Grobowiec von Reuss w Kowarach

        W Kowarach przy ul. Zamkowej 1 znajduje się pałac Nowy Dwór  (Radociny-Kowary). Obiekt jest własnością prywatną i nie jest udostępniany do zwiedzania.  Miejscowość kojarzy się z tzw. "dywanówką", parkiem miniatur i sztolniami i generalnie nie należy do tych bogatych. A tymczasem w niewielkim lasku znajduje się nietypowy grobowiec rodziny, w żyłach której płynęła krew królów.

Ostatnim niemieckim właścicielem Radocin i pałacu Nowy Dwór był książę Heinrich XXX Reuss. Był on oficerem armii pruskiej. Służbę wojskową odbywał najpierw w Legnicy, w 4. kompanii grenadierów pułku im. króla Prus Wilhelma I, następnie we Frankfurcie nad Odrą, we Flensburgu, w Kassel. Zakończył służbę w wojsku w 1918 r. w stopniu generała majora

Książę Heinrich XXX ożenił się z księżną Feodorą Sachsen-Meiningen. Feodora Reuss z domu księżniczka Sachsen-Meiningen mogła poszczycić się wspaniałym drzewem genealogicznym. Urodziła się 12 maja 1879 r. w Poczdamie. Była córką księcia Bernharda III Sachsen-Meiningen (1851-1928) i księżnej Charlotty Hohenzollern (1860-1919). Jej dziadkiem był cesarz Niemiec i król Prus Fryderyk III Wilhelm (1831-1888), a babcią księżna Victoria Adelaida (1840-1901), prababcią zaś królowa brytyjska Victoria (1819-1901).

Feodora i Heinrich XXX wzięli ślub 24 września 1898 r. w kościele we Wrocławiu. Było to wielkie wydarzenie, gdyż na uroczystości obecne były koronowane głowy z Niemiec i Prus, Wielkiej Brytanii, a nawet Rosji. Para książęca zamieszkała w Nowym Dworze, odziedziczonym przez księcia pod koniec 1913 r.

Feodora i Heinrich nie mieli własnych dzieci i w 1927 r. adoptowali swojego bratanka księcia Heinricha Harrego von Plauen, nie mieszkał on jednak w pałacu Nowy Dwór. 

Adoptowany Heinrich Harry książę Reuss był oficerem armii niemieckiej w stopniu podporucznika. Pod koniec II wojny światowej odwiedził księżną Feodorę w Nowym Dworze i była to jego ostatnia wizyta w posiadłości.

www.kowary.pl

Przy ulicy Wojska Polskiego znajduje się tablica ścieżki turystycznej z krótkim opisem, należy ją przeczytać gdyż pod samym grobowcem informacji nie ma.

Na szczęście las nie jest duży i należy się sugerować istniejącymi ścieżkami, bo można nie zauważyć grobowca (jest ukryty wśród głazów).

 

Książę Heinrich XXX Reuss zmarł 23 marca 1939 r. w Nowym Dworze. Pochowany został w specjalnie zbudowanej w 1923 r. krypcie z widokiem na Karkonosze.

Feodora zmarła śmiercią samobójczą 26 sierpnia 1945 r.-włożyła głowę do pieca i zatruła się tlenkiem węgla. Wiadomo, że w 1945r. rząd brytyjski chciał zabrać ją do Anglii, ale z niewiadomych przyczyn zawsze odmawiała. 

Ciekawe jest to,że na grobowcu żadnych napisów epitafijnych, choćby najskromniejszych.

Heinrich XXX Reuss i Feodora Reuss z domu księżniczka Sachsen-Meiningen
 

Niewiarygodnie brzmi to co stało się wiele lat po ich śmierci.

Księżna cierpiała na rzadką, nieuleczalną dziedziczną chorobę porfirię. W rodzinie królewskiej cierpieli na nią także inni, m.in.  król angielski Jerzy III, Henryk VI, królowa Szkocji Maria, Jerzy IV, królowa Victoria. Feodora leczyła się w klinikach w Berchtesgaden w Alpach Bawarskich, w Langenschwallbach, pod koniec życia była pacjentką sanatorium „Bukowiec” i „Wysoka Łąka”.

Wysoka Łąka

19 sierpnia 1996 r. przyjechali do Kowar brytyjscy naukowcy oraz ekipa telewizji NBC, która realizowała sceny do filmu dokumentalnego o brytyjskiej rodzinie królewskiej. Naukowcy pobrali próbki DNA ze szczątków księżnej Feodory Reuss.

Wyniki badań zostały opublikowane w książce „Purpurowa tajemnica”, geny, szaleństwo i królewskie dynastie Europy. W drugim wydaniu z 1999 r.  jeden rozdział został poświęcony księżnej Feodorze.

Wyciągnięte z grobowca szczątki pary książęcej przeleżały osiem lat w piwnicy kowarskiego ratusza i nie bardzo było wiadomo co z nimi zrobić. Był nawet pomysł aby umieścić je w kościele w Kowarach.

Ponowny pochówek Feodory i Heinricha XXX Reuss odbył się 10 września 2004 r.  Na zaproszenia wysłane do ambasady Wielkiej Brytanii, Królowej Elżbiety nie odpowiedział nikt.

Na tym samym wzgórzu, kilkadziesiąt metrów dalej znajduje się drugi grobowiec, przykryty ciężką kamienną płytą z dużym granitowym krzyżem i wyrzeźbionymi na nim liliami. Pochowana w nim została siostra księcia Maria Klementyna hrabina Witzleben-Doerern.
Na krzyżu znajduje się  motto, a na płycie inskrypcja (dziś z trudem, ale można ją odczytać).

„Gott ist die Liebe
und wer in der Liebe bleibt
der bleibt in Gott und Gott in Ihm“
Hier Ruht in Gott
Ihrem Wünsche Gemass
in der Alten Heimath
Marie
Clementine Emma Jenny
Gräfin von Witzleben Alt Doerern
Geb. Princessin Reuss JL
Geb. zu Neuhoff
D. 7 Februar 1860
Gest. zu Dresden
D. 29 Dezember 1914

„Bóg jest miłością
a kto w miłości trwa
ten trwa w Bogu a Bóg w nim”
Tu spoczywa w Bogu
zgodnie ze swoją wolą
w starej Ojczyźnie
Maria
Klementyna Emma Jenny
Hrabina Witzleben-Doerern
ur. jako księżniczka Reuss
w Nowym Dworze
dnia 7 lutego 1860 r.
zmarła w Dreźnie
29 grudnia 1914 r.

Pomoc:
Krzysztof Sawicki "RADOCINY, PAŁAC NOWY DWÓR (NEUHOF)"