73. Gün (Kırmızının
Korkutucu Yüzü: Yanardağlar)
Yanardağlar, yer altındaki ergimiş kayaların (magma), kaya parçalarının
ve gazların yer kabuğundaki açıklıklardan püskürdüğü oluşumlardır. Art arda olan
püskürmeler sonucunda maddelerin üst üste yığılmasıyla ortaya çıkan yükseltiler
de aynı biçimde adlandırılır. Yüzeye çıkan ergimiş durumdaki maddeler zamanla
katılaşarak volkanik kayaları oluşturur. Yanardağların büyük çoğunluğu
yer kabuğunun kırıldığı yerlerde bulunmaktadır.
Magma, ergimiş durumdaki değişik mineraller ve bazı mineral
kristallerinden oluşan lapa benzeri, yoğun bir sıvıdır. Kıvamı, su ve buz
kristalleri içeren yarı erimiş durumdaki kar gibidir. Magmada ayrıca su ve sıvı
haldeki gazlar bulunur.
Bir yanardağ, magmanın ilk kez yeryüzüne çıkmasıyla oluşur. Yanardağ
bir kez oluştuktan sonra yeraltından magma geldiği sürece püskürmeye devam
eder. İki püskürme arasında onlarca, yüzlerce hatta binlerce yıl geçebilir.
Püskürme sırasında yüzeye çıkan magma lav adını alır. Yanardağın
yamaçlarından lavdan oluşan bir nehir gibi akan lav akıntıları oluşabilir.
Bir yanardağın biçimi, büyük oranda lavın yoğunluğuna bağlıdır. Yoğun
olmayan lav katılaşıncaya kadar daha geniş bir çevreye yayıldığından, bu tür
lavdan oluşan yanardağlar daha geniş alan kaplarlar. Bu tip yanardağların
şekline kalkan biçimli yanardağlar denir.
Ağızdan fazla uzaklaşmadan katılaşan lavın oluşturduğu yanardağların
biçimi çoğu zaman koni biçimdedir.
Aşağıdaki haritadan Dünyamızda yer alan volkanların bulunduğu yerleri
inceleyebilirsiniz. Şimdilik bu kadar bilgi yeter yoksa coğrafyadan nefret edeceksiniz:)))
Not: TÜBİTAK’ın “Depremler ve Yanardağlar” adlı kitabından yararlanılmıştır.
Renk Kodu: C: 0 M: 66 Y: 46 K: 0
 |
| Dünya'daki volkanların bulunduğu alanlar |
 |
| İzlanda'da Patlayan Eyjafjallajökull Volkanı |
 |
| İtalya'nın Sicilya Adası'nda aktif halde bulunan Etna Yanardağı |
 |
| Lav Akıntısı |
