών κλισέ που μπορεί να βρει κανείς συγκεντρωμένα σε διάστημα μικρότερο της μίας ώρας. Και προπαντός διαχρονικότητά τους, καθώς τα πιο πολλά ακούγονται ως τις μέρες μας αναλλοίωτα.
-Ποιες είναι οι διαφορές σας με το Συνασπισμό;
Λέτε συνέχεια "όχι". Δεν είναι της μόδας οι κομμουνιστές σήμερα. Θέλετε να αναβιώσετε τον υπαρκτό σοσιαλισμό, βάζετε όλα τα κόμματα στο ίδιο τσουβάλι, κοκ.

Αυτό που έχει ωστόσο μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι να δει κανείς, μέσα από τη συνέντευξη της Αλέκας και τις θέσεις που εκφράζει, την πορεία ωρίμανσης και διαμόρφωσης κάποιων σύγχρονων πολιτικών θέσεων του κόμματος.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ζήτημα της πιθανής συμμετοχής του ΚΚΕ σε μια κυβέρνηση και των πολιτικών συνεργασιών με άλλα κόμματα. Ο Χατζηνικολάου πιάνεται απ' την πρόσφατη τότε πείρα του 89' και θέτει συγκεκριμένα πλην υποθετικά ενδεχόμενα, όπου ναι μεν η Αλέκα αποκλείει τη συμμετοχή σε κυβέρνηση που ασκεί συντηρητική πολιτική -και συνεπώς τη συνεργασία με αστικά κόμματα- αλλά εξαιρεί τις έκτακτες καταστάσεις, πχ σε περίπτωση πολέμου (αναφέροντας μάλιστα ως παράδειγμα το 40', τη φασιστική κυβέρνηση Μεταξά, και την πάλη των κομμουνιστών). Ενώ δεν αποκλείει γενικά κι από θέση αρχής το ενδεχόμενο κατάκτησης της κυβερνητικής εξουσίας.

Λέει επίσης πως χρειάζονται πολιτικές συνεργασίες, γιατί κανένα κόμμα δεν μπορεί να δώσει διέξοδο μόνο του στα προβλήματα. Και πως η πρωτοβουλία-πρόταση για τη συγκρότηση του Συνασπισμού ανήκει στο ΚΚΕ (12ο Συνέδριο, 1987) που πρόλαβε την ΕΑΡ και την ανάγκασε να αναδιπλωθεί στις πιέσεις του κόσμου της Αριστεράς για ενότητα.

Αναφέρει επίσης ως παράδειγμα εφαρμογής του εργατικού ελέγχου την Πορτογαλία του 74', πέρα από τις χώρες του σοσιαλισμού. Παρεμπιπτόντως, το δημοσιογραφικό δίδυμο επιχειρούσε να στείλει διαρκώς εκεί την κουβέντα, θεωρώντας πως θα στριμώξει τη ΓΓ, παρά την εύλογη παρατήρηση της τελευταίας πως ο λαός δε θα ψηφίσει για σοσιαλισμό, ούτε είναι αυτό που θα κριθεί στην κάλπη.

Από την άλλη, η Αλέκα θέτει σε πολύ σωστή βάση την κάθαρση, που πάει πιο βαθιά από πρόσωπα, και τη σκανδαλολογία, τονίζοντας τα "νόμιμα σκάνδαλα" του συστήματος (πχ ΑΓΕΤ που ήταν τότε στο επίκεντρο της επικαιρότητας).
Σχολιάζει πολύ εύστοχα πως ανεξαρτήτως διαφορών κι αποχρώσεων, ο δικομματισμός έχει συγκεκριμένη κατεύθυνση, όρια και χρονοδιαγράμματα από την ΕΕ και το ΔΝΤ, τοποθέτηση που παραμένει άκρως επίκαιρη σχεδόν 25 χρόνια μετά.
Τονίζει το ρόλο του Μάαστριχτ και τη θετική, δαγκωτή ψήφο του ΣΥΝ -παρά τον απόηχο της θέσης για πάλη ενάντια στις συνέπειες της ένταξης, που διαφαίνεται σε άλλο σημείο.
Με δυο λόγια υπάρχουν ήδη γερές βάσεις για την παραπέρα ωρίμανση-διαμόρφωση της στρατηγικής επεξεργασίας του κόμματος, παρά τη σοβαρή -εσωτερική κι εξωτερική- κρίση που το τραυμάτισε.

Περιλαμβάνω επίσης στα αξιοσημείωτα της συνέντευξης τα εξής:
-η ΓΓ λέει για τις διαφορές μας με το ΣΥΝ πως είμαστε η μέρα με τη νύχτα, κι ο Χατζηνίκος ρωτάει προβοκατόρικα ποιος είναι η μέρα και ποιος η νύχτα.
Σε άλλο σημείο μάλιστα αναφέρει (αυτός κι όχι η Αλέκα) επιθετικά κι ως κάτι αρνητικό, το σύνθημα "πέντε κόμματα, δύο πολιτικές".
-Ο Σαμαράς κατηγορούσε το κόμμα για δεκανίκι της ΝΔ (!). Τι να πεις, συνηθισμένα τα βουνά απ' τα χιόνια...

-Η Αλέκα απαντά στη ρετσινιά του κόμματος που λέει σε όλα "όχι", με ένα παράδειγμα από τις συσκέψεις με τον ΠτΔ, όπου είπαμε δύο ναι και τρία όχι, δείχνοντας ανεξαρτησία σκέψης.
-Το δίδυμο της λέει πως δεν είναι κακό να αναθεωρεί κανείς θέσεις, ο Ρουσόπουλος της θυμίζει μια φράση του Χαρίλαου για την ανανέωση, που του προξενεί ανατριχίλα κι η Αλέκα εξηγεί πώς έχουν χάσει σήμερα το νόημά τους κάποιες λέξεις, που χρησιμοποιούνται καταχρηστικά.

-Η Αλέκα αποφεύγει συνειδητά τις αναφορές στο παρελθόν, για να μείνει επίκαιρη. Αλλά το σκαλίζει διαρκώς το δημοσιογραφικό δίδυμο που αδυνατεί (;) να καταλάβει πώς μπορεί κανείς να μεταλλαχτεί πολιτικά, και προσπαθεί να χρεώσει στο κόμμα αντιφάσεις κι ασυνέπεια.
-Δηλ συνεργαζόσασταν με μη αριστερούς μέχρι και δυο χρόνια πριν;
-Φασίστας και δολοφόνος ο Γέλτσιν, που είναι δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος και ήταν στα κορυφαία στελέχη του ΚΚΣΕ;
(Κι όλες αυτές οι απορίες, λίγες μόλις μέρες μετά το βομβαρδισμό του Σοβιέτ -κοινοβουλίου- από τα τανκς του Γέλτσιν...)

-Ο Χατζηνίκος αναρωτιέται τι μπορεί να σημαίνει κομμουνιστής εν έτει 1993, και σημειώνει διαρκώς πως οι εποχές έχουν αλλάξει -πχ για τα παλιά συνθήματα του ΠαΣοΚ για την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ.
Αλλά όταν πάνε να χρεώσουν ασυνέπεια στο ΚΚΕ για το 89', το Συνασπισμό και την αλλαγή στάσης του στη συνέχεια, η Αλέκα τους πληρώνει με το ίδιο νόμισμα:
-Μα εσείς δε μου λέτε πως άλλαξαν οι εποχές;
Ενώ πιο πριν είχε ευχαριστήσει τον Χατζηνίκο, γιατί δεν ξέχασε την κυβέρνηση Ζολώτα και πως το 89' έχει 12 μήνες και δε σταματά στο φθινόπωρο (με την κυβέρνηση Τζανετάκη), όπως έκαναν δηλ οι πασόκοι.

-Η Αλέκα σημειώνει πως ο εργαζόμενος δεν πείθεται ιδεολογικά μέσα από τα βιβλία, αλλά προσεγγίζει την ιδεολογία ξεκινώντας από το συγκεκριμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζει.
-Ανακοινώνει πως η ΚΕ συγκεντρώνει κάποιες σκέψεις και προβληματισμούς για τις ανατροπές σε ένα κείμενο, πάνω στο οποίο θα υπάρξει δημόσια, ανοιχτή συζήτηση και πανελλαδική συνδιάσκεψη (που τελικά έλαβε χώρα δύο χρόνια αργότερα, το 1995).
-Ο Ρουσόπουλος αναφέρει το βιβλίο του Τριγάζη, την επίσκεψη κομματικού κλιμακίου στη Μόσχα το 91' και το αγαλματάκι που χάρισε τότε στον Γκόρμπι, για το ηράκλειο έργο που επιτελούσε!

Κορυφαία στιγμή επίσης είναι όταν η Αλέκα εξηγεί πως το ΚΚΕ καταδίκασε τα πρόσφατα γεγονότα στη Ρωσία (βομβαρδισμός του κοινοβουλίου) κι είναι κάτι που θα έπρεπε να κάνουν όλα τα κόμματα αφού πρόκειται για την υπεράσπιση του αστικού κοινοβουλίου (με 60 μόλις κομμουνιστές).

Κι όταν φέρνει ένα παράδειγμα για το Μάαστριχτ, την κάμψη κλάδων όπως η κλωστοϋφαντουργία, και την κρίση ενός σύγχρονου, αυτοματοποιημένου εργοστασίου, που δεν αντιμετωπίζει προβλήματα παραγωγικότητας, αλλά αγορών, λόγω της ΕΟΚ. Οπότε το δίδυμο αρχίζει το γνωστό τροπάρι, τι θα γινόταν αν ήμασταν έξω από την κοινή αγορά...

Ομολογώ πως η αρχική σκέψη λόγω των ημερών -και της επικείμενης επετείου των πρώτων εκλογών του 12'- ήταν να ακούσω από την αρχή μια άλλη ιστορική συνέντευξη της Αλέκας στο Χατζηνίκο και τον -πειραματικό τότε- Ενικό. Αλλά αυτό είναι το θέμα μιας προσεχούς ανάρτησης...

Υγ: τον τίτλο -από το γνωστό επεισόδιο των Απαράδεκτων- η κε του μπλοκ τον έχει χρησιμοποιήσει ξανά εδώ. Τον ξαναέβαλα όμως, καθώς κολλάει με την εποχή -που κινείται στον απόηχο των 80'ς και της βιντεοκασέτας.

Η στρατηγική του ΚΚΕ στα χρόνια της χούντας

Δεν είμαι σίγουρος πόσο ενδιαφέροντα είναι αυτά τα κείμενα για την πλειοψηφία των αναγνωστών. Πάντως η κε του μπλοκ συνεχίζει -από εκεί που είχε σταματήσει- παρουσιάζοντας κάποια σημεία από την ομιλία της Αλέκας στην εκδήλωση των εκπαιδευτικών για τα 50 χρόνια από την επιβολή της δικτατορίας και μια δεύτερη σχετικά αυτοτελή θεματική για τη στρατηγική και την πολιτική στάση του ΚΚΕ, και κατ' επέκταση τη στάση των άλλων κομμάτων, στα χρόνια της χούντας.

Η Αλέκα ξεκίνησε με την εκτίμηση πως το ΚΚΕ βρέθηκε στη χειρότερη στιγμή της ιστορίας του -που είναι κατά τη γνώμη μου συζητήσιμη, εφόσον είχε προηγηθεί πχ η δικτατορία του Μεταξά, που είχε πρακτικά διαλύσει το κόμμα, κι ακολούθησε, πολλά χρόνια αργότερα, το τσουνάμι της παγκόσμιας αντεπανάστασης, που απειλούσε να μας πλακώσει. Αλλά υπάρχουν πολύ σοβαρά επιχειρήματα, για να στηρίξει κανείς αυτήν την άποψη.

Το κόμμα δεν είχε παράνομες οργανώσεις και πυρήνες κομματικών μελών στην Ελλάδα. Κινδύνευε να διαχυθεί στην ΕΔΑ. Είχε προβληματική στρατηγική αντίληψη που κινούνταν στη λογική των σταδίων -κάνοντας λόγο μάλιστα, προγραμματικά, για μη μονοπωλιακή (εθνική) αστική τάξη, που ήταν δυνητικός σύμμαχος. Κι είχε να αντιμετωπίσει στο εσωτερικό του τη δράση της οπορτουνιστικής ομάδας που επιδίωκε τη μετεξέλιξη της ΕΔΑ σε κόμμα, που θα αντικαθιστούσε το ΚΚΕ.

Η ομάδα αυτή (Παρτσαλίδη, Δημητρίου, Ζωγράφου) συγκρότησε το λεγόμενο ΚΚΕ εσωτερικού, μετά τη διάσπαση του 68', η οποία ουσιαστικά είχε συντελεστεί νωρίτερα -στα πλαίσια της 10ης ολομέλειας- αλλά δρομολογήθηκε κι οριστικοποιήθηκε μετά τη χούντα, στη 12η Ολομέλεια του 68', που είχε ιστορική σημασία, αλλά και συγκεκριμένους πολιτικούς περιορισμούς.

Το ΚΚΕ παρέμεινε συνεπές στην αναγνώριση του μαρξισμού-λενινισμού ως βασικής προγραμματικής αρχής, και δεν ξέπεσε ποτέ στο επίπεδο του χυδαίου αντισοβιετισμού, που κορυφώθηκε τη χρονιά της διάσπασης, με τη λεγόμενη άνοιξη της Πράγας και τη διαμόρφωση του ευρωκομμουνιστικού ρεύματος. Η διαφύλαξη αυτών των χαρακτηριστικών οφείλεται εν πολλοίς στις αποφάσεις της ολομέλειας, όπου βάρυνε με τη σειρά της -παίζοντας καθοριστικό ρόλο- η ιστορική παρακαταθήκη των μεγάλων λαϊκών αγώνων της δεκαετίας του 40'. Μπορεί το κόμμα να μην απαλλάχθηκε από προβληματικά στοιχεία στο πρόγραμμα και τη στρατηγική του, που αποτυπώθηκαν και στις επεξεργασίες των επόμενων χρόνων, αλλά το κόμμα "κρατήθηκε", δε χρειάστηκε να ξεκινήσει ξανά από το μηδέν, κάτι που θα ήταν δύσκολο κι οδυνηρό, όπως δείχνει η πείρα από την παγκόσμια επικράτηση της αντεπανάστασης τα τελευταία χρόνια.

Σχετικά με την ολέθρια απόφαση του 58' για τη διάλυση των παράνομων οργανώσεων, υπήρχε μεταξύ άλλων μια άποψη, που έκρινε ως σωστό αυτό το σκέλος, γιατί θεωρούσε ότι οι οργανώσεις είχαν διαβρωθεί από τους μηχανισμούς της ασφάλειας, αλλά πίστευε πως έπρεπε να δημιουργηθούν άλλες στη θέση τους.

Σε κάθε περίπτωση, το κόμμα αντιμετώπισε σοβαρές δυσκολίες από αυτό το λάθος, καθώς έστελνε στελέχη του από το εξωτερικό για να δημιουργήσουν οργανώσεις σχεδόν από το μηδέν, χωρίς να υπάρχει η στήριξη ενός παράνομου μηχανισμού. Παρά τις διαδοχικές συλλήψεις πολλών στελεχών από τα κλιμάκια που έστελνε στην Ελλάδα το κόμμα, η δουλειά αυτή έδινε μια ώθηση, σε συνδυασμό και με τη συμβολή παλιών στελεχών-αγωνιστών που αφήνονταν ελεύθεροι, στα πλαίσια της "φιλελευθεροποίησης" με τη χούντα.

Το κόμμα ήταν η μόνη δύναμη που αντιλαμβανόταν την ανατροπή της χούντας με όρους λαϊκής αντίστασης, κι αγωνιστικούς πυρήνες στη βάση και τους τόπους δουλειάς, κι όχι με συναντήσεις κορυφών χωρίς αντίκρισμα. Δεν κατάφερε όμως να ξεφύγει από τη λογική της ενότητας (και με τα αστικά κόμματα) στο πλαίσιο της αντιδικτατορικής πάλης.

Σε προγραμματικό επίπεδο, οι επεξεργασίες του 9ου Συνεδρίου ήταν πιο προσεκτικές, αλλά είχαν λαθεμένη στρατηγική, αφού εξακολουθούσαν να τοποθετούν τη λογική των σταδίων και μάλιστα προχωρούσαν σε περαιτέρω κατακερματισμό των διάφορων φάσεων της επαναστατικής μετάβασης, αφού το στάδιο της λεγόμενης "Νέας Δημοκρατίας" (που τον εισήγαγε ως όρο ο Μάο, για να τον "κλέψει" μετά ο Καραμανλής για το κόμμα του) προβαλλόταν ως η πρώτη βαθμίδα του πρώτου αντι-ιμπεριαλιστικού σταδίου.

Η Αλέκα έπιασε και το ερώτημα αν/τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αν το ΚΚΕ είχε άλλο πρόγραμμα και σωστά επεξεργασμένη, επαναστατική στρατηγική. Ο αντιδικτατορικός αγώνες θα έμπαινε οπωσδήποτε στην προμετωπίδα ως στόχος πάλης, αλλά αν δεν ήταν αποσπασμένος από το στρατηγικό στόχο της επανάστασης, θα είχαμε ίσως ταχύτερη ωρίμανση κάποιων παραγόντων. Παραμένει, ωστόσο, ανοιχτό ως ενδιαφέρον και ιντριγκαδόρικο "αντιδιαλεκτικό" ιστορικό ερώτημα, πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί (διαφορετικά) η τακτική του κόμματος στη δεδομένη συγκυρία, σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας, κατά την αλλαγή φρουράς της Μεταπολίτευσης ή πιο πριν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Παράλληλα, υπήρχε το ζήτημα της νομιμοποίησης του ΚΚΕ, που έμπαινε ως στόχος ήδη από την προδικτατορική ΕΔΑ, κι οι ποικίλες αντιλήψεις αστών πολιτικών, που διαφοροποιούνταν από την κυρίαρχη γραμμή της απαγόρευσης της νόμιμης δράσης του, όπως πχ του Σοφοκλή Βενιζέλου και του Μαρκεζίνη, που πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο η αστική εξουσία θα μπορούσε να ελέγξει καλύτερα το κόμμα.

Ενδιαφέρον είχε και μια αναφορά στη διαμόρφωση της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα και τις ανταγωνιστικές σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ του "ΚΚΕ εσ." και του Α. Παπανδρέου -με το ΠΑΚ- για αυτό το ρόλο, οι οποίες καθόρισαν και τις βασικές διακυμάνσεις της αντιδικτατορικής ενότητας.

Περισσότερα, μετά την ανάγνωση της πρόσφατης σχετικής έκδοσης της Σύγχρονης Εποχής, ή μετά την παρουσίασή της στην έδρα της ΚΕ.

Μικρόφωνο στο μπόι των ονείρων μας

Η παρουσίαση της καινούριας έκδοσης της ΣΕ και του τμήματος ιστορίας της κετουκε τη μεθεπόμενη Παρασκευή, στον Περισσό, θα είναι ασφαλώς πληρέστερη και πιο "επίσημη". Αλλά όπως είπε κι ένας σφος, εμείς είμαστε "γκρούπις" της Αλέκας και δε χάνουμε ευκαιρία να την ακούσουμε. Όπως το Σάββατο, που μιλούσε για αυτό το θέμα (τα 50 χρόνια από την επιβολή της δικτατορίας) στην Κάνιγγος, στην εκδήλωση της οργάνωσης των εκπαιδευτικών. Και δυσκολεύτηκε να φέρει κάπως το μικρόφωνο στο ύψος της ("είμαι και λίγο κοντή" είπε αυτοσαρκαζόμενη, χωρίς κανένα κόμπλεξ), αλλά το πιο σημαντικό είναι να φτιάξουμε έναν κόσμο στο μπόι των ονείρων μας.

Η εισαγωγική ομιλία της Αλέκας δεν ήταν μια αναλυτική παρουσίαση της πρόσφατης έκδοσης, ούτε τη σχετικής διακήρυξης της κετουκε, που περιλαμβάνεται στην έκδοση (η οποία πωλείται 15 ευρώ και γίνεται κι ωραίο δώρο, όπως είπε η Παπαρήγα), αλλά συνδέεται άμεσα με αυτά. Η  δική μου "ανταπόκριση" δεν είναι ακριβής μεταφορά όσων είπε, αλλά στέκεται σε ορισμένα σημεία και τα παρουσιάζει σε δύο μέρη με σχετικά αυτοτελείς θεματικές. Αυτονόητο πως τυχόν αστοχίες κι αβαρίες κατά τη μεταφορά βαραίνουν αποκλειστικά την κε του μπλοκ.

Ένα βασικό ερώτημα γύρω από το οποίο αναπτύσσεται διαπάλη είναι γιατί επιβλήθηκε η δικτατορία και μάλιστα σε μια περίοδο που η Ελλάδα βρισκόταν σε πορεία ένταξης στην ΕΟΚ, ενώ τα άλλα δικτατορικά καθεστώτα στη Νότια Ευρώπη, σε Ισπανία και Πορτογαλία, έπνεαν τα λοίσθια. Έχουν δοθεί κατά καιρούς διάφορες απαντήσεις από αστική σκοπιά, που μπορεί να έχουν επιμέρους κοινά σημεία με αποσπασματικές θέσεις του ΚΚΕ, εντάσσονται όμως σε τελείως διαφορετική αντίληψη.

Κάποιοι σημειώνουν το ρόλο που έπαιξαν οι εσωτερικοί παράγοντες κι οι αντιθέσεις του τριγώνου ανάκτορα-στρατός-κυβέρνηση, όπου οι δύο πρώτες πλευρές ήταν συνδεμένες και βάσει συντάγματος. Άλλοι εντοπίζουν τη βασική αιτία των γεγονότων στην κρίση των Ιουλιανών το 65' κι άλλοι πηγαίνουν πιο βαθιά, στις αντιφάσεις ολόκληρης της μετεμφυλιακής περιόδου.
Κάποιες απόψεις σοσιαλδημοκρατικής-οπορτουνιστικής απόχρωσης -πχ ο Βερναρδάκης, που δεν είναι σίγουρο αν ισχυρίζεται ακόμα τα ίδια- λένε πως το καλοκαίρι του 65', με τα Ιουλιανά, υπήρχε επαναστατική κατάσταση, που όμως δεν αξιοποιήθηκε. Αφενός όμως οι λαϊκές κινητοποιήσεις του 65' δεν κλόνισαν ποτέ την αστική εξουσία και τα θεμέλιά της, αφετέρου το 67' που επιβλήθηκε η χούντα, το λαϊκό κίνημα βρισκόταν σε σαφή υποχώρηση και δεν αποτελούσε άμεσο, σοβαρό κίνδυνο για τη σταθερότητα του συστήματος.

Άλλες προσεγγίσεις δίνουν προβάδισμα για την ερμηνεία των γεγονότων στον εξωτερικό παράγοντα, τις ΗΠΑ, το σχεδιασμό τους για τον επικείμενο αραβο-ισραηλινό πόλεμο (όπου ήθελαν να έχουν καλυμμένα τα νώτα τους με σταθερές κυβερνήσεις-καθεστώτα) και το Κυπριακό. Ενώ η αντίθετη πλευρά τείνει να αθωώσει πλήρως τον ξένο παράγοντα, προσπερνώντας ακόμα και γεγονότα, όπως η συγνώμη του Κλίντον το 99' -που δεν ήταν πάντως "συγνώμη" επειδή προκάλεσαν το πραξικόπημα, αλλά γιατί έδειξαν ανοχή απέναντί της.

Υπάρχει τέλος και μια δεξιά προσέγγιση που τα φορτώνει όλα σε κάποιους άφρονες αξιωματικούς, που έδρασαν κατά βούληση, που δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.

Στην πραγματικότητα, οι εσωτερικοί με τους εξωτερικούς παράγοντες συνυπήρχαν και συνδυάζονταν. Υπήρχε αστάθεια από την κρίση των Ιουλιανών αλλά και σε όλη τη μετεμφυλιακή περίοδο ο φόβος τι θα προέκυπτε μετά τις εκλογές που είχαν προκηρυχθεί για το Μάιο του 67' κι αν θα υπηρετούσε τους στόχους του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ. Αλλά σε αυτό το πλέγμα των παραγόντων, η καθοριστική αντίθεση ήταν μεταξύ του αστικού οικονομικού εκσυγχρονισμού που προωθούνταν και του παλιού πολιτικού συστήματος, που δυσκολευόταν να προσαρμοστεί και να τον υπηρετήσει.

Αυτή η αλήθεια ξέφυγε και σε έναν παλιό Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών (δεν μπόρεσα να ακούσω καλά το όνομά του), που σε μια διάλεξή του το 99', είχε πει (περίπου): την πατήσαμε, γιατί πιστεύαμε ότι η Ελλάδα έχει σύγχρονο πολιτικό σύστημα, αλλά βραδυπορεί οικονομικά και χρειάζεται βοήθεια. Ενώ στην πραγματικότητα συνέβαινε το αντίθετο...
Κι εντόπισε ένα σημαντικό παράγοντα αστάθειας στο ότι δεν υπήρχε συστημική αριστερά... Άκρως επίκαιρη παρατήρηση για όσα ακολούθησαν από τη Μεταπολίτευση, ως τις μέρες μας.

Δεν μπορούσε όμως να λυθεί αλλιώς αυτή η αντίθεση; Ιδίως από τη στιγμή που το καθεστώς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας είναι το καλύτερο για την αστική εξουσία και της εξασφαλίζει μεγαλύτερη νομιμοποίηση;
Η απάντηση είναι πως εφόσον βρισκόταν κι ο παράγοντας του στρατού, με πρωταγωνιστικό ρόλο, στο επίκεντρο των αντιθέσεων, δεν αρκούσε μια απλή, κλασική αναδόμηση-αναδιαμόρφωση του πολιτικού συστήματος, όπως στις μέρες μας.

Πιο ειδικά για τις ξένες δυνάμεις: η ευθύνη του αμερικανικού-νατοϊκού παράγοντα είναι φανερή και αναμφισβήτητη, δεν πρέπει όμως να μπαίνει με τέτοιο τρόπο που να υποβαθμίζει τις εσωτερικές διεργασίες κι αιτίες που οδήγησαν στο πραξικόπημα. Στο εσωτερικό των ΗΠΑ υπήρχαν διαφορετικοί θύλακες και μηχανισμοί -όπως προκύπτει κι από αποχαρακτηρισμένα ιστορικά έγγραφα- με αντιφατικές βλέψεις, που αποτυπώθηκαν και στην επίσημη στάση της κυβέρνησής τους. Η οποία αναγνώρισε το καθεστώς με εννιά μήνες καθυστέρηση (όσο μια εγκυμοσύνη) και διέκοψε αρχικά τη στρατιωτική βοήθεια, για να τη συνεχίσει μετά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο, να αποκτήσει στενές σχέσεις και να παίξει τελικά καθοριστικό ρόλο στην ομαλή μετάβαση σε κοινοβουλευτικό καθεστώς, το 74'.

Επίσης η Αλέκα κατέρριψε το μύθο για τη διαφοροποίηση της δημοκρατικής ΕΟΚ, που διέκοψε τη χρηματοδότηση της Ελλάδας -κάτι που ήταν όμως προειλημμένη απόφαση, πριν το πραξικόπημα, για ταμειακούς, οικονομικούς λόγους και δυσκολίες. Παράλληλα, η -προωθημένη υποτίθεται- γαλλική δημοκρατία ήταν από τις πρώτες κυβερνήσεις διεθνώς που αναγνώρισαν την ελληνική χούντα.

Η Αλέκα αναφέρθηκε επίσης στην αντίθεση μεταξύ του εφοπλιστικού κεφαλαίου, που τάχθηκε αναφανδόν υπέρ της χούντας, και του βιομηχανικού κεφαλαίου που την υποδέχθηκε αρχικά με αμηχανία και με το φόβο ότι θα διέκοπτε τη ροή των ξένων επενδύσεων.
Καθώς και στη λανθασμένη αντίληψη περί υποτελούς μεταπρατικού κεφαλαίου, προστατευτισμού της οικονομίας, κτλ, καθώς η σύνδεση με τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς κι οι σχέσεις ανισότιμης αλληλεξάρτησης που αναπτύσσονται σε αυτό το έδαφος, είναι δείγμα της επιθετικότητας του ελληνικού κεφαλαίου κι όχι της υποτέλειάς του.

Μίλησε και για τις αντιθέσεις εντός της χούντας, για το θεσμό της βασιλείας, το ρόλο του στρατού και το κυπριακό. Για την άποψη του Παπαδόπουλου περί πολιτικού μανδύα της κυβέρνησης (με τρία μόλις στρατιωτικά στελέχη) που επικράτησε στην πρώτη φάση του καθεστώτος. Και το ότι η χούντα δεν αναγνώρισε το Ισραήλ, κάτι που αντανακλούσε τα συμφέροντα τμημάτων της αστικής τάξης με σημαντικές εξαγωγές προϊόντων σε αραβικές χώρες.

Η χούντα πέτυχε έναν ορισμένο οικονομικό εκσυγχρονισμό, με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης μέχρι την κρίση του 73', κάτι που δεν καθιστά την πολιτική της θετική ή φιλολαϊκή, αλλά δείχνει καθαρά τον ταξικό της προσανατολισμό. Ταυτόχρονα έδωσε λύση στο ζήτημα του εκσυγχρονισμού του πολιτικού συστήματος, ανεξάρτητα από τον ιδεολογικό-πολιτικό της λόγο και το στρατοκρατικό της καθεστώς. Στη διάρκεια της χούντας καταργήθηκε η βασιλεία, κι "αναβαπτίστηκαν" τα χρεοκοπημένα αστικά κόμματα που δε συμμετείχαν στο πραξικόπημα, δεν το νομιμοποίησαν κι από τις τάξεις τους προήλθαν οι καινούριοι πολιτικοί σχηματισμοί που κυριάρχησαν στα χρόνια της μεταπολίτευσης.

Εν κατακλείδι, η χούντα δεν ήταν μια παρά φύση διέξοδος-εξέλιξη για την αστική τάξη, αλλά γίνεται κυρίαρχη επιλογή, όταν η αστική τάξη νιώθει να απειλούνται τα συμφέροντά της, ή να υπηρετούνται καλύτερα με αυτόν τον τρόπο.
Παραμένει επίσης ανοιχτό προς μελέτη το ζήτημα αν το πραξικόπημα προσομοίαζε και συγγένευε ιδεολογικά-πολιτικά με τον κλασικό φασισμό, στη ναζιστική και τη μουσολινική του εκδοχή. ή σε κάποια άλλη μορφή.

Στο επόμενο και τελευταίο μέρος, η στρατηγική του ΚΚΕ κι η στάση των αστικών κομμάτων, στα χρόνια της δικτατορίας.

Μαλλιά-κουβάρια

Μετά από το κουβάρι της επικαιρότητας, πάμε να ξετυλίξουμε αυτό των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, μέσα από την εισήγηση της Αλέκας στην εκδήλωση της ΚΟ Βιομηχανίας και κάποια χαρακτηριστικά σημεία, που τα αναφέρω κωδικοποιημένα, χωρίς περαιτέρω πρόλογο. Τυχόν αβαρίες κατά τη μεταφορά βαραίνουν αυτονόητα την κε του μπλοκ. Για μεγαλύτερη ακρίβεια, την εισηγητική ομιλία μπορείτε να την παρακολουθήσετε στο παρακάτω βίντεο από τον 902.



-Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι μια μορφή ζωής για το σύστημα (και θανάτου για εμάς προσθέτω εγώ), όπως κι η ιμπεριαλιστική ειρήνη. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος μπορεί να προκαλέσει επαναστατική κατάσταση, αυτό δε σημαίνει όμως ότι ευχόμαστε να συμβεί και δεν παλεύουμε να τον αποτρέψουμε.

-Η επαναστατική κατάσταση εμφανίζεται αντικειμενικά κι ανεξάρτητα από τη δράση του υποκειμενικού παράγοντα. Γι' αυτό και προέκυψε κατά τη δεκαετία του 40' στη χώρα μας, μολονότι ο υποκειμενικός παράγοντας -και βασικά η πρωτοπορία του- δεν είχε σωστή στρατηγική.

Κατά τη γνώμη μου πάντως -κι εδώ σημειώνω δικούς μου προβληματισμούς:
-η επαναστατική κατάσταση δεν εμφανίστηκε ανεξάρτητα από το εαμικό κίνημα και το μεγαλείο της αντίστασης
-μια τέτοια κατάσταση μπορεί να (μην) παρουσιαστεί σαν ασυμπτωματική αρρώστια, που δεν την αντιλαμβανόμαστε, αν δεν συντρέχουν κάποιες υποκειμενικές προϋποθέσεις.
-το ζητούμενο είναι πώς μπορεί να δράσει ο υποκειμενικός παράγοντας, για να οξύνει και να αξιοποιήσει τις αντιθέσεις, τις αντικειμενικές συνθήκες, κτλ.

-Το πιο δύσκολο σημείο του προγράμματος του ΚΚΕ (όχι μόνο για τους οπαδούς μας και τον έξω κόσμο) είναι η μετατροπή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα (εφόσον η χώρα περιέλθει εκ νέου σε καθεστώς κατοχής) σε εμφύλιο, ταξικό πόλεμο.
Για μένα πάλι, το πιο δύσκολο κομμάτι δεν είναι το σημείο που λέει πως το κόμμα δε γίνεται να αδιαφορήσει για τα εδάφη στα οποία ζει κι εργάζεται ο λαός, αλλά να καταλάβω αν ο χαρακτήρας του πολέμου (και συνεπώς η δική μας στάση) κρίνεται από το αν είναι επιθετικός ή αμυντικός (πχ για την Ελλάδα) και πώς μεταφράζεται στις σημερινές συνθήκες η τακτική του ντεφετισμού του Λένιν.

-Το σύνθημα για την εξουσία δεν πρέπει να μπει από την πρώτη στιγμή του πολέμου, αλλά την κατάλληλη στιγμή.
Αν δεν κάνω λάθος πάντως, η κριτική που ασκεί το κόμμα πχ στην παλιά ΚΕ (Πλουμπίδης, κτλ). Ότι διέγνωσε σωστά το χαρακτήρα του πολέμου, αλλά έβαλε το σύνθημα για την πτώση του Μεταξά, χωρίς να έχει βαθύτερη στρατηγική στόχευση.

-Μερικά καινούρια στοιχεία (σχετικά με τον πόλεμο και την κρίση) συγκριτικά με παρελθούσες εποχές.
-Η ιμπεριαλιστική επέμβαση δε γίνεται με άμεση κήρυξη πολέμου από τα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κέντρα ενάντια στον επιλεγμένο στόχο, αλλά με βάση ένα διαφορετικό μοντέλο. Χρηματοδότηση και πολύμορφη ενίσχυση ένοπλων, αντιπολιτευτικών ομάδων, πρόκληση εμφύλιας διαμάχης κι ανάμειξη περιφερειακών δυνάμεων, όπως η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία.
-Η διάχυση των πολεμικών εστιών.
-Η έλλειψη μιας χώρας-εθνικής οικονομίας, που να παίξει ρόλο ατμομηχανής τραβώντας από το αδιέξοδο το καπιταλιστικό σύστημα και μπαίνοντας μπροστά στην οικονομική ανάκαμψη. Η Κίνα δεν μπορεί να παίξει (ακόμα) αυτό το ρόλο. Ενώ οι ΗΠΑ έχουν μειωμένο ποσοστό συμμετοχής στο παγκόσμιο ΑΕΠ κι έχουν μετατραπεί (και) σε χώρα-οφειλέτη (και δεν είναι μόνο χώρα-δανειστής).

-Παρά την εμβάθυνση της διεθνοποίησης και την εξαγωγή κεφαλαίων (που είναι βασικό χαρακτηριστικό του ιμπεριαλισμού), η καπιταλιστική συσσώρευση συνεχίζει να συντελείται κυρίως σε εθνικό επίπεδο.
Στη μεταπολεμική Ελλάδα πχ, όπως σημειώνεται και στο β' τόμο του Δοκιμίου Ιστορίας του Κόμματος, η καπιταλιστική ανάπτυξη τροφοδοτήθηκε κυρίως από την εσωτερική συσσώρευση κι όχι από τα κεφάλαια του Σχεδίου Μάρσαλ.

-Υπάρχει διάκριση μεταξύ προοδευτικών και μη (δίκαιων και άδικων, θα τους έλεγα εγώ, όπως στο αντίστοιχο έργο του Λένιν) πολέμων. Ο πόλεμος που κάνουν σήμερα οι Κούρδοι για ένα ανεξάρτητο, (καπιταλιστικό) κράτος δεν είναι προοδευτικός (όπως ήταν πχ στις αρχές του περασμένου αιώνα), γι' αυτό κι έχουν την υποστήριξη των Αμερικανών, όπως κι οι Αλβανοί στο Κοσυφοπέδιο.

Επειδή αυτό το σημείο είναι σημαντικό, το κρατάμε για κάποιο επόμενο ζήτημα, όπου θα δούμε πιο αναλυτικά το εθνικό ζήτημα στην εποχή μας. Κι είναι καλό να μην περιοριστείτε στη δική μου γενική μεταφορά, αλλά να πάτε στο σχετικό σημείο και να ακούσετε την ακριβή διατύπωση της Αλέκας.

Σημειώνουμε επίσης το εξής: στην περίπτωση της Λιβύης, δεν πήραμε το μέρος του Καντάφι, αλλά αποκαλύψαμε και καταγγείλαμε την ιμπεριαλιστική επέμβαση.
Αν κατάλαβα καλά το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση της Συρίας.
Κι αναρωτιέμαι αν ισχύει και για τη (λίγο παλιότερη) περίπτωση των νατοϊκών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία ή αν εκεί ήταν διαφορετικά τα δεδομένα κι η συγκεκριμένη κατάσταση.

-Τελευταίο και πιο σημαντικό:
τα σημεία που τονίζουν την αλληλεξάρτηση των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, τη βαθύτερη σύνδεσή τους, αλλά και την ταυτόχρονη όξυνση των μεταξύ τους ανταγωνισμών, τις αντιφάσεις αυτής της διαδικασίας και ένα περίπλοκο πλέγμα αντιθέσεων, για τις οποίες δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πώς θα εκδηλωθούν και θα εξελιχθούν, ποιος θα είναι με ποιον (βλέπε το παράδειγμα της Τουρκίας) κι αν θα οδηγήσουν σε πόλεμο.
Κάθε κράτος-οικονομία έχει σχετικά περιορισμένη αυτονομία στην ανάληψη πρωτοβουλιών για να ξεπεράσει την κρίση, καθώς μπορεί να προκαλέσει την αντίδραση άλλων κρατών. Υπάρχουν νέοι παίκτες, όξυνση αντιθέσεων, κι η Ελλάδα είναι μπλεγμένη σε αυτή τη διαπάλη.

Μπορεί κάποιοι να τα "έχουν πιο καθαρά στο μυαλό τους" (διαλέγοντας την πλευρά του λιγότερο ισχυρού ιμπεριαλιστή ενάντια στον ισχυρότερο και το "μικρότερο κακό") αλλά τα παραπάνω σημεία περιγράφουν πολύ συγκεκριμένα (κι όχι αφηρημένα, αποφεύγοντας την ουσία) αυτό που συνήθως συμπυκνώνεται στη φράση "κουβάρι αντιθέσεων", που τόσο φαίνεται να ερεθίζει κάποιους διαδικτυακούς αναλυτές -πιο πολύ κι από τις γάτες που τρέχουν ξετρελαμένες πίσω από κουβάρια πλεξίματος.
Κι αν πιστεύουν πως είναι κάποιος απαράδεκτος νεολογισμός, θα έπρεπε ίσως να διαβάσουν παλιά ντοκουμέντα και εκλαϊκευτικά κείμενα παλιότερων συντρόφων, που παρομοιάζουν με τα μαλλιά της τρελής τέτοιες αντιφατικές καταστάσεις -ή και αναλύσεις που χάνουν τον μπούσουλα και μπλέκονται αξεδιάλυτα στις αντιφάσεις τους, κάνοντάς τα μαλλιά-κουβάρια.

Κουβάρι παντός καιρού

Ας επιχειρήσουμε αρχικά να ξετυλίξουμε το κουβάρι της επικαιρότητας των τελευταίων ημερών, που έχει το δικό της ενδιαφέρον.

Χτες έσκασε η είδηση της πιθανής σύλληψης του Μαρινάκη, επειδή παραβίασε τους περιοριστικούς όρους που του είχαν τεθεί (να μην ασχολείται δηλ ενεργά με το ποδόσφαιρο) για την υπόθεση της οργάνωσης εγκληματικής συμμορίας στο "όμορφο, ηθικό κι αγγελικά πλασμένο" ελληνικό ποδόσφαιρο. Η κατηγορία βέβαια δε συνιστά αυτομάτως ενοχή, αλλά είναι κι αυτή ένα μέτρο για την τάξη και το ξεκαθάρισμα που επιβάλλει η κυβέρνηση τόσο στο ποδοσφαιρικό, όσο και στο τηλεοπτικό τοπίο. Τόση κάθαρση είχαμε να δούμε από την εποχή Κοσκωτά στον Ολυμπιακό.

Τα συριζοτρόλ πάντως μπορεί να βγουν με την αήττητη γραμμή: και του τα πήραμε (για την άδεια) και τον κλείσαμε μέσα. Κερδάμε αδέρφια! Αν και δεν είναι καθόλου σίγουρο πως θα δούμε τελικά το Μαρινάκη με χειροπέδες -έστω κι ως προφυλακιστέο. Εδώ μικρότεροι παίκτες-μπουμπούκια, όπως ο Μπέος, κυκλοφορούν σήμερα ελεύθεροι ή και ως τοπικοί άρχοντες (αποδεικνύοντας πόσο καλά λειτουργεί το σωφρονιστικό μας σύστημα). Φυλακή ημίχρονο - δήμαρχος τελικό.

Το 'βλεπες, το 'παιξες; Κι αν τα βλέπεις, γιατί παθιάζεσαι με σώβρακα και φανέλες; Κι αν πούμε ότι είναι μικρόβιο, που κόλλησες μικρός, πριν αποκτήσει αντισώματα η συνείδησή σου, γιατί συγχέεις την καψούρα και την "υγιή αρρώστια" για την ομάδα, με τον πρόεδρα; Άλλο η καζούρα κι ο χαβαλές κι άλλο να πορώνεσαι για τον (κάθε) Μαρινάκη και τα συμφέροντά του. Κι αν έχεις ξενερώσει, τότε γιατί ψάχνεις υποκατάστατα του χαμένου πάθους σου στον τζόγο;

Εν τω μεταξύ, τις τελευταίες μέρες, έχει γίνει ένας μικρός χαμός με μια έρευνα στη Βρετανία που αποδεικνύει (;) πως οι δεξιοί, συντηρητικοί τόρηδες έχουν καλύτερες σεξουαλικές επιδόσεις ή τέλος πάντων απολαμβάνουν περισσότερο τη σεξουαλική τους ζωή. Με άλλα λόγια δηλ (μας) πηδάνε καλύτερα. Κι αυτό είναι πολύ λογικό, αφού τόσα χρόνια δεμένοι στην καρέκλα της εξουσίας, κάτι παραπάνω έχουν μάθει από πήδημα. Ιδίως όταν το αντίπαλο "αριστερό" δέος είναι οι εργατικοί του Κόρμπιν (ή και του Μπλερ ακόμα) κι όσοι τους στηρίζουν χωρίς αυταπάτες.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και κάποια ειδικά ευρήματα της έρευνας, ως προς τις ιδιαίτερες προτιμήσεις κάθε ομάδας ψηφοφόρων. Οι δεξιοί φαντασιώνονται, λέει, σεξουαλική επαφή με αθλητή-αθλήτρια, πιθανότατα επειδή τη βρίσκουν (γκαβλώνουν που λέμε και στη ΛΔ του βορρά) με την αριστεία, την επιτυχία και την εξουσία, που είναι άριστο αφροδισιακό, κι όχι με τα κοινά, θνητά ανθρωπάκια που απαρτίζουν την πλέμπα.

Οι φιλελεύθεροι είναι τόσο απελευθερωμένοι που γουστάρουν το δέσιμο, μεταφέροντας βασικά στο σεξουαλικό τομέα την κοσμοθεωρητική τους αντίληψη περί ελευθερίας, που αφήνει ελεύθερη μόνο την καταπίεση και την εκμετάλλευση, καλώντας τους υπόλοιπους να υποταχθούν οικειοθελώς στα βίτσια των ισχυρών.
Let's play masters and servants.

Όσο για τους Εργατικούς -και όσους "παρά φύσιν" τους θεωρούν αριστερούς και συμμαχούν μαζί τους, χωρίς να μένουν σε αθώα πολιτικά φλερτ- αποδεικνύονται κάπως σαν τον νευρικό εραστή του Γούντι Άλεν και μένουν ανικανοποίητοι, χωρίς να ξέρουν πώς ακριβώς να τη βρουν, αφού περνάνε υπαρξιακή κρίση. Ποιος είμαι; Πού πάω; Πού βαδίζει η αριστερά κι η σοσιαλδημοκρατία στις μέρες μας; Γίνομαι ομοφοβικός όταν καβγαδίζω με τους δεξιούς -αφού κατά βάθος λέμε ακριβώς τα ίδια, με άλλο περιτύλιγμα;

Κι οι κομμουνιστές κύριε; Αυτοί είναι είδος υπό εξαφάνιση (στην έρευνα και τη Βρετανία γενικώς), οπότε θα μπορούσε να ισχύει το "πηδάτε, γιατί χανόμαστε" και βασικά μεταξύ μας, όχι γιατί είμαστε σεχταριστές, αλλά για να αναπαραχθεί το είδος μας.

Κατά τα άλλα, κάποιοι σφοι έχουν επηρεαστεί από το σύνδρομο της ήττας, που τους κομπλεξάρει και σε άλλα πράγματα, το δέος μπροστά στην εξουσία και το μεγάλο (επαναστατικό) πήδημα. Ενώ άλλοι αρκούνται να τον έχουν (τον επαναστατικό ζήλο) μεγαλύτερο από τους άλλους -κι ας μην πηδήξουν ποτέ. Συμβαίνουν αυτά μετά από μια ήττα...

Τρίτος και τελικός γύρος η Μακρόνησος. Αρχικά η εκδήλωση (ομιλία, συναυλία, προσκύνημα, κτλ) ήταν να γίνει την Κυριακή (ή μήπως το Σάββατο;). Αλλά οι μετεωρολογικές προβλέψεις ήταν κάπως δυσοίωνες κι έτσι μεταφέρθηκε για χτες, Τρίτη. Το αποτέλεσμα ήταν γνωστό από πριν, σα σιδερένια νομοτέλεια. Το Σ/Κ τα συννεφάκια έκοβαν απλώς βόλτες στον ουρανό και προπονούνταν για τη μεγάλη (χτεσινή) μέρα. Εντάξει, άλλο να είσαι κόμμα παντός καιρού κι άλλο να κλείνεις ραντεβού με την γκαντεμιά. Ελπίζω τουλάχιστον να κλείσαμε ανακωχή με τα στοιχεία της φύσης για τις μέρες του Φεστιβάλ -όπου θα έχουμε και drone.

Ούτως ή άλλως βέβαια, μια μαζική μετάβαση για προσκύνημα στη Μακρόνησο είναι εξ ορισμού συγκινητική, σε βαθμό που να δακρύσει κι ο ουρανός. Κι ας μην υπήρχε το μενού των εξόριστων, για να μπούμε καλύτερα στο κλίμα, όπως σε εκείνο το event-happening κάτι μικρόνοων με μεγάλη τσέπη κι αντίστοιχο θράσος. Και δε συγκρίνεται βέβαια με το δράμα που πέρασαν οι καναλάρχες, έγκλειστοι στο κτίριο της Καλλιθέας, αλλά χωρίς μακρονησιώτικο μενού. Εκτός κι αν το έκαναν κι αυτό η ΔΦΑ και ο... "μάγκας Αλέξης" στο Μαρινάκη, που του έχουν κάνει τα μούτρα κρέας -και δεν εννοώ το μπιφτεκόμουτρό του με τις τρίχες.

Κανονικά, όλα αυτά θα ήταν απλώς εισαγωγικά για το κυρίως θέμα και την προχτεσινή εκδήλωση της ΚΟ Βιομηχανίας με την Αλέκα, σχετικά με το τρίπτυχο: καπιταλιστική κρίση, ιμπεριαλιστικός πόλεμος, επαναστατική κατάσταση. Αλλά αυτό θα είναι πιθανότατα το θέμα του αυριανού σημειώματος.

Εν είδει πρόγευσης, σημειώνω απλώς μια αποστροφή από την ομιλία της Αλέκας, όπου εξέταζε το ζήτημα (και το γνωστό προβληματισμό) αν το επαναστατικό κίνημα είναι σε θέση να τα βγάλει πέρα στις μέρες μας, που οι κυρίαρχες τάξεις έχουν στα χέρια τους εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα στην υπηρεσία της καταστολής του λαϊκού κινήματος.
Εδώ έχουνε τα drone, εδώ έχουνε... αυτά που ξέρετε, τη νέα τεχνολογία του πολέμου.

Εντάξει, άμα είναι τα drone το ζήτημα, έχουμε κι εμείς. Όχι σαν τους άλλους, που έχουν χάσει το... αεροπλανάκι της ΕΤΕ...

Δια του τύπου

Από μια άποψη, αυτές τις μέρες η κε του μπλοκ νιώθει σαν το σπίτι της. Όπου μπαίνουν μόνο Πριν και Ριζοσπάστης (όχι με αυτή τη σειρά). Κι εκτάκτως μια ΕφΣυν από περιέργεια για το βιβλίο του Φώντα Λάδη για τα Ιουλιανά (που μπορεί να μας απασχολήσει μες στη βδομάδα). Και το All Star Basket με το βιβλίο για το μύθο του Διαμαντίδη, που δεν πρέπει πάντως να συμπεριλαμβάνεται στους αστικούς μύθους, στους οποίους απαντά το (πολύ ενδιαφέρον και χρήσιμο) ιστορικό ένθετο του χτεσινού Ρίζου.

Ο οποίος είχε έτσι κι αλλιώς μεγάλο ενδιαφέρον, ιδίως μετά από ένα γρήγορο ξεφύλλισμα του Πριν. Όπου μαθαίνεις καταρχάς πως το ρεύμα οδεύει προς το 4ο συνέδριό του, το Φλεβάρη του 17', μόλις τέσσερα χρόνια από το προηγούμενο. Μπορεί (ούτε τώρα) να μην πιάνει την καταστατική πρόβλεψη για συνέδριο ανά τριετία (κι όχι ανά τετραετία, όπως κάνουν οι γραφειοκράτες) αλλά οι ρυθμοί είναι συγκλονιστικά γρήγοροι για τα δεδομένα ενός χώρου που έκανε το πρώτο του συνέδριο οκτώ χρόνια μετά τη συγκρότησή του. Αν και κανείς δεν μπορεί να δέσει κόμπο ούτε το Φλεβάρη, ούτε καν το 17. Γιατί μπορεί να δει πχ μια μικρή μετατόπιση από το Φλεβάρη στον Οκτώβρη, όπως το προηγούμενο 17', στα χνάρια που χάραξε ο Βλαδίμηρος.

Στην τρίτη σελίδα παίρνουμε γραμμή από το διευθυντή της εφημερίδας, το σεισμολόγο Γ. Δελαστίκ, που μας εξηγεί πως "δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα είναι κερδισμένη από την παραμονή του Ερντογάν στην εξουσία" Η Ελλάδα ως έθνος, μία τάξη, μια ψυχή. Ναι, αλλά γιατί; "Κατά τη διάρκεια της δεκατριάχρονης θητείας του ως του αδιαφιλονίκητου ηγέτη της Τουρκίας, ο αριθμός των ελληνοτουρκικών κρίσεων είναι μικρότερος από ποτέ". Ε πες το έτσι, ευτυχώς παναγία μου να λέμε.
"Αυτή η κατάσταση ενδέχεται όμως να αλλάξει, αν ο Ερντογάν έχει προχωρήσει σε συμβιβασμό με τους Αμερικανούς, πράγμα που θα σημαίνει σίγουρα περισσότερες εξουσίες στο στρατιωτικό κατεστημένο της γειτονικής χώρας, όπου οι Αμερικανοί έχουν πρωτίστως τους ανθρώπους τους". Δεν κατάλαβα αν υπάρχει τελικά αμφιβολία (ή όχι) πως ωφελούμαστε, αλλά ας δούμε παρακάτω. "Το κρίσιμο ζήτημα, επομένως, είναι να διαπιστώσουμε όσο το δυνατόν πιο σύντομα γίνεται, αν ο Ερντογάν έχει προχωρήσει σε συμβιβασμό με τους Αμερικανούς προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία. Αν όντως το έχει κάνει αυτό, δεν αποκλείεται καθόλου οι ελληνοτουρκικές σχέσεις να επιδεινωθούν". Γιατί, στο τέλος της ημέρας, αυτό είναι που μας καίει όλους. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αν διασφαλίζονται, με την παραμονή του Ερντογάν στο τιμόνι, είναι σαφώς μια θετική εξέλιξη, που δεν επισκιάζεται από το άτυπο πογκρόμ εναντίον των κομμουνιστών (κι άλλων πολιτικών αντιπάλων του Σουλτάνου) στην Τουρκία.

Δεν ξέρει κανείς με τι να πρωτοχαμογελάσει. Με τις τόσο ελπιδοφόρες εξελίξεις ή με την τόσο ριζοσπαστική ανάλυση της εφημερίδας.

Κάπως έτσι, περνάμε στο χτεσινό Ρίζο. Όπου μεταξύ πολλών άλλων, μπορεί να βρει κανείς.
-το επίκαιρο τρολάρισμα της στήλης "Από μέρα σε μέρα" στον Τσίπρα για το ρεαλισμό του και... την ανάπτυξη που έρχεται. Κι εμένα μου ήρθε συνειρμικά το "πίκα-πίκα-που-κου-σου", που έγραφε ένα δαπίτικο έντυπο, που νόμιζε πως είχε χιούμορ.
-Τη γελοιογραφία του Ι.Β. (του Βάη δηλ, γιατί ένας είναι ο ΙΒ) που αναδημοσιεύεται από τον Οδηγητή αυτού του μήνα.

Το ρεπορτάζ για την πρόταση νόμου του ΚΚΕ για την ανακούφιση της λαϊκής οικογένειας από τα τραπεζικά χρέη και τον καταπληκτικό ζήλο του ποικιλώνυμου αστικού φάσματος να υπερασπιστεί τις τράπεζες ενάντια στο λαό, που είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ως έννοια, με εισοδηματικά κριτήρια πχ, γι' αυτό και κανένα κόμμα δεν αντιπρότεινε ένα διαφορετικό όριο από τις 50 χιλιάδες το χρόνο, που έβαζε η πρόταση νόμου του ΚΚΕ.

Την ατζέντα των προκαθορισμένων ανατροπών, σαν εικόνα θρίλερ από τα προσεχώς: ομαδικές απολύσεις, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, νέα μείωση του κατώτερου μισθού, επαναφορά του λοκ-άουτ (ανταπεργία) για τους εργοδότες και ο νέος συνδικαλιστικός νόμος (για να μη γίνουν ποτέ απεργίες).

Το ρεπορτάζ για την (κάθε άλλο παρά) απλή κι άδολη αναλογική του Σύριζα και τη στάση του ΚΚΕ, που καταψήφισε μόνο το άρθρο για το πλαφόν του 3%. Αυτό φυσικά δεν εμποδίζει τα παπαγαλάκια (ροζ και αντίστοιχων αποχρώσεων) να σπεκουλάρουν και να κάνουν το άσπρο μαύρο (για να μείνει κάτι στον κόσμο, που δε θα το ψάξει από αλλού).

Το άρθρο του Παπαδάκη για το brexit. Όπου επισημαίνει αφενός κάποιες... ευρωσκεπτικιστικές μετατοπίσεις (πχ του ακροδεξιού επικεφαλής στην Αυστρία), αναλόγως -κάθε φορά- με τις ανάγκες της διαχείρισης, και σημειώνει την επίσπευση κάποιων διεργασιών που μπορεί να επιφέρει το brexit (και η τυχόν ολοκλήρωσή του), όπως η προσέγγιση με τη Ρωσία και η συγκρότηση ευρωστρατού.

Την ανταπόκριση από την επίσκεψη του γγ (και συνοδευτικού κλιμακίου) στο Βιετ-ναμ, όπου όλες οι λέξεις είναι μονοσύλλαβες, κι είναι ένας άλλος κόσμος, όχι ακριβώς σοσιαλιστικός, παρά τα πολλά κι εντυπωσιακά κομμουνιστικά σύμβολά του, που 'χει μπλέξει στις ψευδαισθήσεις του εφικτού, αλλά χρειάζεται μια ξεχωριστή ανάρτηση-παρουσίαση. Έτσι κι αλλιώς, από την "ανταλλαγή απόψεων", σε αυτές τις συναντήσεις, δε βγαίνουν πολλά πράγματα. Εμείς τους εκθέτουμε τη δική μας λογική, τις ανησυχίες μας ή και κάποια κριτική με λειασμένες αιχμές κι αυτοί μας απαντάνε τα δικά τους, που τα έχουν έτοιμα, προς κάθε χρήση, για τέτοιες περιστάσεις.

Την εισήγηση της Αλέκας σε μια εκδήλωση για τα 70χρονα από την ίδρυση του ΔΣΕ, από την οποία ξεχωρίζω και παραθέτω τα εξής σημεία.
-το στίχο του Ρίτσου, ότι ο θάνατος είναι πρόσθεση, με την έννοια της παρακαταθήκης ενός δίκαιου αγώνα, έστω κι αν αυτός ηττάται.
-Ότι το αντάρτικο του ΔΣΕ ήταν ένοπλη ταξική πάλη, όχι αδελφοκτόνος πόλεμος, όπως λέγεται από πολλούς, με το βλέμμα στραμμένο στο σήμερα, με το φόβο μη τυχόν επαναληφθεί. Αλλά τη μάχη τη δίνεις σε επαναστατική κατάσταση. Κι επαναστατική κατάσταση, χωρίς ένοπλη ταξική πάλη δε γίνεται.
-Ότι οι απαρχές του ΔΣΕ είναι την περίοδο 41'-44', ενάντια στην αντίληψη που καλλιεργείται και στις γραμμές μας πως όταν ένας λαός κάνει απελευθερωτικό πόλεμο εναντίον ξενικής κατοχής, τότε η ταξική πάλη δεν έχει νόημα.
-Ότι τους Βρετανούς τους έφερε η αστική τάξη της Ελλάδας, κι ο Παπανδρέου ως εκπρόσωπός της. Κατά συνέπεια, ο Δεκέμβρης ήταν ταξικός εμφύλιος απέναντι στην αστική τάξη της Ελλάδας και τους Βρετανούς ιμπεριαλιστές.

-Τη σημείωση για την ταξική σύνθεση του ΔΣΕ (ζήτημα που είναι ακόμα υπό έρευνα). Που δεν είχε για κορμό της την εργατική τάξη.
-Ότι η γραμμή του ΔΣΕ ήταν το Πρόγραμμα του 34΄, που δεν ήταν σωστό, όχι όμως από διάθεση ενσωμάτωσης, αλλά από λαθεμένη εκτίμηση της ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Ελλάδα, τη στιγμή που ο ΔΣΕ οδηγούνταν αντικειμενικά στην πάλη για την εργατική εξουσία.
-Ότι το κόμμα είχε την ευκαιρία να αλλάξει στρατηγική στο 7ο Συνέδριο (το 45') και τότε δεν μπορεί να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να νικήσει ο ΔΣΕ. Από το 47' και μετά δεν ήταν πια εφικτή η νίκη -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έπρεπε να τα παρατήσει και να μη δώσει τη μάχη ως το τέλος.
-Ότι η εξουσία που έβαζε ο ΔΣΕ ήταν η Λαϊκή Δημοκρατία, που ήταν α/δ στάδιο κι όχι σοσιαλισμός. Αλλά αν νικούσε ο ΔΣΕ δε θα έμενε σε αυτό το στάδιο, γιατί η νίκη του ένοπλου λαού αναπτύσσει τη δική της δυναμική προς το σοσιαλισμό.

Επόμενη κατηγορία, τα πολύ ενδιαφέροντα κείμενα για το ΝΑΤΟ και την πρόσφατη σύνοδο κορυφής στη Βαρσοβία.
Αξίζει να διαβάσετε την αιχμηρή, απολαυστική κριτική του Ηρακλή Τσαβδαρίδη στο σοσιαλδημοκρατικής κοπής ΙΡΒ, που συνεδρίασε στις αρχές του χρόνου με επίτιμο καλεσμένο τον Γκόρμπι (νόμπελ Ειρήνης μην ξεχνιόμαστε) κι είχε ως σύνθημα στις αφίσες της το αμίμητο "παλιά υπό τη Μόσχα - τώρα όχι με την Ουάσιγκτον". Όπως σημειώνει εύστοχα και ο αρθρογράφος στην κατακλείδα του, με ένα ρητορικό ερώτημα: Μήπως τελικά το ΝΑΤΟ διαθέτει και το δικό του «αντι-ΝΑΤΟ κίνημα»;

Και το κείμενο του Θ.Μπ. που ενώ κατακεραυνώνει τη ΝΑΤΟφροσύνη του Τσίπρα, επεξηγεί με πολύ γλαφυρή γραφή τι ακριβώς είναι ο ISIS.
Οπως είπε, «προτεραιότητα αυτής της περιόδου είναι η εξασφάλιση σταθερότητας» και «πρέπει να ενισχύσουμε τις δυνατότητές μας κατά του κοινού μας αντιπάλου, που είναι η διεθνής τρομοκρατία - και ειδικά ο ISIS», τομάρια που αξιοποιήθηκαν σε προηγούμενη φάση από ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και άλλους, και αξιοποιούνται και τώρα ώστε να εδραιώσουν την επικυριαρχία τους σε κρίσιμες ζώνες και διαύλους.

Στην ενότητα με τα διεθνή, τέλος, ο αναγνώστης θα βρει μια ανάλυση για την κατάσταση στο Ιράκ και μια ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή, με κριτική προσέγγιση στον Μπααθισμό.

Αλλά το πιο σημαντικό ίσως είναι το ένθετο με τα 23 παθιασμένα ψέματα των αστών ιστοριογράφων του αναθεωρητικού ρεύματος, που αξίζει ξεχωριστής παρουσίασης (και δεν κυκλοφόρησε -ακόμα- σε ηλεκτρονική μορφή με την υπόλοιπη ύλη του Ρίζου, για να μην έχουμε δικαιολογίες να μην τον αγοράσουμε).

Αποκάλυψη - τη δεύτερη μέρα κατά τας γραφάς

Δεν υπήρξε κάτι καινούριο που δεν το ξέραμε, αλλά από μια άποψη, η χτεσινή ημέρα ήταν άκρως αποκαλυπτική, τουλάχιστον για όσους μπορούν ή βασικά θέλουν να δουν κάποια πράγματα.

Η κυβέρνηση άφησε στην άκρη τις κλάψες, άλλα θέλω κι άλλα κάνω πώς να σου το πω, κι εξηγεί (το κατά κοινή ομολογία γενικό συμπέρασμα των ημερών) πόσο γαμάτη είναι, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των δικών της μέτρων, την αναγκαία μεταρρύθμιση -sic- στο ασφαλιστικό που έπρεπε να έχει γίνει εδώ και χρόνια, και ότι διαθέτουμε το πιο υψηλό αφορολόγητο στην Ευρώπη.
Άρα δεν πειράζει που έπεσε κάτω από εννιά χιλιάρικα και πρακτικά θα πληρώνουν φόρο κι όσοι παίρνουν το βασικό μισθό. Ούτε συντρέχει κανείς λόγος παραίτησης για τον Τσακαλώτο (ποιος έχασε την τσίπα, για να τη βρει αυτός).

Ο οποίος Τσακαλώτος, αν κατάλαβα καλά, κάλεσε ΝΔ-ΠαΣοΚ να βοηθήσουν να διώξουν το ΔΝΤ (πιο πολλοί μνημονιακοί, για να μην έχουμε μνημόνιο, είναι καθαρή διαλεκτική αυτά) κι είπε ότι ο Σόιμπλε τον προστατεύει από Βρούτση και Λοβέρδο. Άντε να ξεμπλέξουν τα μνημονιακά μπούτια τους και να βρουν ποιοι είναι μαζί και ποιος (εχθρός λαός) απέναντι.

Οι Συριζαίοι κατακτούν εντυπωσιακά επίπεδα γελοιότητας, σε βαθμό που να τους τρολάρει πχ ο Πασοκόγαβρος Λοβέρδος (άντε γεια) ή ακόμα κι η Ανίτα Πάνια. Είμαστε λίγο πριν το τέλος, το γεια σας, το να χαιρετήσουμε, που λέει κι η παρουσιάστρια. Κι είναι τόσο παρατράγουδα, με τόσο θράσος, που όπως λέει ένας σφος, δεν είναι μακριά η μέρα που θα τους πάρει με τις πέτρες ο κόσμος και θα πέσει ξύλο. Το πρόβλημα είναι ότι τους περισσότερους δεν τους (ανα)γνωρίζει φυσιογνωμικά. Κι αν δεν ήταν ο Τσίπρας, μπορεί να μην τους ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας που δεν έχουν (θυρωρό δεν έχουν, για πολυκατοικία δεν ξέρω).

Αλλά όπως είπε στη Βουλή κι η Αλέκα, δίνοντας την ατάκα της ημέρας: κι όταν ήσασταν στο 4%, τα ίδια κάνατε, δε μεταλλαχτήκατε, απλώς τώρα αποκαλυφτήκατε.

Την ίδια στιγμή, μια βουλευτίνα του Λεβέντη πήρε φόρα και ανέβηκε στο προεδρείο αντί στο βήμα της Βουλής, ίσως για να προτείνει οικουμενικό προεδρείο, πατριαρχείο ή κάτι αντίστοιχα καίριο και ριζοσπαστικό. Ενώ το κοινοβουλευτικό ιδεώδες θριαμβεύει με 50 τροπολογίες της κυβέρνησης, που ούτε ο Χρυσοχοΐδης δε θα προλάβαινε να διαβάσει. Και η παράσταση συνεχίζεται με αντεγκλήσεις που κόβουν κυριολεκτικά την ανάσα (με τη συστημική μπόχα) κι απαντήσεις "επί προσωπικού", αντί να απαντήσουν στο λαό που διαδηλώνει -όπως είπε και πάλι η Αλέκα, πριν έρθει να μας συναντήσει (και να πάρει κι έναν Οδηγητή από μια σφισσα).

Ο οποίος λαός που διαδήλωνε ήταν πραγματικά πολύς, αισθητά περισσότερος από χτες, θυμίζοντας τις μεγάλες διαδηλώσεις του 12'. Γεμάτη, με πυκνό σχηματισμό, η μισή Ομόνοια, η Αθηνάς ως και τα γραφεία του ΗΣΑΠ πριν το Δημαρχείο, η Σταδίου ως τη Σανταρόζα. Καταλαβαίνεις πως μια συγκέντρωση είναι μεγάλη, όταν ξεπερνά τις προσδοκίες των διοργανωτών και τα μεγάφωνα δε φτάνουν για να καλύψουν όλο το μήκος της και να ακουστούν παντού οι ομιλίες.

Κι είναι κρίμα για όσους έχασαν την ομιλία του Μπούτα, που παραδίδει από την εξέδρα μαθήματα ντοπιολαλιάς και λαογραφίας, με τους θεουμπαίχτες, μια κυρία (της κυβέρνησης υποθέτω) που να φάει αυτή τα ντουβάρια που μας λέει, και τη φράση: γλιτώσαμε από την αρκούδα (αφορολόγητο) για να πέσουν στο λύκο (του ασφαλιστικού).

Στα περισσότερα χέρια κυκλοφορούσε ο απεργιακός Ρίζος, με όλες τις ειδήσεις της πρώτης μέρας της 48ωρης και μεταξύ άλλων το μέτωπο της καταστολής και της εργοδοτικής τρομοκρατίας, με το λοκ-άουτ που ήταν η απάντηση της εργοδοσίας, όπου συμμετείχαν μαζικά οι εργαζόμενοι.

Η πορεία κινήθηκε από Σταδίου και πέρασε από τη Φιλελλήνων στην Αμαλίας, για να μπει η κεφαλή της στο ύψος της πλατείας. Εκεί όπου η χτεσινή ιστορία επαναλήφθηκε σα φαρσοκωμωδία, με το αριστεροχώρι να αποδεικνύεται σκορποχώρι και να μην μπορεί να μαζέψει ούτε τα κομμάτια του, καταφέρνοντας κάτι μοναδικό: να είναι ακόμα λιγότεροι από χτες. Μια (τραγική) εικόνα, (ούτε) χίλιοι άνθρωποι. Που μάλλον ακόμα να ξεπεράσουν τη μεταδημοψηφισματική τους κατάθλιψη και προτίμησαν να παν να ακούσουν τον Μπαντιού στη Νομική ή στο Burger Festival. Παρεμπιπτόντως, το B-Fest (Α.Κ) θα έχει, λέει, ζωντανή σύνδεση με τον τύπο που έκανε τις διαρροές των wiki-leaks, θεωρώντας τον, ξέρω 'γω, ένα είδος αντιεξουσιαστή. Το ασφαλιστικό όμως μια φορά, δεν είναι θέμα που τραβάει το χώρο, για να τον αποπροσανατολίσει από τις προτεραιότητές του (πχ προσφυγικό).
Άντε γαμήσου εργατιά, που τραγουδάει και μια ψυχή.

Με τούτα και με εκείνα, το σκορποχώρι άνοιξε φυσιολογικά προς τις άκρες για να περάσουμε, με εξαίρεση τη Λαφαζανική ενότητα, που έμεινε στο οδόστρωμα με το πανό της γυρισμένο προς την άλλη πλευρά (Πανεπιστημίου), ίσως για να τραβήξουν φωτογραφίες με φόντο το δικό μας κόσμο και να χαίρονται για τη μαζικότητά τους. Έτσι λοιπόν συνυπήρξαμε ειρηνικά για κάνα μισάωρο και βάλε, με τις περιφρουρήσεις να στήνουν τη δική τους άμιλλα (ή rap-battle, όπως είπε η Ρένα Δουρου-τι) με συνθήματα, ποιος θα καλύψει ποιον.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι οι σημαιοφόροι της Ανταρσυα ήταν το άνω όριο του πλήθους προς τον Άγνωστο Στρατιώτη, κοιτώντας προς το μέρος μας κι έχοντας πλάτη προς τη Βουλή. Άρα; Άρα; Φως φανάρι πως την περιφρουρούσαν, για να μη γίνει έφοδος από τον οργισμένο λαό. Κι αν το ψάξει κανείς, θα βρει και σχετικά φωτογραφικά ντοκουμέντα, που το αποδεικνύουν.

Σήμερα έχουμε διπλό κάλεσμα, με σπαστό ωράριο. Σε λίγη ώρα η πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση που μεταφέρθηκε και το απόγευμα η συγκέντρωση ενάντια στην ψήφιση του νόμου-λαιμητόμου. Αν ήταν αλλιώς τα πράγματα, θα φοβόμουν μια επανάληψη της οργανωμένης προβοκάτσιας στις 12 Φλεβάρη του 12', όταν δε μας άφησαν καν να προσεγγίσουμε την πλατεία και μετέφεραν τα επεισόδια ως την Ομόνοια, για να σιγουρέψουν ότι θα διαλυθούμε. Με βάση τα χτεσινά όμως, το ερώτημα είναι αν θα υπάρχει τελικά κανείς άλλος, πλην Λακεδαιμονίων...

Τα τρία χρόνια ήταν η αρχή

Αλήθεια, δε σου έχει λείψει, σφε αναγνώστη, αυτή η διαδοχολογία για την Αλέκα, οι γκαραντί πληροφορίες από τα μέσα, από "στελέχη που γνωρίζουν πολλά...", ακόμα και τα υστερικά σχόλια ότι είναι ισόβια, την έχουμε βαλσαμώσει, έχει στην τσάντα της το μουστάκι του Στάλιν και δε συμμαζεύεται; Όχι, ε; Ούτε κι εμένα. Νομίζω όμως ότι είναι θέμα χρόνου να ξαναρχίσουν, καθώς μες στη βδομάδα συμπληρώθηκαν τρία χρόνια από το 19ο Συνέδριο και την ανάδειξη του νέου ΓΓ. Τους λείπει βέβαια κι ένα άσχημο εκλογικό αποτέλεσμα, για να δέσει το γλυκό, αλλά αν δεν έρθει, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα. Εκτός πια, κι αν έπαψαν να ενδιαφέρονται άμεσα για το κόμμα από τη στιγμή που πέτυχαν τη βασική αναμόρφωση που επιδίωκαν και μια σχετική σταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος.

Τρία βασικά σημεία μπορεί να ξεχωρίσει κανείς για αυτή την επέτειο των τριών χρόνων.

Το πρώτο έχει να κάνει με τα πρόσωπα, που είναι κι ο αγαπημένος (αν όχι ο μοναδικός) τρόπος των αστικών ΜΜΕ να προσεγγίζουν ένα κόμμα και το χαρακτήρα του, κρίνοντας εξ ιδίων τα αλλότρια. Για εμάς το ζήτημα περνάει σε δεύτερη μοίρα, κάτι που φαινόταν και σε διάφορες απαντήσεις της Αλέκας, όσο ήταν ακόμα γγ, που χρησιμοποιούσε την υπερβολή ως όπλο απέναντι σε αυτό το βιολί, όταν έλεγε πχ πως θα έκανε ότι της όριζε η κετουκε, ακόμα και καθαρίστρια στον Περισσό. Το θετικό είναι πως μετά το συνέδριο, δεν 'αποστρατεύτηκε', αλλά συνεχίζει να αξιοποιείται με διάφορους τρόπους (εκτός από καθαρίστρια): είναι πχ στην κοινοβουλευτική ομάδα, όπου εκτός από τη δεδομένη εμπειρία της, είναι μία από τους καλύτερους ομιλητές, με τις πιο ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις. Ενώ ανέλαβε και μια σειρά εκδηλώσεων-βιβλιοπαρουσιάσεων ανά την Ελλάδα, πχ με την μπροσούρα για το κόμμα παντός καιρού. Και γενικώς παραμένει, κατά τη γνώμη μου, ένα μεγάλο κεφάλαιο που έχει πολλά να προσφέρει, ιδίως στο κομμάτι της παραγωγής θεωρίας και γραπτού έργου. Ακόμα κι αν ήταν να γράψει απλώς μια μονογραφία με πολιτικές αναμνήσεις για την περίοδο που θα εξετάσει ο τρίτος τόμος του δοκιμίου ιστορίας του κόμματος.

Κι επειδή είναι ίσως άχαρο και βασικά χωρίς νόημα να γίνει μια πρόωρη κρίση εν είδει αποτίμησης για τον Κουτσούμπα (που αποδεικνύεται πάντως πολύ καλύτερος από όσο φοβόντουσαν ή έλπιζαν κάποιοι), θα επιμείνω σε αυτό το τελευταίο, μεταφέροντας την αποστροφή μιας κουβέντας που είχαμε με ένα σφο και τη "νοσταλγία" για την εποχή, που οι ΓΓ των ΚΚ ήταν γεροί θεωρητικοί, με συχνές καίριες παρεμβάσεις στον κομματικό τύπο -ένα χαρακτηριστικό που φαίνεται να εκλείπει με το πέρασμα του χρόνου, χωρίς να υπάρχει ωστόσο κάποια προφανής εξήγηση για αυτό.

Το δεύτερο και το τρίτο σημείο είνα το πριν και το μετά, όσα προηγήθηκαν κι αυτά που έρχονται, και μπορούν να εξεταστούν μαζί. Πόσα βήματα έχουν γίνει για το χτίσιμο της λαϊκής συμμαχίας; Αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο να απαντηθεί σε μια σειρά ή σε μια παράγραφο (πολύ περισσότερο από εμένα). Υπάρχουν πάντως κάποια χρήσιμα και ενδιαφέροντα στοιχεία για το εργατικό κίνημα στο τρέχον τεύχος της ΚΟΜΕΠ, που πρέπει να αξιοποιηθούν και να συνεκτιμηθούν (λογικά θα υπάρξει σχετική ανάρτηση στο άμεσο μέλλον).

Σε κάθε περίπτωση, το βασικό για πολλούς συντρόφους, δεν είναι το ποσοτικό κομμάτι, ότι καταγράφουμε δηλ μεγαλύτερη επιρροή κι υψηλότερους δείκτες σε κάποιους τομείς της δουλειάς μας, αλλά το ποιοτικό. Θεωρούν δηλ ότι τα βήματα που γίνονται τώρα, είναι πολύ πιο στέρεα και σίγουρα (χωρίς να θεωρείται βέβαια τίποτα δεδομένο) μετά κι από το διδακτικό χαρακτήρα που είχε η υποχώρηση στις διπλές εκλογές του 12' και βασικά η γενική υποχώρηση του κινήματος, που σφραγίστηκε με την άνοδο των εκλογικών αυταπατών για μια εύκολη νίκη από τα πάνω.

Το τι μέλλει γενέσθαι το επόμενο χρονικό διάστημα είναι σε ευθεία συνάρτηση με όσα έγιναν ή δεν έγιναν τα προηγούμενα τρία χρόνια, τα συμπεράσματα από την πρακτική πείρα, τις δυσκολίες που προέκυψαν, τα μέτρα που θα παρθούν για να τις αντιμετωπίσουν, με δυο λόγια τον έλεγχο δράσης και το σχέδιο που διαμορφώνεται βάση του ελέγχου, την αυτοκριτική, την ανάλυση των αδυναμιών, την προσαρμογή στα καινούρια δεδομένα. Κι αν οι αποφάσεις των συνεδρίων είναι κάτι σαν την ειδική, ευέλικτη εφαρμογή των γενικών προγραμματικών αρχών στις διακυμάνσεις της εκάστοτε συγκυρίας, η σύνδεση της τακτικής με τη στρατηγική, κατά τη δική μου τουλάχιστον αντίληψη, θα είχε ένα νόημα να γίνονται σε πιο τακτική βάση κι όχι μόνο κάθε τέσσερα χρόνια.

Αλλά αυτά θα έχουμε χρόνο (έναν για την ακρίβεια) να τα δούμε αναλυτικά στο δρόμο προς το 20ό Συνέδριο, όσο άσχημους ιστορικούς συνειρμούς κι αν προκαλεί το 56' και ο Νικήτας. Ο οποίος αποδεικνύει, παρεμπιπτόντως, ότι τα πρόσωπα δεν είναι ασήμαντα, ούτε όμως κι "αυθύπαρκτα", καθώς αντανακλούν το δοσμένο συσχετισμό και τις διεργασίες που τα ανέδειξαν σε πρωταγωνιστικό ρόλο.

Το άλλο μισό του ουρανού

Αν και η γυναίκα συνήθως ταυτίζεται με την καρπερή γη, στην οποία εισχωρεί ο ουρανός, για να τη γονιμοποιήσει και να δώσει ζωή.

Μερικές σκόρπιες σημειώσεις λοιπόν για τη χτεσινή ημέρα. Που αν την ξεχνούσε κανείς στη σοβιετία, κέρδιζε την κοινωνική κατακραυγή των υπολοίπων. Και που δεν είναι μία τυπική γιορτή, σαν το πανηγυράκι του αγίου Βαλεντίνου, κι ας προσπαθούν να το κάνουν τέτοιο, όπως λέει μια φίλη. Για να συμπληρώσω λοιπόν ένα χτεσινό τιτίβισμα:
Η μέρα της γυναίκας δεν είναι ladies night, ούτε πανηγυράκι σαν τη μέρα των ερωτευμένων, η Πρωτομαγιά δεν είναι για λουλούδια, στεφάνια, κτλ, και η 9η Μάη δεν είναι προφανώς η μέρα της Ενωμένης Ευρώπης.

Κατά τα άλλα:

Η ελευθερία είναι για εμάς μια ωραία γυναίκα. Ενώ για τα αστικά χοντρογούρουνα (που είναι χοντρόψυχα, ακόμα κι αν έχουν λεπτό, γυμνασμένο σώμα), μια ωραία γυναίκα δεν μπορεί να είναι ελεύθερη, αν θέλει να είναι ωραία. Είναι υποταγμένη στο σατράπη της, τη "θηλυκότητά της" και τα υπαγορευμένα πρότυπα ομορφιάς. Και πάντως δεν είναι ελεύθερη να φάει ό,τι θέλει, αν δε θέλει να την κοιτάζουν λες και είναι καμιά γουρούνα -ενώ ελάχιστοι τολμάνε να κοιτάξουν σαν γουρούνια τα αστικά χοντρογούρουνα, από τον παραπάνω στίχο, που μας στερούν την πραγματική ελευθερία.

Η γυναίκα έχει έναν προκαθορισμένο ρόλο να παίξει και την ελευθερία να τον ερμηνεύσει όπως θέλει, όσο παραμένει αυστηρά σε αυτά τα πλαίσια. Στήριγμα και συμπλήρωμα ενός μεγάλου άνδρα, το μυστικό που κρύβεται πίσω από τη δική του επιτυχία. Ενός άνδρα που την κατακτά, για να την έχει στο πλευρό του, από το οποίο δημιουργήθηκε εξάλλου -για να μην ξεχνάμε το προπατορικό, σεξιστικό αμάρτημα του θεού, με τους πρωτόπλαστους.
Αν θέλει να ξεφύγει από αυτή τη θέση και να πρωτοστατήσει, πρέπει να υιοθετήσει τις ίδιες ακριβώς αξίες-προδιαγραφές, που δεν είναι αντρικές και γενικώς έμφυλες, αλλά ταξικές και καταπιεστικές.

Το αστικό πρότυπο θέλει τον άντρα μάτσο και ματσωμένο, για να μπορεί να ρίξει θηλυκά στην απόχη του. Νοιάζεται μόνο για το αποτέλεσμα κι όχι για ρομαντικούς αναχρονισμούς, περιορίζοντας το θαυμασμό προς το ωραίο σε περίτεχνες φράσεις του τύπου "μουνάρα".
Φροντίζει όμως για όλα. Πχ για την πλήρη ισότητα, καταργώντας την προστασία της μητρότητας και τα "προνόμια" των γυναικών, που σήμερα συνταξιοδοτούνται μια πενταετία πριν από τους άντρες.

Προπαντός φροντίζει για την ίδια την (ψευτο)άρνησή του, με τη "ριζοσπαστική" άποψη πως τα φύλα δεν είναι αυθύπαρκτα, αλλά σύμβαση, κοινωνική κατασκευή και προσωπική επιλογή του καθενός. Όπως ακριβώς κι οι συντάξεις εξάλλου. Αν θες, μπορείς να δίνεις εισφορές και να καθορίσεις εσύ το ύψος της μελλοντικής σύνταξής σου. Κι υπάρχει πάντα κι η ιδιωτική ασφάλιση, που παρέχει μεγάλες ευκαιρίες (για κέρδος στην επιχείρηση).
Πληθώρα κι ελευθερία επιλογών.
Ακόμα και για να αυτοδιαθέσεις -sic- το σώμα σου και να γίνεις πχ ιερόδουλη. Δεν έχεις να ζήσεις, δεν έχεις να βιοποριστείς; Είσαι λεύτερη...

Ελευθερία-ισότητα-αδελφότητα.
Η ελευθερία για αυτούς είναι... είναι...
Μα δεν είναι πολύ σεξιστικό να λέμε ότι η ελευθερία είναι γυναίκα; Τη ρωτήσαμε να μας πει πώς αυτοπροσδιορίζεται;

Στις ιστορίες αστικής, καθημερινής τρέλας και παρακμής, μπορεί να δει κανείς να υπερασπίζονται πχ τη Σαράποβα (τενίστρια που βγήκε ντοπέ) γιατί είναι όμορφη κι ελκυστική, και να προσθέτουν πως αποκλείεται να μην ντοπάρεται και η Σερένα Ουίλιαμς, που έχει το μειονέκτημα να είναι μαύρη και εύσωμη. Και αυτό ανεξάρτητα από το αν ντοπάρεται ή όχι, που είναι σχεδόν απίθανο να μην... στο υψηλό, επαγγελματικό επίπεδο. Όσο απίθανο είναι να μη χέζουν οι αρκούδες στο δάσος.

Επίσης, είναι εκπληκτικό πόσες σεξιστικές εξυπνάδες και αήττητα επιχειρήματα μπορεί να διαβάσει κανείς για την υπόθεση της αθλητικογράφου που μαγνητοσκοπήθηκε (και διαπομπεύτηκε) γυμνή εν αγνοία της. Κι αυτό δεν αναιρείται από οποιοδήποτε δικό της φάλτσο-ατόπημα, κατά το χειρισμό της υπόθεσης (αν υποθέσουμε δηλ πως είναι φιλοχρήματη και αξιοποιεί το γεγονός, για να βγάλει πολλά λεφτά).

Ο καπιταλισμός απελευθερώνει υποτίθεται την ανθρώπινη προσωπικότητα και το άτομο, για να το εγκλωβίσει σε πανομοιότυπα, ομαδοποιημένα γούστα κι υπαγορευμένες μόδες, που θεωωρητικά ο καθένας μας διαμορφώνει κι επιλέγει αυθόρμητα.

Και πώς να πάει κανείς ή μάλλον καμιά ενάντια στη δικτατορία των προτύπων; Πρέπει να ξυρίσει τα πάντα, για να μην την πουν Κνίτισσα των 70'ς, με ταγάρι, άρβυλα κι αξύριστες μασχάλες. Να πάρει σέξι εσώρουχα κι άβολα κορδόνια, για να μην της πουν πως φοράει τη βράκα της γιαγιάς της. Και να βάψει απαραιτήτως τα νύχια της, για να μην είναι σαν πιτόγυρο χωρίς μουστάρδα (ή χωρίς τζατζίκι, δεν είναι αυτό το θέμα μας).

Κι αν το θέλει, έχει καλώς. Αν όχι όμως, πρέπει να το κάνει, γιατί το θέλουν οι άντρες. Που δεν είναι έτσι ακριβώς -όχι για όλους δηλ. Αλλά είναι αλήθεια ότι συνηθίζεις σε ό,τι βλέπεις πολλές φορές και το ψάχνεις ασυνείδητα.
Το χειρότερο μάλιστα είναι όταν πρέπει να λειτουργείς και να ντύνεσαι ψυχαναγκαστικά, ακόμα και ως εναλλακτικιά, που σνομπάρει υποτίθεται τα πρότυπα, τους κανόνες κι όλα τα παραπάνω, αλλά τα αντικαθιστά με "δικά μας, κινηματικά" φετίχ (μαύρα ρούχα, πίρσινγκ, σαλβάρια, αναλόγως το χώρο).

Κι εμείς σφοι, τι κάνουμε; Ό,τι μπορούμε γενικώς. Αλλά φτάνει αυτό;
Οι κομμουνιστές πρωτοστάτησαν στην καθιέρωση της παγκόσμιας μέρας της γυναίκας. Ανέδειξαν από τις γραμμές τους μεγάλες επαναστατικές μορφές, σαν τη Ρόζα Λούξεμπουργκ -που έχει γενέθλια την ίδια μέρα με την επέτειο θανάτου του Στάλιν. Έδωσαν πρώτοι δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες κι όπλο στο χέρι (αλλά και παντελόνι να φορέσουν, γιατί με το φουστάνι δεν μπορείς να περάσεις πολύ εύκολα ένα ποτάμι) Σφυρί-δρεπάνι και όπλο στο φουστάνι. Και το ΚΚΕ ανέδειξε την πρώτη γυναίκα πολιτική αρχηγό, την Αλέκα, που δίνει κάθε τόσο φοβερά στιγμιότυπα στους φωτογράφους. (Κι άσε τους άλλους να ασχολούνται με τη Ζωή και να ψαρώνουν με το υφάκι της).

Να είναι άραγε δικό της; Ή να της βγαίνει να το κάνει με όλα;

Και βασικά έχει γράψει ίσως το πιο ολοκληρωμένο έργο στην ελληνική βιβλιογραφία για το γυναικείο ζήτημα.
Δεν είναι τυχαίο εξάλλου πως ο Αριστοφάνης συνέδεσε στην εποχή του τις γυναίκες με το αντιπολεμικό, φιλειρηνικό κίνημα (Λυσιστράτη) και μια μορφή κομμουνισμού (Εκκλησιάζουσες), η οποία θα μπορούσε να είναι και ένα αποτύπωμα της ανάμνησης της μητριαρχικής κοινότητας και του πρωτόγονου κομμουνισμού.

Από την άλλη όμως, κανείς δε ζει σε γυάλα, για να είναι τελείως απαλλαγμένος από κατάλοιπα και αστικές προλήψεις. Ας αναρωτηθεί ο κάθε σφος πχ για τα ποσοστά παρουσίας γυναικείων στελεχών στα ανώτερα όργανα και αν έχει υποτιμήσει ασυνείδητα κάποια σφισσα που ανέλαβε να μιλήσει πχ σε ένα γεμάτο κι άγριο αμφιθέατρο (όπου δεν αρκούν τα επιχειρήματα, για να επιβληθείς) ή σε μια σύσκεψη για ένα θέμα, που απαιτεί καλή συγκρότηση και θεωρητική κατάρτιση. Αν και προφανώς, δεν μπορούμε από κανέναν να έχουμε μεγάλες προσδοκίες, να έχει διαβάσει πχ το Κεφάλαιο, από τα 15 του, όπως έκανε η Παπαγγελή (κι είναι εκπληκτικό πώς σε αυτή την περίπτωση διάφοροι σεξιστές ανακάλυψαν σεξιστικά, ειρωνικά σχόλια, και όχι πολιτική σάτιρα ενάντια στις προκλητικές δηλώσεις της.

Σε κάθε περίπτωση, οι γυναίκες είναι το άλλο μισό του ουρανού. Και χωρίς αυτές είναι ουτοπικό και αστείο να νομίζει κανείς πως μπορεί να πετύχει η επουράνια έφοδος...

Απεργιακό δελτίο

Σύντομη αναφορά σε μερικά γεγονότα και στοιχεία από τη χτεσινή ημέρα, πριν μπαγιατέψουν.

Γκολ από τα αποδυτήρια

Η απόλυση μιας υπαλλήλου, δραστήριου μέλους του σωματείου, από τα ΜΙΚΕΛ στην Κάνιγγος, δηλ ανήμερα της απεργίας και μπροστά στη δική μας προσυγκέντρωση. Όχι και πολύ καλή επιλογή από την εταιρία που ενσαρκώνει το αναπτυξιακό πρότυπο του ελληνικού, καπιταλιστικού θαύματος, που θα ωφελήσει –υποτίθεται- τους εργαζόμενους, μόλις μεγαλώσει η πίτα των κερδών, για να κερδίσουν κάτι κι αυτοί.

Η εξέλιξη

Πολύς κόσμος στη δική μας συγκέντρωση, κάπως λιγότερος από την τελευταία απεργία, αλλά μάλλον περισσότερος από το αναμενόμενο, δεδομένου ότι κηρύχτηκε βιαστικά, μόλις την περασμένη βδομάδα. Οι απεργίες μπορεί να μην είναι ομάδες (όπως είχαν πει πρόσφατα κι οι Παρεμβάσεις), αλλά χρειάζονται οργάνωση και προετοιμασία για να πετύχουν και να μην είναι ντουφεκιές στον αέρα. Κι οπωσδήποτε δεν είναι ατομική υπόθεση αλλά χρειάζεται ομαδική δουλειά για αυτό το σκοπό.

Η συγκέντρωση ήταν πολύ πρωινή (στις 10), κι έτσι, όταν εμείς τελειώναμε, οι άλλοι δεν είχαν ακόμα ξεκινήσει. Και να φανταστείς πως περιμέναμε αρκετή ώρα στο Σύνταγμα, δίνοντας εύκολο στόχο στους άντρες του Έβερτ, λόγω της ημέρας, αλλά αυτή τη φορά δεν ακούστηκε κανείς πυροβολισμός κι η ιστορία δεν επαναλήφθηκε, όπως πριν από 70 χρόνια.

Και αυτοί που προσπαθούν να φανούν ως συνέχειά της και ιστορικοί απόγονοι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ήταν απλώς μια φάρσα (και τραγωδία για το λαό).

Γιατί αν ο Σύριζα ήταν στη θέση του ΕΑΜ το Δεκέμβρη, θα έμπαινε μπροστά στο δίλημμα να επιλέξει τις αλυσίδες της τυραννίας ή τα όπλα, και μετά από 17 ολόκληρες ώρες πολύ σκληρής διαπραγμάτευσης, θα κατέληγε «αναγκαστικά» σε έναν (αν)έντιμο συμβιβασμό. Και θα έμενε ως ωραία βερμπαλιστική ανάμνηση εκείνο το «GO BACK κυρα-Μέρκελ» του Τσίπρα από τη Μυτιλήνη –ή μήπως ήταν στη Λέσβο;

Κατά τα άλλα, είδηση δεν είναι να δαγκώσει ο άνθρωπος έναν σκύλο, αλλά να μη γίνουν ρεζίλι των σκυλιών οι εργατοπατέρες της ΓΣΕΕ, με τη θλιβερή εικόνα της συγκέντρωσής τους.

Η επόμενη μέρα

Τα «παιδιά» ετοιμάζονται πυρετωδώς για το Μαύρο Δεκέμβρη που «προανήγγειλε» ο Ρωμανός και την επετειακή πορεία για τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου. Οι σύντροφοι από το ΜΑΣ λογικά θα απουσιάζουν φέτος, για να μη δώσουν εύκολο, ζωντανό στόχο στην εκδικητική μανία του… Μαύρου Δεκέμβρη. Αλλά αν είχαμε χιούμορ, θα είχαμε βγάλει ένα παραπλανητικό κάλεσμα-ανακοίνωση πως θα συμμετάσχουμε, για να ξεγελάσουμε τους ανιχνευτές, να μας μπερδέψουν με τους αριστεριστές και να φάνε άλλοι το ξύλο.

Μια βάσιμη υποψία πάντως είναι πως η ΓΣΕΕ κήρυξε άρον-άρον μια βιαστική απεργία (εν όψει της ψήφισης του προϋπολογισμού), ίσα-ίσα για να αποτύχει και να βγει από την υποχρέωση να κηρύξει νέα απεργία εν όψει των αντεργατικών ανατροπών στο ασφαλιστικό. Οι οποίες τελικά, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, πηγαίνουν μάλλον για το Γενάρη –πιθανότατα η κυβέρνηση υπολογίζει στη χριστουγεννιάτικη ραστώνη, για να το φέρει πχ 2-3 Γενάρη, όπως είχε κάνει και με το τρίτο μνημόνιο. Αλλά οι φύλακες έχουν γνώση κι αγρυπνούν.

Η εικόνα της απεργίας

Η σεμνή παρουσία της Αλέκας (που συνέλαβε κι ο τηλεοπτικός φακός) με το καροτσάκι κι ένα μωρό, που δεν ήταν εγγόνι της, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να βγει μια ωραία, «διασταυρωμένη» ιστορία στο διαδίκτυο –πχ ότι πηγαίνει σε ιδιωτικό, αμερικάνικο παιδικό σταθμό.

Εναλλακτικά (αλλά δεν πρόλαβα δυστυχώς να το φωτογραφίσω): το πανό της αδελφότητας κουρέων-κομμωτών και τα μέλη του, που αστειεύονταν μεταξύ τους: από εμάς θα ξεκινήσει η επανάσταση. Κι αν είχαν χιούμορ/φαντασία, θα έπρεπε να οργανώσει η αδελφότητά τους μια εκδήλωση-βιβλιοπαρουσίαση για τις «αναμνήσεις ενός κουρέα»…

Υστερόγραφα

Ο Κέρι δεν ήρθε παραμονές του Πολυτεχνείου, αλλά έρχεται σήμερα, έτσι για το συμβολισμό της υπόθεσης. Υπουργέ μου, ιδού η κυβέρνησή σας...

Κι όσο για τα "επεισόδια στα σύνορα"; Η είδηση για πιθανό γκρέξιτ κι αποβολή της Ελλάδας από τη συνθήκη Σένγκεν, είχε λίγο μεγαλύτερη βαρύτητα απ' το θάνατο ενός μετανάστη από ηλεκτροπληξία. Έχουμε συνηθίσει εξάλλου στο θέαμα..