Titus Livius (Livy), The History of Rome, Book 10
Benjamin Oliver Foster, Ph.D., Ed.

26. Fabius, ut Romam rediit, et in senatu et productus ad populum mediam orationem habuit, ut nec augere nec minuere videretur belli famam magisque in altero adsumendo duce aliorum indulgere timori quam suo aut rei publicae periculo consulere. [2] ceterum si sibi adiutorem belli sociumque imperii darent, quonam modo se oblivisci P. Deci consulis per tot collegia experti posse? [3] neminem omnium secum coniungi malle; et copiarum satis sibi cum P. Decio et nunquam nimium hostium fore; sin collega quid aliud mallet,¹ at sibi L. Volumnium darent adiutorem. [4] omnium rerum arbitrium et a populo et a senatu et ab ipso collega Fabio permissum est; et cum P. Decius se vel in Samnium vel² in Etruriam proficisci paratum esse ostendisset, tanta laetitia ac gratulatio fuit ut praeciperetur victoria animis triumphusque non bellum decretum consulibus videretur.

[5] invenio apud quosdam extemplo consulatu inito profectos in Etruriam Fabium Deciumque sine ulla mentione sortis provinciarum certaminumque inter collegas quae exposui. [6] sunt quibus ne haec quidem [p. 458] certamina exponere satis fuit; adiecerunt³ et Appi⁴ criminationes de Fabio absente ad populum et pertinaciam adversus praesentem consulem praetoris contentionemque aliam inter collegas, tendente Decio ut suae quisque provinciae sortem tueretur. [7] constare res incipit ex eo tempore quo profecti ambo consules ad bellum sunt.

ceterum antequam consules in Etruriam pervenirent, Senones Galli multitudine ingenti ad Clusium venerunt legionem Romanam castraque oppugnaturi. Scipio, [8?] qui castris praeerat, loco adiuvandam paucitatem suorum militum ratus, in collem⁵ qui inter urbem et castra erat aciem erexit. [9] sed, ut in re subita, parum explorato itinere ad iugum perrexit quod hostes ceperant parte alia adgressi. ita caesa ab tergo legio atque in medio, cum hostis undique urgeret, circumventa. [10] deletam quoque ibi legionem, ita ut nuntius non superesset, quidam auctores sunt, [11] nec ante ad consules, qui iam haud procul a Clusio aberant, famam eius cladis perlatam quam in conspectu fuere Gallorum equites, pectoribus equorum suspensa gestantes capita et lanceis infixa ovantesque moris sui carmine. [12] sunt qui Umbros fuisse non Gallos tradant, nec tantum cladis acceptum et circumventis pabulatoribus cum L. Manlio Torquato legato Scipionem propraetorem subsidium [p. 460] e castris tulisse victoresque Umbros redintegrato⁶ proelio victos esse captivosque eis ac praedam ademptam. [13] similius vero est a Gallo hoste quam Umbro eam cladem acceptam, quod cum saepe alias tum eo anno Gallici tumultus praecipuus terror civitatem tenuit. [14] itaque praeterquam quod ambo consules profecti ad bellum erant cum quattuor legionibus et magno equitatu Romano Campanisque mille equitibus delectis, ad id bellum missis, et sociorum nominisque Latini maiore exercitu quam Romano, [15?] alii duo exercitus haud procul urbe Etruriae oppositi, unus in Falisco alter in Vaticano agro. Cn. Fulvius et L. Postumius Megellus⁷ propraetores ambo, stativa in eis locis habere iussi.