Εδώ Λιλιπούπολη! Εκεί;

Με τις μνήμες της δικτατορίας ακόμα νωπές έκανε την εμφάνιση της στα ερτζιανά του Τρίτου μια εκπομπή γεμάτη φαντασία και χρώμα, η Λιλιπούπολη. Υπό την επίβλεψη και πολιτική κάλυψη του Μάνου Χατζιδάκι συσπειρώθηκε μία ομάδα ταλαντούχων ανθρώπων, οι οποίοι από το 1976 έως και το 1980 ανέβαζαν ένα έργο – σταθμό στην ιστορία της ελληνικής ραδιοφωνίας.

Το σχετικό σημείωμα που άφησε ο Μάνος Χατζιδάκις για την εκπομπή είναι χαρακτηριστικό τόσο της περιρρέουσας εχθρικής ατμόσφαιρας όσο και του υψηλού πολιτικού αναστήματος του συνθέτη:

“Η "Λιλιπούπολη" υπήρξε γέννημα μια φιλελεύθερης και πειραματικής ραδιοφωνίας από τη μια -του Τρίτου Προγράμματος- και από την άλλη, μιας ομάδας νέων ανθρώπων, με πολύ ταλέντο, που συγκεντρώθηκαν στο Τρίτο και δούλεψαν ελεύθερα, με κέφι, με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό. Αυτό βέβαια δεν στάθηκε εμπόδιο στο να εξοργιστεί η αντιδραστική παραδημοσιογραφία του ελληνικού τύπου, που χαρακτήρισε τη "Λιλιπούπολη"... κομμουνιστική. Ισως, γιατί πρώτη φορά κάποιοι μιλούσαν στα παιδιά υπεύθυνα, με καθαρή ποιητική γλώσσα, θίγοντας θέματα που βασανίζουν και πονάν τον τόπο, κι όχι σαν εκπαιδευτικοί και γονείς ανόητοι, που συμπεριφέρονται στα παιδιά λες και αποτείνονται σε υποανάπτυκτους και ατελείς οργανισμούς, με θέματα ανώδυνα και γλώσσα απονεκρωμένη και συμβατική”.

Στο σημερινό αρχείο της ΕΡΤ πρέπει να έχουν διασωθεί περί τις ογδόντα μόνο εκπομπές, αριθμός αποκαρδιωτικός. Ας ελπίσουμε η επικείμενη ψηφιοποίηση του ραδιοφωνικού της αρχείου να μας δώσει μια δεύτερη ευκαιρία επαφής με τα τολμηρά και επίκαιρα μηνύματα της εκπομπής. Μέχρι τότε, ανεβάζω ένα αγαπημένο μου επεισόδιο, τον παπαγάλο – σταχτοπούτο, για να θυμούνται οι μεγαλύτεροι και να μαθαίνουν οι κούταβοι.

Η τίγρη η συνταξιδιώτισσα

Τούτη η ανελεήμονη φωνή – η τίγρη η συνταξιδιώτισσα – με συντρόφευε, κι ας με μισούσε, σε όλα μου τα ταξίδια. Όλα τα είδαμε μαζί. Φάγαμε και ήπιαμεν οι δυό μας στα τραπέζια της ξενητιάς, πονέσαμε μαζί, χαρήκαμε μαζί βουνά, γυναίκες, ιδέες.

Κι όταν φορτωμένοι λάφυρα, γιομάτοι πληγές, γυρίζαμε πιά στο δροσερό, το ήσυχο κελί μας, γαντζώνεται η τίγρη τούτη αμίλητη στην κορφή του κεφαλιού μου. Εκεί είναι η κούρνια της.

Απλώνεται σοφιλιαστά γύρα στο κρανίο μου, χώνει τα νύχια της στο μυαλό μου και συλλογιούμαστε τα όσα είδαμε και τα όσα έχουμε ακόμα να δούμε.

Χαιρόμαστε κι οι δυό μας που όλος ο κόσμος τούτος, ορατός κι αόρατος, είναι ένα αξεδιάλυτο μυστικό βαθύ, ακατανόητο, πέρα από το νού, από την πεθυμιά, από τη βεβαιότητα.

Κουβεντιάζουμε οι δυό μας – η τίγρη η συνταξιδιώτισσα κι εγώ – και γελούμε που είμαστε τόσο σκληροί, τρυφεροί κι αχόρταγοι και που ένα βράδυ σίγουρα θα δειπνήσουμε μια φούχτα χώμα να χορτάσουμε. Κι όταν έχουμε κέφι πολύ ή πίκρα αβάσταχτη, παίζουμε και βάνουμε το θεό να ψέλνει, τρέμοντας, ύμνους παθητικούς στον κακομοίρη τον άνθρωπο.

Τι χαρά είναι τούτη, θέ μου, να ζεις και να βλέπεις και να παίζεις με τη μεγάλη τούτη τίγρη και να μη φοβάσαι!

Κι ένα πρωί να σηκώνεσαι να λες: “Οι λέξεις! Οι λέξεις! Άλλη σωτηρία δεν υπάρχει! Δεν έχω στην εξουσία μου παρά 24 μολυβένια στρατιωτάκια, θα κηρύξω επιστράτεψη, θα σηκώσω στρατό, θα νικήσω το θάνατο!”

Και ξέρεις καλά πως ο θάνατος δε νικιέται μα η αξία του ανθρώπου δεν είναι η Νίκη παρά ο αγώνας για τη Νίκη. Και ξέρεις ακόμα τούτο, το δυσκολώτερο: Δεν είναι ούτε ο αγώνας για τη Νίκη. Η αξία του ανθρώπου είναι μιά μονάχα, τούτη: να ζεί και να πεθαίνει παλικαρίσια, χωρίς να καταδέχεται αμοιβή.

Και ακόμα τούτο, το τρίτο, το ακόμα πιό δύσκολο: η βεβαιότητα πως δέν υπάρχει αμοιβή να σε γιομώνει με χαρά, υπερηφάνια κι αντρεία.

Νίκος Καζαντζάκης

Ταξιδεύοντας

Naughty Boys in Athens

Δύο χρόνια μετά τη μεγάλη αναδρομική τους έκθεση στην Tate Modern οι Gilbert and George επισκέπτονται τη χώρα μας με μία έκθεση, η οποία περιλαμβάνει σειρά έργων που οι καλλιτέχνες δημιούργησαν αποκλειστικά για την Αθήνα. Τα εκθέματα σαφώς πιο ακίνδυνα για παράδειγμα από τις "Sonofagod Pictures - Was Jesus Heterosexual?" αποτελούν μάλλον προσεκτική κίνηση και φανερώνουν γνώση των προσκομμάτων που επιφυλάσσουν πνευματικοί και πολιτικοί μας ταγοί σε έργα περεμφερούς θεματολογίας.

Οι Gilbert and George πάντως, ως πατέρες της σύγχρονης avant-garde βρετανικής τέχνης, επιμένουν πως η τέχνη υπηρετεί τη ζωή και με πρώτη ύλη των έργων τους τον ίδιο τους τον εαυτό (Living Sculptures) έρχονται να αμφισβητήσουν και να προβληματίσουν γύρω από την συμβατική καλλιτεχνική διαδικασία. Στο έργο τους καλλιτέχνες και δημιούργημα ταυτίζονται, ενώ μέσω μιας ιδιαίτερα προκλητικής θεματολογίας σκοπούν στο να δημιουργήσουν τέχνη κατανοητή από το ευρύ κοινό και παράλληλα να αναδομήσουν μέσω αυτής τη λειτουργία των συμβόλων. Κίνητρο τους να θίξουν τον μεταμοντέρνο τρόπο ζωής και τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουμε σήμερα βασικές ανθρώπινες αξίες.

Χαρακτηριστικό μοτίβο της τελευταίας αυτής έκθεσης είναι το κόκκινο, λευκό και μπλε σχέδιο της βρετανικής σημαίας. Το Union Jack ως παγκόσμιο πλέον σύμβολο εκπέμπει πλήθος μηνυμάτων, κυμαινόμενων από την ενθύμιση μιας άλλοτε κραταιάς αποικιοκρατικής δύναμης μέχρι την παγκοσμιότητα της σημερινής pop μουσικής και τις ιδιαιτερότητες του βρετανικού τρόπου ζωής. Η αναδόμηση και ένταξη του στο καλλιτεχνικό έργο των Gibert and Geroge αποτελεί ένα τόλμημα το οποίο ο θεατής οφείλει να συγκρίνει με τη λειτουργία που επιτελούν σήμερα τα δικά μας σύμβολα στην καθημερινότητα και κατ' επέκταση να αναρωτηθεί κατά πόσο η ένταξη τους σε ένα έργο τέχνης τα καταργεί ή τα επανασηματοδοτεί, τοποθετώντας τα μπροστά σε σύγχρονες προκλήσεις και δυσεπίλυτα ζητήματα της εποχής μας.

Η έκθεση εγκαινιάζεται αύριο στην γκαλερί BERNIER/ELIADES και διαρκεί μέχρι τις 9 Ιανουαρίου 2010.

Αποχαιρετισμός

Lascia ch' io pianga mia cruda sorte, E che sospiri la libertà E che sospiri, e che sospiri la libertà Lascia ch' io pianga mia cruda sorte, E che sospiri la libertà Il duolo infranga queste ritorte de miei martiri sol per pietà de miei martiri sol per pietà Lascia ch' io pianga mia cruda sorte, E che sospiri la libertà E che sospiri, e che sospiri la libertà Lascia ch' io pianga mia cruda sorte, E che sospiri la libertá

Let me weep my cruel fate, And that I long for freedom! And that I long, and that I long for freedom! Let me weep my cruel fate, And that I long for freedom! May sorrow break these chains of my sufferings for pity's sake of my sufferings, for pity's sake. Let me weep my cruel fate, And that I long for freedom! And that I long, and that I long for freedom! Let me weep my cruel fate, And that I long for freedom!

Στον ξάδερφο που μετά από ένα μακρύ και δύσκολο αγώνα κατάφερε ν' αποδράσει από την φθαρτή του φυλακή.

Persepolis 2.0

Η υποδοχή που επεφύλασσαν πριν από δύο χρόνια ο κούταβος, διεθνές κοινό και κριτικοί στο αυτοβιογραφικό έργο της Marjane Satrapi υπήρξε ενθουσιώδης. Το Persepolis ήταν η ιστορία της μικρής Marjane, μιας κοπέλας η οποία έζησε από κοντά τα γεγονότα της Ιρανικής επανάστασης και μεγαλώνοντας επέλεξε την αυτοεξορία πληγωμένη από την κατάσταση της πατρίδας της.

Η ιστορία αυτή αποτυπώθηκε σε μια ασπρόμαυρη εικονογραφημένη νουβέλλα και ως ταινία απέσπασε το Prix du Jury του Φεστιβάλ των Καννών, το Oscar καλύτερου κινουμένου σχεδίου και τον θαυμασμό του κοινού ως μια δυνατή και λιτή εξιστόρηση της πορείας προς την ενηλικίωση και την χειραφέτηση. Ο μόνος που δεν φάνηκε να ενθουσιάζεται καθόλου ήταν το καθεστώς του Ιράν, του οποίου η διπλωματική αντίδραση υπήρξε αλλεργική.

Με ιδιαίτερο επομένως ενδιαφέρον αναμένεται η υποδοχή του πρόσφατου Persepolis 2.0 από τους Ιρανούς κληρικούς του θεοκρατικού καθεστώτος. Το νέο εικονογραφημένο αποτελεί προσπάθεια δύο Ιρανών του εξωτερικού, των Sina και Payman, οι οποίοι με την άδεια των εκδοτών εξιστορούν όσα γεγονότα ακολούθησαν των εκλογών της 12ης Ιουλίου. Γεγονότα όπως ο ενθουσιασμός και η οργή της νεολαίας, η ανάδειξη του Twitter σε μέσο μαζικής επικοινωνίας, οι διαμαρτυρίες στους δρόμους, η βίαιη καταστολή τους και τέλος ο τραγικός θάνατος της Neda Agha Soltan.

Το έργο μπορεί να υπολείπεται του πρωτοτύπου σε σενάριο, έκταση και εικονογραφική ποιότητα, αποτελεί όμως μία ηχηρή υπόμνηση πως τριάντα χρόνια μετά την επανάσταση κατά του Σάχη ο αγώνας για δημοκρατία και ελευθερία στο Ιράν συνεχίζεται αμείωτος. Ας ελπίσουμε πως το Persepolis 3.0 όταν κάποια στιγμή βγει θα είναι μια ιστορία με χαρούμενο τέλος.

(Παρακαλείται να το διαβάσει η κοπέλα που ήθελε να γίνει Προφήτης)

Μια ενοχλητική Αλήθεια χρώματος μαύρου

Απεικονίζεται εστεμμένος με ακάνθινο στεφάνι. Εκείνο όμως μοιάζει επιχρυσωμένο και ψεύτικο, καθώς δεν τον ματώνει. Ο ίδιος εκτείνει τα χέρια και ετοιμάζεται να αποκαλύψει (ή να αποκρύψει) τον προεδρικό θυρεό, ανεβάζοντας (ή ρίχνοντας) την αυλαία. Με αφορμή την συμπλήρωση των 100 πρώτων ημερών του προέδρου Obama στο αξίωμα, ο καλλιτέχνης Michael D'Antuono αποκαλύπτει αύριο στο κέντρο της Νέας Υόρκης τον διαστάσεων 30" x 54" ακρυλικό αυτό πίνακα, ο οποίος παρομοιάζει τον τεσσαρακοστό τέταρτο πρόεδρο των ΗΠΑ με τον εσταυρωμένο Ιησού.

Με τον τίτλο The Truth το αμφιλεγόμενο έργο θα παρουσιαστεί εντός εγκατάστασης όμοιας με παραβάν εκλογών και θα είναι ορατό από έναν επισκέπτη τη φορά. Πολιτικά και θρησκευτικά φορτισμένη, "Η Αλήθεια" έρχεται να απεικονίσει τη φαινόμενη ειδωλοποίηση του Barack Obama από ένα ευρύ φάσμα της αμερικάνικης και παγκόσμιας κοινής γνώμης. Σύμφωνα με τον καλλιτέχνη "Η Αλήθεια" αποτελεί έναν καθρέπτη που ανακλά τις προσωπικές απόψεις και συναισθήματα του θεατή και ως εκ τούτου αναμένονται διαμετρικά αντίθετες αντιδράσεις.

Αυτό πάντως που έρχεται με βεβαιότητα να εκφράσει ο πίνακας είναι η διαχρονική αναζήτηση ειδώλων και Μεσσιών. Τάσεις όπως η προσωπολατρία ή ο κατά καιρούς εκθειασμός της επιστήμης και της λογικής δείχνουν πως το υπερφυσικό αναζητείται πέραν από γνωστές θρησκείες και θρησκεύματα. Και όταν ορισμένες φορές ανευρίσκεται, τα αποτελέσματα κυμαίνονται από απλά γραφικά έως άκρως επικίνδυνα.

Η αβάσταχτη προκλητικότητα της όπερας

Έχει επικρατήσει σε μεγάλο μέρος της εγχώριας κοινής γνώμης η άποψη πως η όπερα αποτελεί είδος τέχνης απευθυνόμενο κατά κύριο λόγο σε άτομα με εξεζητημένες καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Άποψη η οποία εν πολλοίς αδικεί την συγκεκριμένη μορφή τέχνης, προσδίδοντας της ένα μουσειακό χαρακτήρα που δεν έχει. Μπορεί πράγματι στην Ελλάδα να μην υπήρξε ποτέ σχολή Όπερας, πολλώ δε μάλλον ρεύμα ικανό να της προσδώσει λαϊκό έρεισμα˙ και αυτός είναι ο λόγος που εγχώριες παραστάσεις διακρίνονται από έναν συντηρητισμό και μια τάση ευλαβικής απόδοσης του έργου εντός του ιστορικού πλαισίου στο οποίο πρώτη φορά εκτελέστηκε.

Δεν πρέπει να μας ξενίζει επομένως ο "έντονος προβληματισμός" τον οποίο εξέφρασε η ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όταν απαίτησε τη λογοκρισία σκηνής ομοφυλοφιλικού περιεχομένου από το έργο Ρούσαλκα. Με έγγραφη διαμαρτυρία και με μοίρασμα φυλλαδίων στο κοινό εξεμάνησαν που η σκηνοθετική απόδοση αλλοιώνει το πρωτότυπο έργο και εμφανίζει τον πρωταγωνιστή ως "πάσχοντα" από ομοφυλοφιλικές τάσεις, ζητώντας και επιτυγχάνοντας τελικά την αφαίρεση της επίμαχης σκηνής. Μέχρι εκεί που του κόβει του καθενός.

Το φάουλ που επιχειρήθηκε εις βάρος της ελευθερίας έκφρασης είναι πρόδηλο και πιστεύω πως δεν είναι ανάγκη να ανατρέξουμε ξανά στη βασική συνταγματική υποχρέωση της πολιτείας να αναπτύσσει και να προάγει κάθε μορφή τέχνης, ειδικά όταν αυτή κατορθώνει και ενοχλεί. Οι παραστάσεις όπερας ιστορικά παρήγαγαν και εξακολουθούν να παράγουν όχι μόνο πολιτισμό, αλλά και πολιτική.

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων είναι η όπερα "La muette de Portici", του Auber, που ανέβηκε στις 25 Αυγούστου του 1830 στο Théâtre de la Monnaie των Βρυξελών: Η παράσταση δόθηκε προς τιμήν του πρίγκηπα της Οράγγης Γουλιέλμου του Ιου και απηχώντας τις επιρροές του εθνικού ρομαντισμού εξιστορούσε την εξέγερση ενός ψαρά, του άσημου Masaniello, κατά των Ισπανών Αψβούργων στη Νάπολη του 16ου αιώνα. Ένα μόνο τραγούδι, το Amour sacré de la patrie, στάθηκε ικανό να προκαλέσει γενικό ξεσηκωμό του ακροατηρίου, το οποίο ξεχύθηκε στους δρόμους των Βρυξελλών φωνάζοντας συνθήματα και καταλαμβάνοντας κυβερνητικά κτίρια. Η επανάσταση κλιμακώθηκε τις επόμενες μέρες με την συμμετοχή ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων και είχε ως κατάληξη την ανεξαρτησία του Βελγίου από τις Κάτω Χώρες.

Ακόμα και σήμερα όμως πλείστα φεστιβάλ όπερας ευρωπαϊκών πόλεων δεν διστάζουν να κομίσουν καινά δαιμόνια, προκαλώντας κοινό αίσθημα και κατεστημένες αντιλήψεις. Η όπερα παραμένει στην καλλιτεχνική πρωτοπορία και κατορθώνει να αποδομεί και να προάγει ταυτόχρονα. Είναι κρίμα που άνθρωποι εμφορούμενοι από μία τόσο επαρχιώτικη αντίληψη καταφέρνουν να την στραγγίξουν και να την κρατήσουν καλά κλειδωμένη στο αξιακό τους χρονοντούλαπο. Και είναι ακόμα μεγαλύτερο κρίμα που οι άνθρωποι αυτοί λογίζονται ως θεράποντες της τέχνης αμοιβόμενοι μάλιστα από το κοινό ταμείο.

Το Cabaret θέλει τον Γερμανό του

Εμφανίζεται πάντα στη σκηνή με μαύρο σακάκι και χτυπητό καναρινί πουκάμισο. Ένα πιάνο με ουρά και οι στίχοι που ο ίδιος γράφει ενθουσιάζουν το κοινό και αποσπούν εκρηκτικές κριτικές στον τύπο. O Bodo Wartke είναι ο τριαντάχρονος καμπαρετίστας που κατόρθωσε να επαναφέρει στο προσκήνιο της γερμανικής τέχνης ένα τόσο δύναμικό όσο και απαιτητικό είδος ψυχαγωγίας: το "piano - cabaret".

Και μόνο από τις εκφράσεις του προσώπου του φαίνεται πόσες στροφές παίρνει όταν εκτελεί τα κομμάτια του. Απευθύνεται κατ’ εξοχήν στο γερμανόφωνο κοινό, όμως ένα συγκεκριμένο κομμάτι σπάει τα σύνορα και ανευρίσκεται σε εξήντα(!) γλώσσες και διαλέκτους μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και τουρκογερμανικά (ναι, συναντάται πλέον και αυτό το ιδίωμα). Μέσω της εφαρμογής Liebesliedgenerator αξίζει κανείς να το ακούσει στον αγαπημένο του γλωσσικό συνδυασμό. Αξίζει επίσης και μια ματιά στην προσωπική του σελίδα, όπου έχει ανεβάσει αρκετά κομμάτια, τα περισσότερα σχετιζόμενα με την αγάπη και την καθημερινότητα.

Το καμπαρέ στη Γερμανία έχει μακρά ιστορία και συνδέεται στενά με την σκληρή πολιτική κριτική: Λογοκρίθηκε σκληρά μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, άνθησε στα χρόνια του Μεσοπολέμου (Klaus Mann, Erich Kästner, Kurt Tucholsky), μέχρι που οι κύριοι συντελεστές του είτε στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης είτε διέφυγαν στο εξωτερικό. Μεταπολεμικά δεν άργησε να σημειώσει δυναμική επάνοδο στηλιτεύοντας τόσο το Ολοκαύτωμα όσο και την επικαιρότητα μιας χώρας που ξεκινούσε να οικοδομείται από το μηδέν. Έκτοτε εξελίσσεται και συνεχίζει να εκτιμάται ως η καυστικότερη ίσως μορφή κοινωνικής κριτικής. Ίσως το επίπεδο ενός λαού να φαίνεται και από το επίπεδο των κωμικών του. Και για να επιστρέψω (και πάλι) στα δικά μας, αρνούμαι να δεχθώ πως το δικό μας επίπεδο αντικατοπτρίζεται στην ελληνική επιθεώρηση, στο προσωπείο ενός γύφτου με μικρόφωνο ή στη μονοκρατορία ενός Κραουνάκη, του οποίου τα γένια θυμιάζουν τύπος και λογής λογής πιτσιρίκοι. Τι στην ευχή, έντεκα εκατομμύρια είμαστε εντός και άλλα πέντε στο εξωτερικό.

Δε θα τον βρούμε κάποια στιγμή τον καμπαρετίστα μας;

Αφιερωμένο σ' ένα ζουζούνι που επέστρεψε στην αγαπημένη του Ρώμη!

Entering Tannenbaum Mode

Σε όλους μου τους φίλους, σε όλους αυτούς που με τίμησαν διαβάζοντας με, όπως και σε όλα τα ζώα της φάρμας, εύχομαι γιορτές χαρούμενες, άγια Χριστούγεννα και ένα υγιές και δημιουργικό 2008!

Ο σκύλος φόρτωσε το γιγαντιαίο του έλατο με μήλα και λαμπιόνια, την άραξε από κάτω και μπήκε σε "deep Tannenbaum mode". Η καινούρια χρονιά ας πέσει πάνω μας με φόρα κι ας μας φέρει το κόκαλο που πάντα ονειρευόμασταν!








@Santa Claus:

Αγαπητέ Santa,
ξέρω πολύ καλά τι κουφάλα είσαι και πως δεν έχεις την παραμικρή σχέση με τον Μέγα Βασίλειο. Αναγνωρίζοντας όμως την βαρύτιμη παρουσία σου στο θυμικό του μέσου καταναλωτή παίρνω φέτος το θάρρος να σου ζητήσω ένα playmobil. Ήμουν καλό παιδί και ήπια όλες μου τις κόκα κόλες. Το playmobil όμως στο ζητώ απροκάλυπτα εκβιαστικά και όχι ως δώρο. Κατέχω αποκαλυπτική φωτογραφία, η οποία σε απεικονίζει αμακιγιάριστο κι με βλέμμα μοχθηρού κουναβιού. Φρόντισε να με ρίξεις και φέτος και θα σου δείξω εγώ τι σημαίνει ελληνική δημοσιογραφία.

Σε γλύφω φιλικά στο μπούτι,
ο σκύλος της φάρμας

I've never been lonely... cause me is so cool

Ο τύπος είναι απίστευτος! Χωρίς δισκογραφική, χωρίς πιασάρικο όνομα, χωρίς κάποιο από τα ψιψιψώνια του star system κατάφερε να ανεβάσει στο Youtube ένα τραγούδι, το οποίο πλέον κάνει το γύρο του κόσμου. Το άσμα εξαπλωνόταν ως urban legend σε όλη την ανατολική Eυρώπη από την άνοιξη, ενώ το boom και ο πολύς χαμός έγιναν πρόσφατα, που το youtube άνοιξε και ρώσικη σελίδα. Την πατρότητα του εγχειρήματος φέρει ο άσημος μοσκοβίτης Peter Nalitch. Πρόκειται για έναν ακροβατισμό μεταξύ φολκλόρ και ποπ, για ένα πάντρεμα πικρού πραγματισμού, ειρωνίας και εξτραβαγκάντζας, ακριβώς δηλαδή αυτό που η ανατολική Ευρώπη και η μαμά Ρωσία σε ένα βαθμό βιώνουν τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Το τραγούδι θα μπορούσε κάλλιστα να φέρει τη σφραγίδα ενός Brengovic, ενός Borat ή ακόμα και των νεοφανών Gogol Bordello. Εγώ θα σας αφήσω απλά να το απολαύσετε. Την κριτική ας την κοπιάρει από εδώ κάποιος έγκριτος αρθρογράφος-κριτικός τέχνης της “Ε” παρακαλώ.

Naughty, naughty boys!

Gilbert & George, the godfathers of
postmodern Brit Art.

Πρόκειται ίσως για τους σημαντικότερους εκπροσώπους της βρετανικής avant-garde σκηνής του τελευταίου τετάρτου του 20ου αιώνα. Η θεματολογία τους, έντονα αμφιλεγόμενη και προκλητική, καθώς εξερευνά θέματα που κυμαίνονται από την καθημερινή ζωή σε όλες της τις εκφάνσεις, μέχρι τη θρησκεία, την κοπρολογία και την ομοφυλοφυλία.

Τον Μάρτιο βρέθηκα σε αναδρομική τους έκθεση, που φιλοξένησε η Tate Modern και δεν θα το θεωρούσα τόσο άξιο αναφοράς αν δεν προέβαινα αυτόματα σε σύγκριση με την ελεεινή κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα ως προς την ελευθερεία έκφρασης και την λογοκρισία εικαστικών έργων από παράγοντες της δημόσιας ζωής. Τελευταίο κρούσμα η κατάσχεση „εκφυλισμένου“ έργου στην έκθεση Art Athina, ενώ ας μην ξεχνάμε την αποκαθήλωση του βλάσφημου Asperge moi από την διεθνή έκθεση Outlook εν όψει Ολυμπιάδας ή ακόμα και την υπόθεση Haderer, με τη ζωή του Ιησού σε Κόμιξ.

Οι Gilbert and George έγιναν γνωστοί στο ευρύτερο κοινό αρχικά ως performance atrists, ενώ το έργο που τους καθιέρωσε ευρύτερα ήταν το Singing Sculpture στο οποίο τα εκθέματα αποτελούσαν οι ίδιοι. Μάλιστα το κουστούμι που φορούσαν σε εκείνες τις παραστάσεις αποτελεί πλέον cult στολή εργασίας γι’ αυτούς και σπάνια εμφανίζονται δημόσια χωρίς να το φοράνε όπως και ποτέ δεν έχουν εμφανιστεί χωρίς να είναι μαζί. Μετά από χρόνια στο περιθώριο, πλέον έχουν αναγνωριστεί ως εικονοκλάστες και πνευματικοί πατέρες της σύγχρονης βρετανικής σκηνής καλλιτεχνών. Στις διακρίσεις του περιλαμβάνεται το βραβείο Turner και η εκπροσπωπηση της Βρετανίας στη Bienale της Βενετίας το 2005.

Χαρακτηριστικό της τέχνης τους αποτελεί η άρνηση τους να διαχωρίσουν τις παραστάσεις από την καθημερινή τους ζωή, επιμένοντας πως η οποιαδήποτε πράξη τους αποτελεί έκφραση τέχνης. Μάλιστα το ζευγάρι αυτοχαρακτηρίζεται ως „ζωντανά γλυπτά“. Η λογική τους πίσω από μία τέτοια στάση είναι κατάδειξη της ασάφειας και τελικά η εξάλειψη του διαχωρισμού μεταξύ ζωής και τέχνης.

Το 1986 προέβησαν σε σύνταξη Μανιφέστου πέντε παραγράφων, όπου εξηγούσαν τι επεδίωκαν να εκφράσουν με την τέχνη τους. Χαρακτηριστική είναι η πρώτη παράγραφος „Τέχνη για Όλους“ όπου γίνεται μία περιεκτική σύνοψη:

Θέλουμε η Τέχνη μας να μιλάει πέρα από τα σύνορα της γνώσης, απευθείας στους Ανθρώπους, σχετικά με τη Ζωή τους και όχι σχετικά με την γνώση τους περί τέχνης. Ο εικοστός αιώνας είχε την κατάρα μια τέχνης που δεν μπορούσε να γίνει κατανοητή. Οι παρακμάζοντες καλλιτέχνες εκπροσωπούν τους εαυτούς τους και τους λίγους εκλεκτούς γύρω τους, καταγελώντας και απορρίπτοντας τον απλό παρείσακτο. Εμείς λέμε πως η αινιγματική, δυσνόητη και με εμμονή στη μορφή τέχνη είναι παρακμάζουσα και αποτελεί ανηλεή άρνηση της Ζωής των Ανθρώπων.

Τα παραπάνω βέβαια θα αποτελούσαν ψιλά γράμματα για τους εν ελλάδι πυρόκαυλους εθνικόφρονες, αυτόκλητους υπερασπιστές του δεν ξέρω κι εγώ τι... και είναι πραγματικά λυπηρό που το φαινόμενο αυτό δεν διαθέτουν πολιτικό θάρρος να το καταδικάσουν δημόσια αξιόλογοι κατά τα λοιπά πολιτικοί άνδρες. Είμαι σίγουρος δε, πως μελλοντική έκθεση έργων τους σε ελληνικό έδαφος, συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο των ακίνδυνων, αλλά και άλλων όπως του „Was Jesus Heterosexual?“, θα δοκιμάσουν τις αντοχές της ελευθερίας της έκφρασης και γενικότερα του πολιτικού μας συστήματος. Η καλλιτέχνις του έργου της Art Athina αναζητείται από την εισαγγελεία, όμως στην περίπτωση διεθνούς προβολής και συνεπαγόμενου εθνικού διασυρμού είναι λίαν πιθανό ο εισαγγελικός λειτουργός να το σκεφτεί δεύτερη φορά πριν ξανακούσει τα πολεμικά κελεύσματα του οποιουδήποτε Άδωνη και διατάξει αποκαθήλωση και προσαγωγές.

Ενδιαφέρουσα παρουσίαση έργων τους μπορείτε να δείτε εδώ