Συνάντηση: Ένας Πανάρχαιος Θρύλος

Σχέδιο με μολύβι και γομολάστιχα σε χαρτί, ηλεκτρονικά επεξεργασμένο. 

Σχεδιάστηκε από τη γράφουσα ως εικονογράφηση του συγκεκριμένου κειμένου.

Στη μέση ενός φαραγγιού ήταν ο τόπος συνάντησης. Εκείνη ερχόταν από την Ανατολή φέρνοντας μπαχάρια και μεταξωτά από τα μέρη της, μουσικές και μυρωδιές.

Εκείνος καβάλα στο άτι του κάλπαζε από τη Δύση, κομίζοντας ρυθμό, μέτρο και νηφαλιότητα, κραδαίνοντας κι ένα πολύ αιχμηρό και κοφτερό σπαθί που το είχε για να την υπερασπίζεται έναντι όλων των εχθρών, αλλά και για να κόβει κόμπους και γόρδιους δεσμούς, να ξεπερνά κάθε εμπόδιο. Πότε πότε όμως το μεταχειριζόταν επιδέξια και για να ευθυγραμμίζει σκέψεις, μεθοδολογίες και αναλύσεις που ξέφευγαν από τους νόμους του ορθού λόγου και της επιστημοσύνης.

Η γυναίκα από την Ανατολή το φοβόταν το σπαθί, μα είχε πεισθεί πως δεν προοριζόταν για εκείνη – παρεκτός κι αν τυχόν έλεγε κάτι αποτρόπαια παράλογο. Είχε εξάλλου διαπιστώσει πως όταν χαμογελούσε με το αραχνοΰφαντο μεταξωτό της φόρεμα, το σπαθί καθρέφτιζε το μαγικό χαμόγελό της και έχανε τις ιδιότητές του, τις οποίες αποκτούσε ευθύς αμέσως πάλι μόλις παρουσιαζόταν εξωτερικός εχθρός.

Εκεί συναντιόνταν και σπούδαζαν όλη τη σοφία, την επιστήμη και την τέχνη της ζωής. Πώς και πότε γνωρίστηκαν δεν ήξερε να το αφηγηθεί κανείς. Ούτε πώς ανακάλυψαν εκείνο το μέρος, μια απλωσιά καταμεσίς σε στενό φαράγγι, ανάμεσα σε δυο βουνά. Το πέρασμα κρυφό, το πλάτωμα υπέρτατα γοητευτικό. Το μέρος ονομάστηκε «Συνάντηση», καθώς η ιστορία προηγήθηκε της φύσης, και τα γεγονόταν ξεπερνούσαν σε ομορφιά το περιβάλλον.

Τι ανταλασσόταν εκεί, μπορούσαν να το μαρτυρήσουν οι πεταλούδες και η φρέσκια ρίγανη, τα δέντρα τα ψηλά και τα πετρουκάτσια που φύτρωναν στα βουνά, για λίγες μόνο μέρες, λευκά και κίτρινα. Αλλά ο πιο συστηματικός, φιλέρευνος και διακριτικός παρατηρητής των γεγονότων ήταν ένας τσαλαπετεινός που αγαπούσε πολύ το μέρος. Αφήνοντας χώρο στο ζευγάρι, χοροπηδούσε από κάποια απόσταση πίσω από θάμνους και κλαδιά, προσέχοντας να μην ενοχλεί πολύ, αλλά δίχως και να χάνει από το βλέμμα του τα συμπαντικά τεκταινόμενα.

Όταν η γυναίκα έφερε, ιδρώνοντας και κοπιάζοντας πραγματικά, ένα μεταξωτό χαλί, οι δυο καλοβολεύτηκαν, και οι συναντήσεις τους γίνονταν όλο και συχνότερες, όλο και μακρύτερες.

Τώρα, το περιβάλλον ενδιέφερε όλο και λιγότερο. Θα μπορούσε να είναι μια βαριά και σιωπηλή βιβλιοθήκη, ήσυχη παρά τον πλούτο των θησαυρών και τον αριθμό των θαμώνων της. Θα μπορούσε να είναι δωμάτιο πολυτελούς ξενοδοχείου στο Βουκουρέστι, τσιγκάνικο τσαντίρι στην Τσεχοσλοβακία, άμαξα στη γαλλόφωνη εσπερία, βαγόνι στον υπερσιβηρικό, πλυσταριό στο Περιστέρι, κοιλιά ενός κήτους στα βάθη του Ειρηνικού. Η ίδια η συνάντηση ήταν τόσο σημαντική, που η προσοχή εστιαζόταν εκεί, ενώ το περιβάλλον, το τοπίο, γινόταν σκηνικό που περνούσε σε δεύτερο και τρίτο πλάνο μπροστά σε τόσο δυνατές ερμηνείες. Μια ανησυχία προξενούσε αυτή η αύξηση της επαφής, μια ανησυχία πως χανόταν η αίσθηση του έξω κόσμου.

Εκείνη ήρθε μια μέρα αποφασισμένη. Ήταν έτοιμη να περιορίσει την επαφή· την τρόμαζε το τόσο βάθος, χαράδρα θαρρείς μες στην ψυχή της.

«Νομίζεις πως είναι επικίνδυνο να γνωρίζει κανείς κάποιον τόσο βαθιά, να τον αγαπά τόσο βαθιά;» τον ρώτησε.

Σαν άκουσε την ερώτηση, εκείνος νόμισε πως η γυναίκα φοβόταν τον χωρισμό.

«Είναι καλύτερα να ζει κανείς, παρά να μην έχει ζήσει τίποτε», της απάντησε και μέσα του ένιωσε πως ήταν η ώρα να φύγει, πριν πέσει σε θανάσιμη παγίδα.

Η γυναίκα, που φοβόταν ότι θα έχανε τη ζωή σ’ αυτή τη σχέση, ότι θα απομακρυνόταν επικίνδυνα από τις καθημερινές της μικρές συνήθειες, την αγαπημένη της και παραγωγική ρουτίνα, μειδίασε με ένα κάπως μουδιασμένο χαμόγελο.

Ο άνδρας νόμισε πως η γυναίκα χλωμιάζει, επειδή φοβόταν το τέλος μιας σχέσης. Δεν ήταν η ώρα να φύγει, να λευτερωθεί, του υπαγόρευσε το ιπποτικό του καθήκον. Έσκυψε προς το μέρος της, την πήρε στα χέρια του αγκαλιά.

Η γυναίκα στέναξε, μην ξέροντας πώς να αποδιώξει τα χέρια που την αγκάλιαζαν, πώς να πικράνει αυτόν που τη νοιαζόταν.

Έμειναν έτσι αγκαλιασμένοι ώς τη νύχτα. Τη νύχτα μια δροσιά απλώθηκε παντού, που πάγωσε με την αυγή. Έπεσε χιόνι τη μέρα εκείνη. Σαν έλιωσαν την άνοιξη τα χιόνια, ένας βράχος, σαν δυο αγκαλιασμένα, κουβαριασμένα σώματα, ξεπρόβαλε κάτω από τη λάσπη του υγρού και βρόμικου χιονιού. Ήρθαν οι βροχές της άνοιξης και τον ξέπλυναν, το θέρος και τον έλουσε με σκόνη που λαμπύριζε στον ήλιο, το φθινόπωρο και σχημάτισε επάνω του βρύα, βελούδινα και χλοερά. Χάθηκε ολότελα το σχήμα, ολότερα η μορφή και κανείς δεν θα γνώριζε τούτη τη μυστική ιστορία συνάντησης δυο ανθρώπων και δυο πολιτισμών, αν δεν ήταν ένα πουλάκι, ένας τσαλαπετεινός που καιρό τώρα παρατηρούσε από ψηλά ή από πιο χαμηλά τρώγοντας τα γλυκά φύλλα της μαντζουράνας.

Πολλούς χειμώνες έκλεισε μέσα του αυτή την ιστορία το πουλί, μα ένιωθε πως τον βάραιναν τα φτερά του με τους καιρούς και τα μυστικά που έφερε ολομόναχος. Πήρε λοιπόν χαρτί, στυπόχαρτο, βούτηξε τα ποδαράκια του στο μελάνι, και σημάδι το σημάδι, χνάρι το χνάρι, γέμισε όλο το χαρτί με τα αποτυπώματά του. Σαν τέλειωσε την ιστορία, ήρθε και πέταξε ολόισια στην αυλή μου και μου την άφησε με ένα ανεπαίσθητο φτεράκισμα πριν μπει ο χειμώνας. Έτρεξα γρήγορα και τη μάζεψα, να μην μας την πάρει ο αέρας.

Με το φως της μέρας και το φως του φεγγαριού κοίταζα κι εγώ προσεκτικά τα πατουσάκια και τα χνάρια τους, ιχνηλατούσα την πορεία τους, μα δεν κατάφερνα να ξεκλειδώσω όλη τη διαδρομή. Ώσπου μια μέρα, μια μέρα με ήλιο εαρινό, ένας τσαλαπετεινός στάθηκε διστακτικά στο παράθυρό μου. Μόλις του πρόσφερα δυο φύλλα ματζουράνας ξεθάρρεψε το πουλί, και με το κελάηδημά του μου ερμήνευσε τα μυστικά αυτού του μαγικού ποδόγραφου που όλες οι γνώσεις μου παλαιογραφίας και κωδικολογίας δεν με βοηθούσαν να αναγνώσω...

Έτσι κι εγώ το μετέγραψα απλώς σε ηλεκτρονική μορφή, πιστή γραμματέας ενός πουλιού και υπηρέτρια μιας αγάπης τόσο μεγάλης μα και θανάσιμης, όσο κάθε αγάπη δίχως ελευθερία.

Τώρα επιτέλεσα το χρέος μου, και μπορώ να κάνω μεσημέρι. Ο σοφός αυτός αρχαίος θρύλος, που εξελίχθηκε και πέτρωσε στο κρυφό σημείο όπου έσμιξαν μια γυναίκα κι ένας άντρας από Ανατολή και Δύση, ταξιδεύει μέσα σε καλώδια ή κύματα για να σε συναντήσει. Ελπίζω να τον χαρείς εσύ, αναγνώστη του ιστολογίου, εραστή αρχαίων θρύλων και πολύτιμων μυστικών αλχημιστή.

Πιετισμός και Στάχτες

Tο ζήτημα του πιετισμού είναι ένα θέμα που απασχόλησε, ενέπνευσε και βασάνισε χιλιάδες, εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους ιδίως στις βορειοδυτικότερες περιοχές της ευρωπαϊκής ηπείρου. Κι ενώ το κίνημα του πιετισμού, ένα κίνημα απολυτοποίησης της θρησκευτικής, κατά κύριο λόγο συναισθηματικής ευσέβειας, ξεκίνησε ως κίνημα αντίδρασης στην παγερή νομικιστική ηθική, στην πράξη υποτάχθηκε σε αυτή.

Και καθώς η ευσέβεια ξεχειλίζει από συναισθηματισμό, ο νόμος από παγωμάρα, κατά παράδοξο και ανορθόδοξο τρόπο συνδέονται εντέλει τα δύο σε πολλές εκδοχές του πιετισμού, παράγοντας τον πάγο που καίει σαν φωτιά.

Βλέποντας τις προάλλες ένα ντοκυμαντέρ για τον Έντβαρντ Μουνκ στο κανάλι της Βουλής, και με αφορμή αυτή την προβολή, ήρθα ξανά σε επαφή με το ζήτημα του πιετισμού, και την έκταση στην οποία στοίχειωσε συνειδήσεις. Στη βίαιη και ανελαστική προσπάθεια να τις διαμορφώσει, στέρησε από τους ανθρώπους την ανθρωπιά τους, τη δυνατότητα ανακάλυψης και συμφιλίωσης με τον εαυτό τους, το δρόμο μιας υπαρξιακής προσέγγισης της αλήθειας.

Φαινόμενο εισαγόμενο στη χώρα μας κυρίως μέσω των θρησκευτικών Οργανώσεων, λίγο μόλις λάσπωσε κάποιες μικροαστικές ιδίως γειτονιές στα μέρη τα δικά μας, με τα αποφόρια του, τις δευτερογενείς αντανακλάσεις του.

Εντούτοις, όσοι μεγάλωσαν σε τέτοιο περιβάλλον, ευσεβιστικό και συνήθως μαζί και ηθικιστικό, ακόμα βασανίζονται από έλλειψη αποδοχής προς τον εαυτό τους και προς τους άλλους, προς το σώμα τους ή το σώμα των άλλων.

Παρά τις πολλές μεταγενέστερες έλλογες επεξεργασίες τους, Θεός και σεξουαλικότητα είναι θέματα αντιτιθέμενα, αλληλοαποκλειόμενα, εχθρικά. Αν χαίρεσαι το ένα δεν μπορείς να χαρείς το άλλο και τ' ανάπαλιν.

Άνθρωποι που γνώρισαν την πίστη σε ένα λαϊκό περιβάλλον γύρω τους, ανάμεσα στις φυσικές ομορφιές και τις αυθόρμητες κοινωνικές λειτουργίες της ελληνικής επαρχίας, ή και κάποιων λαϊκότερων, ιδίως εργατικών κοινωνικών στρωμάτων στις πόλεις, σπάνια βασανίζονται από τέτοιο βαθύτατο εσωτερικό διχασμό. Πιστεύοντας λιγότερο, καθόλου ή περισσότερο, νιώθουν πάντως αυτή την αρμονία και ενότητα μεταξύ ήθους και σώματος, χαράς και πνεύματος που σαν καμπύλη γραμμή αγκαλιάζει την Ορθοδοξία, ενότητα η οποία έχει περάσει στο είναι τους, τη σκέψη τους, τα αισθήματά τους, από τα μικράτα τους σαν βιωματική παράσταση.

Άλλοι, σε αστικά, μικροαστικά, περιβάλλοντα μιας εισαγόμενης, άτεγκτης θρησκευτικότητας, πιετιστικού και κυρίως νομικιστικού και ελιτίστικου τύπου, βασανίζονται, καθώς δυσκολεύονται πάρα πολύ να φιλιώσουν τα μέσα τους κομμάτια.

Ενώ ίσως δεν αποδέχονται πια την ανάγκη επιδόσεων σε έναν ηθικοπνευματικό στίβο, παραταύτα δεν μπορούν να ξεπεράσουν τον ελιτισμό τους. Αυτός συχνά μεταλλάσσεται σε νέες μορφές, αλλά διατηρεί τα χαρακτηριστικά της υπεροψίας, της αισθήματος υπεροχής. Καμιά φορά αποκτά μια ψευδαίσθηση πρωτοπορίας, που σπάνια μένει ασυνόδευτη από διάθεση χειραγώγησης του πλήθους. Άλλοτε εκδηλώνεται ως καθαρός σαρκασμός προς τους άλλους, ιδίως τους θρησκευόμενους ή τον Θεό. Αρνούμενοι τον Θεό νομίζουν κάποιοι μεταλλαγμένοι πιετιστές ότι καταφάσκουν την χαρμόσυνη πλευρά της ζωής και αποτάσσονται το ειδεχθές και πνιγηρό θρησκευτικό περιβάλλον όπου μεγάλωσαν.

Κι όμως, επιλέγοντας ανάμεσα στο μίσος για τη σάρκα και το μίσος για τον Θεό, δεν κάνουν άλλο παρά να επιβεβαιώνουν έναν μανιχαϊστικό διχασμό, που φέρνει έναν ατέλειωτο πόλεμο, μια αυνανιστικού τύπου αυτοθέωση, η οποία προσφέρει ακριβώς όσα μπορεί να προσφέρει ερωτικά ο αυνανισμός: την ταυτόχρονη πλησμονή ομού και στέρηση, μεταφορικά όπως και κυριολεκτικά. Συχνά, το τοπίο συνοδεύεται από μια σχετικά αγωνιώδη ερωτική ζωή του υποκειμένου, γεμάτη κόμπους και ποικίλα ανικανοποίητα.

Ίσως, το πραγματικό ξεπέρασμα μιας πιετιστικής ανατροφής, να είναι απλώς ο έρωτας, που είναι περιεκτική κατάφαση της ζωής. Κι αυτός ο έρωτας, ας είναι μανικός.

--------------------


[Το σχόλιο αυτό γράφτηκε εδώ και λίγο καιρό και δημοσιεύεται τώρα, και ως υστερόγραφο ενός ερωτικού αφιερώματος, αλλά και γιατί αισθάνομαι την ανάγκη να σκύψουμε μέσα μας και όχι να γίνουμε βορρά στην οχληρή επικαιρότητα. Αν παρ' ελπίδα το σχόλιό μου βρει στόχο που δεν στόχευα, και τυχόν νιώσει κάποιος μια ψυχρή ανατριχίλα, ας πούμε ότι αγαπούμε και το γυμνό και το διάφανο, ως βασικά στοιχεία μιας ερωτικής ματιάς στα πράγματα.]

Το έργο του Μουνκ επιγράφεται "Στάχτες", 1894. Όσλο.

Απομεσήμερο στο Χαλέπι

Τέτοια ώρα, απομεσήμερο, στο Χαλέπι, έρχονται οι συγγενείς κι οι φίλοι για επίσκεψη. Χωρίς ειδοποίηση, χωρίς τηλέφωνο, εξάρτημα το οποίο πριν 20 περίπου χρόνια που ήμουν εκεί αποτελούσε μάλλον γραφειακό, όχι οικειακό είδος. Μια απλή οικογένεια με φιλοξενούσε. Ίσως οι εικόνες μου να είναι κάπως παρωχημένες και ο χρόνος να προχώρησε κι εκεί, όπως άλλωστε κι εδώ. Σήμερα, και λέγοντας σήμερα ας βάλω ορόσημο το "χθες", το "λίγο πριν την έναρξη της εμφύλιας σύρραξης", πιθανότατα να έχει αναπτυχθεί το τηλεφωνικό δίκτυο, και πιθανότατα τα σπίτια να είχαν σχεδόν όλα τηλεφωνική επικοινωνία.

Αλλά θα μείνω λίγο στις αναμνήσεις μου, θραύσματα αναμνήσεων ακριβέστερα.

Είναι η ώρα των επισκέψεων, κι εκεί που έχουμε βαρύνει από ένα υπερπλούσιο, φιλόξενο γεύμα, μοσχοβολιστό με ανατολίτικες οικείες μυρωδιές, κι έχουμε αρχίσει να ναρκωνόμαστε γλυκά, έρχονται οι συγγενείς με τα παιδάκια τους. Κι αν ενδόμυχα αποτινάσσουμε τους ώμους με κάποια δυσαρέσκεια, γι' αυτή την εισβολή που δεν μας αφορά, νικά η περιέργεια, η διάθεση να μετέχουμε για λίγο στους τρόπους της ζωής τους. Γιατί αυτό είναι ταξίδι, η μετοχή στους τρόπους, και όχι η παρατήρηση από την απρόσωπη χλιδή ενός ξενοδοχείου για "δυτικούς".

Η ώρα των επισκέψεων έχει λίγο γέλιο, λίγο κλάμα, λίγο νέα, λίγο φιλιά, λίγο θυμό και παρεξήγηση, λίγο κους κους, όπως είναι πάντα οι συναντήσεις μιας ευρύτερης οικογένειας, μιας δεμένης παρέας.
Η ώρα των επισκέψεων είναι ώρα απροϋπόθετης φιλοξενίας και αγάπης. Ό,τι και να έχεις να κάνεις είναι ώρα αφιερωμένη στον άλλον.

Να συναντιούνται άραγε σήμερα με τις παρούσες συνθήκες; Να συναντιούνται αύριο; Να καταμετριούνται οι ζωντανοί; Να αναζητούνται οι χαμένοι; Να διαδίδονται ψιθυριστά τα νέα των δίπλα και των παραδίπλα;


Ας γλυκάνουν πια οι μέρες και οι ώρες αυτής της χώρας.

Πάπας και Πατριάρχης

 

Μια Επίσκεψη με Ξεχωριστή Σημασία

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ιστορεί την εικόνα της Παναγίας. Φορητή εικόνα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco) που εντάσσεται στην κρητική περίοδο του έργου του. Ήδη στο πρώιμο αυτό έργο διακρίνεται η σύνθεση δυτικών και ανατολικών στοιχείων που καταυγάζονται στο φως της βυζαντινής / ρωμαϊκής παράδοσης.

Ο λευκός καπνός της Καπέλα Σιξτίνα στις 13 Μαρτίου σήμανε την εκλογή του outsider. Και η εκλογή αυτή εξέπληξε πολλούς. Σύντομα, μια ροή πληροφοριών ανέλαβε να καλύψει το κενό γνώσης με την πληθώρα της σύγχυσης. Αναμφίβολα, κάποια ερωτηματικά χρήζουν μεγαλύτερης έρευνας και διακρίβωσης, μέσα στις πραγματικές συνθήκες που γεννούν συγκεκριμένες συμπεριφορές, και όχι στη σφαίρα ενός φανταστικού παραδείσιου "λούνα παρκ", το οποίο ενδέχεται να έχει κανείς στο νου του ως ιδανική κοινωνία.

Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να ελαφρύνω το βάρος της στάσης του νέου πάπα προς το δικτατορικό καθεστώς του στρατηγού Βιντέλα, και ακολούθως των Βιόλα, Γκαλτιέρι και Μπινιόνε, κάθε άλλο. Ούτε θα υπενθυμίσω ανάλογες στάσεις πλείστων όσων εκκλησιαστικών ηγετών σε απάνθρωπα καθεστώτα. Αλλά θα επισημάνω πως ένας νεοεκλεγείς πάπας δεν θα κριθεί ιστορικά τόσο από το παρελθόν του, όσο από την πορεία του στο εξής.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για πρώτη φορά ανέρχεται στον παπικό θρόνο υποψήφιος από τη Λατινική Αμερική, που σε κάθε περίπτωση έχει πείρα της φτώχειας και της δυστυχίας. Ακόμα και αν ο ίδιος δεν είναι ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί το ενδιαφέρον του για ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης.

Είναι ένας Ιταλός πάπας, μετά από πολλά χρόνια επίσης. Είναι ο πρώτος Ιησουίτης στον θρόνο της Ρώμης. Είναι αρκετά νέος και θα βάλει τη σφραγίδα του στα πράγματα, όσο και αν το περιβάλλον αντισταθεί σε νεωτερισμούς.

Τα πρώτα δείγματα της συμπεριφοράς του είναι ενθαρρυντικά. Καταρχάς, η επιλογή του ονόματος Φραγκίσκου, που παραπέμπει ευθέως στον άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, τον επονομαζόμενο και Φτωχούλη για την εθελούσια φτώχεια του. Ο άγιος Φραγκίσκος είναι ένας από τους μεγαλύτερους καθολικούς αγίους, πολύ αγαπημένος και στα καθ’ ημάς, χάρη στο βίο και τη γενικότερη πολιτεία του. Την προσωπικότητά του ανέδειξε η μοναδική πένα του Νίκου Καζαντζάκη, στη μυθιστορηματική βιογραφία Ο Φτωχούλης του Θεού.

Φραγκίσκος είναι εξάλλου και ο ιδρυτής του τάγματος των Ιησουϊτών και άμεσος μαθητής του Ιγνατίου Λογιόλα, Φράνσις Ξαβιέ της Ναβάρ, γνωστός για το τεράστιο ιεραποστολικό του έργο στη Μέση και την Άπω Ανατολή, γενικότερα στην Ασία. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το μέγεθος του έργου των Ιησουιτών, την ευρυμάθεια και τη διπλωματική δεξιότητα των μελών του τάγματος. Αν υπάρχουν και κάποιες σκοτεινές σελίδες στην παλαιότερη ιστορία τους, όπου η διπλωματία γίνεται μηχανορραφία, σήμερα η συνεισφορά τους είναι εξόχως θετική για τη ρωμαιοκαθολική θεολογία. Μακάρι ο νέος πάπας να συνδυάσει την ανοιχτότητα των Ιησουιτών με το πάντα φιλάλληλο πνεύμα των Φραγκισκανών.

Ο Φραγκίσκος Α’ έχει ήδη διακριθεί για τη φροντίδα του προς τους φτωχούς. Προσηνής και απλός στη συμπεριφορά του, αντί να πλύνει τα πόδια κληρικών του, όπως είθισται, προτίμησε στην τελετή του Νιπτήρος να πλύνει τα πόδια 12 φορέων του HIV, κίνηση με υψηλή συμβολική αξία. Στην πρώτη ομιλία του μίλησε για τη λογική του σταυρού που διακρίνει τον χριστιανό. Επέμεινε ότι ακόμα και τα εκκλησιαστικά αξιώματα όλων των βαθμίδων δεν έχουν παρά κοσμικό χαρακτήρα αν κάποιος δεν πορεύεται ως μαθητής του Χριστού, αίροντας τον σταυρό του. Σημαντικότατο είναι ότι μίλησε για τη σημασία του Αγίου Πνεύματος, κάτι που φέρνει πιο κοντά τη θεολογία της αγίας Έδρας προς την ανατολική Ορθόδοξη θεολογία.

Πέρα από πνευματικά ή θεολογικά ζητήματα, η επίδραση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μπορεί να είναι τεράστια και στο σχεδιασμό της ευρωπαϊκής πολιτικής. Ίσως η χώρα μας ειδικότερα έχει να κερδίσει από μια αλλαγή στάσης του Βατικανού περισσότερα από όσα φαντάζεται.

Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντική η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στην ενθρόνιση του επισκόπου Ρώμης Φραγκίσκου Α’. Για πρώτη φορά μετά το σχίσμα του 1054 παρίσταται σε μια τέτοια ευκαιρία ορθόδοξος Πατριάρχης. Η σημασία της παρουσίας του δεν άπτεται μόνο πολύ σημαντικών θεολογικών ζητημάτων και εξελίξεων, που αρνούνται να τα δουν όσοι θεωρούν απαρασάλευτη την ιστορία, όσοι την εκλαμβάνουν ως έναν μαγικό χώρο του παραμυθιού, έναν χώρο μετεωρισμού στην αοριστία και όχι, θεολογικά ιδωμένο, έναν δυναμικό χώρο σάρκωσης του Χριστού.

Η παρουσία του άπτεται των καθοριστικών πολιτικών ζητημάτων που σχετίζονται με τη σύνδεσή μας με τον ευρωπαϊκό νότο και την από κοινού αντιμετώπιση ζητημάτων της οικονομικής κρίσης, έναντι μιας στείρας πολιτικής άγριας λιτότητας, που επιβάλλεται κυρίως από τον ευρωπαϊκό Βορρά. Θα μπορούσε να είναι αιχμή του δόρατος μιας διπλωματίας, που φοβούμαστε ότι δεν έχει καν σχεδιαστεί.

Καθώς η επιστροφή ενός Ιταλού στην έδρα του Βατικανού, ενός ανθρώπου με ιδιαίτερη ευαισθησία σε ζητήματα φτώχειας, μπορεί να συμβάλει σε μια κάποια αλλαγή πλεύσης στην ευρωπαϊκή πολιτική, πριν ενδεχομένως να είναι πάρα πολύ αργά για όλο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, πρέπει και εμείς να δημιουργήσουμε τις συμμαχίες μας στο Νότο. Όχι να μείνουμε σε ένα περιθώριο μιας Ανατολής που στη βάση αταβιστικών χαρακτηριστικών ενός ευρωπαϊκού σχεδιασμού οφείλει να τιμωρηθεί και μόνον. Η αμυντική περιχαράκωση δεν υπηρετεί την υπόθεσή μας σε αυτή τη φάση, αντίθετα το διπλωματικό άνοιγμα την υπηρετεί. Και υπ’ αυτή την άποψη η επίσκεψη Βαρθολομαίου στη Ρώμη μπορεί να σημάνει περισσότερα για τον ελληνισμό από όσο εκ πρώτης όψεως φαίνεται.

Πρώτη Δημοσίευση: Εφημερίδα των Συντακτών 20 Μαρτίου 2013