Το 2002 διεξαγεται στο Πανεπιστημιο της Virginia μια διημεριδα με τον προσχηματικό τιτλο,"οντολογιες στην πραξη".Μια σειρα απο διαπρεπείς αμερικανους και αγγλους Θεολογους,διαλεγεται για δυο ημερες με τους συγχρονους διανοουμενους της αριστερας Terry Eagleton,Tony Negri,Slavoj Zizek ,και αλλους.
Λιγα χρονια μετα τα πρακτικα της διημεριδας κυκλοφορουν (1) και μας προσφερουν μια σειρα απο ενδιαφερουσες παρατηρησεις
Η διημεριδα δεν αφορα καμια οντολογια και καμια πραξη.
Αφορα την σχεση Aριστερας Θεολογιας ειδωμενη στις συγχρονες συνθηκες,στις συγχρονες θεωρητικες αναζητησεις
Οι θεολογοι (προερχόμενοι κυρίως απο το ρεύμα Radical Orthodoxy ) δεν ασχολουνται με την γραφικη ανατροπη της δαρβινικης θεωριας της εξελιξης ,αλλα "παιζοντας" στα δακτυλα τους Marx, Althusser ,Lacan , Badiou, κλπ βγαινουν απο τα "αριστερα",διατυπωνοντας ενα διπλο εγχειρημα.
Απο την μια πλευρα αναπτύσσουν μια ριζικη κριτικη του καπιταλισμού, ως συστηματος που εκπτωχευει την πνευματικοτητα,απομειώνοντας τον ανθρωπο ως καταναλωτη,απο την αλλη (και ισως το πιο ενδιαφερον) αναδεικνύουν στην συγχρονη αριστερα , μια διογκουμενη θεολογια.
Θα προσπαθησουμε να ταξινομησουμε την σχετικη συζητηση,αναφερομενοι σε τρεις πόλους
Απο στην μια πλευρα την εργασια του Τ.Negri για τον Spinoza και απο την άλλη την, ενασχόληση του Badiou με τον Απ.Παύλο, και την θεολογική θεμελίωση της έννοιας του Συμβάντος και τέλος την συνεχή ενασχόληση του Zizek με τον Χριστιανισμό.
Ο Τ.Negri σπουδασε σε Καθολικο γυμνασιο.
Η θεωρητικη και πολιτικη εμπλοκη με την αριστερα αρχικα ειχε βαση την διερευνηση του ημιτελους εργου-σημειωσεις του Marx Groundisse και την δραστηρια εμπλοκη του στο κίνημα της εργατικης Αυτονομιας.Κατω απο ιστορικα αδιευκρινηστες συνθηκες ευρισκεται κατηγορουμενος για συμμετοχη στις Ερυθρες Ταξιαρχιες.Ο Negri δεν αποδεχεται καν στην διαδικασια φυγοδικεί στην Γαλλία και τελικα εκτιει μια ελαστικη ποινη φυλακισης την οποια αξιοποιει γραφοντας.
Στην φυλακη κανει μια τομη και από τον Μαρξ ασχολείται με την Θεολογικο Πολιτικη αναλυση του Σπινοζα.
Κατα πολλους το σχετικό του εργο Savage Anomaly ειναι το κορυφαιο του.
Εκει επεξεργαζονται οι πρώτες εννοιες που αργοτερα εξελισσονται στο διπλο τομο Αυτοκρατορια και Multitude.
Για να μπορέσουμε συνοπτικά να δουμε την λεπτη γραμμη που ενωνει την Θεολογια και την Πολιτειολογια του Negri , βασιζομαστε σε ενα δικο του προσφατο κειμενο που παρουσίασε στην διημερίδα.
Στον Spinoza αναπτυσσεται μια ανθρωπoλογια μιας υπερχειλιζουσας επιθυμιας.
Ο ανθρωπος ζει και αναπτυσσεται πλεονασματικα, oι επιθυμιες του εκβαλλουν θετικα, δεν οριζονται απο στερηση.Παραλληλα Ο Θεος εννοειται ως παρουσια παντου στην φυση και στην κοινωνια Η ηθικη ενυπαρχει στην φυση ως Θεικη ισορροπια ,δεν υπαγεται δεοντολογικα σε μια εκ των ανω υπερβατικη αρχη.
Μια ιδανικη θεικη κοινωνια λοιπον αρθρωνεται ως ισορροπια θετικων επιθυμιων ,δουμειται στις πλεονασματικς μοναδικοτητες που συναντωνται ως πληθος.Η ελευθερια προκυπτει ως μετατροπη μιας φυσικης εμμενειας σε προσωπικη επιθυμια που συναρμολογει στην Αγαπη.Ο Σπινόζα προκρίνει την Δημοκρατία ως άριστο πολίτευμα αρθρώνοντας μια θεολογική
Αυτο το Σπινοζικο συμπαν ,ειναι η βαση πανω στην οποια Ο Negri θεμελειωνει στην πολιτειολογια του ,την οποια εμπλουτιζεται με το oικονομικο του θεωρημα για την αρση του νομου της αξιας στην συγχρονη αυλη οικονομια.
Πολυ χοντρικα ο Negri θεωρει πως καθως η συγχρονη παραγωγη στηριζεται στην πνευματικη εργασια,που προφανως ειναι αδιακοπη (η πνευματικη αναπαραγωγικοτητα δεν σταματα ουτε και αν κοιμωμαστε),τοτε δεν μπορουμε να ορισουμε την υπεραξια ουτε καν ως σχεση.Παραγουμε υπεραξια και μονο που ζουμε.
Επομενως η εννοια της εκμεταλευσης ειναι τοσο διευρημμενη πολυ η κλασσικη δομη της τάξης δεν μπορει να διαχειριστει.
Το Σπινοζικο συμπαν με τις πλεονασματικες εννοιες Conatus (παθος) ,Amor(Αγάπη) ,Cupitas (επιθυμία) την απολυτη ταυτιση φύσης ζωης ειναι καταλληλο για να διανοηθει ο Negri μια επανασταση του πληθους των ζωντων εκμεταλευoμενων και οχι των εργατων του 8ωρου η των ανέργων.
Αυτη ειναι περιπου η συγχρονη Πολιτικη Θεολογια του Negri
Στα τελευταία κείμενα του Negri οι αναφορές απο την θεολογία και την εκκλησιαστική ιστορία πολλαπλασιάζονται
Στο Good by mr.Socialism p 81 γράφει
«Η διαμάχη για την φτώχεια ξεκιίνησε στην Δύση στον δεκατοτρίτο αιώνα ,αλλά απο εκείνη την στιγμή η έννοια της φτώχειας ακυρώθηκε.Ειδικά στην εκκλησιαστική ιστορία,ήταν ο Πάπας Ιωάννης ο εικοστός δεύτερος που ανακύρηξε αίρεση ακόμα και την απλή αναφορά για φτώχεια.Ισως δεν είναι μόνο τύχη που ένας ανισορρόπος όπως αυτός,είχε την πρωτοβουλία να εισάγει,μέσω του Βατικανού, την θεωρητική έννοια της φτώχειας στον εκκλησιαστικό διάλογο.Ηταν ενας άνθρωπος υψηλου μορφωτικου επιπέδου που ήθελε να ανανεώσει την ιστορία της εκκλησίας,εκσυγχρονίζοντας την διδασκαλία της απο την στιγμή που η έννοια της φτώχειας ακυρώθηκε.
Σχετικά με την έννοια της αγάπης ,περιορίζεται ή υποκαθίσταται απο δύο θεμελιώδεις εμπειρίες:την μυστική εμπειρία στην οποία η αγάπη δεν απευθύνεται σε άλλο άνθρωπο αλλά στον θεό,την ρομαντική αγάπη που οδηγεί σε ερωτισμό.Καμία από αυτές τις εμπειρίες δεν πρέπει να υποτιμηθεί,αλλά εγω εργάζομαι στην υπόθεση ότι η αγάπη είναι οντολογική δύναμη.Οπως στον Σπινόζα ,η διανοητική αγάπη συγκροτεί τον κόσμο ,και έτσι η κοινότητα συγκροτείται στον κόσμο.Τώρα πίσω από την ανάδυση της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης ευρίσκονται ακριβώς οι έννοιες της φτώχειας και της αγάπης ως οντολογικές πραγματικότητες,έτσι όπως οι πραγματικότητες ευρίσκονται πίσω από τις προσπάθειες των Ζαπατίστας,άλλων αυθεντικών αντιστάσεων,των Μαύρων Πανθήρων,της Περουβιανής μυθολογίας κλπ »
Στο “In praise of the Common”p 83 γράφει
«Κοινό είναι οτι εμπλουτίζει την παραγωγικότητα των μοναδικοτήτων (singularities).Κοινό είναι το γεγονός οτι πολλές ιδέες γενιώνται όταν εμείς οι δύο συνομιλούμε.Κοινό είναι το γεγονός ότι σε αγαπώ και επινοούμε κάτι κάτι μαζί».
Στο Multitude p 327 γράφει
«Η έννοια της Βυζαντινής εξουσίας,ευρίσκεται κατά κάποιον τρόπο στις ημέρες μας.Οι συγχρονες πολιτικές θεωρείες προσέρχονατι με βυζαντινή αγριότητα.Στον σημερινό κοσμο είναι ζωντανές οι ιδέες μιας ηθικής εξουσίας που νομιμοποιείται από την συμβίωση του ιερού dotium και του imperium ,σε αντίθεση με τα λαικές και διαφωτιστικές ιδέες της Αυτοκρατορίας.
Ηδη στον εικοστό αιώνα οι πολιτικές του Ζντανοφισμού και Μακαρθισμού, επανέλαβαν ότι η ιερότητα του ιδεολογικου δόγματος, και το της καθεστωτικής τάξης δεν μπορούν να διαχωρισθούν,και τα ίδια ακούμε σήμερα από τους θεωρητικούς του «γρήγορου πολέμου» του «προληπτικού πολέμου» εναντίον αιωνίων,άγνωστων εχθρων καθώς απο την ρητορία της «ασφάλειας» και της «μηδενικής βίας» του μητροπολιτικου πλήθους. Και ακόμα περισσότερο ,αρχίζουμε να ακούμε ηγέτες να προτείνουν μια έννοια της κυριαρχίας η οποία προσποιείται να υπηρετεί την σχέση μεταξύ κυρίαρχων και κυριαρχούμενων ,αναγεννώντας την αυτόνομη και απόλυτη εξουσία.
Είναι οι νέοι εικονοκλάστες!!!
Αλλα η κατάσταση είναι ακόμα πιο περίπλοκη ,καθώς οι σημερινοί εικονοκλάστες έχουν σφετεριστεί με παράδοξο τρόπο την θέση των εικονολατρών.Η νέα καθεστωτική δύναμη προσπαθεί να υπηρετήσει την σχέση κυρίαρχων κυριαρχούμενων ,κυρίως με την χρήση της εικόνας ,του θεάματος ,με τον έλεγχο των πληροφοριών.Το στοιχείο της ελπίδας και απελευθέρωσης που το Βυζαντινό πλήθος βρήκε στις εικόνες ,απουσιάζει στα σημερινά θεάματα.
Εναντίον αυτών των νέων Βυζαντινών κυρίαρχων πρεπει να αντιτάξουμε την κραυγή κάποιου σαν τον Ιωάννη Δαμασκηνό του οποίου το έργο «Περί Εικόνων» συνέβαλε όσο κανένας άλλος στον αγώνα κατα της εικονομαχίας. Η Βυζαντινή εικονομαχία νοείται σήμερα σαν διαμάχη μεταξύ πρωτότυπου και αντίγραφου,φέρνοντας κοντα την Πλατωνική φιλοσοφία και τα Πατερικά κείμενα. Ο Ιωάννης ο Δαμσκηνός εστιάζει στην ενσάρκωση του θείου,και την υλική σύνδεση που έχει το Θέιο με την σάρκα,και η οποία προφανώς μπορεί να αναπαρασταθεί.Η διαμάχη γίνεται προφανώς με θεολογικούς όρους ,αλλά το διακύβευμα είναι πολιτικό και αφορά την μορφή της εξουσίας.
Γράφει ο Ιωάννης Δαμασκηνός ,δεν δέχομαι να σφεταιρίζεται την ιεροσύνη για λογαριασμό ενός τυραννικού κράτους.Συνεχίζει ,η ιεροσύνη ,η οποία μπορούμε να πούμε είναι η ισχύς της κοινωνικής επινόησης ,της νομιμοποίησης των αξιών και της ελεύθερης ύπαρξης,ανήκει στο πλήθος.Καμία εξουσία δεν μπορεί αποσύρει τις εικόνες που ανοίγουν την φαντασία στην αγάπη της ελευθερίας»
1.Τα πρακτικά του συνδρίου στον τόμο «Theology and the Political.The new debate”C.Davis.S.Zizek.J.Milbank 2005
2.Ibid p 231
Posts
