A CREATIVIDADE DE XOSÉ CID

Na foto está amén a muller, a filla e a neta, o fillo e curador faltando no fondo trala estatua, e alguns do seu círculo de amigos...

Mármore, madeira, bronce, son as tres materias dende as que o mestre escultor da Rabeda, en Taboadela, se presenta de novo ante a sociedade ourensá.

Aquí, na sala José Ángel Valente, na confluencia das rúas do Paseo e Concordia, respectivamente, verdadeiro embigo do centro da cidade están, diante de nós, Afrodita deitada, cos brazos por trás da cabeza, unha Venus de seguro agora tralo seu bautismo fai dez anos; e o torso de Atenea en mármore, que logo de deixar a peana / talleiro de madeira coa que naceu en 2010 terma a converterse no que é, o dunha Serea, no cúbico pedestal. Ou Poseidón e Artemisa que xuntan as cabezas de madeira sobre un pescozo infindo, que son en realidade Penélope e Ulises, logo do seu demorado reencontro trala guerra de Troya, dous humanos audaces e felices aos que axudou Fortuna.

No día da inauguración de pose ante o Galo...

Os tres materiais, dende a súa potencia primixenia, infinda, ata a forma finita acotada polo artista, que é ofrecida como ‘Materia Infinita’ (sic: infinda, mellor) neste tripartito espazo para a súa contemplación. Dos troncos das árbores, e a pedra marmórea das canteiras, ata as pezas en barro, cos dedos, que debidamente manipulado se fai metal na fundición, co cobre e o estaño na súa debida proporción, para dar ese bronce tan seu e que, nas súas palabras, está deixando.

Louise Bourgeois en 1990 y su escultura “Eye to Eye” de 1970, unha onspiración presente..

*

O sexual semella aparecer en escena...

Cando ben de acadar os setenta e un anos, e logo dun camiño que comezou coa exposición naquela sala da Praza Maior que tiña aquel Museo Arqueolóxico xa en 1969..., con 23 anos daquela, e levaba no oficio e aprendizaxe, talla e escultura, dende 1957, con once anos, como lembrou na presentación, na que deu en falar, enxergando un sentido e meditado discurso.

Así é tamén a mostra escultórica, que se desenvolve nos tres espazos transversais da sala, dende a entrada, á que se ascende por escaleiras centrais. Para a forma do lugar, unhas poucas obras escollidas de tamaños medios e grandes, catro na ampla entrada, coa madeira dominando no número, material memoria, que diría Valente, o poeta, omnipresente tamén por elo na exposición.

A poesía é territorio singular no camiñar do artista, expresión que gusta ter no seu padal, como eses viños que tamén apreza, mais ser poeta é, dalgún xeito, cómo ser enólogo, un reino máis alá da vontade e dos dedos, inaprehensible para tantos, por máis que se poñan nas punteiras e estiren os brazos. Algo así como o da escultura. 

de pose ante Ulises e Penélope

Esta, como outras artes, tan indispensables para a psique humana que, de faltaren, esta quedaría como expida ante a tolemia e a desesperanza que reinaría trala súa extinción temporal. Por elo as artes son máis imprescindibles que a máis elevada das cencias ou tecnoloxías. 

O artista posa no seu taller entre das das grandes madeiras que presenta na Sala José Ángel Valente.

O espíritu no que foi xestada cada obra no seu taller da Pousa de Santa Leocadia, ata aquí, neste proxecto dirixido e coordinado por Rosendo Cid, fillo seu e tamén artista, mais do inmaterial, supón ‘ex umbra in solem’. Mais é unha refinada (vacía?) creatividade, baseada/inspirada en Brancusi, Moore..., ou algo máis? Un razonamento aquel de Steiner, que compartimos, coa idea da materia infinda que move o seu espírito cara unha maior liberdade co paso dos anos, nunha depuración formal dende Brancusi.

unha obra, con ecos indirectos no mundo prehispánico centroamericano e tamén en escultores europeos do pasado...

ESCULTURAS NAS CALORES DO VERÁN

XABIER LIMIA DE GARDÓN.
a artigo na web de la Región
ARTE ET ALIA.

No taller, en restauración...

No Agosto Arousán os intensos días de calor e choivas esporádicas axudan a medir o tempo. E tamén as novas de Ourense, que lemos en La Región, arume cotiá dos días. Entre as do campo da plástica artística, aboian as da nobre arte da escultura. Unha delas é ‘Popi’, que está sendo refeita logo da perda do seu rabo-brocha. A rechamante vaca rosa da Praza de Paz Nóvoa, da autoría do pintor mallorquino Leandro Sánchez, cuberta por retais xeométricos de cores e do logotipo da Fundación Cum Laude en destaque, fíxonos lembrar un artigo do gran Vicente Risco no que lle pedía perdón as vacas abstractas, xustificándose en que todo arte é abstracto: como esta vaquiña concreta, inserida no millo urbano das terrazas familiares como mobiliario, contra a que se cargou con aleivosía. Unha vaquiña que é abstracta, malia todo, pois como é coñecido as de verdade ralean nos lameiros.

Así estaba antes da inauguración. Malia o logotivo da Fundación que a dona, en destaque (a primeira escultura-anuncio de Ourense), a maiores engadiuse unha placa con lenda no pavimento. Fixádevos no rabo...

(Fotos Manuel Freire)

Distinto é o caso da peza de Dona da que é autor o Xosé Cid e que foi reintegrada nos pasados días na micro-glorieta a carón do Audiorio. Contra ela batera un coche ao pouco tempo de ser trasladada dende a praciña de Paz Nóvoa, logo do seu arranxo fai uns anos. O pouco apropiado do emprazamento escollido en comparanza co que tiña, onde estivera durante décadas, tan tranquila ela, centralizando o espazo dedicado ao ilustre docente e escritor decimonónico ourensán, amigo de Lamas Carvajal e Curros, ao que defendeu como avogado no seu famoso proceso contra a censura eclesiástica episcopal.

Acisclo


O escultor Acisclo Manzano ben de culminar o seu demorado desexo por anos de chantar a obra homenaxe ao Pan de Cea, logo de estar rematada e gardada, na capital do concello no que vive: alí está, a un lado da praza urbanizada para a ocasión no barrio de San Lourenzo, agora da Saleta pola capela que ocupa a Virxe dende fai cen anos. Polas súas recorrentes formas escultóricas, tan similares a outras obras, e polo idéntico soporte-pedestal do seu Cristo, a 300 metros escasos, revela un esgotamento expresivo; mais tamén podería verse neste exceso de protagonismo un aceno de cariño cara o vello artista, capitalizando o seu recoñecemento dende o seu penúltimo abano plástico. Por outra banda, a vila gaña unha praza máis aínda que, como as outras, a penas humanizada.

Nunha beira da praza. Reparade nas uralitas e os canalóns das casas... (fotos Evaristo Rodríguez).

Mentres, na costa, onde conclúo os días de lecer entre lecturas, vexo medrar o verde millo dende a miña fiestra que xa tapa os baixos das casas. Aquí en Rianxo (A Coruña), síntome como na casa, acompañando á Rianxeira, magnífico monumento do que é o autor Manolo García de Buciños. Convertido no seu moderno símbolo na praza da Ribeira, entre Rosalía e Manuel Antonio, foi estragado no seu pedestal fai uns días. Arranxarao o concello antes das festas setembrinas da Virxe moreniña? Malia o cantado do suceso, xa vaticinado denantes da súa inauguración, como a da Praza Paz Nóvoa, as esculturas son para as prazas. Elas son destes espazos, nos que vive a xente.

NA POUSA, CO ESCULTOR XOSÉ CID

ARTE ET ALIA.
O artigo en La Región, 7 de Diciembre.
XABIER LIMIA DE GARDÓN

Hai un aire de silencio no exterior da Casa-Taller. Co punto xusto de néboa para manter a humidade da vida. Nas gotas da herba parecía verse a lúa. Dentro, con Xosé Cid, un sol frai brilar a herba do xardín, habitado por seres broncíneos, neste verán de outono que parece non ter fin. Entramos co mestre escultor, para ver a súa obra, na exposición ‘Diálogos Figurados’ que está a amosar dende o verán na Pousa /Taboadela, nos arredores da cidade capital. Unha gran escultura deitada, de madeira, recíbenos. Aos seus pés un torso en mármore. Ámbolos semellan flotar, suspendidos, dende os soportes, nun sentir de levitación. O bronce está presente tamén, mais é a mármore, nunha elegante peza de tamaño medio, a que expresa o espíritu dende os corpos que sinten, unidos polas cadeiras, que terá presente o íntimo daquela comunicación amosada por Rodin no Bico.

A Peza-estrela do cartel da expo

No cuarto lateral están as obras de Rosendo (Ourense, 1974), Licenciado en Belas Artes na UVigo, con collaxes, que ten ido mudando dende a inauguración. Dende obras canónicas de pintura, Giorgione, Goya ou Manet, entre outros, busca relacións entre elas, un fio de Ariadna que as leve dende o seu maxín cara a expresión dunha idea. En ocasións achegase á complementariedade, noutros casos superpoñéndoas. Unha lámina sólida, de cor, ou máis transparente, oculta á imaxe de base, para que apareza así coa nova composición, orgánica de fondo, xeométrica en superficie o contraste. Aquí estivo o seu recente libro ‘365 maneras de estar en el mundo’.

O primeiro andar da casa é onde a exposición ten pulso e impulso de seu coas obras de ámbolos dous en diálogo: Rosendo coas búsquedas por oposición, suxestións dende as imaxes-poema de Joan Brossa, un dos seus referentes, como tamén Vostell.






Xosé presenta outras esculturas, algunha con forma de agulla ou fuso; e outra gran figura feminina deitada, flotando con elegante languidez, con unha nova pátina que traballa nos últimos tempos, en interacción con unha peza marmórea.

Completan o conxunto dúas obras que forman parte do canon do mestre: unha parella, e unha familia, de bronce, esta en relevo. A concreción iconográfica desta imaxe, con perfís que teñen algo de ballet, podería pasar do mundo secular ao da imaxe de culto eclesial, mutatis mutandis, pola acaída expresión conceptual.

Neste ámeto, en que moitas das imaxes apenas comunican coa espiritualidade das xentes, as búsquedas significativas dende o aparato poderían tentar recuperar a relación co seu tempo, demorado dende fai demasiadas décadas.

No taller


Finalmente no espazo privilexiado, o obradoiro do mestre Cid, cos obras máis recentes, así a figura de muller reclinada, Atenea rediviva dende a mármore. No amplo cuarto de outas luces respirase doutro xeito, e síntese a suor do traballo en silencio, coa proximidade do forno. 

Vimos aquí o resultado de proxectos, os restos de diversas fundicións, un mundo de realidades e tamén sonos, algún deles compartidos dende as ideas, con sorpresas como o da alba da Ourensanía, gran relevo. 

Xosé e mailo seu fillo artista, Rosendo, en harmonía, en suma, nunha exposición pedagóxica que podería amosarse con algún material para visitas, escolares e de maiores. Nelo debería implicarse o Concello onde se ubica o casa-taller, e tamén os poderes públicos da Deputación, gabanza de seu para a arte provincial e de Galicia.

Coa calma debida.

ABANO DE ARTE NO VERÁN

'Finis Terre' de Marta Moreiras

ARTE ET ALIA

Xabier Limia de Gardón

Co cambio de estación chegou san Xoán, as sardiñas pingan no pan, e as salas de arte da cidade comezan a súa programación de estío. Como nós. Mais antes de despedirmos dos que nos len, ata finais de agosto, queremos facerlles diversas propostas de visita ao elenco de exposicións, co consello de facelas de vagariño. Na radio escóitase Meno Ektos, da grande Eleftheria Arvanithaki, con Ara Dinkjan..., melodía coa que lles invitamos a pasar, se non o fixeron aínda, pola Galería de Arte Marisa Marimón, que ata o 24 amosa ‘Cándida Standwich. La Vie sans l'air’ de Pilar Alonso; e no Centro Cultural da Deputación Finis Terre da fotógrafa Marta Moreiras. De ámbalas dúas temos comentado nas pasadas citas. Nesta última institución está ‘Unha porta do Rial’, inaugurada fai uns días, pintura de Ehlaba Carballo de Dios, de Xunqueira de Espadanedo, e fotografía dixital de Riobó Prada. O título é dun lugariño de Maceda apenas xa sen xente. Luminosa.

‘Doce Balas’, de 'Radu'

Na súa sala principal, está a terceira mostra, ‘Doce Balas’, do compostelán ‘Radu’, esculturas que sorprenden polo material empregado, papeis impresos, cartonaxes, plástico e luces de neon, cos que conforma figuras humanas e de animais, e tamén polas doses de humor e surrealismo nos títulos (Pirata con polbo, Esperándote Amanda, Cadeira RIP ou o Vendedor de luz).

Outra exposición que sorprenderá é a da sala Alterarte, no Campus universitario das Lagoas, máis que nada pola temática sexual e de autoerotismo:’2009-2014.jpg’, do alacantino Javi Moreno. Debuxos explícitos a lapis sobre papel, mera escusa para reivindicar o orgullo LGBT (lesbiana, gay, bisexual e transexual), conmemoración anual que foi esta pasada fin de semana. Son formas humanas que xa non existen, polas datas en que se fixeron. Tales tamén as do "Ourense imaxinado", no Centro Municipal Jº Ángel Valente, máis doutro xeito, pois son unha visión do Ourense dos pasados cen anos a través de dez proxectos. A exposición artéllase baixo a foto aérea do lucernario central en tres seccións: os Equipamentos (1913-1949) edificios proxectados que deixaron pouso nunha idea de cidade compacta, caso do Gran Balneario, nas Burgas; a Expansión (1947-1961), cos proxectos da expansión da cidade cara Canedo, o Plan Parcial das Lagoas e a Ronda Bulevar; e a Modernización (1967-2010), coa arquitectura industrializada do Colexio-Residencia, e a aproximación cara os nosos ríos, Barbaña, ante todo, a reivindicar sen complexos, o Miño, e mailo Loña.

Fora da cidade podemos achegarmos á vila de Xinzo de Limia, onde se organiza entre o 5 e o 12 deste mes o I Certame de pintura mural Matrioska, actividade novidosa na que artistas nacionais e internacionais pintarán nas paredes medianeiras de sete edificios. A visita á Casa-Obradoiro da Pousa de Santa Leocadia (Taboadela) dun referente escultórico ourensán Xosé Cid, para contemplar ‘Diálogos figurados’ deixaralles pouso polas obras inseridas no amplo xardín da finca. O artista amosa nunca casa as súas novas obras de mármore, bronce, e algunha vistosa madeira patinada. Con el vai de novo seu fillo Rosendo, artista conceptual, que presenta colaxes, principalmente. Como antes fixeran no Museo Municipal, entón nun andar cada un, repiten o de fai tres anos aquí, logo da boa experiencia. Unha elegante exposición chea de suxestións esta que os dous artistas presentan arredor da figura humana, base da vida.

'Diálogos Figurados': Aquí  Xosé Cid, no fondo Rosendo C.

Raúl Diniz, artista brasileiro de Sao Paulo residente en Allariz é a proposta da Galería Visol. Cores cálidas dende debuxos planos. E no Municipal inaugura o xoves próximo Xosé G. Rivada, verinense que reside en Vigo. Dende o catálogo de ‘Pensamentos fuxidos’, amosa formas figurativas e abstractas de esculto-pintura, expresionismo matérico. Dinatá Dinatá, da Arvanitakis, sona agora. Antes, fixérano Alkistis Tropolsalti e Haris Alexiou...

Exposición de Xosé Cid na 'casa-taller' de A Pousa (Taboadela) co seu fillo

O venres, da pasada semana, asistín á presentación da exposición artística 'Diálogos figurados' na 'Casa-Taller' (sic: obradoiro, por mellor dicir) de Xosé Cid, escultor, na Pousa, concello de Taboadela).

Comparte a iniciativa artística co seu fillo Rosendo, artista de certa sona xa dende oos collages... 

'Diálogos figurados' , no primeiro andar.

Curruncho de Rosendo Cid no baixo: dous collages e libro de debuxos, que ben de publicar. Fala a cotiá en galego máis o título en castelán deixa ver unha preferencia polo mercado español.

Contemplación na antesala do obradoiro...

Ámbolos dous amigos admiraban a obra de Xosé.

No día de San Lázaro en Ourense (e II)

'Madamitas' 2014 ante festum San Lázaro diante da porta da subdelegación do goberno do Estado...

                       A romaría en ambiente (xente e rosquillas)

       Ata enriba da escultura da Castañeira (da autoría de Xosé Cid), no ateigado espazo: velaquí o efecto Cibeles / Concepción Arenal do fútbol e o pouco respecto polo patrimonio mobiliario. Un axente da Orde sabería que facer?

                           Xigantes e cabezudos

*