Λέξεις γεννιούνται, λέξεις κατασκευάζονται

Μη μου πείτε ότι δεν είναι πιο ωραία η έκφραση «καταιγισμός ιδεών» αντί της αγγλικής brainstorming ή η «ευρωστατιστική» αντί της Eurostat, που μας κάνει κάθε τόσο τη ζωή κόλαση με τα πορίσματά της για την ελληνική οικονομία.
Βεβαίως, δεν ξέρω αν κανείς θα διαλέξει τη λέξη «μεταδημοσκόπηση» από την πιο διαδεδομένη exit poll ή αν θα καταλάβει κάποιος τι του λες κάνοντας λόγο για τον «γραμμοκώδικα» αντί του γνωστού...

bar code. Και πολύ αμβιβάλλω ότι θα πει κανείς «χιονοσανίδα» το αγαπημένο του snowboard.

Η ελληνική γλώσσα, όπως κάθε γλώσσα, έχει τους δικούς της μηχανισμούς να ενσωματώνει ή να απορρίπτει νέους όρους. Το πρόβλημα είναι ότι η ταχύτητα εισαγωγής νέων όρων από τους τόπους παραγωγής των νέων τεχνολογιών είναι τέτοια, που δεν προλαβαίνει κανείς να σκεφθεί και να προωθήσει σε κοινή χρήση την ελληνική μετάφραση. Εδώ και μερικά χρόνια έχει αναλάβει αυτό τον ρόλο η Ακαδημία Αθηνών και το Κέντρο Ερεύνης Επιστημονικών Ορων και Νεολογισμών. Εκδίδει κάθε τόσο ένα είδος οδηγού για εκείνους που θέλουν να γνωρίσουν, και ενδεχομένως να υιοθετήσουν, την ελληνική εκδοχή νεοεισηγμένων όρων.

Στον καινούργιο διπλό τόμο (480 σελίδων), που κυκλοφόρησε με την επιστημονική επιμέλεια της διευθύντριας του Κέντρου Αναστασίας Χριστοφίδου, δημοσιεύονται 500 ελληνογενείς νεολογισμοί που δεν έχουν ενταχθεί ακόμη στα έγκυρα λεξικά της ελληνικής γλώσσας. Ανάμεσά τους η βιοτρομοκρατία, η ανθρωποδύναμη, η τηλεδίκη, η φοροκλίμακα κ.ά. Εντύπωση κάνει ότι σε αυτή την κατηγορία των «αθησαύριστων» λέξεων είναι και οι πασίγνωστες: αγροτοσυνδικαλιστής, ανθρωποβόρος, αντιγήρανση, αντιρυπογόνος, απένταξη, αποασύλωση, βιντεοπροβολή, νανοϊατρική κ.ά. Η καταγραφή τους έγινε με γνώμονα την αναφορά τους 50 φορές τουλάχιστον σε τρεις ημερήσιες εφημερίδες και τρεις κυριακάτικες, όπως και στο Google.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει η πρόταση της Ακαδημίας για την ελληνική μεταφορά κάποιων ξένων όρων, όπως accumulation=συσσώρευση, back office=υποστηρικτική υπηρεσία, investment banking=επενδυτική τραπεζική, blocking minority=καθοριστική μειοψηφία, blue chip=μετοχή υψηλής κεφαλοποίησης κ.ά. Οι προτάσεις αυτές δεν προέκυψαν τυχαία. Μια επιτροπή ακαδημαϊκών κάθησε και σκέφτηκε την καλύτερη ελληνική απόδοσή τους. Στην επιτροπή μετείχαν οι κ.κ.: Σπ. Ιακωβίδης, Αθ. Καμπύλης, Κων. Δρακάτος, Ιάκ. Καμπανέλλης, Αντ. Κουνάδης, Βασ. Πετράκος, Μεν. Τουρτόγλου. Συνεπώς, αξίζει τον κόπο όσοι «δουλεύουν» καθημερινά με εργαλείο τους τη γλώσσα, όπως π.χ. οι δημοσιογράφοι, να ρίχνουν από καιρού εις καιρόν καμία ματιά σ' αυτές τις προτάσεις.

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=129858

http://news24gr.blogspot.com

Ανάπηρη γλώσσα σημαίνει ανάπηρη σκέψη και ανάπηρη σκέψη σημαίνει ανάπηρη πράξη.

(Πηγή:http://sadentrepese.blogspot.com)

Πέμπτη, 04 Φεβρουαρίου 2010

Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ ......

Τα τελευταία χρόνια πλανάται μια υποψία ότι η γλώσσα μας, χάνεται, απλοποιείται ή εν μέρει αντικαθίσταται από μονοσύλλαβες ξενόφερτες λέξεις.
Είναι αλήθεια και για αυτό υπάρχουν πολλοί λόγοι και πολλές αιτίες. Σίγουρα λίγο μας απασχολεί το θέμα, αλλά και λίγοι οι παθιασμένοι υπερασπιστές, που ασχολούνται σποραδικά για την διάσωση της γλώσσας μας.
Με την θεία μου, μια αξιόλογη φιλόλογος, και πολύ καλή συζητήτρια πάντα είχα μια αντιπαλότητα σε αυτό το θέμα, πάντα όμως έχανα στα σημεία κάθε φορά που ήθελα να υπερασπιστώ τις ρηχές νεανικές μου ιδέες.
- Η «γλώσσα του κόσμου» πάει σε αφανισμό, μου έλεγε, κρατάς τα αυτιά σου, όταν ακούς τους νέους να σου μιλούν σήμερα, χάνεται ο λόγος, χάνεται η σκέψη με τα εισαγόμενα, αυτά τα βογκητά, τα ακαταλαβίστικα.
- Μάλλον είχε δίκιο, αλλά ως και προχθές, γιατί ψαχουλεύοντας σε αυτό το παγκόσμιο νταλαβέρι -το Ιντερνέτ εννοώ - βρήκα το εξής φανταστικό κειμενάκι για τον Έλληνα και την Ελληνική γλώσσα.

Έλληνας: Ο τυπικός Ρωμιός είναι λεβέντης, μερακλής, τσίφτης, ασίκης, χουβαρντάς, ντόμπρος, μάγκας, βλάμης, μπεσαλής και καπάτσος. Καμιά φορά τεμπέλης, το ρίχνει στο χουζούρι και στο ραχάτι - μαχμουρλής, στο ντιβάνι, κοιτάει το ταβάνι. Του αρέσει ο παράς, το μπαξίσι, το κέφι και το γλέντι. Άμα τον πιάσει ο σεβντάς ή ο νταλγκάς για καμιά νταρντάνα, γίνεται νταής και άμα τον χτυπήσει ντέρτι και
σεκλέτι, γίνεται μπεκρής και τον πονάει ο ντουνιάς.

Λίγο πολύ όλοι καταλαβαίνουμε τα παραπάνω, και όλοι μας λίγο πολύ έχουμε ακούσει πολλές φορές όλα τα ουσιαστικά ονόματα αυτού του κειμένου, που αν δεν το καταλάβατε όλα είναι ξένα. Είκοσι πέντε τουρκικά, τρία αλβανικά, δύο ιταλικά και ένα σλαβικό. Μας έμειναν μόνο τα ρήματα για να μας θυμίζουν και λίγο την γλώσσα μας. Θέλετε και άλλα παραδείγματα για να καταλάβετε ότι δεν την χάσαμε την γλώσσα μας τώρα, αλλά την βρήκαμε … έτσι χαμένηΟρίστε λοιπόν…
- Στο παζάρι ψωνίζεις από τον μπακάλη, τον μανάβη, τον χασάπη ή αν δεν πας στο παζάρι από το σούπερ-μάρκετ. Κανένα ελληνικό ουσιαστικό - τέσσερα τούρκικα και ένα αμερικάνικο.
- Στο μπάνιο, κλείνεις την πόρτα, ανοίγεις το ντουλάπι, μπαίνεις στην μπανιέρα και κοιτάς το ταβάνι. Δύο τούρκικα, τρία ιταλικά.
- Κατεβαίνεις με το ασανσέρ, μπαίνεις στο τζιπ, πιάνεις το βολάν, πατάς αμπραγιάζ και γκάζι. Κοιτάς από το παρμπρίζ ενώ δουλεύει το σαζμάν. Έξη γαλλικά - ένα αμερικάνικο.
Τελικά μπορεί να λένε ότι μένει αναλλοίωτη μέσα στους αιώνες η γλώσσα μας, αλλά μάλλον το σωστότερο θα ήταν ότι μπορούμε εύκολα να υιοθετούμε τις λέξεις και να τις προσαρμόζουμε τόσο καλά στην ζωή μας που στο τέλος να μας φαίνονται για ………ελληνικές.
Οι κατακτητές μας άφησαν τα σημάδια τους και μεις τα αφομοιώσαμε.
Και ο μεγάλος φιλόσοφος τις προάλλες στο ρουφιανοκούτι πάνω στον εκνευρισμό του είπε «Μην μου την σπάτε τώρα» του ξέφυγε βέβαια αλλά τον κατάλαβαν πολλοί περισσότεροι από το αν έλεγε «μην μου τους κύκλους τάρατε».
Το συμπέρασμα βέβαια είναι ότι η αθάνατη ελληνική γλώσσα ποτέ δεν πεθαίνει και ότι περισσότερο κινδυνεύουμε από τις νέες λέξεις των πολιτικών ή των αμπελοφιλοσοφιών, που τις περισσότερες φορές έχουν λεξιλόγιο δρόμου, και πολύ ψέμα.
Η ελληνική γλώσσα έχει πάνω από 400.000 λέξεις, στην διαχρονική της εξέλιξη, η γλώσσα των παιδιών μας σήμερα έχει λίγες εκατοντάδες λέξεις και από αυτές οι περισσότερες είναι επιφωνήματα και ουρλιαχτά. Αυτά πρέπει να προσέξουμε.
Αλήθεια πως λέμε το μεράκι στην καθαρεύουσα;