...ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑ

"Όταν έμαθαν οι πολυάριθμοι ασκητές στο βουνό του Μ. Αντωνίου πως ο αββάς Σισώης ήταν στα τελευταία του, μαζεύτηκαν στη καλύβα του να πάρουν την ευχή του. Η εκτίμηση τους γι' αυτόν δεν είχε όρια. Τον έλεγαν "διαμάντι της ερήμου" και πολύ δίκαια. Όλη του η μακρόχρονη ζωή ήταν ένας αγώνας για την αγιότητα, που τώρα στο θάνατο του έλαμψε σ' όλη της την πληρότητα. Στη σεβάσμια μορφή του είχε χαραχθεί μια έκφραση ευτυχίας. Σαν ένιωσε γύρω του τους συνασκητές του ,τους αδελφούς του,τους συντρόφους του στον "καλόν αγώνα", που τώρα αυτός νικητής άγγιζε στο τέρμα του ,τα χείλη του σάλεψαν, κάτι θέλησε να πει ….Όλοι δακρυσμένοι περίμεναν ν' ακούσουν τα τελευταία λόγια ενός μεγάλου αγίου ,να τα φυλάξουν σαν παρακαταθήκη ιερή.
…Σε μια στιγμή το πρόσωπο του ετοιμοθάνατου έλαμψε καθώς ψιθύριζε κάποια λόγια .Τα χείλη του σάλευαν ακόμη, λες και κουβέντιαζε με όντα που μόνο εκείνος έβλεπε .
-Με ποιον συνομιλείς, πάτερ; ρώτησαν οι γεροντότεροι από τους συνασκητές του.
-Οι άγιοι άγγελοι θέλουν να με πάρουν και τους παρακαλώ να με αφήσουν ακόμη να μετανοήσω,είπε με κόπο και δυο δάκρυα κύλησαν πίσω από τα πεσμένα βλέφαρα του.
-Δεν έχεις ανάγκη από μετάνοια ,μακάριε Σισώη! Εσύ μετανοούσες σ' όλη σου τη ζωή ,του αποκρίθηκαν οι πατέρες θαυμάζοντας την ταπεινοφροσύνη του .
-Δεν ξέρω ,αδελφοί μου ,αν έχω βάλει ακόμη αρχή .
…Ήταν τα τελευταία του λόγια… (ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠ' ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ).
Καθώς ακούμε, αδελφοί μου την "Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου",να παιανίζεται ,απ' άκρου σ΄ άκρο της γης ,στην απανταχού Ορθοδοξία, ο παιάνας της μετανοίας , " Της μετανοίας άνοιξον μοι πύλας ζωοδότα…" , ο νους μας τρέχει στην καταπληκτκή αυτή ιστορία που βρίσκεται στο Γεροντικό και φυσικά συναρπάζει τις διψασμένες ψυχές . Πράγματι ο κάθε καλοπροαίρετος μπορεί να συγκρίνει την μετάνοια του μεγάλου αυτού ασκητού, με την δική μας μετάνοια και να την αντιπαραβάλει με την κατανυκτικότατη αυτή Εκκλησιαστική περίοδο, που από σήμερα αρχίζει , και είναι η κατεξοχήν περίοδος μετανοίας, της Εκκλησίας μας .
" Καιρός , λοιπόν , μετανοίας" και πάλιν, αδελφοί μου. Καιρός επιστροφής, καιρός αυτογνωσίας , καιρός ανανήψεως . "Της μετανοίας άνοιξον μοι πύλας ζωοδότα ορθρίζει γάρ τΟ πνεύμα μου προς ναόν τον Άγιον σου,ναόν φέρων του πνεύματος όλον εσπιλωμένον
αλλ' (σ οικτίρμων κάθαρον ευσπλάχνω σου ελέει ".
"Το πρόθυμο πνεύμα του πιστού ξαγρυπνά στο ναό του Θεού, φέροντας μαζί του τον λερωμένο από την αμαρτία Ναό του σώματος ,και παρακαλεί να του ανοίξει ο Θεός τη θύρα της μετανοίας .Στον άγιο Ναό του θεού έχουν θέση μόνο οι καθαροί ,αυτός είναι ακάθαρτος ,αλλά ελπίζει στο έλεος του Θεού και στην καθαρτική δύναμη της χάριτος του" ( Ι .Φουντούλη ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ).
Εκεί ο ταλαίπωρος αμαρτωλός, αναμετρώντας "τα πλήθη των πεπραγμένων του δεινών τρέμει, γιατί επίκειται φοβερά η ημέρα της κρίσεως .Όμως γεμάτος θάρρος και ελπίζοντας στο έλεος του Θεού, σαν τον μετανοιωμένο Δαβίδ αναφωνεί μέσα απ' τα βάθη της καρδιάς του : "(λέησον με ( Θεός κατά τ( μέγα Σου (λεος". Και ενώ η Εκκλησία μας, ως φιλόστοργος μητέρα, μας καλεί και πάλι να επανεξετάσουμε τον εαυτό μας και να πάρουμε απόφαση επιστροφής στην περιοχή της χάριτος από όπου αποσκιρτήσαμε. Ενώ μας δείχνει σε τι ύποπτα και καταστροφικά μονοπάτια μας οδηγεί η αποστασία και το "ίδιον θέλημα". Ενώ εμείς συνεχίζουμε να κωφεύουμε και να πορευόμαστε σε τοπία ομιχλώδη, παραμένοντας στα ίδια χωρίς καμιά διάθεση μετανοίας και προσωπικής αλλαγής, δυο εικόνες αντιπαραβάλλονται σήμερα μπροστά μας . Η πρώτη είναι του οσίου Σισώη. Άνθρωπος αγώνος, μετανοίας, προσευχής, αγιότητος. Διαμάντι της ερήμου. Παρ' όλα αυτά, παρά του ότι όλη του η ζωή ήτανε μια συνεχής μετάνοια ,όταν ήρθε η ώρα της κοιμήσεως του , ζητούσε ακόμα χρόνο για να μετανοήσει . Στο αντίθετο άκρο μας οδηγεί μια άλλη εικόνα. Η εικόνα της κοινωνίας μας, η ειδωλοποιημένη εικόνα του ανθρώπου που αυτοαποθεώθηκε, του ανθρώπου που έκανε τη ζωή του πύργο Βαβελικό και αποποιήθηκε κάθε ανάγκη, κάθε αδυναμία . Είναι ο άνθρωπος ο οποίος περιορίζεται στα στενά όρια της βιολογικής του εμβέλειας, κλείνεται μυωπικά στο κέλυφος του εγωκεντρισμού του και αδυνατεί να δει και να επικοινωνήσει με τον "άλλον". Είναι αυτός που απομακρύνθηκε από το Θεό, αφού έκανε Θεό τον εαυτό του, και πάντα προσβλέπει με ιδιοτέλεια και καχυποψία προς τον πλησίον. Είναι ο Φαρισαίος ο οποίος βλέπει όλους τους άλλους "σαν σκουλήκια" και χωρίς καμιά ενοχή, χωρίς αυτογνωσία, αισθάνεται αψεγάδιαστος και ακέραιος . Πώς λοιπόν να μετανοήσει ένας τέτοιος άνθρωπος; Πώς να χαμηλώσει λίγο τα ανάστημα του; Πώς να κλάψει; Πώς να χτυπήσει το στήθος και να πει, Θεέ μου συγχώρεσε με τον αμαρτωλό; H περίοδος του Τριωδίου και κυρίως η Μ. Τεσσαρακοστή, είναι η περίοδος όπου καλούμαστε λοιπόν για μια επανεξέταση και συνάμα επαναδιοργάσνωση του εαυτού μας. Είναι ο Εκκλησιαστικός χρόνος ο οποίος προσφέρεται για μια εντονότερη άσκηση του πιστού, αγωνιστού ανθρώπου, για να πορευθούμε προς την τελείωση και την κατά χάριν Θέωση. Είναι το στάδιον της αθλήσεως όπου μέσα από μια εσωτερική ανακαινιστική πορεία θα αναγνωρίσουμε την προσωπική πνευματική μας εξορία και "εν μετανοία", με καινούρια μυαλά, καινούριες αποφάσεις ,καινούριες επιθυμίες και προοπτικές θα επιζητήσουμε την συνάντηση μας με τον Αναστημένο Χριστό . Ο Φαρισαίος πρότυπο και ίνδαλμα της εγωκεντρικής κοινωνίας μας, είναι ο τύπος που μας οδηγεί σε άγνωστα και επικίνδυνα μονοπάτια, χτίζει απόρθητα φρούρια γύρω μας ώστε να μην υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας με τον πλησίον μας και ελάχιστο αδελφό μας, μας στερεί τη χαρά της Βασιλείας . Ο Ζακχαίος, ο Τελώνης, ο Άσωτος, είναι η απτή - η χειροπιαστή - η προσωποποιημένη μετάνοια. Είναι αυτοί οι οποίοι δεν εξάντλησαν την μετάνοια τους σε κάποιες αντικειμενικές βελτιώσεις συμπεριφοράς, ή σε τύπους και σχήματα εξωτερικά αλλά προχώρησαν σε μια βαθύτερη και καθολική αλλαγή της ζωής τους. Δεν αρκέστηκαν σε μια προσωρινή συντριβή έστω και λύπη από τη συναίσθηση της αμαρτωλότητας τους ,αλλά φρόντισαν για μια μόνιμη πνευματική κατάσταση ,και σταθερή πορεία προς το Θεό, συνεχή διάθεση για ανόρθωση, θεραπεία και ανάνηψη, για πνευματικό αγώνα . Αυτό είναι μετάνοια. Αυτό είναι αλλαγή νου, νοοτροπίας, στάσης ζωής . Μετάνοια λοιπόν είναι : "Το ξαναγύρισμα της αγάπης μας στο Θεό και τους ανθρώπους. Η συναίσθηση της δουλείας μας και η αλλαγή της πορείας μας προς την ελευθερία. Η βεβαιότητα της χρεοκοπίας της νοθευμένης λογικής μας και το μπάσιμο μας στο υπέρλογο , στην αποκάλυψη της αλήθειας , που βρίσκεται πέρα από τα φαινόμενα . (π.Τιμόθεος Κιλίφης -ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΜΒΩΝΑ σελ.21).

Μετάνοια είναι η σωτήριος συνάντηση του ανθρώπου με το Θεό. Είναι η γιατρειά της ψυχής και η απόθεση του ρύπου. Είναι ίαση και υγεία. Είναι η θέα του λυτρωτικού φωτός που καθαρίζει και αγιάζει, είναι ο εκ βάθους αναστεναγμός και η γοερά κραυγή της καιομένης από Θείο πόθο ψυχής "( Θεός (λάσθητ( μοι τ( (μαρτωλ(". "Η Μετάνοια είναι χάρις και χαρά. Η μετάνοια είναι ζωή και σωτηρία. Αντίθετα η αμετανοησία είναι θάνατος και καταστροφή. Όποιος δεν μετανοεί δεν καταλαβαίνει το λάθος του και την αμαρτία του ,δεν ζητάει το έλεος του Θεού και δεν έχει συγχώρεση από το Θεό. Γιατί ο Θεός χαρίζει το έλεος Του και συγχωρεί εκείνους που αισθάνονται τα λάθη τους και ζητούν το Θείον έλεος. Εκείνους δηλ. που μετανοούν. Μετάνοια θα πει να λυπηθείς, να κλάψεις, να ζητήσεις έλεος και συγχώρεση για το φταίξιμο σου, να δώσεις λόγο πως δεν θα ξανακάμεις το ίδιο και να βάλεις τα δυνατά σου να μην το ξανακάμεις. Όλα αυτά είναι που κάνουν τον άνθρωπο καινούριο. Όλα αυτά τον ανεβάζουν, όλα αυτά είναι η μετάνοια ,η μετάνοια είναι πρόοδος, προκοπή ζωή και σωτηρία".( π. Μακάριος Φιλοθέου .ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ Φεβρουάριος 2000 ).

"Πρέπει να έχει κανείς πολύ Χάρη για να καταλάβει ότι είναι αμαρτωλός .Στον σαρκικό άνθρωπο η μετάνοια δεν είναι εύκολη. Άρα, αυτός που ζει μέσα στην ατμόσφαιρα της δείχνει ότι διαποτίζεται από την άκτιστη ενέργεια της Θείας Χάριτος. Γι' αυτό πολύ Πατέρες τονίζουν ότι η βίωση της μετανοίας είναι το πρώτο στάδιο της θεωρίας του Θεού .Και όσο η φωτιά της μετανοίας κατακαίει τη ψυχή και τις αμαρτίες, τόσο αυτή, η φωτιά μετατρέπεται σε άκτιστο Φως . Επομένως η μετάνοια δεν είναι ανθρώπινης προελεύσεως, αλλά αποτελεί δώρο που προσφέρεται από τον ουρανό …"( Μητροπ. Ναυπάκτου Ιερόθεος-ΟΣΟΙ ΠΙΣΤΟΙ Σελ.360). Ο Άγ. Ιωάννης της Κροστάνδης σημειώνει: "Τι θα κάναμε εάν δεν μας ενίσχυε προκαταβολικά η Χάρις του Θεού ; Σε ποιο κατάντημα θα φτάναμε ,εάν δεν μας αγκάλιαζε ξαφνικά χωρίς να το περιμένουμε μετά από την αμαρτία και δεν μας προετοίμαζε για μετάνοια και για δάκρυα;… Σπάνια πολύ σπάνια θα μπορούσε κανείς να απαλλαγεί από το ζυγό της αμαρτίας". Αδελφοί μου! Ο άνθρωπος είτε το θέλουμε είτε όχι βρίσκεται σε μια συνεχή πορεία. Άλλοτε είναι ανοδική, άλλοτε καθοδική. Άλλοτε ανεβαίνει για να συναντηθεί με το Θεό, άλλοτε απομακρύνεται από Αυτόν και δρέπει τα αποκαΐδια και τα ερείπια της αποστασίας του. Το Τριώδιο είναι η αγία, η πνευματική, η κατανυκτική, η ασκητική, η αθλητική περίοδος της Εκκλησίας μας που μας βοηθάει να πορευθούμε σωστά και να συναντηθούμε με τον Αναστημένο Xριστό. Ανοίγει την ερμητικά κλειστή, πόρτα της ψυχής μας ώστε να εισχωρήσει μέσα η Χάρις του Θεού, για να αγωνιστούμε σωστά, να επιφέρουμε μια ολοκληρωτική αλλαγή στη ζωή μας, να μετανοήσουμε, για να φθάσουμε στην κατά χάριν ένωση μας με τον Χριστό .
Ας ακούσουμε, κλείνοντας, τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά : "Αφού είναι κοντά μας η Βασιλεία των ουρανών, με την συγκατάβαση του Θεού Λόγου προς εμάς, ας μην απομακρυνθούμε εμείς από Αυτόν ζώντες αμετανόητοι. Ας αποφύγουμε μάλλον την αθλιότητα εκείνων που ζουν στο σκοτάδι κάτω από τη σκιά του θανάτου. Ας αποκτήσουμε τα έργα της μετανοίας, δηλ. φρόνημα ταπεινό, κατάνυξη και πνευματικό πένθος, καρδιά γεμάτη πραότητα, ώστε να υπομένει τα δεινά, να ευχαριστείται με τους διωγμούς, για χάρη της αλήθειας και της δικαιοσύνης, με τις ζημιές, τις ύβρεις, τις συκοφαντίες και τας παθήματα". ( ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ των Ιερών Νηπτικών Το Περιβόλι της Παναγιάς τομ. Δ'. σελ.315 ).

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΩΔΙΟΥ

Ακούμε, αδελφοί μου και πάλι, μέσα στην παραζάλη των ημερών, σήμερα «Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου»,  να παιανίζεται, απ’ άκρου σ΄ άκρο της γης, στην απανταχού Ορθοδοξία, ο παιάνας της μετανοίας. «Της μετανοίας άνοιξον μοι πύλας ζωοδότα…» και ο νους προστρέχει αναζητώντας γαλήνη και ηρεμία, στην κατανυκτικότατη αυτή Εκκλησιαστική περίοδο, που από σήμερα     Σήμερα λοιπόν Τριώδιο. Καλούμαστε να διαφοροποιηθούμε από τις αμαρτωλές επιλογές μας, που είναι πάμπολλες. Μνησικακία, μίσος, πλεονεξία, αλόγιστη προσκόλληση στα υλικά αγαθά, εγωιστική διεκδίκηση και υπεροχή σε βάρος των συνανθρώπων μας. Καλούμαστε να ανασυγκροτηθούμε και να αναγεννηθούμε με συντονισμένο πνευματικό αγώνας ώστε να βρουν θέση μέσα στην καρδιά μας, η αγάπη, η ανεξικακία, η ευσπλαχνία, η ελεημοσύνη, η υπομονή, η συγχωρητικότητα και τέλος η προσευχή. Αυτά τα κατορθώματα συνιστούν την πνευματική ζωή και πορεία του πιστού.

            «Καιρός, λοιπόν, μετανοίας» και πάλιν. Καιρός επιστροφής,  καιρός αυτογνωσίας, καιρός ανανήψεως. «Της μετανοίας άνοιξον μοι πύλας ζωοδότα. Ώρθρίζει γάρ το πνεύμα μου προς ναόν τον άγιον σου Ναόν φέρων του σώματος όλον εσπιλωμένον, αλλ’ ως οικτίρμων κάθαρον ευσπλάχνω σου ελέει ».

            «Το πρόθυμο πνεύμα του πιστού ξαγρυπνά στο ναό του Θεού, φέροντας μαζί του τον λερωμένο από την αμαρτία Ναό του σώματος ,και παρακαλεί να του ανοίξει ο Θεός τη θύρα της μετανοίας .Στον άγιο Ναό του θεού έχουν θέση μόνο οι καθαροί ,αυτός είναι ακάθαρτος ,αλλά ελπίζει στο έλεος του Θεού και στην καθαρτική δύναμη της χάριτος του» (Ι .Φουντούλη ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ).

            Εκεί ο ταλαίπωρος αμαρτωλός, αναμετρώντας «τα πλήθη των πεπραγμένων του δεινών τρέμει, γιατί επίκειται φοβερά η ημέρα της κρίσεως. Όμως γεμάτος θάρρος και ελπίζοντας στο έλεος του Θεού, σαν τον μετανοιωμένο Δαβίδ αναφωνεί μέσα απ’ τα βάθη της καρδιάς του : «ελέησον με ο Θεός κατά το μέγα Σου έλεος».

«Η περίοδος του Τριωδίου, είναι περίοδος κατεξοχήν εγκρατείας, νήψεως και μετανοίας. Οι μελωδοί του Τριωδίου σκοπό έχουν με τα θαυμάσια υμνογραφήματά τους να θυμίσουν τις απ’ αρχής πολλές ευεργεσίες του Θεού στον επιλήσμονα άνθρωπο. Αυτοεξόριστοι τελικώς της παραδείσιας τρυφής για την παρακοή, δαιμονόπληκτοι και δαιμονοκίνητοι, από τον εδώ πλανερό πόθο της θεώσεως, κάναμε τη θέση μας ακόμη δυσκολότερη ενώπιον της ανυπέρβλητης αγάπης του Θεού, που έφθασε στην άκρα ταπείνωση, δια της Ενανθρωπήσεώς Του και του Πάθους Του, για την επάνοδό μας στη μακαριότητα του ελεύθερου διαλόγου μαζί Του.

Οι τέσσερις πρώτες Κυριακές του Τριωδίου, δηλαδή του Τελώνου και Φαρισαίου, του Ασώτου, της Απόκρεω και της Τυρινής είναι προοίμια και προγυμνάσματα των πνευματικών αγώνων της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Πολύ δυστυχώς οι ημέρες αυτές εξελίχθηκαν σε περίοδο κορεσμού και μεταμφιέσεως, αμαυρώνοντας το «κατ’ εικόνα», όπου επλάσθημεν. Κάτι που αρκετοί συνεχίζουν όλο το έτος – ώστε οι Αποκριές να μακραίνουν στον τόπο μας κατά τρόπο κωμικοτραγικό.

Στα πρόσωπα του Τελώνου και του Φαρισαίου οι άγιοι Πατέρες εισαγωγικά μας διδάσκουν τον ασπασμό της ταπεινώσεως και την άρνηση της αλαζονείας. Η αιθάλη της οιήσεως και η πονηρία της υπερηφάνειας δίωξαν τους Πρωτόπλαστους από τον Παράδεισο. Τους απογύμνωσαν από τη θεία Χάρη και τους γκρέμισαν από τη θεϊκή συντροφιά και παραμυθία. Μιμούμενοι τον ταπεινό Τελώνη, ό,τι κι αν έχουμε πράξει, μας το συγχωρεί ο Θεός και μας επαναφέρει στην πρώτη μας δόξα. Η ταπείνωσή μας φανερώνει τη συμμετοχή μας στα πνευματικά γυμνάσματα της Εκκλησίας.

Ο αποστάτης Άσωτος είναι θα λέγαμε πρόσωπο συμπαθές, γιατί άλλος λιγότερο κι άλλος περισσότερο τον μιμήθηκε ή τον μιμείται. Τα θλιβερά αποτελέσματα της αποστασίας του ανθρώπου, που θέλει να τη λέει ελευθερία, διεκτραγωδούνται στην παραστατική παραβολή του Ασώτου. Αλλά εδώ μας παρουσιάζεται περίλαμπρα και η ευσπλαγχνία του Πατέρα, με τις πάντα αναμένουσες ολάνοιχτες αγκάλες στην εξώθυρα του οίκου Του.

Η αγάπη όμως του Θεού δεν καταργεί τη δικαιοσύνη Του. Η αγάπη θα είναι το μέτρο της κρίσεως των αμελών κατά τη Δευτέρα του Κυρίου Παρουσία. Αυτό είναι και το βαθύ νόημα της ευαγγελικής περικοπής της Μελλούσης Κρίσεως. Μη η φιλανθρωπία του Θεού στις δύο προηγούμενες παραβολές δώσει θάρρος στους οκνηρούς.

Η λεγόμενη Κυριακή της Τυρινής ζωηρά μας προτρέπει για τον επαναπατρισμό μας στον αειθαλή κήπο της Εδέμ. Ας τ’ ομολογήσουμε· είμαστε οι ξενιτεμένοι του Θεού. Καλούμαστε δια ταπεινώσεως, μετανοίας, φόβου Θεού κι απορρίψεως κάθε πλεονεξίας, κατακρίσεως και φθόνου, να επανέλθουμε στην εστία μας στην αναστάσιμη χαρά που εγκαινίασε ο νέος Αδάμ, ο Χριστός. Ο παράδεισος που ηθελημένα χάσαμε μας έκανε ανέστιους, γυμνούς, κοπιώντες και θλιβόμενους. Η σταυρώσιμη περίοδος της σαρανταήμερης νηστείας σκοπό έχει να μας οδηγήσει στο Πάσχα, τη διάβαση, την Ανάστασή μας.

Όλη η περίοδος του Τριωδίου είναι μια περιήγηση στον παλαιοδιαθηκικό χώρο. Η υμνολογία, οι κατανυκτικές ακολουθίες και η νηστεία είναι βοηθητικά μέσα ώστε να προσφέρουν το χαροποιόν πένθος, το οποίο θα κάνει πιο ελεήμονα την ψυχή κι εναργέστερη την εκζήτηση του Θεού. Ο Θεός πάσχει για τον πάσχοντα άνθρωπο και με το Πάθος Του, της θυσιαζόμενης αγάπης Του, λυτρώνει τους εμπαθείς. Με την Ανάστασή Του χαρίζει φως στους σκοτισμένους, ανασταίνει τους νεκρούς, νικά με τον θάνατό του τον θάνατο.» του Μοναχού Μωυσέως του Αγιορείτου

Θα ήθελα όμως σήμερα να μην παραβλέψουμε και τα λόγια του Αποστόλου Παύλου, λόγια σημαδιακά που καταγράφουν με απόλυτη σαφήνεια και λεπτομέρεια τις δικές μας μέρες αλλά, και λόγια παραινέσεως, λόγια αγάπης. Ταιριάζουν απόλυτα και με όλο τον αγώνα μας, τον αγώνα του Τριωδίου, τον αγώνα για τη συνάντησή μας με το Χριστό και που τα ακούμε με την ευκαιρία της εορτής του Τ. Προδρόμου.

«Τέκνον Τιμόθεε, εσύ συμπορεύτηκες μαζί μου στη διδασκαλία, στον τρόπο ζωής, στους σκοπούς, στην πίστη, στη μακροθυμία, στην αγάπη, στην υπομονή, στους διωγμούς, στα παθήματα σαν αυτά που υπέμεινα στην  Αντιόχεια, στο  Ικόνιο, στα Λύστρα. Τι διωγμούς υπέφερα! Κι απ’ όλα με γλίτωσε ο Κύριος. Κι όχι μόνο εγώ, αλλά και όλοι όσοι θέλουν να ζήσουν με ευσέβεια, σύμφωνα με το θέλημα του  Ιησοῦ Χριστού, θα αντιμετωπίσουν διωγμούς. Μόνο οι πονηροί άνθρωποι και οι απατεώνες θα προκόβουν στο χειρότερο· θα εξαπατούν τους άλλους και οι άλλοι θα τους εξαπατούν.  Εσὺ όμως να μένεις σ’ αυτά που έμαθες και που για την αξιοπιστία τους έχεις τεκμήρια. Ξέρεις από ποιόν τα έμαθες· και μη λησμονείς ότι από τη βρεφική σου ηλικία γνωρίζεις τη Γραφή, που μπορεί να σε κάνει σοφό οδηγώντας σε στη σωτηρία δια της πίστεως στον  Ιησού Χριστό».

Αδελφοί μου!

Λοιπόν… «όλοι όσοι θέλουν να ζήσουν με ευσέβεια, σύμφωνα με το θέλημα του  Ιησοῦ Χριστού, θα αντιμετωπίσουν διωγμούς. Μόνο οι πονηροί άνθρωποι και οι απατεώνες θα προκόβουν στο χειρότερο· θα εξαπατούν τους άλλους και οι άλλοι θα τους εξαπατούν.  Εσὺ όμως να μένεις σ’ αυτά που έμαθες και που για την αξιοπιστία τους έχεις τεκμήρια».

Έχοντας στο νου μας όλα τούτα ξεκινάμε την  περίοδο του Τριωδίου και κυρίως η Μ. Τεσσαρακοστή, και  καλούμαστε λοιπόν για μια επανεξέταση και συνάμα επαναδιοργάσνωση του εαυτού μας. Τούτος είναι ο Εκκλησιαστικός χρόνος ο οποίος προσφέρεται για μια εντονότερη άσκηση του πιστού, αγωνιστού ανθρώπου, για να πορευθούμε προς την τελείωση και την κατά χάριν Θέωση. Είναι το στάδιο της αθλήσεως όπου μέσα από μια εσωτερική ανακαινιστική πορεία θα αναγνωρίσουμε την προσωπική πνευματική μας εξορία και «εν μετανοία», με καινούρια μυαλά, καινούριες αποφάσεις, καινούριες επιθυμίες και προοπτικές θα επιζητήσουμε την συνάντηση μας με τον Αναστημένο Χριστό .

Αυτό αποζητάμε, αυτός είναι ο σκοπός μας, αυτή να  είναι και η προσπάθεια μας!

Τό Ψυχοσάββατο

ΣΧΟΛΙΑ 
ΣΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ ΠΡΟ ΤΩΝ ΑΠΟΚΡΕΩ 

Τήν παραμονή τῆς Κυριακῆς τῆς Ἀπόκρεω ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ σέ μιά παγκόσμια ἀνάμνηση ὅλων "τῶν ἀπ' αἰῶνος κοιμηθέντων εὐσεβῶς, ἐπ' ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου". Αὐτή πραγματικά εἶναι ἡ μεγάλη ἡμέρα τῆς Ἐκκλησίας κατά τήν ὁποία προσευχόμαστε γιά τά κοιμηθέντα μέλη της. Γιά νά καταλάβουμε τό νόημα πού ὑπάρχει στή σχέση τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς καί τῆς προσευχῆς γιά τούς κοιμηθέντες θά πρέπει νά θυμηθοῦμε ὅτι μέσα στήν Ἐκκλησία βιώνουμε τό μυστήριο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.

Ἡ νέα ζωή πού μᾶς ἔδωσε ὁ Χριστός καί πού μεταβιβάζεται σέ μᾶς διά τῆς Ἐκκλησίας εἶναι πάνω ἀπ' ὅλα μιά ζωή συνδιαλλαγῆς, "συναγωγῆς εἰς ἑνότητα ὅλων τῶν διεσκορπισμένων", ἡ ἀποκατάσταση τῆς θραυσμένης ἀπό τήν ἁμαρτία ἀγάπης. Ἀλλά πῶς εἶναι δυνατό ν' ἀρχίσουμε ποτέ τήν ἐπιστροφή μας στό Θεό καί τή συμφιλίωσή μας μ' Αὐτόν, ἄν ἀπό μέσα μας δέν ξαναγυρίσουμε στή μοναδική καινή ἐντολή τῆς ἀγάπης; Ζητᾶμε ἀπό τό Θεό νά θυμηθεῖ αὐτούς πού καί μεῖς θυμόμαστε καί τούς θυμόμαστε ἀκριβῶς γιατί τούς ἀγαπᾶμε. Προσευχόμενοι γι' αὐτούς τούς συναντᾶμε ἐν Χριστῷ, ὁ ὁποῖος Ἀγάπη ἐστίν καί πού - ἀκριβῶς ἐπειδή εἶναι ἀγάπη - ξεπερνάει τό θάνατο πού εἶναι ἡ τελική νίκη τοῦ χωρισμοῦ καί τῆς ἔλλειψης τῆς ἀγάπης. Μέσα στό Χριστό δέν ὑπάρχουν ζωντανοί καί πεθαμένοι γιατί ὅλοι εἶναι ζῶντες ἐν Χριστῷ. Αὐτός εἶναι ἡ ζωή καί αὐτή ἡ Ζωή εἶναι τό φῶς τοῦ ἀνθρώπου. Ἀγαπώντας τό Χριστό ἀγαπᾶμε ὅλους ἐκείνους πού βρίσκονται ἐν Αὐτῷ.

Τό μυστήριο τοῦ θανάτου

Ὁ θάνατος παραμένει ἕνα σκάνδαλο ἀλλά καί ὁ ἔσχατος ἐχθρός σύμφωνα μέ τόν Ἀπόστολο Παῦλο (Ι Κορ. 15,26). Ὅμως ὅλη ἡ Ἀκολουθία εὐωδιάζει ἀπό τή χαρά καί τό μήνυμα τῆς Ἀνάστασης. Ἄς σταθοῦμε γιά λίγο σέ μιά καταπληκτική περιγραφή τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου γιά τό τέλος τῆς ζωῆς μας: "Χριστέ, πανσόφως Σύ προώρισας, ἑκάστου τέλος ζωῆς, τόν ὅρον καί τόν τρόπον... δι' οὕς ἐκάλυψεν τάφος ἐν πάσῃ χώρᾳ" (Ὄρθρος, Ὠδή α). Παράλογο θά ἔλεγε κανείς. Πῶς εἶναι δυνατόν ὁ ἱερεύς νά δίδει προτεραιότητα στό τέλος καί στή συνέχεια νά μιλᾶ γιά ὅρο; Ἐδῶ ὅμως ὁ τρόπος λαμβάνει ὅλη τή σημασία του. Ὁ Θεός ὁρίζει στόν κάθε ἄνθρωπο μιά ἀποστολή, ἡ ὁποία θά λέγαμε ἔχει ὁριοθετηθεῖ. Ἀλλά τό περιεχόμενό της, ὁ τρόπος αὐτῆς τῆς ζωῆς ἔχουν ἀφεθεῖ στήν ἀπεριόριστη έλευθερία τοῦ ἀνθρώπου.

Γιατί προσευχόμαστε γιά τούς κεκοιμημένους;

Ποιό εἶναι τό νόημα τῶν προσευχῶν μας γιά τούς κεκοι-μημένους; Μήπως ζητοῦμε ἀπό τό Θεό νά κάνει κάποια ἀδικία; Βεβαίως ὄχι. Μέ τήν προσευχή μας ἀποδεικνύουμε ὅτι οἱ κεκοιμημένοι δέν ἔζησαν μάταια. Μαρτυροῦμε, ὅτι μαζί μέ τά πολλά λάθη πού ἔκαμαν στή ζωή τους, βοήθησαν νά φυτευτεῖ ὁ σπόρος τῆς ἀγάπης. Προσευχόμαστε γι' αὐτούς μέ ἀγάπη καί εὐγνωμοσύνη καί θυμόμαστε τήν παρουσία τους ἀνάμεσά μας. Ἡ προσευχή μας γι' αὐτούς πρέπει νά στηρίζεται καί ἀπό τίς πράξεις μας, τή φιλάνθρωπη διάθεση καί τήν ἐλεημοσύνη. Ἐάν στή ζωή μας δέν καρποφορεῖ ὁ σπόρος πού αὐτοί ἔσπειραν μέσα μας, τότε οἱ προσευχές μας γι' αὐτούς θά' ναι ἀληθινά ἀδύναμες.

Πρέπει νἄμαστε σέ θέση νά λέμε: "Κοίταξε, Χριστέ μου, αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἔζησε καί μ' ἔκανε νά τόν ἀγαπήσω, μοὔδωσε παραδείγματα ν' ἀκολουθήσω καί τ' ἀκολουθῶ". Καί θἄρθει ἡ μέρα πού θά μποροῦμε νά λέμε: "Ὅ,τι καλό βλέπεις στή ζωή μου δέν εἶναι δικό μου. Ἐκεῖνος μοῦ τὄδωσε, πάρε το καί ἄς εἶναι αὐτό προσφορά στήν αἰώνια μνήμη του καί στή συγχώρεσή του".

Ἡ ζωή τοῦ καθενός μας δέν λήγει μέ τόν θάνατό μας πάνω στή γῆ καί τή γέννησή μας στόν ἄλλο κόσμο. Ἡ παρουσία μας σφραγίζει ὅποιον συναντήσουμε. Αὐτή ἡ εὐθύνη συνεχίζεται καί μετά θάνατον κι ἔτσι οἱ ζωντανοί συνδέονται μέ τούς κεκοιμημένους γιά τούς ὁποίους καί προσεύχονται. Ἡ προσευχή μας γι' αὐτούς εἶναι οὐσιαστική γιατί ἐκφράζει τήν πληρότητα τῆς κοινῆς μας ζωῆς.

Προσευχές γιά τούς κεκοιμημένους

Μνήσθητι Κύριε τῶν ἐπ' ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου κεκοιμημένων πατέρων καί ἀδελφῶν ἡμῶν, καί πάντων τῶν ἐν εὐσεβείᾳ καί πίστει τελειωθέντων, καί συγχώρησον αὐτοῖς πᾶν πλημμέλημα ἑκούσιόν τε καί ἀκούσιον, ἐν λόγῳ, ἤ ἔργῳ, ἤ κατά διάνοιαν πλημμεληθέν ὑπ' αὐτήν.

Καί κατασκήνωσον αὐτούς ἐν τόποις φωτεινοῖς, ἐν τόποις χλοεροῖς, ἐν τόποις ἀναψύξεως, ἔνθα ἀπέδρα λύπη, πᾶσα ὀδύνη, καί στεναγμός, ὅπου ἡ ἐπισκοπή τοῦ ποσώπου σου εὐφραίνει πάντας τούς ἀπ' αἰῶνος Ἁγίους σου.

Χάρισαι αὐτοῖς τήν Βασιλείαν σου, καί τήν μέθεξιν τῶν ἀφράστων καί αἰωνίων σου ἀγαθῶν, καί τῆς σῆς ἀπεράντου καί μακαρίας ζωῆς τήν ἀπόλαυσιν.

 http://www.apostoliki-diakonia.gr

 

ΤΡΙΩΔΙΟΝ

Λοιπόν,αρχίζει ή ανοίγει το Τριώδιο. Αλλά τί είναι το Τριώδιο και τί εννοούμε, όταν λέμε ότι αρχίζει το Τριώδιο, και τί είναι η εκκλησιαστική περίοδος του Τριωδίου; Γι’ αυτά τα πράγματα λοιπόν θα μιλήσουμε τώρα.

Πρώτα – πρώτα το Τριώδιο είναι ένα από τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας. Στο βιβλίο αυτό περιέχονται σχεδόν κάθε μέρα ύμνοι, που λέγονται Τριώδια, ύμνοι δηλαδή με τρεις ωδές. Οι ύμνοι αυτοί γενικά λέγονται Κανόνες.

Οι Κανόνες, στην άρτια μορφή τους και αντίθετα προς τα Τριώδια, αποτελούνται από εννέα ωδές. Τί είναι οι ωδές; Είναι ομάδες από τέσσερα ως πέντε ή και περισσότερα τροπάρια, που ψάλλονται όλα με τον ίδιο τρόπο. Ενώ λοιπόν οι Κανόνες είναι ύμνοι με εννέα ωδές, τα Τριώδια είναι μικρότεροι ύμνοι με τρεις μόνο ωδές. Ωδή είναι το ιερό τραγούδι. Από τα Τριώδια λοιπόν αυτά, λέγεται  και το βιβλίο Τριώδιο.
 Όλα αυτά ως εδώ είναι ένα ανιαρό μάθημα. Κι όμως αυτά παλαιότερα οι χριστιανοί τα ήξεραν και δεν ήσαν περιττά για την ευσέβειά τους. Αντίθετα, αυτά και όσα γίνονται και λέγονται στην Εκκλησία, ήσαν εκείνα, που χαρακτήριζαν την ορθόδοξη ευσέβεια.
Η ιερή υμνολογία, η βυζαντινή ψαλμωδία, και η θεία λατρεία γενικά της Εκκλησίας, μαζί με την ανάγνωση των Γραφών και το θείο κήρυγμα είναι τα ιερά γράμματα και η παιδεία των ορθοδόξων. Για μας τους Έλληνες είναι και η εθνική μας γλώσσα, γιατί όλα αυτά είναι γραμμένα στα Ελληνικά, και η θεία Γραφή και οι ιερές Ακολουθίες.
Αυτό για το Έθνος μας είναι ένα εξαιρετικό προνόμιο.

Τριώδιο λέγεται και η εκκλησιαστική περίοδος από σήμερα ως το Πάσχα, επειδή όλο αυτό το χρονικό διάστημα, είναι σε χρήση το λειτουργικό βιβλίο του Τριωδίου.
Δηλαδή, οι τέσσερις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, οι πέντε εβδομάδες τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ως το Σάββατο του Λαζάρου, και η Μεγάλη Εβδομάδα. Σ’ αυτές όμως τις ήμερες πρέπει να προσθέσουμε και τις άλλες εκείνες του Πεντηκοσταρίου, από το Πάσχα δηλαδή μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Το Πεντηκοστάριο είναι ένα δεύτερο λειτουργικό βιβλίο, συνέχεια στο Τριώδιο. Η εκκλησιαστική λοιπόν περίοδος, που αρχίζει σήμερα, κλείνει την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Αυτή η περίοδος είναι τέσσερις μήνες, από τα τέλη του χειμώνα ως τις αρχές του καλοκαιριού.
Όλη αυτή η περίοδος, με όλες μαζί τις Κυριακές, είναι οι κινητές εορτές του εκκλησιαστικού χρόνου. Λέγονται κινητές, γιατί αλλάζουν ημερομηνίες και κινούνται πότε πρώιμα και πότε όψιμα. Αυτές οι εορτές είναι δεμένες με τη μεγάλη εορτή του Πάσχα, την οποία και ακολουθούν. Και είναι γνωστό ότι για διάφορους λόγους, που δεν θα πούμε τώρα, η εορτή του Πάσχα εορτάζεται άλλοτε πρώιμα κι άλλοτε όψιμα.
Όλα αυτά ας μη τα πάρουμε σαν ένα στεγνό μάθημα. Δεν κερδίζουμε τίποτε, αν μάθουμε περισσότερα και δεν χάνουμε αν ξέρουμε λιγότερα. Το ζήτημα είναι πως αυτά τα πράγματα τα ζούμε μέσα μας ως ορθόδοξοι.
Αυτή η λειτουργική τάξη και παράδοση της Εκκλησίας μας είναι ζυμωμένη με τη ζωή των πατέρων μας. Και δεν είναι λίγο να κρατάμε την πίστη των προγόνων μας και να πιστεύουμε ότι ο Θεός μας είναι «ο Θεός των πατέρων ημών», καθώς η Εκκλησία το ψάλλει κάθε ήμερα στην ιερή Ακολουθία. Όλη η περίοδος του Τριωδίου είναι για τους ορθόδοξους χριστιανούς καιρός μετανοίας, προσευχής και νηστείας. Γι’ αυτό κι από σήμερα, που ανοίγει το Τριώδιο, ο κάθε πιστός προσεύχεται κατανυκτικά και ψάλλει· «της μετα­νοίας άνοιξόν μοι πύλας, Ζωοδότα…».

(+Διονυσίου, Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης )

ΠΗΓΗ :http://anavaseis.blogspot.gr 

ΤΟ «ΤΡΙΩΔΙΟ»
Το Τριώδιο είναι ένα από τα εκκλησιαστικά βιβλία που χρησιμοποιεί στις ιερές ακολουθίες της η ορθόδοξη χριστιανική εκκλησία μας. Ονομάζεται έτσι διότι οι κανόνες (ύμνοι)  που περιέχει έχουν μόνο τρεις ωδές (τρία + ωδή = Τριώδιο) σε αντίθεση με τους κανόνες του υπόλοιπου έτους που έχουν εννέα ωδές.
«ΑΝΟΙΞΕ ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟ»
Η φράση αυτή σημαίνει ότι αρχίζει να χρησιμοποιείται το βιβλίο αυτό στις ιερές ακολουθίες της εκκλησίας. Αυτό γίνεται από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο. Η χρονική αυτή περίοδος διαρκεί 10 εβδομάδες και έχει σαν σκοπό της την προετοιμασία όλων των χριστιανών για την εορτή των εορτών, δηλαδή το Πάσχα, που εορτάζουμε την ανάσταση του Χριστού και τη νίκη της ζωής εναντίον του θανάτου. Οι τρεις πρώτες εβδομάδες είναι προπαρασκευαστικές για τη μεγάλη Τεσσαρακοστή που θα ακολουθήσει. Οι έξι επόμενες είναι η μεγάλη Τεσσαρακοστή που είναι μια περίοδος αυστηρής νηστείας (σωματικής και πνευματικής), συντριβής και μετάνοιας για κάθε χριστιανό. Η τελευταία είναι η Μεγάλη Εβδομάδα που εορτάζουμε τα πάθη, τη σταύρωση, την ταφή και την κάθοδο του Χριστού στον Άδη.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ (4 Κυριακές)
Οι τρεις πρώτες εβδομάδες του Τριωδίου περιλαμβάνουν τέσσερις Κυριακές και αποτελούν την εισαγωγή για τη μεγάλη Τεσσαρακοστή.
1) Η Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου
Είναι η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου. Στην εκκλησία διαβάζεται η παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου.
Η παραβολή με λίγα λόγια: Δυο άνθρωποι πήγαν στο ναό του Θεού να προσευχηθούν. Ο ένας ήταν Φαρισαίος κα o άλλος τελώνης. Ο Φαρισαίος στάθηκε όρθιος για να φαίνεται καλά και είπε στην προσευχή του: «Σ’ ευχαριστώ Θεέ μου, διότι δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους, που είναι άρπαγες, άδικοι, μοιχοί ή και σαν αυτόν τον τελώνη. Νηστεύω δυο φορές την εβδομάδα και δίνω το 1/10 από τα εισοδήματά μου». Ο τελώνης όμως στάθηκε στο πίσω μέρος του ναού σε κάποια άκρη. Δε σήκωνε ούτε τα μάτια του στον ουρανό αλλά χτυπούσε το στήθος του κι έλεγε: « Θεέ μου λυπήσου με και συγχώρησέ με τον αμαρτωλό». Σας βεβαιώνω, είπε στο τέλος ο Χριστός, ότι ο περιφρονημένος τελώνης γύρισε στο σπίτι του συγχωρημένος από το Θεό, παρά ο Φαρισαίος εκείνος. Κι αυτό γιατί όποιος υψώνει τον εαυτό του (υπερηφανεύεται), θα ταπεινωθεί και θα κατακριθεί ενώ εκείνος που ταπεινώνει τον εαυτό του (αναγνωρίζοντας τα λάθη του και ζητώντας συγχώρηση γι’ αυτά) θα υψωθεί και θα τιμηθεί από το Θεό.
Από την παραπάνω παραβολή μαθαίνουμε: 1) Ότι η προσευχή, η επικοινωνία μας δηλαδή με το Θεό, αποδοκιμάζεται και στην ουσία είναι άχρηστη και κατακριτέα όταν συνοδεύεται με κενοδοξία (μάταιη δόξα) και υπερηφάνεια (ο Φαρισαίος έλεγε στο Θεό με υπερηφάνεια ότι δε μοιάζει καθόλου με τους άλλους ανθρώπους που είναι αμαρτωλοί και ιδιαίτερα με τον αμαρτωλό Τελώνη που προσευχόταν λίγο πιο πίσω του), 2)  Ότι η ταπεινή προσευχή που γίνεται με συντριβή και μετάνοια (συναίσθηση δηλ. των αμαρτιών που έχει κάνει κάποιος και απόφαση να μην επαναλάβει τα ίδια) γίνεται αποδεκτή από το Θεό που συγχωρεί τις αμαρτίες και εξυψώνει το μετανοούντα αμαρτωλό και 3) Ότι έχοντας στο νου μας τη μεγάλη διαφορά των δυο αυτών αντίθετων χαρακτήρων που μας παρουσιάζει ο Χριστός στην παραβολή του, πρέπει να προσέχουμε πολύ να μη μοιάσουμε στο Φαρισαίο αλλά να προσευχόμαστε με ταπείνωση σαν τον τελώνη και να ζητάμε αυτό που θέλουμε.
2) Η Κυριακή του Ασώτου
Τη δεύτερη Κυριακή διαβάζεται στην εκκλησία η συγκινητική παραβολή του ασώτου γιου.
Η Παραβολή με λίγα λόγια: Ένας πατέρας είχε δυο παιδιά. Κάποια μέρα, ο μικρότερος γιος, του ζήτησε το μερίδιό του από την πατρική περιουσία κι έφυγε σε μακρινή χώρα. Εκεί σπατάλησε όλη την περιουσία του ζώντας άσωτα. Στο τέλος κατάντησε να βόσκει χοίρους για να μπορεί να ζήσει και να μην πεθάνει της πείνας. Κάποια στιγμή όμως θυμήθηκε πόσο καλά περνούσε στο σπίτι του πατέρα του, απολαμβάνοντας την αγάπη και την προστασία του και μετάνιωσε για όλα αυτά που έκανε. Αποφάσισε τότε να γυρίσει πίσω και να πέσει στα πόδια του πατέρα του ζητώντας του να τον συγχωρήσει και να τον πάρει έστω και σαν δούλο του στη δούλεψή του γιατί ακόμη κι οι δούλοι του πατέρα του περνούσαν πολύ πιο καλά απ’ ό,τι αυτός τώρα. Επιστρέφει λοιπόν στο πατρικό του σπίτι κι ενώ ακόμη δεν είχε πλησιάσει κοντά, τον είδε ο πατέρας του και βγήκε να τον υποδεχτεί. Ο άσωτος γιος ζητάει συγχώρηση από τον πατέρα του λέγοντας: «Πατέρα αμάρτησα στον ουρανό (δηλ. στο Θεό) και σε σένα. Δεν είμαι άξιος να ονομάζομαι γιος σου. Κάνε με σαν έναν από τους μισθωτούς υπηρέτες σου». Ο πατέρας του όμως αντί να τον διώξει ή να τον μαλώσει ή έστω να τον κάνει σαν έναν από τους υπηρέτες του, για όλα αυτά που έκανε, τον αγκάλιασε, τον φίλησε και είπε στους υπηρέτες να του δώσουν να φορέσει λαμπρή στολή. Μάλιστα να σφάξουν το μοσχάρι που έτρεφαν ξεχωριστά για κάποια χαρμόσυνη κι εξαιρετική περίσταση και να χαρούν και να διασκεδάσουν διότι επέστρεψε ο χαμένος γιος του.
Η παραπάνω παραβολή είναι μια συγκλονιστική προτροπή για μετάνοια ενώ ταυτόχρονα μας δείχνει την απέραντη αγάπη του Θεού Πατέρα ο οποίος είναι πρόθυμος στη στιγμή να συγχωρήσει κάθε αμαρτωλό που μετανοεί ειλικρινά (όποιες κι αν είναι οι αμαρτίες του) και να τον δεχθεί και πάλι στην αγκαλιά του.
3) Η Κυριακή της Κρίσεως ή των Απόκρεω
Θέμα της τρίτης Κυριακής του Τριωδίου είναι η ημέρα της Κρίσεως. Η ημέρα δηλαδή που ο Θεός θα κρίνει δίκαια τους ανθρώπους, κατατάσσοντάς τους στη θέση που τους αρμόζει, ανάλογα με τις πράξεις τους. Το μέτρο της κρίσης του Θεού είναι η αγάπη προς τους συνανθρώπους μας. Την Κυριακή αυτή κορυφώνεται η προτροπή της εκκλησίας προς όλους μας για μετάνοια, ζητώντας από μας έργα αγάπης προς το συνάνθρωπο, τα οποία θα είναι και το εισιτήριο για την αιώνια ζωή κοντά στο Θεό επισημαίνοντας όμως ότι τα αντίθετα έργα της κακίας θα είναι και η αιτία της αιώνιας καταδίκης μας.
Η Κυριακή αυτή λέγεται και Κυριακή των «Απόκρεω» γιατί από την επόμενη μέρα σταματάμε να τρώμε το κρέας καθώς σε λίγες μέρες φθάνει και η μεγάλη Τεσσαρακοστή. Την εβδομάδα που ακολουθεί τρώμε μόνο γάλα, τυρί, αυγά και ψάρι και την ονομάζουμε εβδομάδα της Τυρινής ή Τυροφάγου.
4) Η Κυριακή της Τυρινής ή Τυροφάγου
Κύριο θέμα της τέταρτης Κυριακής του Τριωδίου είναι η ανάμνηση του χαμένου παραδείσου σε συνδυασμό με την αρχή της νηστείας. Η εκκλησία, μας θυμίζει την έξωση του Αδάμ από τον παράδεισο και την αποκοπή του από το Θεό, που είχε σαν συνέπεια τον πνευματικό και σωματικό του θάνατο επειδή δεν τήρησε την εντολή του Θεού, που στην πραγματικότητα ήταν εντολή νηστείας και είχε σαν σκοπό της την ηθική του τελειότητα. Μας καλεί λοιπόν με τη νηστεία, σωματική (αποχή από ορισμένα φαγητά) και πνευματική (νέκρωση των φθοροποιών παθών και αποχή από κακές πράξεις), να ξανακερδίσουμε το χαμένο παράδεισο καθώς μέσα από τη νηστεία και τον αγώνα της μεγάλης Τεσσαρακοστής θα αξιωθούμε το Πάσχα να ενωθούμε με τον αναστημένο Χριστό συμμετέχοντας στο μυστήριο της θείας ευχαριστίας.
Η επόμενη μέρα από την Κυριακή της Τυρινής είναι η «καθαρά Δευτέρα» και αρχίζει η αυστηρή νηστεία της μεγάλης Τεσσαρακοστής η οποία, όπως προαναφέραμε, είναι περίοδος πένθους και μετανοίας.

ΠΗΓΗ ΕΔΩ

Σκέψεις για το Τριώδιο

https://www.pemptousia.gr

Διανύουμε το Τριώδιο, την κατανυκτικότερη περίοδο του λειτουργικού χρόνου κατά την οποία ψάλλονται τροπάρια ύμνοι με πολύ δυνατό και βαθύ περιεχόμενο. Η υμνογραφία του Τριωδίου αποκαλύπτει τα φρικτά μυστήρια και τις προϋποθέσεις της αιωνίου ζωής. Πρόκειται για μία γνήσια και αληθινή μελέτη θανάτου που οδηγεί στην Ανάσταση και όχι στο λευκό φως ενός φαντασιακού τούνελ. Περίοδος γεμάτη από αγιασμένες μορφές, σαν του Ιωάννη της Κλίμακος ή της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, διανθισμένη με τους Χαιρετισμούς της Παναγίας  που κορυφώνεται υμνολογικά τη Μεγάλη Εβδομάδα. Τότε κάθε πονεμένος άνθρωπος γλυκαίνεται. Αναλαμβάνει τις χαμένες του δυνάμεις και βαδίζει προς την Ανάσταση.

Τώρα τελευταία έχει ανοίξει μια συζήτηση γύρω από τη γλώσσα και το ύφος του Τριωδίου. Φαίνεται ότι κάποια «ώτα» ενοχλούνται από την επιλογή ορισμένων περικοπών της αγίας Γραφής ως αφετηρίας της τριωδικής υμνολογίας. Ακούγονται αιτήματα για εξευγενισμό του κειμένου. Άλλοι ομιλούν για την μετάφραση του στην απλοελληνική. Άλλοι για κάποιο  ρετουσάρισμα. Και ορισμένοι για την δέουσα συμμόρφωση του ιερού βιβλίου προς το πνεύμα της φιλικής, ανεκτικής και κομψευόμενης εποχής μας. Τέλος κάποιοι υπαινίσσονται την κατάργηση ορισμένων ύμνων ως φορέων μεσαιωνικού και σκοταδιστικού περιεχομένου. Βλέπουμε ότι μάλλον θίγεται η ηθική ελευθεριότητα – όλων μας ανεξαιρέτως- και θέλουμε να καταντήσουμε το υμνολόγιο, ένα «βιβλίο τσέπης».

Όσοι τα υποστηρίζουν αυτά δεν γνωρίζουν – ή κάνουν πως δεν γνωρίζουν – ότι το τριώδιο για αυτούς ακριβώς τους λόγους γράφτηκε. Το περιεχόμενό του έρχεται σε αντίθεση με κοσμικούς και θρησκευτικούς συμβιβασμούς. Στην υμνολογία του δεν κολακεύονται οι  αισθήσεις ούτε καλλιεργείται κλίμα χαρούμενης διπλωματικής ατμόσφαιρας. Ομολογείται με ποιητικό τρόπο η ιστορική αλήθεια κάποιων γεγονότων και η εσχατολογική τους πορεία. Για να το νοιώσει κάποιος αυτό πρέπει να μελετήσει το ιερό βιβλίο με σοβαρότητα και πίστη, προσκυνηματικά και όχι περιηγητικά. Να οσμιστεί ότι πίσω από τη διάταξη και το τυπικό δεν υπάρχει ατομική συγγραφική σκοπιμότητα. Ούτε καν από αισθητικής και μορφολογικής απόψεως. Εξάλλου στην αληθινή ποίηση, η μορφή συμβαδίζει προς την αιώνια αλήθεια που στην προκειμένη περίπτωση είναι το πρόσωπο του Ιησού Χριστού, μονογενούς Υιού και Λόγου.

Όσοι κάνουν κουβέντα για τη μετάφραση του Τριωδίου με σκοπό την  λειτουργική χρήση της βιάζονται. Θεωρούν ως εμπόδιο την αρχαία γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο. Πιστεύουν ότι παγώνει το κείμενο τοποθετώντας το στην κατηγορία του απολιθωμένου γραμματειακού είδους. Απρόσιτο για τους σημερινούς αναγνώστες και ακροατές. Αν και η άποψη αυτή, έχει μια αληθοτιμή κατά την θετικίζουσα φιλοσοφία, στη ουσία είναι μια πρόφαση. Ακόμη και αν εκλαϊκευτεί πλήρως η υμνολογία του Τριωδίου οι άνθρωποι δεν θα λάβουν τον κόπο να την αφουγκραστούν αφού δεν ταιριάζει στο στιλ της εποχής. Το τριώδιο έχει γραφτεί για losers, όχι για winners. Για ανθρώπους που έχουν αρχίσει να βγάζουν τον εαυτό τους από το κέντρο του σύμπαντος. Να πιάνονται από το τσακισμένο ιστίο κάποιου ναυαγίου, κράζοντας για βοήθεια στο Θεό.΄Οχι να θλίβονται επειδή “δεν έχουν κότερο“. Άραγε πόση ανάγκη για μετάνοια έχει ο σύγχρονος άνθρωπος γαλουχημένος με μυθιστόρημα, σινεμά και θέατρο; Μ΄ ανάλατες χορευτικές παραστάσεις, φιλολογικό tee και μπαλετόπερα; Δεν φταίει λοιπόν η αρχαιοπρεπής γλώσσα αλλά η δικιά μας κουλτούρα που έρχεται σε κόντρα με το πνεύμα του Τριωδίου. Και αν θα θέλαμε να συνδράμουμε την άποψή μας με μία αγιοπατερική αναφορά, ο Γέρων Σωφρόνιος Σαχάρωφ, στο βιβλίο του Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστι,  στο κεφάλαιο περί της Λειτουργικής Γλώσσης (το μικρότερο κεφάλαιο του έργου) λέει ότι η γλώσσα αυτή καθρεφτίζει την μεγαλύτερη ανάπτυξη του ανθρώπινου πνεύματος, την οποία κατέκτησαν οι αρχαίοι Έλληνες. Κάθε προσπάθεια απλοποίησής της θα έχει ως αποτέλεσμα την νοηματική και αισθητική φτώχεια.

Ειδικά για κάποια retouches και αλλαγές στη ροή των κειμένων ούτε λόγος. Το Τριώδιο αποτελεί την ναυαρχίδα του εκκλησιαστικού λειτουργικού στόλου. Αν τορπιλιστεί ύπουλα, όπως η φρεγάτα “Έλλη” στην Τήνο, τότε ολάκερη η λειτουργική γραμματεία θα ΄χει τακτικό μειονέκτημα . Θα αιχμαλωτιστεί από το σύγχρονο πνεύμα αλληλοκατανόησης και ψευτοανοχής. Μπορεί να κερδηθεί μια έδρα βυζαντινών σπουδών σε κάποιο μεγαλόσχημο πανεπιστήμιο του εξωτερικού, αλλά η λειτουργική μας ταυτότητα θα παραδοθεί στο πνεύμα της παγκόσμιας εκκοσμίκευσης.

Εκείνο που θα μπορούσε να γίνει θα ήταν μια μετάφρασή του. Στο ίδιο τόμο να συνυπάρχει το παλαιό κείμενο και το νέο. Οι δυο εκδοχές της ελληνικής γλώσσας, οι δύο πόλοι του γλωσσικού μας συστήματος. Μαζί και κάποιες επεξηγηματικές παρατηρήσεις δεν θα ήταν καθόλου περιττές. Έτσι ο σύγχρονος άνθρωπος, ζαλισμένος μέσα στη δίνη του ηλεκτρονικού ερημότοπου να  έβρισκε παρηγοριά και ελπίδα. Τοξινωμένος από το συνεχόμενο overdose εικόνας και φλύαρου λόγου να γαλήνευε την ψυχή του, όχι με μυθιστορηματικά ψεύδη αλλά με μυστογραφικές αλήθειες.

«Άνθρωποι δύο ανέβησαν εις το ιερόν προσεύξασθαι».

Με το περιστατικό του Ζακχαίου και της Χαναναίας των δυο προηγούμενων Κυριακών, αδελφοί μου, γίνεται εμφανές ότι ο άνθρωπος για να κατορθώσει να συναντήσει το Χριστό, πρέπει να ανακαλύψει και να χρησιμοποιήσει μια διάσταση της υπάρξεώς του που ονομάζουμε πίστη. Πρέπει να αψηφήσει κοινωνικά στερεότυπα και δεδομένα, προσωπικούς αυτοθαμασμούς, αυτοαποθεώσεις και οιήσεις.

Ο Ζακχαίος λαχτάρησε να δει το Χριστό. Αψήφησε «τη γνώμη του κόσμου», κατέπνιξε προσωπικούς δισταγμούς και αναστολές, βγήκε στους δρόμους και «ἐζήτει ἱδεῖν τόν Ἰησοῦν»!

Παρόμοια έπραξε και η Χαναναία. Πάσχιζε ανακατεμένη μέσα στο πλήθος να πλησιάσει το Χριστό. Παρά τις αποτροπές, ακόμα κι από τους ίδιους τους άμεσους συνεργάτες του Ιησού, τους μαθητές του, να συναντηθεί μ’ Αυτόν και να εκλιπαρήσει τη βοήθειά Του.

Και οι δυο βγήκαν από τον εαυτό τους. Αψήφησαν, όπως αναφέραμε προηγουμένως κοινωνικά στερεότυπα και δεδομένα, προσωπικούς αυτοθαμασμούς, αυτοαποθεώσεις και οιήσεις, άπλωσαν το χέρι τους και ζήτησαν να πιαστούν και να κρατήσουν το χέρι του Ιησού. Αυτή είναι και η πραγματική διάσταση της πίστεως.

Σήμερα, αδελφοί μου, Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου και συνάμα η πρώτη μέρα του Τριωδίου.

Έτσι λοιπόν, όπως μας αναφέρει ο μεγάλος θεολόγος της Εκκλησίας μας π. ALEXANDER SCHMEMANN «Πολύ πριν αρχίσει η Μ. Σαρακοστή, η Εκκλησία μας αναγγέλει ότι πλησιάζει και μας καλεί να μπούμε στην περίοδο της προετοιμασίας γι΄ αυτήν. Γιατί; Γιατί η Εκκλησία έχει μια βαθειά ψυχολογική γνώση της ανθρώπινης φύσης. Ξέροντας την έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης και την τρομακτική <<κοσμικότητα>> της ζωής μας, αναγνωρίζει την αδυναμία μας να αλλάξουμε αυτόματα, να πάμε ξαφνικά από μιά πνευματική ή διανοητική κατάσταση σε μια άλλη. Έτσι, αρκετά πρίν αρχίσει η ουσιαστική προσπάθεια , η Εκκλησία προκαλεί τη προσοχή μας στη σοβαρότητα της Μ. Σαρακοστής και μας καλεί να σκεφθούμε τη σημασία της. Αυτή η προπαρασκευαστική περίοδος περιλαμβάνει τις Κυριακές: α) Του Τελώνη και του Φαρισαίου, που αναφέρεται στην Ταπείνωση. β) Του Ασώτου, που αναφέρεται στην μετάνοια. γ) Της Απόκρεω, που αναφέρεται στην Τελευταία Κρίση και στη χριστιανική αγάπη και δ) Της Τυροφάγου, ή της Συγγνώμης που θυμόμαστε της εξορία από τον Παράδεισο των Πρωτοπλάστων.

Και εδώ τονίζεται έντονα ότι δεν θα μπορέσει ποτέ ο άνθρωπος να συναντήσει τον πραγματικό Θεό όσο συνεχίζει να λατρεύει σαν Θεό τον εαυτό του και όσο συνεχίζει να περιμένει τη σωτηρία από τον εαυτό του, όπως έκανε ο Φαρισαίος της παραβολής, ο οποίος προσευχήθηκε "σταθείς προς εαυτόν".

Αντίθετα για τον Τελώνη το κέντρο είναι ο Θεός. Ο εαυτός του παραμερίζεται. Τοποθετείται μετά το Θεό. Αντιλαμβάνεται σωστά την θέση του ανθρώπου απέναντι στο Θεό. Ο άνθρωπος δεν έχει τίποτε, και το μόνο που του μένει, είναι να παρακαλέσει για το έλεος του παντοδύναμου Θεού, μπροστά στον οποίο είναι ένοχος και δεν έχει κανένα δικαίωμα.

Ο Φαρισαίος δεν πάει στο Ναό για να συναντήσει το Θεό, αλλά γιατί χρειάζεται έναν επίσημο χώρο για να αυτοαποθεωθεί.

Ο Τελώνης πηγαίνει στο ναό όχι για να δει, για να ανταμώσει, για να συναντηθεί με το Θεό.

Αδελφοί μου!

«Άνθρωποι δύο ανέβησαν εις το ιερόν προσεύξασθαι». Επήγανε στο ναό για να επικοινωνήσουν με το Θεό.

Πηγαίνουμε κι εμείς σήμερα στο Ναό. Όσοι βέβαια πάμε, Άλλοι πάνε τακτικά, λίγοι είναι αυτοί, άλλοι πιο αραιά, άλλοι κάποτε και δυστυχώς κάποιοι καθόλου.

Η Εκκλησία μας σήμερα, με τη παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου και μπαίνοντας στην πλέον προσευχητική περίοδο της Εκκλησίας μας, το Τριώδιο μας υπενθυμίζει και το καθήκον του εκκλησιασμού. Κάτι που ο περισσότερος λ\κόσμος το θεωρεί πλέον πάρεργο.

Ας δούμε κάποιους λόγους που προβάλλονται σαν ανασταλτικοί του εκκλησιασμού, ακόμη κι από αυτούς που δηλώνουν Χριστιανοί Ορθόδοξοι. δεν εκκλησιάζονται και τι χάνουν οι μη εκκλησιαζόμενοι.

1.- Τα ρούχα. Με τέτοια ρούχα πως θα πάω στην Εκκλησία. Ακούσαμε άραγε πουθενά, ότι ο Χριστός ζητά, η Εκκλησία ζητά να πηγαίνεις μόνον όταν έχεις καινούρια ρούχα και πολυτελή φορέματα; Τα ρούχα δεν θα τα προσέξει ο Χριστός αλλά τη διάθεσή σου να προσευχηθείς και να συναντηθείς μαζί Του. Όσο ταπεινώνεσαι και αδιαφορείς για τις κρίσεις κι τα σχόλια των ανθρώπων και έρχεσαι στην Εκκλησία, τότε έρχεσαι πράγματι για το Θεό.

2.- Άλλοι δεν εκκλησιάζονται, διότι δεν τους αρέσει κάποιοι και κάποια πράγματα της Εκκλησίας: Ο παπάς, οι ψάλτες, οι επίτροποι, ή ακόμη τους φταίει η αταξία που επικρατεί, ακόμη και οι άλλοι εκκλησιαζόμενοι. Αλλά αδελφοί μου, στην Εκκλησία για ποιόν πάμε; Για να δούμε τους ανθρώπους ή για να προσευχηθούμε; Αν είναι καλοί ή κακοί οι άλλοι δεν είναι δικό μας ζήτημα. Το δικό μας καθήκον είναι να κοιτάζουμε τον εαυτό μας και όχι όπως συνέβη σήμερα ε το Φαρισαίο ο οποίος διεκήρυττε ότι δεν ήτανε όπως οι άλλοι άνθρωποι αλλά πολύ πιο πάνω απ’ αυτούς.

Αυτά που λέγονται και τελούνται κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας και των άλλων ιερών ακολουθιών, αδελφοί μου, όλα είναι έγκυρα, άσχετα με την ηθική αξία ή απαξία αυτού που τα τελεί.

3.- Το πένθος προβάλλουν άλλοι ως δικαιολογία για μη εκκλησιασμό τους και κάνουν μήνες και χρόνια να πατήσουν στην Εκκλησία. Αλλά που σου λέμε να πας, στο γάμο, στο πανηγύρι, στη χαρά, στο γλέντι; Εδώ πρόκειται να μεταβείς στον οίκο του Θεού. Εδώ θα επικοινωνήσεις με τα Σωτήρα σου. Εδώ θα λάβεις την παρηγοριά. Εδώ θα ακούσεις από το Ευαγγέλιο τον Απόστολο, το κήρυγμα ότι ο άνθρωπός σου δεν πέθανε, αλλά ζει σε καλύτερο και ωραιότερο κόσμο, από τον οποίο και σε παρακολουθεί. Και το χειρότερο οπουδήποτε αλλού μπορούμε να σε δούμε, σε γλέντι και σε φαγοπότι, παντού, μόνο απ’ την εκκλησία ξεκόβεις γιατί πενθείς. Και δε φτάνει που αμαρτάνεις έτσι εσύ, αλλά κατηγορείς και άλλους που αψηφούν τέτοιου είδους βλακώδεις προλήψεις και δεν ξεκόβουν από την Εκκλησία και τους ωθείς στην αμαρτία, αψηφάς και τις εκκλ’ήσεις και αυτής της Εκκλησίας και λες ας τους παπάδες να λένε.

4.- Τις δουλειές τους φέρνουν επίσης σαν δικαιολογία για τον μη εκκλησιασμό τους. Οι νοικοκυρές επικαλούνται τις πολλές καθημερινές δουλειές του σπιτιού:. Οι άντρες, το πλήθος της δουλειάς του και την ανάγκη επί πλέον ενασχολήσεων, για να τα βγάλουν πέρα. Ξεχνούν τη λαïκή παροιμία: «Όσο θέλεις δούλεψε, όσα θέλει ο θεός θα σου δώσει». Έτσι λοιπόν πολλοί παρουσιάζονται σαν κομήτες

Αδελφοί μου.

Απουσιάζουμε! Απουσιάζουμε όλο και πιο πολύ από την Εκκλησία. Την Εκκλησία οποία μας έμεινε το μόνο στήριγμα στους καιρούς τους σημερινούς που μανιασμένα τα κύματα χτυπάνε πάνω ας και μας πηγαινοφέρνουμε πότε από δω και πότε από κει.

Απουσιάζουμε άλλοτε για τα ρούχα, άλλοτε για το πένθος, άλλοτε για τις δουλειές, άλλοτε διότι έχουν φιλοξενούμενο, άλλοτε για το ένα και άλλοτε για το άλλο και άλλοτε και αυτοί δεν ξέρουν γιατί.

Χριστιανοί μου: Εμείς έχουμε ανάγκη να πάρουμε από το Θεό παρηγοριά, δύναμη και ευλογία. Γι΄ αυτό θα έπρεπε με λαχτάρα να ερχόμαστε στον πατέρα μας. Όσοι δεν εκκλησιάζονται ας έχουν υπόψη τους ότι, το πρόβατο όταν ξεκόψει από το κοπάδι γίνεται ή του λύκου ή του μαχαιριού. Και Χριστιανός που ξέκοψε από την Εκκλησία είναι χαμένος. Χωρίς την ευλογία της Εκκλησίας, εξασθενημένος ψυχικά και πνευματικά είναι έρμαιο στις διαθέσεις και τη βουλιμία του σατανά.

Ας είναι για μας τούτη η περίοδος, η περίοδος του Τριωδίου, που σήμερα ανοίγουμε την πόρτα του, μια ευκαιρία για ανασυγκρότηση. Ανασυγκρότηση του κομματιασμένου εαυτού μας και αναθεώρηση των σχέσεων μας ε τον μεγάλο αναζητούμενο το Ιησού και Θεό μας.

Ας τείνουμε το χέρι μας και ζητήσουμε τη συνάντηση μαζί Του. Είναι ο μοναδικός δρόμος που θα μας βγάλει σε ξέφωτο.