CAPUT SEXTUM.
Ticonderoga ab Arnoldio expugnata est. — Canadam invadere, ducibus Schuyler et Montgomery, Congressus statuit. — Morbo ducem Schuyler ab exercitu decedere cogente, imperium ad Montgomery devenit. — Oppidum Montis Regii captum est. — Arnoldius copias in Canadam per deserta ducit. — Urbem Quebec expugnare conantur duces Americani Montgomery et Arnoldius. — Interfectus est Montgomery, Americanique ad deditionem adacti sunt. — Ducis Montgomery elogium.WASHINGTONII vitam legentibus forsitan haud ingratum, fecerim, si quomodo res Americanæ diversis in locis sese habuerint; quæque ab ducibus aliis exercitus fœderati gesta sínt, paucis1 expediam. Ticonderoga, Maii mensis die decimo, anno millesimo septingentesimo septuagesimo quinto ab Christo nato, à tribuno legionis Arnoldio expugnata. Hoc propugnaculum magnum ad lacuum Georgii et Champlain confluentem situm est, ideoque commeatum Novum Eboracum inter et Canadam tenet. Arnoldius secundo hoc prælio elatus, ad Congressum literas, in quibus provinciam totam Canadensem duobus hominum millibus sese pacaturum confirmavit. Ingenii quadam vehementiâ, bellum Canadæ incolis ultro inferre suasit; at, quoniam lites Britanniam inter et Colonias latiùs serere nolebat Congressus, in provinciam istam incursio, in præsentia, dilata.
Carletonius, eques Anglicus,2 Canadæ Gubernator, ad Ticonderogam recuperandam animum intendit. Ad milites conscribendos, eosque in hostes educendos, auctoritate regiâ erat munitus.
Incolæ Canadenses, tamen, sese invitissimos ad certamen ineundum præstiterunt. Interea vim Indorum magnam coegerat: copiæ, quamvis paucæ, rei militaris peritissimæ erant; coloniisque fœderatis erat, quod tanti ingenii, tantique usûs militaris, virum metuerent. His de rebus Congressus certior factus, provinciam istam vi magnâ invadere decrevit: quo ex decreto, tria hominum millia, ad Canadam pacandam, ducibus Schuyler et Montgomery, à Congressu mittebantur. Ad lacum Champlain tendebaut, indeque navibus ad Sanctum Joannem,3 præsidium primum Britannicum in Canadâ.
Expositis4 militibus Americanis, propugnaculum obsidebant, quod, tamen, Prestonius, præfectus Anglicus, fortissimè defendit. Morbo ducem Schuyler ab exercitu decedere cogente, imperium ad ducem Montgomery devenit, qui tam acriter aggerem obsedit, ut, paucos intra dies, propugnaculi potitus sit. Capto loco isto, ad Montem Regium5 cum exercitu victore Montgomery perrexit. Cum oppido appropinquaret, paucæ Britannicæ copiæ, quæ præsidio fuerant, in salutis spem naves petiêre; at à tribuno Easton, qui manipulos nonnullos ductabat, quo minus fluvium navibus descenderent, impediebantur. Dux Prescotius cum pluribus præfectis, centumque viginti militibus gregariis sese dediderunt; Duxque Americanus, præsidio ad Montem Regium relicto, ad urbem Canadæ præcipuam quam maximis itineribus contendit.
Tempore quo victoriam Montgomery tam acritèr sectaretur, provincia Canadensis ab hoste non minùs ac Montgomery forti interritoque petebatur. Mille hominum de exercitu Americano Cantabrigiæ tunc temporis apud Novanglos considente, à Washingtonio ad Canadam pacandam missi Hicce manipulus tribuno legionis Arnoldio datus, qui copias itinere nondum tentato per deserta duxit: difficultates magnæ quas hic manipulus per triginta dies subiit, ferè inexsuperabiles fuêre.
Flumen Kennebeckium lintribus factis ascende runt, et adversus flumen navigare coacti. Mala multa perpessus, plusque parte tertiâ militum morbo et desertione attritâ, tribunus Arnoldius ad partes Canadæ habitatas, sex hebdomadarum itinere confecto, tandem pervenit. Canadæ incolæ exercitum ex vastæ gremio solitudinis cmergere valdè stupebant; eâdem cum humanitate, quâ Americanos reliquos tractaverant, advenas excipere instituunt, famelicosque milites omnibus rebus necessariis suppeditabant.
Arnoldius declarationem seu expositionem, Washingtonii nomine, edidit; incolas Canadenses sese coloniis fœderatis ut asciscant, martiaque ob libertatem Americanam pugnando vulnera patiantur, vehementur suasit. Arnoldii conspectus ante Quebec oppidanos valdè consternavit; at quoniam tormenta majora agere secumque afferre nequiverat, aditus, qui ad urbem ducebant, tantummodò occupare, copiasque, quas fortis Montgomery ductabat, expectare constituit.
Imperatori illi multis cum difficultatibus simul erat confligendum, quarum præcipua erat exercitûs licentia, qui ex hominibus, nullius imperio obtemperare assuetis, et à disciplinâ militari abhorrentibus,6 conflatus. Summam vigilantiam, comitatem, facundiamque, milites coercere, et ad justam disciplinam revocare, postulabat. Magnanimitas, tamen, et prudentia Montgomerii tandem vicêre:7 — Nuribusque8 provinciæ istius erat, quod heroi gratias agerent, qui virtutem et honorem muliebrem incolumem servâsset.
Nonis9 Decembribus, anno Christi millesimo septingentesimo septuagesimo quinto, Montgomerius in conspectum Quebec pervenit. Oppidanis deditionem imperavit, at præsidium, in eum, qui mandata ferebat, tormenta bellica displosit, nunciumque intra mænia admittere recusavit. Summâ hyeme instante, obsidionem solvendi, aut, mænia scandendo, oppidum expugnandi, necessitatem sibi impositam perspiciebat. Dux Carletonius, contra, adeo oppidum muniêrat, ut cives ad fortissimè resistendum, omniaque extrema patiendum, incitaret. Oppidum, porrò, istud, naturâ manuque egregiè erat munitum; oppugnatorumque exiguus numerus; gubernatorisque ea fuit vigilantia, ut pars quæque diligentiâ maximâ custodiretur. Montgomerius, autem, omnes gloriæ militaris ideas, quæ maximæ fortitudinis temporibus viguêre, possedit; ausorumque magnorum aviditas illa, intrepiditate, quæ pericula omnia nihili pendere monebat, fovebatur. Sciebat, enim, copias, quas tum ducebat, quocunque via monstraretur, summâ alacritate secuturas: urbem, itaque, expugnare, aut decoram petere per vulnera mortem, decrevit.
Sub mensis Decembris finem, anno supra dícto, ad expugnationem, primâ luce, exercitum duxit, utque æmulationem copiis provincialibus injiceret, oppugnatio duplex erat, quarum una, à militibus Novanglicis, Arnoldii ductu, altera à copiis NeoEboracensibus, quas fortissimus Montgomerius ducebat ipse, facta. Semita, quâ Montgomerio copi isque succedendum crat, perangusta fuit, et, quoniam, virtute maximè eximia opus fore sciebat, in hoc molimen fortissimos quosque viros elegerat. Inter largissimum nivis imbrem ad oppugnationem processit primis claustris10 captis, in hostes cum copiis irruit, pugnamque cominùs conserere maturavit. Claustra secunda, quæ ad urbis portas11 rectà12 ducebant, munita firmo præsidio, militesque, qui13 tormenta majora in Americanos subeuntes disploderent, ibidem collocabantur.
Montgomerius magno impetu processit, omnique armorum ignivomorum tormentorumque genere petitus, procubuit ipse, una cum præfectis præcipuis. Ducis occasu copiæ adeò exanimatæ erant, ut sese fugæ mandaverint. Interea tribunus legionis Arnoldius nihilo seciùs alteram oppidi partem acerrimè adoriebatur. Claustra tormentis14 plurimis majoribus munita invasit expugnavitque, at hoc certamine milites multos amisit, adeoque graviter vulneratus ipse, ut de loco, ubi pugna conserebatur, asportari cogeretur. Præfecti ad quos imperium devenit, a` pugnando fortiter haud destiterunt, claustraque altera expugnaverunt. At obsessi, simul ac exiguum oppugnatorum numerum perspexerant, in novissimam aciem incarsionem fecerunt, Americanosque vicissim pugnâ lacessere cœperunt. Copiæ colonicæ nunc undique circumclusæ tenebantur, et tormentis omnibus bellicis corpora obnoxia15 præbebant; attamen per horas tres, certamen16 iniquum fortissime sustinuerunt usque dum, vulneribus confecti, ad deditionem adigerentur.
Hæc Americanorum clades insignis spem omnem Canadæ citò pacandæ procul amovit. Nemo, qui bello civili unquam mortem oppetiverat, Montgomerio magis defletus. ille dux inclytus,17 de Iernâ oriundus, anno Christi millesimo septingentesimo trigesimo septimo, aurâ æthereâ primùm vescebatur. In exercitu Britannico, quem fortissimus Wolfius ducebat, stipendium prim`m mereri cœpit, annoque millesimo septingentesimo quinquagesimo sexto ab Christo nato, secundo Marte, ubi nunc supremum obiit diem, in Gallos pugnaverat. Bello confecto, propè Novum Eboracum habitavit, ubi uxorem18 duxit. Adeò ob integritatem benè audiebat, ut eum diplomate19 cohortis ductoris fœderatarum coloniarum Congressus dignaretur: quo honore sese dignissimum præstiterat. Dum in exercitu Americano stipendium merebat, nemo plus illo coloniis profuit, aut pro libertate fortiùs dimi cavit.