Για να γράψει κανείς λογοτεχνία, δεν χρειάζεται να είναι κανείς ερωτύλος, κατεστραμμένος ή καταραμένος.

Χρειάζεται να έχει (έστω λίγο) χρόνο, να μπορεί να αφήνεται στις αισθήσεις του, να αντιλαμβάνεται τα αισθήματά του, να παρατηρεί με προσοχή το γύρω του και το μέσα του.

Να νιώθει ως ανάγκη την έκφραση, να επικοινωνεί μέσω της γραφής. Χρειάζεται να ασχολείται με τη γραφή, σε πολυετή άσκηση, μέσα από την ανάγνωση αλλά και το γράψιμο.

Χρειάζεται να έχει ταλέντο, αλλά κυρίως να καταβάλει το τίμημα του μόχθου.

Χρειάζεται να έχει κάτι να πει, και ιδίως να είναι ερωτευμένος με τη ζωή.

Δεν χρειάζεται να συμβιβάζεται με πολύ μεγάλες ευκολίες, αλλά μήτε να βάζει τον πήχη υπερβολικά ψηλά. Σημαντικά πράγματα, με υπέροχο τρόπο, έχουν πει πολλές φορές αρκετοί άνθρωποι. Δεν είναι ανάγκη να επιδιώκει να διακριθεί, αλλά να εκφράσει μιαν αλήθεια, απλή ή σύνθετη, μιαν αλήθεια προσωπική. Η δίωξη της διάκρισης είναι παραλυτικός στόχος, γεννά αμηχανία ή ίσως και αφωνία. Ίσως, πάλι οδηγεί σε μια υπερπαραγωγή, γεμάτη συμβατικά ψεύδη, μια δήθεν έκθεση που ακυρώνει τη σχέση με τον αναγνώστη.

Δεν χρειάζεται κανείς να φθονεί όσους έχουν πει σημαντικά πράγματα, μήτε να προσπαθεί ψυχαναγκαστικά να τους υπερβεί. Χρειάζεται απλώς να κινείται (αναγνωστικά) ανάμεσά τους, να τους συναναστρέφεται, και να συνομιλεί μαζί τους με τα δικά του γραπτά. Μια τέτοια συνομιλία δεν είναι αντιμαχία, μπορεί να είναι συζήτηση, απλώς ένας ψίθυρος, μια γλυκιά φλυαρία, μια κατά καιρούς αναγκαία σιωπή, μια διαρκής συνύπαρξη.

Όταν ένας άνθρωπος έχει πάστα γραφιά, μόλις βρεθεί το κενό του χρόνου, μόλις ο καιρός του παίξει αλέγκρα μουσική, ή μόλις ο πόνος, ο έρωτας, η θλίψη, ο φόβος, η φιλία, σταματήσουν για λίγο το χρόνο, θα ξεπηδήσει από μέσα του αβίαστη η γραφή ως έκφραση.

Η αξιόλογηση θα έρθει στην πορεία, ως αυτοαξιολόγηση, και ως κριτική συνάντηση με τον αναγνώστη.

Για να παραφράσω ένα σχόλιο του Πολ Λεμέρλ για τον Θεόδωρο τον Στουδίτη, είναι η δύναμη του χαρακτήρα ενός συγγραφέα, και η αυθεντικότητά του θα προσέθετα εγώ, που θα τον σώσει αναμφίβολα από την κοινοτοπία.

Πρώτη Δημοσίευση: Περιοδικό Φρέαρ.

Φωτογραφία: Harry Gruyaert. [Επιλογή Δημήτρη Αγγελή].