Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 3
Robert Seymour Conway, Charles Flamstead Walters, Ed.

17. postquam arma poni et discedere homines ab stationibus nuntiatum est, P. Ualerius, collega senatum retinente, se ex curia proripit, inde in templum ad tribunos uenit. [2] 'quid hoc rei est' inquit, 'tribuni? Appi Herdoni ductu et auspicio rem publicam euersuri estis? tam felix uobis corrumpendis fuit qui seruitia non commouit auctor? cum hostes supra caput sint, discedi ab armis legesque ferri placet?' inde ad multitudinem oratione uersa: [3] 'si uos urbis, Quirites, si uestri nulla cura tangit, at uos ueremini deos uestros ab hostibus captos. Iuppiter optimus maximus, Iuno regina et Minerua, alii di deaeque obsidentur; castra seruorum publicos uestros penates tenent; haec uobis forma sanae ciuitatis uidetur? [4] [p. 3025]tantum hostium non solum intra muros est sed in arce supra forum curiamque; comitia interim in foro sunt, senatus in curia est; uelut cum otium superat, senator sententiam dicit, alii Quirites suffragium ineunt. [5] non quidquid patrum plebisque est, consules, tribunos, deos hominesque omnes armatos opem ferre, in Capitolium currere, liberare ac pacare augustissimam illam domum Iouis optimi maximi decuit? [6] Romule pater, tu mentem tuam, qua quondam arcem ab his iisdem Sabinis auro captam recepisti, da stirpi tuae; iube hanc ingredi uiam, quam tu dux, quam tuus ingressus exercitus est. primus en ego consul, quantum mortalis deum possum, te ac tua uestigia sequar.' [7] ultimum orationis fuit, se arma capere, uocare omnes Quirites ad arma; si qui impediat, iam se consularis imperii, iam tribuniciae potestatis sacratarumque legum oblitum, quisquis ille sit, ubicumque sit, in Capitolio, in foro, pro hoste habiturum. [8] iuberent tribuni, quoniam in Appium Herdonium uetarent, in P. Ualerium consulem sumi arma; ausurum se in tribunis, quod princeps familiae suae ausus in regibus esset. [9] uim ultimam apparebat futuram spectaculoque seditionem Romanam hostibus fore. nec lex tamen ferri nec ire in Capitolium consul potuit; nox certamina coepta oppressit; [10] tribuni cessere nocti, timentes consulum arma. amotis inde seditionis auctoribus patres circumire plebem inserentesque se in circulos sermones tempori aptos serere; admonere ut uiderent in quod discrimen rem publicam adducerent. [11] non inter patres ac plebem certamen esse, sed simul patres plebemque, arcem urbis, templa deorum, penates publicos priuatosque hostibus dedi. [12] dum haec in foro sedandae discordiae causa aguntur, consules interim, ne Sabini neue Ueiens hostis moueretur, circa portas murosque discesserant.