Άγχος

"Μην φοβάσαι το Θεό,

Μην ανησυχείς για το θάνατο·

Ό,τι είναι καλό είναι εύκολο να το αποκτήσεις, και

Ό,τι είναι τρομερό είναι εύκολο να το υπομείνεις."

- Φιλόδημος

(Herculaneum Papyrus 1005, 4.9-14)

Θέλεις να είσαι ευτυχισμένος; Φυσικά και θέλεις! Τότε τι σε εμποδίζει; Η ευτυχία σου εξαρτάται μόνο από εσένα. Αυτό υποστήριζε ο Επίκουρος, ένας από τους πιο παρεξηγημένους Έλληνες φιλοσόφους. Το βασικό εμπόδιο για την ευτυχία έλεγε ότι είναι το άγχος. 

Το λεξικό μας λέει ότι άγχος είναι η συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται κυρίως από έντονη συνεχή δυσφορία και οφείλεται σε φόβο ή ανησυχία για κάτι. Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ἄγχω που σημαίνει στραγγαλίζω, πνίγω (ότι δηλαδή κάνει το άγχος στην ευτυχία.)

Η φιλοσοφία του Επίκουρου βασιζόταν σε τέσσερις βασικές αλήθειες. Ονομάζεται και "θεραπεία με τα τέσσερα μέρη", ένα γιατρικό για την επιδημική ασθένεια του ανθρώπινου άγχους: "δεν υπάρχουν θεϊκά πλάσματα που μας απειλούν· δεν υπάρχει μετά θάνατο ζωή· αυτό που χρειαζόμαστε είναι εύκολο να το αποκτήσουμε· αυτό που μας κάνει να υποφέρουμε είναι εύκολο να το υπομείνουμε." όπως μας λέει και ο μεταγενέστερος επικουρικός Φιλόδημος στο απόσπασμα του ποιήματος που παρέθεσα στην αρχή της ανάρτησης.  Ας δούμε αυτά τα τέσσερα μέρη λίγο πιο αναλυτικά:

"Μην φοβάσαι το Θεό"
Οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται σε μια κατάσταση σύγχυσης σχετικά με τους θεούς αφού πιστεύουν ότι διαρκώς ασχολούνται με το τι κάνουν οι άνθρωποι και ξοδεύουν όλο το χρόνο και την ενέργεια τους για να τιμωρήσουν τους θνητούς εχθρούς τους και να βοηθήσουν τους πιστούς τους. Αυτό είναι αντίθετο καταρχήν με την ελευθερία του ανθρώπου (ντετερμινισμός). Επίσης δεν συμβαδίζει με την ιδέα της θεότητας να υπάρχουν θεοί οι οποίοι ανησυχούν και οι οποίοι καταβάλλουν δυνάμεις για να κάνουν κάτι. Ταιριάζει περισσότερο σε αυτούς να βρίσκονται σε μια κατάσταση ευτυχίας, χωρίς άγχη, ανησυχίες και ανάγκες να ζουν μια ζηλευτή ζωή. Έτσι για τους Επικουρικούς αποτελούν τα πρότυπα στα οποία προσπαθούν να μοιάσουν μέσα στα όρια της ανθρώπινης φύσης. Ο Επίκουρος έλεγε: "Είμαι έτοιμος να συναγωνιστώ τον Δία σε ευτυχία όσο έχω ψωμί και νερό."
Φυσικά μια τέτοια άποψη έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με κάθε θρησκεία αφού της αφαιρεί κάθε δύναμη επιβολής πάνω στις μάζες αφού δείχνει ότι δεν είναι θεόσταλτη. Δεν είναι να απορεί κανείς ότι η άποψη του πολεμήθηκε  απ' όλες τις θρησκείες και η προπαγάνδα που στήθηκε τον παρουσίαζε ως άθεο.

"Μην ανησυχείς για το θάνατο"
Ίσως από τις πιο γνωστές ιδέες του. "Μην φοβάστε", έλεγε, "το θάνατο, γιατί όταν υπάρχουμε δεν είναι ο θάνατος παρόν και όταν είναι παρόν δεν υπάρχουμε εμείς". Προκαλεί σύγχυση το να ανησυχείς για την θνητότητά σου και είναι αχαριστία να απεχθάνεσαι τα όρια της ζωής. 


"Ό,τι είναι καλό είναι εύκολο να το αποκτήσεις"
Οι βασικές μας ανάγκες είναι λίγες και εύκολες να αποκτηθούν: φαγητό, νερό, στέγη και ασφάλεια από τους εχθρούς μας. Δεν χρειάζονται για να αποκτηθούν πολύ προσπάθεια ή πολλά χρήματα. Όλες οι άλλες ανάγκες είναι επίπλαστες και απαιτούν κόπο και χρήμα για να αποκτηθούν. Αν μάλιστα καταφέρουμε και τις αποκτήσουμε μας στερούν την ελευθερία γιατί απαιτούν ακόμα περισσότερο κόπο και χρήμα για να τις κρατήσουμε δημιουργώντας φυσικά περισσότερο άγχος. Και ενώ τα σώματα μας χρειάζονται όλα τα παραπάνω, το μόνο που χρειάζονται οι ψυχές μας είναι να είναι πεπεισμένες ότι τα σώματα μας θα πάρουν όλα αυτά που χρειάζονται. Σώμα ικανοποιημένο και ψυχή σίγουρη μας κάνουν χαρούμενους και αυτό είναι το κλειδί για την ευτυχία. Η Επικούρεια φιλοσοφία μας βοηθάει να καταλάβουμε πόσο λίγα χρειαζόμαστε, να είμαστε ευτυχισμένοι που τα κατέχουμε και να έχουμε την σιγουριά ότι θα συνεχίσουμε να τα κατέχουμε. Από την άλλη δεν υπάρχει λόγος να μην χαιρόμαστε τις εκάστοτε πολυτέλειες αν τύχει να είναι εύκολα προσβάσιμες. Δεν υπάρχει κάτι κακό στην πολυτέλεια αυτή καθ' αυτή, αλλά κάθε εξάρτηση από αυτή είναι επιζήμια για την ευτυχία μας, όπως και κάθε επιθυμία για άχρηστα πράγματα.


"Ό,τι είναι τρομερό είναι εύκολο να το υπομείνεις"
Αυτή η διδασκαλία είναι ίσως η πιο δύσκολη να αποδεχτούμε. Η αρρώστια και ο πόνος δεν είναι ευχάριστα σε κανένα αλλά η φύση μας έχει κάνει έτσι ώστε να μην υποφέρουμε πολύ από αυτά. Η αρρώστια για παράδειγμα είναι είτε σύντομη, είτε χρόνια και είτε μέτρια ή βαριά, αλλά χρόνια και βαριά είναι εξαιρετικά σπάνιο· έτσι δεν χρειάζεται να ανησυχούμε με την προοπτική ότι θα υποφέρουμε.


Αυτό που έχει την μεγαλύτερη σημασία στη φιλοσοφία του Επίκουρου είναι η πεποίθηση ότι δεν ερχόμαστε στη γη δεμένοι με σχοινιά. Δεν είμαστε οι μαριονέτες ενός δημιουργού· δεν υπάρχει κάποιο σενάριο που πρέπει να ακολουθήσουμε ή από το οποίο περιοριζόμαστε. Από εμάς εξαρτάται να ανακαλύψουμε τους περιορισμούς που μας θέτει η ίδια η φύση μας. Όταν το κάνουμε αυτό βρίσκουμε κάτι ευχάριστο: η ζωή είναι ελεύθερη, η ζωή είναι καλή, η ευτυχία είναι πιθανή και μπορούμε να χαρούμε την ευτυχία των θεών αντί να ταπεινώνουμε τους εαυτούς μας στις λάθος ιδέες μας γι' αυτούς.
Όταν λέμε ότι η ζωή είναι ελεύθερη δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να έχουμε ηθικούς περιορισμούς. Είναι λάθος πρακτική να κλέψουμε τους φίλους μας  ή να επιτεθούμε σε αγνώστους. Γιατί; Όχι επειδή είπε ο Θεός ότι αυτά είναι ανήθικα, αλλά επειδή είναι ηλίθιο να κάνουμε οτιδήποτε θα μας προκαλέσει ανησυχία. Οι φίλοι και η φιλοσοφία είναι  τα δύο μέσα που έχουμε στη διάθεση μας για να μας βοηθήσουν να ζήσουμε τις ζωές μας με σιγουριά και χωρίς άγχος.

Δύο είναι οι λόγοι που με ώθησαν να μεταφράσω μέρος του εισαγωγικού σημειώματος του D.S. Hutchinson σε μια επιλογή κειμένων του Επίκουρου τα οποία έχουν διασωθεί. Ο πρώτος είναι η ταινία του Θ, Μαραγκού Black Μπεεε (μπορείτε να την δείτε εδώ). Ο δεύτερος ήταν η πρόσφατη επίσκεψη μου στη μητέρα πατρίδα. Είδα ανθρώπους στο δρόμο σκεφτικούς, συζήτησα με φίλους που ανησυχούν από τα γεγονότα του τελευταίου έτους στην Ελλάδα που προκαλούν αβεβαιότητα και άγχος. Θεωρώ ότι η άγνωστη στους πολλούς διδασκαλία του Έλληνα Επίκουρου μπορεί να μας βοηθήσει ακόμα και σήμερα να διεκδικήσουμε την χαμένη ευτυχία μας.


Για όποιον ενδιαφέρεται να εμβαθύνει λίγο περισσότερο, στο ιστολόγιο της ποίησης υπάρχουν δύο αποσπάσματα από το ποίημα του Λουκρητίου (De Rerum Natura) "Περί της φύσεως των πραγμάτων" όπου εκφράζονται πιο αναλυτικά κάποιες απόψεις της Επικούρειας φιλοσοφίας.

There are those who think that life is nothing left to chance,
A host of holy horrors to direct our aimless dance.

A planet of playthings,
We dance on the strings
Of powers we cannot perceive.
"The stars aren't aligned
Or the gods are malign"-
Blame is better to give than receive.

You can choose a ready guide in some celestial voice.
If you choose not to decide, you still have made a choice.
You can choose from phantom fears and kindness that can kill;
I will choose a path that's clear-
I will choose Free Will.

There are those who think that they were dealt a losing hand,
The cards were stacked against them- they weren't born in lotus-land.

All preordained-
A prisoner in chains-
A victim of venomous fate.
Kicked in the face,
You can't pray for a place
In heaven's unearthly estate.

You can choose a ready guide in some celestial voice.
If you choose not to decide, you still have made a choice.
You can choose from phantom fears and kindness that can kill;
I will choose a path that's clear-
I will choose Free Will.

Each of us-
A cell of awareness-
Imperfect and incomplete.
Genetic blends
With uncertain ends
On a fortune hunt that's far too fleet.

Το Τίποτα, η Σκέψη και η Ευτυχία

Αγαπημένε αναγνώστη / -ρια,

το Τίποτα είναι η άρνηση, η αφαίρεση και ως τέτοια την χρησιμοποιεί ο Χάιντεγκερ στα επιχειρήματα στο βιβλίο του : "Τι είναι μεταφυσική". Ως αφαιρετική σκέψη το χρησιμοποιούμε πολύ συχνά στη ζωή μας και αυτό τονίζει και το βιβλίο "Η σοφία των Βέδας", απ'όπου αντιγράφω από το κεφάλαιο Τίποτα: "Το χρησιμοποιούμε στην αφαιρετική σκέψη μας για παράδειγμα όταν λέμε "αυτό είναι ένα γαρύφαλλο και τίποτα άλλο". Αυτή η θετική κρίση μας δείχνει την Δύναμη της Άρνησης . Επίσης είναι αυτή η δύναμη που μας στέλνει για ύπνο κάθε βράδυ."

Αυτό το τελευταίο, δεν θα το είχα καταλάβει αν δεν είχα διαβάσει στο Νίτσε (Ζαρατούστρα) για τους "Δασκάλους της Αρετής", όπου μας παρουσιάζεται ένας δάσκαλος του ύπνου ο οποίος διδάσκει πως μπορείς να κοιμηθείς καλύτερα υποστηρίζοντας (εκτιμώ πολύ ορθώς από προσωπική εμπειρία) πως οι σκέψεις - λογισμοί είναι αυτές που σ'εμποδίζουν να κοιμηθείς.

Ακόμα και ο Γκαίτε στον Φάουστ παρομοιάζει τον κακό λογισμό με το Διάβολο. Που όμως δεν μπαίνει απρόσκλητος αλλά πρέπει να τον αφήσεις εσύ ο ίδιος να μπει στο σπίτι σου (μυαλό). Έτσι και ο Φάουστ τον βάζει με την μορφή σκύλου (θυμός;) στο σπίτι του.

Όμως παρακάτω διαβάζω (πάντα στο βιβλίο η σοφία των Βέδας,) το εξής φαινομενικά παράδοξο: "Από την άλλη, αν δεν υπήρχε αυτή η Δύναμη της Άρνησης να λειτουργεί ακατάπαυστα μέσα μας, δεν θα υπήρχε καμμία προσπάθεια από μέρους μας και καμμία κίνηση στη ζωή, η οποία από Βεδικής απόψεως είναι η ακατάπαυστη αναζήτηση της Ευτυχίας (Ananda) (βλ. χριστιανικό προπατορικό αμάρτημα - διωγμός από παράδεισο, αρχ. ελληνική φιλοσοφία: Πλάτων-Ιδέα, Επίκουρος, στωικοί - ηδονή / ευτυχία κτλ.). Την είχαμε κατά κάποιο τρόπο προγευτεί, που όμως χάθηκε, μας αφαιρέθηκε, καταπιέστηκε, συρρικνώθηκε στο Τίποτα, από αυτή την ίδια την Δύναμη της Άρνησης." (!!)

Προσπαθώντας να κατανοήσω το παραπάνω παράδοξο, θα έλεγα ότι αυτό που ξεκίνησε με την ανεξέλεγκτη σκέψη που διατύπωσε την "καταφατική άρνηση" (αυτό είναι ευτυχία και τίποτα άλλο) είναι το συνεχές ψάξιμο για την ευτυχία. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτός είναι ο προορισμός του ανθρώπου σύμφωνα με πληθώρα φιλοσόφων. Αξίζει να αναφέρω εδώ την άποψη του Επίκουρου ότι "το ψάξιμο της ευτυχίας (καλού/αγαθού/ηδονής) ξεκινάει από πολύ μικρή ηλικία λόγω της ικανοποίησης που νιώθουμε όταν τρώμε" (Γκυώ, Guyau, La Morale d' Epicure et... 1917, αναφορά στο ανολοκλήρωτο βιβλίο του Κροπότκιν "Ηθική" εκδ. Νησίδες σελ.97) . Αυτό το ψάξιμο όμως γίνεται στο παρελθόν και στο μέλλον, θυμόμαστε πως ήταν μια στιγμή που ονομάσαμε ευτυχισμένη, ή προσδοκούμε σε μια ευτυχισμένη στιγμή και είναι φυσικό να μας καταπιέζει και να μην μας αφήνει να είμαστε και να κάνουμε αυτό που μας αρέσει. Μας δείχνει δηλαδή ότι αυτό είναι ένας αέναος κύκλος, το φίδι που τρώει την ουρά του, αφού το ίδιο κινείται αλλά είναι αυτό που "παράγει" και την ανάγκη για κίνηση. Εν ολίγοις, η Άρνηση της φύσης μας και του τι είμαστε και έχουμε τώρα προκαλεί και το ψάξιμο που γίνεται με την Άρνηση. Ή θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι η Ευτυχία είναι αυτό που έχουμε και όχι αυτό που δεν έχουμε ή είχαμε.

Λέει ο Νίτσε στο τέλος του κεφαλαίου με τον δάσκαλο του ύπνου και των αρετών: "Αυτός ο δάσκαλος είναι ανόητος, αλλά πιστεύω ότι ξέρει πολύ καλά πως να κοιμηθεί. Η σοφία του είναι να ξυπνήσεις ώστε να κοιμηθείς καλά. Και πραγματικά αν η ζωή δεν είχε νόημα και θα έπρεπε να διαλέξω ανοησία, τότε και εγώ θα το θεωρούσα ότι αυτή είναι η πιο λογική ανοησία. (...) Τώρα ξέρω τι ζητούσαν πάνω απ'όλα όταν ψάχνανε για δασκάλους των αρετών. Καλό ύπνο ψάχνανε, και οπιούχες αρετές γι'αυτόν. Γιατί όλων αυτών των δασκάλων η σοφία ήταν να κοιμηθούν χωρίς όνειρα, δεν ξέρανε άλλη καλύτερη ερμηνεία της ζωής."

Οι βουδιστές έχουν ως μια από τις πιο βασικές τους αρχές την αποστασιοποίηση απ'όλα τα πράγματα, άψυχα και έμψυχα. Όσο μεγαλύτερος ο βαθμός αποστασιοποίησης τόσο περισσότερη προσωπική ελευθερία. Έτσι πιστεύουν ότι η ελευθερία εξελίσσεται και αυτός είναι και ο λόγος που εξασκούνται με τον διαλογισμό.

Aυτό που δεν έκανε ο Φάουστ, ο Αδάμ, η Εύα, και οι περισσότεροι από εμάς, είναι αυτό που προσπαθούν να κάνουν οι βουδιστές και οι άνθρωποι που διαλογίζονται. Ο διαλογισμός (anapansati) είναι στην ουσιαστικά ένας έλεγχος της σκέψης. Aν δεν ελέγχουμε το μυαλό μας τότε η μια σκέψη ξεπηδά μετά από την άλλη, σαν κύματα σε ωκεανό. Υποστηρίζουν ακόμα ότι αυτές οι σκέψεις είναι δύο ειδών: σκέψεις για το παρελθόν και σκέψεις για το μέλλον. Και αυτές μπορούν να φέρουν ευτυχία ή λύπη. Έτσι μια ανεξέλεκτη σκέψη θα μας παρασέρνει χωρίς σκοπό από τη μία στην άλλη. Ένας από τους τρόπους ή στάδια του διαλογισμού είναι να συνειδητοποιούμε αυτές τις σκέψεις και να μην τις αφήνουμε να εισέρχονται στο μυαλό μας, προσπαθώντας να είμαστε συγκεντρωμένοι στην αναπνοή μας συνήθως στην αίσθηση που αυτή αφήνει στο δέρμα μας ακριβώς κάτω από τη μύτη. Στην ουσία είναι μια προσπάθεια για το σπάσιμο του αέναου κύκλου της σκέψης. Τελικός σκοπός η επίτευξη της Nirvana (βλ. Επίκουρος - αταραξία;) που δεν είναι μια κατάσταση αδιαφορίας όπως έχει διαστρεβλωθεί το νόημα της, αλλά η ανώτατη αποστασιοποίηση απ'όλους και όλα, το τέλος της δυαδικής σκέψης, το τέλος της ταλαιπωρίας (Dukkha), το τέλος του κύκλου των γεννήσεων, η απόλυτη ελευθερία.

Γνωρίζω ότι μια ανάλυση σαν την παραπάνω μπορεί για ορισμένους να είναι βαρετή και πολλές φορές δυσκολονόητη. Καμμιά φορά ένα ποίημα ή μια αλληγορία βοηθά περισσότερο στην κατανόηση. Γι'αυτό παραθέτω και το παρακάτω ποίημα του Κρισναμούρτι που έχω αναρτήσει και στο άλλο μου ιστολόγιο. Εκτιμώ ότι είναι πολύ σχετικό με το θέμα μας...

Άκουσε, Ω φίλε,
Θα σου πω για το μυστικό άρωμα της Ζωής.

Η Ζωή δεν έχει φιλοσοφία,
Δεν έχει πονηρά συστήματα σκέψης.

Η Ζωή δεν έχει καμία θρησκεία,
Δεν έχει λατρεία στα βαθιά ιερά.

Η Ζωή δεν έχει θεό,
Ούτε το βάρος ενός φοβερού μυστηρίου.

Η Ζωή δεν έχει κατοικία,
Ούτε την πονεμένη θλίψη της τελικής αποσύνθεσης.

Η Ζωή δεν έχει καμία ευχαρίστηση, ούτε πόνο,
Ούτε την διαφθορά της επιδιωκόμενης αγάπης.

Η Ζωή δεν είναι ούτε καλή ούτε κακή,
Ούτε η σκοτεινή τιμωρία της απρόσεκτης αμαρτίας.

Η Ζωή δεν παρέχει άνεση,
Ούτε ξεκουράζεται στο ιερό της λήθης.

Η Ζωή δεν είναι ούτε πνεύμα ούτε ύλη,
Ούτε υπάρχει η βάναυση διαίρεση της δράσης και της αδράνειας.

Η ζωή δεν έχει κανένα θάνατο,
Ούτε έχει αυτό το κενό της μοναξιάς στη σκιά του Χρόνου.

Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που ζει στο Αιώνιο,
Γιατί η Ζωή είναι.

ΥΓ. : Καλή Ανάσταση σε όλους μας! ;-)

Επιθυμία και Υπερκατανάλωση

Φίλοι αναγνώστες,

το πρόβλημα που θα μας απασχολήσει σήμερα είναι το πρόβλημα της υπερκατανάλωσης και της επιθυμίας. Βλέπετε η υπερκατανάλωση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επιθυμία και η επιθυμία με την ευτυχία. Για την επιθυμία και την ευτυχία ένας από τους καλύτερους δασκάλους που είχα ήταν ο Επίκουρος. Λίγα ρητά του έχουν σωθεί και αυτά κυρίως σε έργα άλλων συγγραφέων. Αλλά νομίζω ότι είναι αρκετά για να τα συμβουλευτούμε, εξετάζοντας το θέμα. Θα μιλήσω πρώτα για την επιθυμία και μετά θα αφήσω κάποιες φωτογραφίες να μιλήσουν για το πρόβλημα της υπερκατανάλωσης.

Παρακολουθώντας το ντοκυμαντέρ Century of the Self, του οποίου το πρώτο επεισόδιο έχω ήδη αναρτήσει στο άλλο μου ιστολόγιο, μεγάλη εντύπωση μου προκάλεσε η αναφορά σ'ένα κρίσιμο σημείο στην ιστορία της ανθρωπότητας (αρχές 20ου αιώνα) όπου οι ανάγκες του ανθρώπου επισκιάστηκαν από τις επιθυμίες του. Επιθυμίες πολλές φορές τεχνητές, δηλαδή έντεχνα δημιουργημένες από άλλους , οι οποίες αποβλέπουν με την εκπλήρωση τους σε προσωρινή ευτυχία. Τέτοιου είδους επιθυμίες πραγματικά μας δίνουν μια μικρή δόση ευτυχίας η οποία όμως διαρκεί ελάχιστα. Γι'αυτόν το λόγο καλούμαστε μετά με την μνήμη μας, ή ακόμα και με την αγοραστική μας δύναμη, να το αναμασάμε προσπαθώντας να "ξανανιώσουμε" εκείνη την αρχική ευτυχία. Και να ήταν μόνο αυτό! Βλέπετε τα πάντα είναι σε ζεύγη. Η ευτυχία είναι αδελφή της δυστυχίας, αυτές οι δύο πάνε πάντα μαζί, όπως ακριβώς η ηδονή με τον πόνο, ο θάνατος με τη ζωή. Γι' αυτό λέει ο Επίκουρος: "Καμμία ηδονή αυτή καθ'αυτή δεν είναι κακό, οι τρόποι όμως για να φτάσουμε σε μερικές φέρνουν μαζί τους οχλήσεις πολύ μεγαλύτερες απ'όσο οι ηδονές."

Λέει επίσης κάπου αλλού: "Σε σχέση με κάθε επιθυμία πρέπει να προβάλλονται τα εξής ερωτήματα: Τι θα μου συμβεί αν πραγματοποιηθεί αυτό που επιζητώ; Τι θα μου συμβεί αν δεν πραγματοποιηθεί;" Αυτές οι ερωτήσεις προϋποθέτουν έναν άνθρωπο που κοιτάει μέσα του και δεν αφήνει τις επιθυμίες του να κυριαρχούν τον εαυτό του χωρίς έλεγχο. Επειδή όμως οι περισσότεροι από εμάς είμαστε απερίσκεπτοι οδηγούμαστε και σε απερίσκεπτες ενέργειες. Έτσι αυτή η απερίσκεπτη κατανάλωση που όλοι μας κάνουμε, έχουν φέρει τον κόσμο στο χείλος της καταστροφής απ'όποια οπτική γωνία κι αν το δει κανείς. Βιώνουμε καθημερινά το χάλι μας, στην κοινωνία μας ως σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους, στην προσωπική μας ζωή με τις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις της, στη φύση με τα τεράστια οικολογικά προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί.

Η ευτυχία ήταν πάντα η ανώτατη επιδίωξη του ανθρώπου. Για την ευτυχία όμως απαραίτητη προϋπόθεση είναι μόνο η εκπλήρωση των βασικών μας αναγκών. Και σίγουρα όλοι μας γνωρίζουμε ότι οι πραγματικές ανάγκες μας είναι ελάχιστες και μάλιστα όλες απλόχερα προσφερόμενες από την φύση (βλ. τροφή, αέρα, νερό, χώρο, υλικά για επιβίωση). Πως λοιπόν ξεγελάμε τόσο εύκολα τον εαυτό μας και οδηγούμαστε στην υπερκατανάλωση, αγνοώντας τις πραγματικές μας ανάγκες με συνέπεια πολλές φορές να οδηγούμαστε ακόμα και σε αδιέξοδο ως προς την εκπλήρωση των βασικών μας (βλ. υγεία) αναγκών; Και πάλι ο Επίκουρος, έρχεται να μας δώσει τα φώτα του: "Αν ζεις σύμφωνα με την φύση, δεν θα γίνεις ποτέ φτωχός αλλά αν ζεις σύμφωνα με γνώμες δεν θα γίνεις ποτέ πλούσιος. Η φύση απαιτεί λίγα, ενώ οι γνώμες πάρα πολλά." Είναι λοιπόν που θέλουμε να ζήσουμε σύμφωνα με την γνώμη των άλλων η οποία τόσο επιστημονικά προπαγανδίζεται γύρω μας, πολλές φορές δε, ακόμα και από μας τους ίδιους, όταν παπαγαλίζουμε απόψεις που ακούσαμε και ενστερνιστήκαμε χωρίς ποτέ να τους δώσουμε την απαιτούμενη προσοχή. Είναι επειδή απομακρυνθήκαμε από την φύση που μέρος της αποτελούμε.

Βλέπετε η ζωή στην πόλη, το κυνήγι των υλικών απολαύσεων, ο υπερπληθυσμός είναι μερικά από τα προβλήματα που μας έχουν κάνει να ξεχάσουμε βασικούς νόμους της φύσης. Ουσιαστικά έχουμε ξεχάσει να ζούμε γιατί έχουμε ξεχάσει να είμαστε. Έχουμε θάψει βαθειά μέσα μας την εκ γενετής γνώση μας του τι είναι ηθικό και δίκαιο. Την αρετή που έχει ο καθένας μέσα του. Γιατί είναι μεγάλη ευθύνη και συνεπώς βαρύ φορτίο και έτσι το αποτινάξαμε από πάνω μας και το εμπιστευτήκαμε σε άλλους (άρχοντες και δεσποτάδες) για να μπορέσουμε πλέον "ελεύθεροι" να κυνηγήσουμε τις επίγειες και ασήματες επιθυμίες. Κάπως έτσι χάσαμε τον δρόμο μας προς την ευτυχία. Ξανά ο Επίκουρος μας το θυμίζει:"Δεν είναι δυνατό να ζει κανείς ευχάριστα, αν δε ζει φρόνιμα, ηθικά και δίκαια, όπως και δεν μπορεί να ζει φρόνιμα, ηθικά και δίκαια αν δε ζει ευχάριστα."

Δεδομένου ότι οι βασικές μας ανάγκες υπερκαλύπτονται από την αφθονία της φύσης, θεωρώ ότι η παιδεία του ανθρώπου είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ευτυχίας. Μέσω αυτής μπορούμε μόνο να κατανοήσουμε την Αλήθεια και να ζήσουμε ευτυχισμένα. Και η παιδεία όπως την εννοώ εγώ είναι μια συνεχής προσπάθεια (αγώνας αν θέλετε) όχι προς την συσσώρευση της γνώσης αλλά προς την κατανόηση της Αλήθειας, δηλ. αυτού που είναι, ή αν προτιμάτε, του σωστού τρόπου ζωής.

Η παιδεία τώρα μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Μία από τις οποίες είναι η τέχνη. Παρακάτω φιλοξενώ φωτογραφίες που έλαβα από ένα email. (Εδώ δράττομαι της ευκαιρίας να ευχαριστήσω εκτός από τον φίλο Πάνο για το email και τον καλό φίλο αυτού του ιστολογίου Γιάννη Ζαμπετάκη για την πολύ καλή του ανάρτηση του με τίτλο "Η Πλαστική Σακούλα είναι Παντοτινή!" καθώς και το άρθρο του στο Βήμα που αποτέλεσαντην αφορμή αυτής της ανάρτησης.) Η τέχνη λοιπόν αυτή αυτοαποκαλείται Waste Art (σε ελεύθερη μετάφραση Τέχνη με Σκουπίδια). Πρόκειται για μέρος φωτογραφίων από μια έκθεση με τίτλο "Running the numbers, an American Self Portrait" (σε ελεύθερη μετάφραση Ένα Αυτοπορτραίτο της Αμερικής με Αριθμούς) . Οι φωτογραφίες δίνονται σε σειρά μεγένθυσης και οι αριθμοί που αναφέρονται είναι από τις ποσότητες σκουπιδιών που πετιούνται ΜΟΝΟ στις Η.Π.Α. Απλώς αναλογιστείτε ποιά είναι τα νούμερα για όλον τον κόσμο. Το μύνημα που ήθελε η έκθεση να περάσει ήταν το εξής:

Η περιβαλλοντογική υποβάθμιση είναι αθροιστικό αποτέλεσμα της δράσης του καθενός μας...
Επομένως η λύση του προβλήματος βρίσκεται στον καθένα από εμάς!
Σκεφτείτε τον πλανήτη μας, σκεφτείτε πριν χρησιμοποιήσετε.
Μειώστε, ξαναχρησιμοποιείστε, ανακυκλώστε...

Αυτές και άλλες πολλές, ακόμα καλύτερες φωτογραφίες, καθώς και τους αριθμούς που τις συνοδεύουν μπορείτε να βρείτε στον ενδιαφέρον ιστότοπο: www.chrisjordan.com. Συστήνω ανεπιφύλακτα μια επίσκεψη γιατί το αξίζει!

106.000 κουτάκια αλουμινίου πετιούνται στα σκουπίδια κάθε 30 δευτερόλεπτα

60.000 πλαστικές σακούλες πετιούνται κάθε 5 δευτερόλεπτα

2.000.000 πλαστικά μπουκάλια πετιούνται κάθε 5 λεπτά

426.000 κινητά τηλέφωνα πετιούνται καθημερινά

200.000 πακέτα τσιγάρων, όσοι και οι αμερικάνοι που πεθαίνουν κάθε 6 μήνες από αυτά.

1.000.000 πλαστικά κυπελλάκια όσα πετιούνται σε 6 ώρες πτήσεων στην Αμερική.

Ακολουθούν δύο δώρα-μπόνους προς επιβράβευση της υπομονής σας...

Δώρο Νο.1: Το παρακάτω βίντεο δεν έχει σχέση με την έκθεση αλλά είναι μία απίστευτη προσομοίωση των πτήσεων όλων των αεροπλάνων (σημειωμένα με κίτρινες βουλίτσες) σε 24 ώρες στη γη μέσα σε 1 λεπτό και 10 δευτερόλεπτα. Απολαύστε και σκεφτείτε...



Δώρο Νο.2: Αυτός ο σύνδεσμος (Νηστικό αρκούδι) έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο να μας μάθει που να βάζουμε τα ψώνια μας και γιατί. Πως; Απλώς σύρετε την πατάτα στις διάφορες σακούλες που βρίσκονται από κάτω και μάθετε από τα έξυπνα και αστεία σχόλια.