Szczepienia na Covid-19 w toku, dlatego do apteki coraz częściej przychodzą pacjenci, zgłaszający różne dolegliwości poszczepienne. Dziś więc kilka słów na ten temat. Jako farmaceuta miałam możliwość zrobienia szkolenia w zakresie wykonywania i kwalifikacji do szczepień przeciwko Covid-19, zarówno w formie teoretycznej, jak i praktycznej. Podano tam wiele ciekawych informacji i dzięki temu teraz już wiem, jak to wszystko wygląda od drugiej strony. :) Dobrze, ale zacznijmy od początku...
Co to jest NOP - czyli niepożądany odczyn poszczepienny..?
Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) definiujemy jako każde zaburzenie stanu zdrowia związane ze szczepieniem, które wystąpiło w okresie do 4 tygodni po podaniu szczepionki. Wyjątkiem jest tutaj szczepionka przeciwko gruźlicy, gdzie ten okres jest dłuższy. Niby definicja jest prosta, ale w praktyce określenie, czy dane zdarzenie miało związek ze szczepionką, czy też nie, często nie jest takie proste.
I taka ciekawostka - lekarz ma obowiązek zgłosić niepożądany odczyn poszczepienny do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w ciągu 24 godzin od podejrzenia lub rozpoznania wystąpienia NOP. Obowiązek ten wynika z art. 21 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń oraz chorób zakaźnych u ludzi. Co ważne - za niedopełnienie tego obowiązku grozi z art. 52 kara grzywny.
W przypadku szczepień na Covid-19 niepożądane odczyny poszczepienne z reguły mają łagodną postać i obejmują takie objawy jak: ból i zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenie, gorączka, dreszcze, ból głowy, nudności. Oczywiście zdarzyć się mogą też ciężkie, czasami zagrażające życiu reakcje, dlatego każdemu po szczepieniu na Covid-19 zaleca się pozostać w Punkcie Szczepień minimum 15 minut na obserwacji. Ci, którzy w przeszłości mieli ciężkie reakcje alergiczne, powinni pozostać 30 minut.
Objawy niepożądane po szczepieniu na Covid - jak je łagodzić?
1) OBJAWY MIEJSCOWE
- ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia
Dużo pacjentów, z którymi rozmawiałam zgłaszało po szczepieniu ból ręki, często bez widocznego zaczerwienienia, czy opuchlizny. Z reguły ta dolegliwość ustępuje po 1-2 dniach i nie przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu. Jeśli ból jest uciążliwy, to oczywiście można zastosować lek przeciwbólowy np. paracetamol. Jeśli w miejscu wstrzyknięcia pojawia się obrzęk - najlepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie preparatów z octanowinianem glinu w żelu: "Altacet żel", "Altaziaja". W aptece zakupić możecie także "Altacet" w tabletkach do rozpuszczania w wodzie - wtedy można przy użyciu kompresu z gazy zrobić sobie okład. :) Jeśli do apteki Wam nie po drodze, a macie w domu sodę, to ona także może być pomocna. Łyżeczkę sody rozpuszczamy w pół szklanki wody i z tego robimy okład.
- zaczerwienienie i świąd w miejscu wstrzyknięcia
Tutaj podstawowa zasada - nie drapać, natomiast można użyć żelu z substancją przeciwświądową jak choćby "Fenistil", ewentualnie wypić wapno: "Calcium"
2) OBJAWY OGÓLNE
- zmęczenie
Właściwie nie ma na nie rady. Jeśli po szczepieniu czujecie się zmęczeni, to po prostu należy odpocząć w domowym zaciszu. Warto tak zaplanować grafik w pracy, aby była taka możliwość. Dbajcie również o prawidłowe nawodnienie - zarówno przed, jak i po szczepieniu. Według informacji przekazanych na szkoleniu, zwłaszcza w przypadku szczepień preparatem Astra Zeneca zaleca się stosowanie elektrolitów. Dobre nawodnienie zmniejsza w pewien sposób ryzyko powstawania zakrzepów. Jakie to preparaty..? Takie same, jakie zaleca się przy biegunce czyli np. "Litorsal", "Orsalit".
- ból głowy, ból mięśni i stawów
Tutaj też postępowanie jest raczej standardowe - stosujemy dostępne bez recepty leki przeciwbólowe, np. paracetamol. Jeśli te dolegliwości byłyby bardzo nasilone, bądź trwały dłużej niż kilka dni, warto skonsultować się z lekarzem.
- gorączka i dreszcze
Jest to objaw dość często obserwowany, zwłaszcza po drugiej dawce szczepionki. Postępowanie także standardowe - stosujemy leki przeciwgorączkowe. Podstawowym lekiem jest tutaj paracetamol. Uczulam, że należy zwrócić uwagę na dawki. Jeśli temperatura jest bardzo wysoka, to u osoby dorosłej można przyjąć od razu 2 tabletki paracetamolu po 500 mg. Dla tych, którzy wolą postacie rozpuszczalne mamy paracetamol jako "Efferalgan" - tabletki musujące (dawka 500mg) lub "Efferalgan Forte"- tabletki musujące (dawka 1g).
Pamiętajcie, że przy podwyższonej temperaturze koniecznie należy zadbać o prawidłowe nawodnienie - minimum 2 litry na dobę. Takim naturalnym sposobem na zbicie temperatury jest picie naparów z ziół takich jak lipa, czy czarny bez.
Oczywiście możemy też posiłkować się domowymi, tradycyjnymi metodami, czyli zastosować chłodną kąpiel. Pamiętajcie, że temperatura wody powinna być ok 2° niższa niż temperatura ciała, bo jeśli przy wysokiej gorączce wskoczycie do całkiem zimnej wody to wstrząs termiczny gotowy. Można też posiłkować się chłodnymi okładami na kark, czy czoło, ewentualnie w aptece zakupić gotowy kompres chłodzący.
Jeśli temperatura nie obniża się po zastosowaniu leków, lub wysoka gorączka trwa dłużej niż kilka dni, należy skonsultować się z lekarzem.
- nudności i ból brzucha
Dolegliwości te nie zdarzają się zbyt często, ale w razie czego myślę, że podstawą powinna być lekkostrawna dieta - pokarmy w postaci płynnej. Oraz raczej potrawy gotowane i duszone, niż smażone. Unikamy też produktów mocno przyprawionych (mój mąż miałby problem, bo u niego podstawa to pieprz i ostra papryka ;)) oraz wysokoprzetworzonych i fast-foodów. Nie ma co też przesadzić z błonnikiem, bo może powodować wzdęcia i nasilić dolegliwości. Jeśli nudności są szczególnie dokuczliwe, warto pamiętać o imbirze. Można zakupić korzeń imbiru i dodawać do herbaty, ewentualnie wersja dla leniuchów - gotowy specyfik z apteki z imbirem w formie tabletek, np. "Aviomarin natural".
I to chyba tyle. Pamiętajcie: zawsze jeśli dolegliwości są nasilone, nie ustępują, bądź macie jakiekolwiek wątpliwości - warto skonsultować się z lekarzem. W razie ciężkich objawów - od razu dzwonić należy po Pogotowie Ratunkowe. Bądźcie czujni. :)
Koronawirus - jak z nim walczyć..?