Βιβλιοπωλεία της Κωνσταντινούπολης: σφραγίδες και επισήματα του 19ου και του 20ου αιώνα

Ήταν ελληνικά και δυτικά βιβλιοπωλεία στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Πωλούσαν ελληνικά, γερμανικά και γαλλικά βιβλία. Τα περισσότερα ήταν μεικτές επιχειρήσεις, βιβλιοπωλεία και τυπογραφεία/εκδοτικοί οίκοι, όπως του Σεϊτανίδη, των Νοταραίων ή του Αγγελίδη. Όλα όμως σφράγιζαν τα βιβλία που πωλούσαν με τη δική τους επωνυμία ή κωλλούσαν κάποιο δικό τους επίσημα. Τόσο για να διαφημίσουν την παρουσία τους, όσο και για να αποτρέψουν παράνομες μεταπωλήσεις. Οι σφραγίδες μένουν μες στις δεκαετίες πάνω στα βιβλία, μπορείς να τις δεις στις βιβλιοθήκες όταν τα χέρια σου πιάσουν κάποιο βιβλίο της περιόδου αυτής. Τις επόμενες δεκαετίες η συνήθεια της σφράγισης ατόνησε, οι "αποδείξεις" ύπαρξης των βιβλιοπωλείων έπαψαν να ταυτίζονται με τα ίδια τα βιβλία. Τα χνάρια όμως στα παλιά βιβλία μας αφήνουν μια εικόνα του αριθμού και της δυναμικής των βιβλιοπωλείων στην Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα κι αλλού, που θα μπορούσε να διερευνηθεί περισσότερο, μεθοδικότερα, προς συμπλήρωση της ιστορίας του ελληνικού βιβλίου...

Δεν είναι η πρώτη φορά που μας απασχόλησαν οι σφραγίδες των βιβλιοπωλείων. Παλαιότερη καταγραφή του "Βιβλιοθηκάριου": εδώ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ Ν. ΣΕΪΤΑΝΙΔΟΥ ΟΔΟΣ ΜΠΑΛΜΟΥΜΤΖΙΔΙΚΑ Νο 291
ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ ΖΟΥΝΤΑΝ ΚΑΠΟΥ

 Γ. Ι. ΣΕΪΤΑΝΙΔΗΣ, ΕΚΔΟΤΗΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΗΣ, ΓΑΛΑΤΑ

ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ

                                                                   

Μ. ΜΠΑΧΑΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΣΑΣ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΑΙ-ΕΚΔΟΤΑΙ
ΟΔΟΣ ΓΙΟΡΓΑΝΤΖΙΛΑΡ ΑΡ. 19 ΓΑΛΑΤΑ-ΚΩΝ/ΠΟΛΙΣ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ Λ. ΠΑΝΩΡΙΟΥ ΚΑΙ Γ. ΑΛΙΜΠΕΡΤΟΥ
ΕΝ ΚΩΝΣΤ/ΠΟΛΕΙ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΕΝ ΓΑΛΑΤΑ
Ν. ΔΕΠΑΓΕ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΕΝ ΓΑΛΑΤΖΙΩΙ
ΑΔ. ΓΡΟΥΜΠΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ
Ο ΛΟΓΙΟΣ ΕΡΜΗΣ Δ. ΦΙΛΙΚΟΥ ΚΑΙ ΣΑΣ

CHRISTODOULOS CONSTANTINOU CONSTANTINOPLE
LIBRAIRE Teke Place du Tunnel No 525
PERA

CHRISTODOULOS CONSTANTINOU CONSTANTINOPLE
LIBRAIRE TEKE PLACE dU TUNNELl No 525
PERA

ΑΔΕΛΦΟΙ  Σ. ΝΟΤΑΡΗ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΑΙ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΑΙ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ Π. ΑΓΓΕΛΙΔΟΥ & ΣΑΣ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ

                    ΑΦΟΙ ΔΕΠΑΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΑΙ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΑΙ ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ                  DEPASTA FRERES LIBRAIRES EDITEURS A CONSTANTINOPLE

(ΑΦΟΙ ΔΕΠΑΣΤΑ) Librairie Depasta Freres Galata,
pres du Han de la Commission du cote du Tramway Constantinople

Fournisseur de S.M.I. Le Soultan Otto Keil
Librairies Internationale Constantinople

Otto Keil
Librairie Internationale Constantinople

S. H. Weiss Constantinople
Libraire

Librairies internationale LORENTZ& KEIL
457, Grand' rue de Pera, 457 Vis a vis le Passage Oriental CONSTANTINOPLE

Librairie internationale OTTO KEIL
457, Grand' rue de Pera, 457 Vis a vis le Passage Oriental CONSTANTINOPLE

LIBRAIRIES DES ECOLES CONSTANTINOPLE
PERA (TEKE) Place du Tunnel, No 525

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΦΙΛΙΚΟΥ ΕΝ ΓΑΛΑΤΑ ΚΩΝΣΤ/ΛΕΩΣ ΟΔΟΣ ΓΙΟΡΓΑΝΤΖΙΛΕΡ 26

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ Α. Κ. ΓΕΡΑΡΔΟΥ ΚΑΙ ΣΑΣ
ΕΝ ΓΑΛΑΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ


J. PAPADIS, LIBRAIRE, CONSTANTINOPLE


ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ Σ. ΛΕΜΟΝΙΔΟΥ, ΕΝ ΓΑΛΑΤΑ ΚΩΝΣΤ/ΠΟΛΕΩΣ
ΓΙΟΡΤΑΝΤΖΙΛΑΡ 26


LIBRAIRIE ANTOINE PH. CHALAS
490 Galata Yuksek-Kaldirim 490
CONSTANTINOPLE

ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΕΙΟΝ & ΚΑΤΑΣΤΙΧΟΠΟΙΕΙΟΝ ΤΟΥ ΧΑΡΤΟΠΩΛΕΙΟΥ Ν. ΤΣΑΟΥΣΗ

Δείτε ακόμη: 

Σφραγίδες βιβλιοπωλείων σε βιβλία

Βιβλιοδέτες και βιβλιοπωλεία του Πειραιά: επισήματα και σφραγίδες

Βιβλιοδέτες της Αθήνας: διαφημιστικά επισήματα

Το παραμύθι του ποταμού

Στον ύπνο ενός ανθρώπου υπήρχε πριν πολλά χρόνια μια μικρή πολιτεία κρυμμένη μέσα στα βουνά. Κάποτε όμως εμφανίστηκε εκεί τελείως ξαφνικά ένα ποτάμι. Άρχισε να κυλά αθόρυβα, τόσο ήσυχα που κανείς δεν αντιλήφθηκε την παρουσία του. Σαν φίδι ξαπλωμένο το απομεσήμερο κι ακίνητο σε λιβάδι ξανθό του Αυγούστου παραμονεύοντας τη φωνή των ανθρώπων που προδίδει τις σκέψεις τους. Οι άνθρωποι που το πλησίαζαν άθελά τους, έχαναν μονομιάς τη μιλιά τους. Το ποτάμι έπαιρνε τα λόγια τους και τα πήγαινε μακριά σε κάποια ανταριασμένη θάλασσα στην άκρη του κόσμου. Άνοιγαν το στόμα τους πλέον οι άνθρωποι και ο ήχος δεν υπήρχε πια. Μην μπορώντας με κανέναν τρόπο να προφυλάξουν τους υπόλοιπους υπηκόους απ' το παράξενο κακό, σιγά-σιγά ολόκληρη η πολιτεία έχασε τη μιλιά της. Στο τέλος η αγορά, οι ναοί και τα σπίτια ήταν αθόρυβα, τόσο ήσυχα που κανείς δεν αντιλήφθηκε την παρουσία της πολιτείας ξανά στον κόσμο. Κι ακόμη κανείς δεν ξέρει γι' αυτήν, εξόν από έναν γέροντα ψαρά στην άκρη του κόσμου. Που ακούει χρόνια τώρα τα μυστικά των ανθρώπων της κρυμμένης πολιτείας στον ύπνο ενός ανθρώπου ψαρεύοντας.

***

ο πίνακας είναι του Louis Gugliemi

Το παραμύθι του τελευταίου βιβλιοθηκάριου

Μεταφράστηκε πριν λίγες μέρες από ομάδα ειδικών γλωσσολόγων, μαθηματικών και πληροφορικών ένα παράξενο κείμενο, γραμμένο σε μια άγνωστη γλώσσα πριν πολλά χρόνια. Αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια συντήρησης ενός αρχέτυπου,  είναι γραμμένο με σινική μελάνι σε ένα αντίτυπο της editio princeps του λεξικού του Σούδα που φιλοξενείται στη Βιβλιοθήκη. Οι ειδικοί έδωσαν στη δημοσιότητα τη μετάφραση της περιβόητης "ιστορίας του τελευταίου βιβλιοθηκάριου", όπως ονομάστηκε από τον τύπο το εν λόγω σημείωμα:

"Είχαμε τόσο πολύ συνηθίσει την παρουσία του που ήταν πια σαν να μην υπήρχε για εμάς. Ερχόταν νωρίς το πρωί κι έφευγε τελευταίος όταν σουρούπωνε στον κόσμο των βιβλίων κι έξω. "Τη νύχτα γράφονται τα βιβλία, ας τα αφήσουμε να γεννηθούν" μας έλεγε την ώρα που βυθιζόταν στο σκοτάδι του πηγαιμού του.

Την τελευταία φορά που ήρθε στη βιβλιοθήκη με πλησίασε και μου είπε κάτι παράξενο, το οποίο δεν θα το θυμόμουν αν δεν το είχα αναπόφευκτα συνδυάσει με την εξαφάνισή του: "τα γράμματα γέννησαν το έθνος μας κι όχι το γένος μας τα γράμματα. Εμφανιστήκαμε στον κόσμο γιατί μίλησαν τη γλώσσα μας τα βιβλία, γιατί έγραψαν για εμάς οι συγγραφείς, ζούμε την ιστορία που αφηγήθηκαν οι παραμυθάδες στα παιδιά μια κρύα, βροχερή νύχτα δίπλα στο τζάκι - γι' αυτό καμιά φορά δακρύζουμε χωρίς λόγο κι οι σκέψεις μας θροΐζουν σαν τα φύλλα της βελανιδιάς.

Από εκείνη τη μέρα όλα άρχισαν να αλλάζουν. Εξαφανίζονταν ένας-ένας οι άνθρωποι, ο βασιλιάς κι ο λαός μας, σαν να μην υπήρξαμε ποτέ χάνονταν τα ίχνη μας. Είμαι ο τελευταίος του έθνους μας που παραμένω ζωντανός, νομίζω όμως πως έρχεται και μένα η σειρά μου να βυθιστώ στο σκοτάδι του πηγαιμού μου. Είμαι μόνος πια στη Βιβλιοθήκη. Γράφω αυτό το σημείωμα για να μην χαθεί ποτέ η ιστορία του έθνους μου και ο τρόπος του αφανισμού μας. Δεν ξέρω ποιος θα καταφέρει ποτέ να διαβάσει αυτό το κείμενο, αφού κανείς δεν θα ζει από όσους μίλησαν τη γλώσσα μας, αλλά δεν υπάρχει και κάποια άλλη γλώσσα για να αφηγηθώ την ιστορία αυτή. Αν ποτέ κανείς μπορέσει να διαβάσει αυτή την ιστορία, ίσως το έθνος μας ξαναγεννηθεί."

***

Το χαρακτικό είναι του John DePol

Σε γνωρίζω από την κόψη του βιβλίου την πλουμιστή...

Τα βιβλία είναι το περιεχόμενό τους. Είναι οι συνθήκες συγγραφής τους. Ο συγγραφέας τους. Ο σχολιαστής, ο μεταφραστής, ο επιμελητής τους. Ο εικονογράφος τους. Ο εκδότης ή/και ο τυπογράφος τους, ο τόπος έκδοσης. Τα χαρτί, το τιράζ. Ο αριθμός έκδοσης ή ανατύπωσης, το εξώφυλλο, το "αυτί" ή η κουβερτούρα τους, οι πληροφορίες στο οπισθόφυλλο, ο κολοφώνας τους. Η βιβλιοδεσία, το δέσιμό τους. Ο χρόνος έκδοσης, το ύψος, το πλάτος τους, οι σελίδες τους, η  έντυπη αφιέρωση του συγγραφέα, η σελίδα τίτλου. Είναι αυτός που τα διάβασε κι αυτός που δεν τα διάβασε, αυτός που τα ολοκλήρωσε και αυτός που τα άφησε στα μισά. Είναι αυτός που τα αγόρασε κι αυτός που τα πούλησε, αυτός που τα χάρισε κι αυτός που του χαρίστηκαν, είναι μια χειρόγραφη αφιέρωση, είναι αυτός που τα μεταπούλησε κι αυτός που τα ξαναγόρασε, είναι ο συστηματικός ή ο επιπόλαιος αναγνώστης, ο συλλέκτης, ο βιβλιόφιλος, ο βιβλιοδέτης. Είναι ο τόπος που έζησαν, τα μέρη που διαβάστηκαν (η παραλία, ένα γραφείο, ένα τραπέζι σε μία αυλή, μια αιώρα δεμένη στη λεμονιά), είναι οι βιβλιοθήκες που τα φιλοξένησαν κι αυτές που τα φιλοξενούν. Είναι ο αριθμός εισαγωγής τους, το ISBN, το ταξιθετικό τους σύμβολο, το barcode στην τελευταία σελίδα ή το RFID, η τιμή τους. Είναι ο σελιδοδείκτης τους (πάνινος, μεταλλικός, χάρτινος), οι τσακισμένες σελίδες τους, οι χειρόγραφες υπογραμμίσεις, οι μουτζούρες, οι σημειώσεις, οι ζωγραφιές τους, ένα ίχνος καφέ που κάποτε χύθηκε δίπλα τους, ένας λεκές λαδιού ή υγρασίας, τα "τούνελ" του βιβλιοσκώληκα. Είναι οι ράχες τους.

Είναι η κόψη των σελίδων τους. Συνήθως λευκή. Όμως κάποιες φορές έγχρωμη. Μονόχρωμη ή ζωγραφιστή, στο χέρι ή με την τεχνική της μαρμαρόκολλας. Και σκέφτεσαι την παράδοξη αγάπη κάποιες φορές των ανθρώπων για τα βιβλία, που τα στολίζει με την τυχαιότητα των χρωμάτων, σαν να ομορφαίνει το μέσα τους ή σαν να υποδεικνύει την ομορφιά των κειμένων, μετατρέποντάς τη σε μια χρωματική πανδαισία στην κόψη του κόσμου.

Μου αρέσει αυτή η κόψη του κόσμου που βρίσκω στις βιβλιοθήκες. Χάνεται μες στο χρόνο. Όμως κάποτε υπήρξε.