Συμβούλιο της Επικρατείας: Κάρφος στο μάτι κυβερνήσεων

"Δυστυχώς, κύριοι, ο ελληνικός λαός ζήσας τόσους αιώνας υπό ξένην δουλείαν εσυνήθισε να θεωρή το κράτος εχθρικόν, όπως πράγματι ήτο, ο δε αιών της ελευθερίας δεν κατώρθωσε να του μεταβάλη εντελώς την ψυχολογίαν αυτήν. Εάν κατορθώσωμεν και είμαι βέβαιος ότι θα το κατορθώσωμεν δια του συμβουλίου της επικρατείας να εμπνεύσωμεν και εις τον τελευταίον πολίτην που κατοικεί εις τα απώτατα του κράτους ότι «υπάρχουν δικασταί εις τας Αθήνας» που προστατεύουν κάθε πολίτην αδικούμενον από οιονδήποτε διοικητικόν όργανον και από την κυβέρνησιν αυτήν χωρίς να έχη ανάγκην ο πολίτης να προσφεύγη εις πλάγια μέσα και εις την υποστήριξιν των ισχυρών της ημέρας δια να εύρη το δίκαιόν του, βεβαιωθήτε ότι εγκαινιάζομεν ένα σταθμόν ιστορικόν, τον ιστορικώτερον ίσως σταθμόν της ζωής μας από αιώνος."

Έτσι έκλεινε την ομιλία του ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατά την έναρξη λειτουργίας του Συμβουλίου της Επικρατείας το Μάιο του 1929. Έκτοτε τμήματα του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου υπό την προεδρία εξαιρετικά αξιόλογων δικαστών όπως ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν, ο Μιχαήλ Δεκλερής του Ε' τμήματος, ο Χρίστος Γεραρής κ.α. έχουν εκδώσει αποφάσεις - σταθμούς για την αναγνώριση και προστασία συνταγματικών δικαιωμάτων πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς. Ειδικά μάλιστα οι αποφάσεις που βγήκαν από το 1991 και μετά στο πεδίο του περιβάλλοντος χαρακτηρίζονται από μερίδα νομικών και πολιτικών ως "πράξεις δικαστικού ακτιβισμού". Το ΣτΕ όμως δεν πράττει τίποτε παραπάνω από το να επιτελεί την συνταγματική του αποστολή ως θεσμικό αντίβαρο στις παραβιάσεις των εν λόγω δικαιωμάτων από την εκάστοτε κυβερνητική πλειοψηφία.

Τα λόγια του Ελ. Βενιζέλου επανέρχονται ως εξαιρετικά επίκαιρα λόγω των πιέσεων που ασκούνται στη λειτουργία του ΣτΕ ως ακρογωνιαίου λίθου δικαστικού ελέγχου της διοικητικής δράσης. Αξίζει να διαβάσετε το σχετικό εύστοχο δημοσίευμα του καθηγητή κ. Χαρίδημου Τσούκα σχετικά με την συστηματική προσπάθεια παραγκωνισμού και διάβρωσης του "ενοχλητικού" θεσμικού του ρόλου εκ μέρους φορέων της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας.

Σχετικά με την ίδρυση νέου Εφετείου στην ανατολική Κρήτη

Σχετικά με το θέμα της ίδρυσης νέο­υ Εφετείου στην ανατολική Κρήτη με έδρα το Ηράκλειο, ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Σωτήρης Χατζηγάκης δήλωσε σε βουλευτές και εκπροσώπους τοπικών φορέων κατά τη συνάντησή τους σήμερα τα εξής:

«Επαναλαμβάνω όλα όσα ανέφερα στη­ Βουλή την Δευτέρα 13/10/2008 και σε άλλες δημόσιες δηλώσεις και συνερ­γασίες μου, ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να προωθηθεί η ίδρυση των τεσσάρων νέων Εφετείων. Τα Εφετεία αυτά θα ιδρυθούν και θα λειτουργήσουν όλα μαζί, δηλαδή ταυτόχρονα».

Ημερομηνία Αποστολής : 21/10/2008

Καλό είναι που ορισμένες δηλώσεις γράφονται και κατά συνέπεια μένουν. Σημασία τώρα έχει να μη μείνει μόνο στην καλένδα της ιστοσελίδας του Υπουργείου.

Αιξ en Χανιά

"Η ιστορία με τον πάμπτωχο και την κατσίκα είναι γνωστή. Όταν ο Θεός προσφέρθηκε να πραγματοποιήσει μια επιθυμία του, εκείνος ζήτησε να ψοφήσει η κατσίκα τού επίσης φτωχού γείτονα του, ο οποίος όμως υπερείχε σε πόρους κατά μία κατσίκα.

Διαπιστώνω ότι η ιστορία έχει και μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή. Ο πάμπτωχος τύπος κάνει το σωστό και ζητεί από τον Θεό μια κατσίκα για τον εαυτό του, όχι τον θάνατο εκείνης του γείτονα. Τότε όμως πετάγεται ο γείτονας που παρακολουθεί τη σκηνή και ζητεί από τον Θεό να μην πραγματοποιήσει την υπόσχεση που μόλις έδωσε.

Διότι αν αποκτήσει και ο διπλανός του το προνόμιο της μιας κατσίκας πώς θα ξεχωρίζει ο ίδιος; Είτε τη μία παραλλαγή διαλέξετε είτε την άλλη το νόημα είναι το ίδιο:

Βλακεία και κακότητα συνήθως πάνε μαζί.

Η παραλλαγή αυτή γράφεται τούτες τις ημέρες με αφορμή την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην ίδρυση Εφετείου στο Ηράκλειο, εκτός του ήδη υπάρχοντος στα Χανιά. Βάσει χθεσινού ρεπορτάζ των «Νέων», σύσσωμη η τοπική ηγεσία των Χανίων (με την εξαίρεση του νομάρχη Κ.Βιρβιδάκη) αντιδρά και προχωρεί σε «επανεπιβεβαίωση» κάποιου «Πρωτοκόλλου Τιμής Βουλευτών και Φορέων του 2001», που ορίζει ότι, σε περίπτωση ίδρυσης δεύτερου Εφετείου στην Κρήτη, θα παραιτηθούν οι βουλευτές, οι δήμαρχοι και τα συμβούλια της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Μάλιστα οι τρεις Νεοδημοκράτες βουλευτές του νομού, Χρ.Μαρκογιαννάκης, Στ.Νικηφοράκης και Μ. Βολουδάκης, προέβησαν σε δήλωση των προθέσεών τους (κάπως αόριστη στις διατυπώσεις, είναι αλήθεια), με το πνεύμα της οποίας συμφώνησε και ο βουλευτής του ΠαΣοΚ Μ.Σκουλάκης. Το ότι θέτουν το ζήτημα σε εκβιαστική βάση είναι το λιγότερο. Το εντελώς ανοίκειο είναι η ουσία του αιτήματός τους: όχι μόνον αντιλαμβάνονται τη στέρηση του γείτονα ως πηγή της δικής τους ευημερίας, αλλά αδιαφορούν προκλητικά και για το γενικότερο όφελος, καθώς η αποσυμφόρηση του Εφετείου Χανίων και στην καλύτερη απόδοση δικαιοσύνης θα συμβάλει (ως προς την ταχύτητα και την ποιότητα), αλλά και στην καταπολέμηση της διαφθοράς. Απορεί κανείς πώς δεν ντρέπονται!..

Να τους αναγνωρισθεί, πάντως, ένα στοιχείο «γενναιότητας», διότι πρέπει να γνωρίζουν ότι με τη στάση τους εγκαταλείπουν κάθε ελπίδα για κυβερνητικό ρόλο στο μέλλον. Είναι αυτονόητο ότι πολιτικοί που εμφορούνται από έναν τόσο μίζερο τοπικισμό δεν μπορεί να είναι χρήσιμοι σε μια κυβέρνηση....."

(απόσπασμα από την στήλη Πανδώρα της εφημερίδας "Το Βήμα", 01.04.2008)

Εφετείο Ανατολικής Κρήτης

Την περασμένη Πέμπτη η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου εξέδωσε γνωμοδότηση - σταθμό στην πολύχρονη διεκδίκηση των κατοίκων της Ανατολικής Κρήτης για δημιουργία δεύτερης εφετειακής έδρας στο νησί. Με ψήφους 49 υπέρ και μόλις 7 κατά, έκανε δεκτή την εισήγηση του αντιπροέδρου του ΑΠ κ. Καλαμίδα , ο οποίος με θετική εισήγηση προέβαλε τρία βασικά επιχειρήματα: Τον αριθμό των αποφάσεων του Εφετείου Κρήτης που σε ποσοστό 54% αφορά σε υποθέσεις του Ηρακλείου και του Λασιθίου, την μεγάλη απόσταση του Εφετείου κυρίως από το Λασίθι και τέλος την ανάγκη αποσυμφόρησης του Εφετείου και την ταχύτερη απονομή της Δικαιοσύνης.

Η απόφαση αυτή, σε συνέχεια του συνόλου θετικών εισηγήσεων επιστημονικών επιτροπών του ΑΠ, αποδεσμεύει τεχνικά τον αρμόδιο υπουργό από το να σηκώσει το πολιτικό βάρος και των ωθεί στην επίλυση ενός χρονίζοντος και καθόλα σοβαρού προβλήματος στην απονομή δικαιοσύνης.

Ενδεικτικά, οι αποστάσεις που πρέπει να διανύσει ο πολίτης που επιθυμεί να προσφύγει σήμερα στο Εφετείο Χανίων είναι : Ηράκλειο (πόλη) – Χανιά, 300 χλμ. και Σητεία – Χανιά, 600 χλμ. και Ιεράπετρα – Χανιά, 488 χλμ. (μετ' επιστροφής), αντιστοίχως. Στο σύνολο της Επικράτειας δεν υπάρχει άλλο εφετείο,για το οποίο διάδικοι και μάρτυρές να καλούνται να διανύσουν τέτοιες αποστάσεις πληρώνοντας σε εργατοώρες, έξοδα δικηγόρων, βενζίνη, οδική ασφάλεια και ψυχική ταλαιπωρία. Και δυστυχώς δεν διαθέτουμε ούτε οδικό δίκτυο ούτε και διοικητική στελέχωση Γερμανίας για να παρηγορούμαστε με την υπάρχουσα κατάσταση.

Η ίδρυση δεύτερης έδρας Εφετείου στο νησί είναι ένα γνωστό αίτημα, το οποίο μέχρι σήμερα προσέκρουε σθεναρά στη νοοτροπία που εκλάμβανε ως δικαιολογημένη την εξυπηρέτηση του τοπικού συμφέροντος ανεξαρτήτως τιμήματος. Από εδώ σήμερα καλούμε τον Υπουργό Δικαιοσύνης κύριο Χατζηγάκη να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να εκδώσει άμεσα το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα. Επίσης καλούμε τον κόσμο της δυτικής Κρήτης σε κοινό αγώνα για την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας, με μία ευρύτερη αντίληψη περί ενότητας και εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος. Είναι κρίμα να αναλώνονται δυνάμεις την στιγμή που υπάρχουν τόσα πολλά κοινά μέτωπα και τόσες ανοιχτές προκλήσεις.

Δικαστικοί Αντιπρόσωποι και Ηλεκτρονική Κληρωτίδα

Πρώτη φορά φέτος συμμετέχω ως δικαστικός αντιπρόσωπος στις βουλευτικές εκλογές. Η παρθενική μου συμμετοχή στην ελεύθερη και αδιάβλητη έκφραση της λαϊκής βούλησης με τιμά και θα βάλω τα δυνατά μου στο να διασφαλίσω την ομαλή διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας.

Αυτό που μου έχει κάνει εντύπωση στην όλη ιστορία είναι που πρώτη φορά ο Άρειος Πάγος, σε δημόσια διαδικασία και παρουσία εκπροσώπων των δικηγορικών συλλόγων όλης της χώρας, προέβη σε επιλογή δικαστικών αντιπροσώπων μέσω ηλεκτρονικής κληρωτίδας. Είναι η πρώτη φορά που οι ανά τη χώρα δικαστικοί αντιπρόσωποι επιλέγονται απευθείας από τον ΑΠ, χωρίς να μεσολαβεί μαγείρεμα λίστας από τους κατά τόπους δικηγορικούς συλλόγους και πρωτοδικεία. Μέχρι σήμερα οι παλαιότεροι δικηγόροι γνώριζαν εκ των προτέρων σε ποιο εκλογικό διαμέρισμα θα τους στείλουν, ενώ για να μην μείνει κάποιος απ’ έξω ήταν υποχρεωμένος να χρησιμοποιήσει το verbum magicum Graecum “μέσον”.

Συνέπεια αυτού ήταν η διαιώνιση πελατειακών σχέσεων και ο αποκλεισμός νέων και ασκούμενων δικηγόρων για τον μόνο λόγο πως δεν είχαν κάποια άκρη. Θα σας έλεγα ψέματα αν υποστήριζα πως μοιράστηκα την απογοήτευση συναδέλφων, οι οποίοι δεν επελέγησαν παρά τον ισχυρισμό τους πως είχαν βάλει μέσον και μάλιστα καλό(!)

Η Ελλάδα αλλάζει, αργά αλλά σταθερά και το συγκεκριμένο περιστατικό αποτελεί ακόμα ένα μικρό βήμα τόσο στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση όσο και στην εγκαθίδρυση διαφάνειας στο δημόσιο βίο. Την εισαγωγή ηλεκτρονικής κληρωτίδας την εκτίμησα περισσότερο από κάθε κυβερνητική εξαγγελία ή προεκλογική παροχή. Είναι η δουλειά που γίνεται σιωπηλά, χωρίς να απασχολεί τα ΜΜΕ, δυσαρεστώντας ίσως αρκετούς βολεμένους, ικανοποιώντας όμως συνάμα και μία σκεπτόμενη σιωπηλή πλειοψηφία. Μια δουλειά που για το καλό του τόπου πρέπει να συνεχιστεί. Τάχιστα και ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος.

Γιατί το Ηράκλειο δεν έχει Εφετείο;

Η ίδρυση νέας έδρας Εφετείου στην πόλη του Ηρακλείου αποτελεί πάγιο αίτημα φορέων και πολιτών της ανατολικής Κρήτης. Παρόλες τις πιέσεις που καιρό τώρα ασκούνται, το ζήτημα δεν τυγχάνει της δέουσας αντιμετώπισης, γεγονός που φανερώνει αφενός τον τρόπο διαχείρισης των δημοσίων πραγμάτων από τους αρμόδιους πολιτειακούς φορείς και αφετέρου τη νοοτροπία ατόμων πρόθυμων να θυσιάσουν το δημόσιο συμφέρον στο βωμό μικροτοπικιστικών συμφερόντων.

Με μια πρώτη ιστορική προσέγγιση, από το 1907 έως το 1914 η Κρήτη διέθετε δύο εφετεία για την απονομή δευτεροβάθμιας δικαιοσύνης. Και αυτό ήταν το λογικό, αν αναλογιστεί κανείς την τοπογεωγραφία και την από Ενετοκρατίας διαίρεση του νησιού σε τέσσερα τερριτόρια (τους αντίστοιχους σημερινούς νομούς). Το 1914 ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατήργησε το Εφετείο Ηρακλείου, σε μια προσπάθεια πριμοδότησης της ιδιαίτερης πατρίδας του και εκ του αποτελέσματος αποτυχημένης επαναφοράς της πρωτεύουσας του νησιού στην Κυδωνία.

Το ζήτημα όμως δεν παραμένει ιστορικό, καθώς δυστυχώς υπερβαίνει τον ανταγωνισμό γοήτρου μεταξύ των δύο μεγάλων πόλεων - τον οποίο σε κάθε περίπτωση κανείς δεν χρειάζεται – και άπτεται μιας μεγάλης ταλαιπωρίας των μισών και πλέον κατοίκων της Kρήτης, μιας σημαντικής οικονομικής αιμορραγίας και προπαντός μιας κραυγαλέας ανισότητας στους όρους απονομής της δικαιοσύνης μεταξύ των δύο τμημάτων του νησιού.

Τα επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ της ίδρυσης έδρας είναι συντριπτικά καθώς άπτονται της κοινής λογικής: Με πληθυσμιακούς όρους η Κρήτη έχει πληθυσμό περίπου ίδιο με της Πελοπονήσου (περι τους 600.000 κατοίκους, με τη διαφορά πως η δεύτερη διαθέτει τρία Eφετεία (Nαύπλιο, Πάτρα, Kαλαμάτα). H Στερεά Eλλάδα με τον ίδιο επίσης πληθυσμό έχει επίσης τρία Eφετεία, της Λαμίας και δύο μεταβατικά, στη Xαλκίδα και στη Λιβαδειά και επίκειται η ίδρυση ενός ακόμη μεταβατικού στο Aγρίνιο και Διοικητικού στο Mεσολόγγι. Tέλος, το 62% του πληθυσμού της Kρήτης είναι κάτοικοι των νομών Hρακλείου και Λασιθίου.

Για αυτούς τους ανθρώπους, αν υπήρχε δεύτερη εφετειακή έδρα, οι αποστάσεις θα ήταν περίπου οι μισές και καταφανώς λιγότερες οι δαπάνες. Και αυτό καθώς ο διάδικος δεν πρέπει να υπολογίσει μόνο τις δαπάνες μετάβασης, διαμονής και επιστροφής, αλλά και τις αμοιβές των εκτός έδρας δικηγόρων και συχνά την αποζημίωση των μαρτύρων για τον χρόνο που έχασαν. Χαρακτηριστικά, ένας Σητειακός για να μεταβεί στα Xανιά και να επιστρέψει θα χρειασθεί να οδηγήσει για περίπου 600 χλμ. και ο κάτοικος του νομού Hρακλείου από 280 έως 300 χιλιόμετρα, σε έναν βόρειο οδικό άξονα διάσημο για τα τα θανατηφόρα του δυστυχήματα.

Οι λόγοι όμως δεν περιορίζονται σε γεωγραφικούς και πληθυσμιακούς, αλλά αφορούν άμεσα και στους αντικειμενικούς όρους απονομής της δικαιοσύνης: το Eφετείο Xανίων (το μοναδικό της Kρήτης) κατά την τριετία 2001-2003 εκδίκασε 7.322 υποθέσεις, το 58% των οποίων προέρχονταν από τους νομούς Hρακλείου και Λασιθίου. Aν οι υποθέσεις αυτές μοιράζονταν σε δύο Eφετεία, το καθένα θα υπερέβαινε σε αριθμό υποθέσεων πολλά περιφερειακά Eφετεία. Kαι, φυσικά, η απονομή δικαιοσύνης σε δεύτερο βαθμό θα ήταν περισσότερο άνετη και πιο σύντομη, με κατ’ ουσίαν σεβασμό στο συνταγματικά αναγνωρισμένο δικαίωμα του πολίτη στο νόμιμο δικαστή (Άρθρο 8 Συντάγματος ).

Εκ των πραγμάτων βέβαια, αυτό που συμβαίνει χρόνια τώρα είναι μία άνιση και προβληματική δευτεροβάθμια απονομή δικαιοσύνης, η οποία παρέχεται μόνο υπό προϋποθέσεις οικονομικής ευρωστίας: Mάρτυρες και διάδικοι αρνούνται να μεταβούν στα Xανιά, να χάσουν δύο, τρεις ή περισσότερες εργάσιμες μέρες και οι δίκες αναβάλλονται ή εκδικάζονται εις βάρος των κατοίκων των νομών Hρακλείου και Λασιθίου, λόγω απουσίας των ίδιων ή λόγω ελλείψεων μαρτύρων. Πολλοί είναι αυτοί που αποφεύγουν να κάνουν έφεση όχι λόγω σαθρής βάσης, αλλά ακριβώς για τον φόβο της ταλαιπωρίας και των αυξημένων δαπανών. Εδώ μιλάμε για μία κραυγαλέα διατάραξη των όρων ισονομίας των πολιτών, που δεν παρατηρείται πουθενά αλλού στην Eλλάδα, κατά σαφή μάλιστα παραβίαση του Άρθρου 6, παρ.1,3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Όσα γράφονται εδώ δεν αποτελούν κάτι το πρωτάκουστο. Τόσο ο τοπικός όσο και ο Αθηναϊκός τύπος έχουν ρίξει λίτρα μελάνι. Η τοπική κοινωνία έχει κουραστεί να διεκδικεί ένα τόσο δίκαιο αίτημα, το οποίο συνεχώς προσκρούει σε μικρόνοα επιχειρήματα και τοπικιστικές σκοπιμότητες, που καθόλου δεν τιμούν τους κύκλους οι οποίοι τα προωθούν. Τα δε μέσα που χρησιμοποιούν υπόγεια και αθέμιτα. Χαρακτηριστικά τοπικός βουλευτής απείλησε τον Υπουργό Δικαιοσύνης με χειροδικία (!) και δήλωσε πέραν κάθε ορίου γραφικότητας και τραμπουκισμού πως θα λάβουν χώρα ανατινάξεις κτιρίων και γεφυριών σε περίπτωση που αναληφθεί η όποια πρωτοβουλία.

Σε κάθε περίπτωση θεωρείται σκόπιμο το πρόβλημα αυτό να προβάλλεται συνεχώς και με κάθε μέσο, έστω και από αυτό το περιορισμένης αναγνωσιμότητας blog, έως ότου δοθεί η ορθή και αρμόζουσα λύση. Το ένα σίγουρο είναι πως ο γράφων θα επανέλθει όπου και όπως μπορεί, διεκδικόντας το αυτονόητο.