Op weg naar Europees zeebaars beheer

Nadat de Europese Commissie in mei 2012 voor het eerst openlijk haar zorgen uitsprak over de neergang van de Europese zeebaars bestanden, en ICES verzocht om tot een kwantitatief advies te komen voor een vangstbeperking, heeft 2013 een stroom van nieuwe inzichten en ontwikkelingen opgeleverd.

De populatie op een absoluut dieptepunt

Om te beginnen, de trieste vaststelling dat de Europese zeebaars populatie met maar liefst 1/3 is afgenomen en dat het huidige bestand het laagst is van de afgelopen 20 jaar. En hoewel overbevissing de voornaamste oorzaak is, krijgen de zeebaars bestanden nog een extra klap, in dit geval van moeder natuur. De relatief strenge winters van afgelopen jaren zorgden voor hoge sterfte van jong zeebaars gebroed, met als gevolg een aantal weinig succesvolle voortplantingsjaren. Het advies van ICES aan de Europese Commissie voor 2014 is een vangstreductie van 36%. Een goed toegankelijke samenvatting van dit advies, specifiek voor de Noordzee gebied vind je hier. De drastische terugval van de zeebaars bestanden hebben veel media aandacht opgeleverd in geheel Europa, van zowel landelijke dagbladen, zoals The Guardian in Engeland tot zo’n beetje alle vissport magazines, websites en blogs.

Van quotum naar beheer

Eindelijk zullen velen zeggen, eindelijk lijkt het nu toch door te dringen dat het volledig misgaat met de zeebaars en dat er nu toch echt iets moet gebeuren. Maar het aloude mantra van een zeebaars quotum lijkt echter verlaten. De EAA (European Anglers Alliance) en de meeste EU lidstaten streven een duurzaam beheer na in plaats van een maximum toegestane vangsthoeveelheid (TAC) die vervolgens weer vertaald wordt in quota per land. In het overzicht van de EU quota 2014  voor de diverse vissoorten ontbreekt de zeebaars, wat door de EAA op haar facebook pagina  op 1 november wordt toegejuicht met de volgende zin: "We are happy that a sea bass TAC is not proposed. EAA prefers - like the majority of EU Member States - that, at this point in time, improved and new technical measures is what is (urgenty) needed to address the decline in sea bass stocks, not a TAC"

De EAA heeft een paper opgesteld met een set van maatregelen die samen de contouren van een Europese zeebaars beheer moeten vormgeven, waaronder onder meer een verbod van de winter visserij in de paaigebieden, sluiting opgroeigebieden, beperking van de fly-shoot visserij en verhoging van de minimum maat.

Dit paper heeft navolging gekregen middels een position paper opgesteld door Sportvisserij Nederland voor de Nederlandse regio. Een goed overzichtsdocument waarin onder  meer het economische belang van de sportvisserij op zeebaars wordt besproken evenals de beheersmaatregelen die SVN nastreeft voor onze regio. De Nederlandse politiek heeft inmiddels positief gereageerd op het lobbywerk van SVN, en de staatssecretaris heeft na kamer vragen gezegd dat er een Nederlands zeebaars beheerplan komt. De position paper van Sportvisserij Nederland is hier op de site van SVN te vinden.

Kijken naar Amerika, maar Europa is complexer

Positieve ontwikkelingen dus die hopelijk eindelijk zullen leiden tot een herstel van de Europese zeebaars stand. Maar helaas is het zover nog lang niet. Er wordt in de diverse betogen voor zeebaars beheer vaak een vergelijking gemaakt met de striped bass in Amerika. De grotere neef van de Europese zeebaars en een meer dan fantastische sportvis. De vergelijkingen met de striped bass gaan dan vaak over succesvol zeebaars beheer, en over de financiële betekenis van de soort als sportvis. Eind jaren ’70 stortte de striped bass populatie volledig in, voor 100% te wijten aan continue overbevissing. De Amerikaanse overheid nam maatregelen en stelde een herstelplan op, waarin onder meer verhoging van de minimum maat, baglimits, quota en een totaal vangstverbod voor diverse gebieden.  Dit leidde tot een zeer succesvol herstel, maar herstel kost tijd, en voordat het zover was waren er vele jaren verstreken.

De vergelijking met de striped bass is inderdaad een goede vergelijking, maar de Amerikaanse situatie was en is veel minder complex dan de Europese situatie met haar diverse nationaliteiten en culturen. Als we even inzoomen op bijvoorbeeld een toon aangevend land als Frankrijk wordt dat snel duidelijk.

Net zoals dat geldt voor de Amerikaanse striped bass, is het financiële belang van de zeebaars als sportvis enorm, en vele malen hoger dan de waarde als commerciële soort. In het genoemde position paper van SVN wordt dit helder uiteengezet. De recreatieve waarde van de zeebaars als sportvis is al erg hoog in Nederland, maar in een zeebaars mekka land als Frankrijk is die nog vele malen groter. Die waarde wordt gevormd door onder meer de verkoop van hengelsport materiaal, sportvis boten, maar ook door professionele zeebaars gidsen die er met klanten op uit trekken om te genieten van deze fantastische hengelsport beleving. En al die zeebaars toeristen moeten eten drinken en slapen, en zorgen voor een boost van de lokale economie.

Deze Franse zeebaarsgidsen vormen de - smalle - top van de moderne zeebaars visserij in Frankrijk; respect voor de soort, kennis en kunde en C&R wordt gepropageerd. Maar zoals gezegd, dit is slechts de smalle top, het overgrote deel van de Franse sportvissers vist nog veelal voor de pan en al dan niet illegale verkoop; ICES geeft niet voor niets herhaaldelijk aan dat het de hoeveelheid zeebaars gevangen door Franse sportvissers niet te onderschatten is.

Een treffende illustratie is een Frans debat dat is gestart door het Franse Ultimate Fishing, de Europese verdeler van tal van top merken en de club achter de roemruchte rode Tenryu hengels. Ultimate Fishing opende een discussie mbt vangst beperkende maatregelen voor sportvissers. Nou, dat hebben ze geweten, zo’n beetje alle Franse sportvisserij federaties en verenigingen keerden zich fel tegen deze ideeën, en Ultimate Fishing zag zich genoodzaakt om allerlei verklaringen te geven over het waarom van deze discussie. Met andere woorden, de Franse sport federaties zijn nog ver af van het inzien dat beperking en beheer niet alleen van de beroepsvisserij moet komen. De stelling name van Ultimate Fishing, dat ook sportvissers een verantwoordelijkheid hebben mbt een gezond zeebaars bestand, kan ik persoonlijk echter alleen maar toejuichen, en dragen hopelijk bij tot een cultuuromslag van een grote groep sportvissers. Jammer dat alleen deze Franse verdeler in de bres lijkt te willen springen en dat de vele andere grote merken en verdelers in Europa niets van zich laten horen.

De sleutel voor effectief Europees beheer ligt in Frankrijk

Velen beschouwen Frankrijk dan wel als het meest toonaangevende land voor de zeebaars sportvisserij, maar in Frankrijk ligt ook de sleutel voor een effectief Europees zeebaars beheer. Die sleutel ligt bij de Franse politiek. Het zijn de Fransen die dwarsliggen om tot een Europees beheerplan te komen, de Fransen willen naar een TAC en quota, waarbij vervolgens de Fransen -gebaseerd op historische vangsthoeveelheden- een groot deel van die quota toegewezen zouden krijgen. De Franse overheid geeft dus nog immer prioriteit aan de commerciële en niet aan de grotere recreatieve waarde van de zeebaars.  

In de Europese politiek ruziën de Fransen hier over met onder meer de Engelsen en Ieren. De Engelsen en Ieren zijn van mening dat het Franse betoog voor een zeebaars TAC en quota niet fair is, ze stellen dat zij al beheermaatregelen hebben genomen (Engeland heeft een verbod ingesteld op het vissen in de opgroei gebieden en in Ierland is zeebaars al hoofdzakelijk een sportvis), en dat het nu de beurt is van Frankrijk om daadwerkelijk effectief beheer te ondersteunen. Er lijkt op dit moment nog geen zicht op een compromis, en ondertussen gaat het massale wegvangen van grote scholen zeebaars gewoon door.

Het is geen vrolijk verhaal voor eenieder die getroffen is door het zeebaars sportvirus, maar we doen er helaas niets aan. Ik ben van nature geen zwartkijker, maar ik zie er op korte termijn niet veel van komen. En als er een Europees zeebaars beheer compromis wordt bereikt, dan is het nog niet gezegd dat dit onmiddellijk in werking treedt. We zullen het de komende jaren met minder baarzen moeten doen, en nadat een politiek compromis is bereikt zal het nog jaren duren voordat herstel merkbaar is. Maar om wat positiever af te sluiten, in 2013 is een breed gedragen inzicht ontstaan in zowel de politiek als in de media dat het zo niet verder kan en dat er echt iets moet gebeuren. En er gaat ook wat gebeuren, zowel op regionaal Nederlands als op Europees gebied, maar de vraag is wanneer....                                         

Zeebaars quotum; een klein lichtje aan de verre horizon?

Vele zeebaars sportvissers maken zich zorgen over de alsmaar afnemende zeebaars populatie. Terecht, ieder jaar lijkt de zeebaarsvisserij weer minder goed dan het jaar ervoor. Natuurlijk kun je een jaartje geluk hebben en een stek treffen waar het gewoonweg goed is, maar over de hele breedte van de recreatieve zeebaarsvisserij in Nederland lijkt zich toch een duidelijk afnemende vangsttrend af te tekenen. 

Menig zeebaarsvisser hoopt op maatregelen van zowel de Europese Unie als de Nederlandse overheid. Sportvisserij Nederland zet zich gelukkig sinds vorig jaar actief in om tot een Nederlands zeebaarsbeheer plan te komen, maar een effectieve bescherming van zeebaars moet toch echt uit Europa komen. Immers, een Nederlands zeebaarsbeheer plan zou geweldig zijn, maar ieder najaar en voorjaar moeten al die Nederlandse baarzen wel de Noordzee over naar de overwinteringsgebieden en weer terug, alwaar een beroepsvisserij vloot ze opwacht om er zoveel mogelijk te vangen….. Maar, een onverwachte positieve kentering vanuit de Europese Unie dient zich aan.

Gevaarlijke voorjaars- en najaarstrek van de "Nederlandse" zeebaars. (Bron: www.marelec.com)

In mei van dit jaar heeft de Europese Commissie, bij monde van het Directoraat-Generaal voor Martieme zaken en Visserij, kortweg genoemd DG MARE, het internationaal wetenschappelijk onderzoeksinstituut  ICES verzocht om een kwantitatief advies uit te brengen voor mogelijke beperking van de commerciele visserij op zeebaars. DG MARE bevindt zich in Brussel en valt direct onder verantwoordelijkheid van de Europese Commissaris voor de visserij (de Griekse Maria Damanaki), en is daarmee het belangrijkste orgaan van de EU voor alles wat de visserij aangaat. Dit verzoek van DG MARE is opgesteld in een zogenaamde non-paper en vind je <hier>.

Het verzoek van DG MARE aan haar belangrijkste wetenschappelijke adviesorgaan ICES, is een mijlpaal op zich, omdat dit direct kan leiden tot een Europees quotum (TAC) voor zeebaars. In het verzoek van DG MARE wordt melding gemaakt van een afname van de commerciële zeebaars vangsten, welke een trend indicatie zou kunnen zijn van een algehele afname van het Europese zeebaars bestand. Nou zullen velen wellicht zeggen; “dat weten wij allang, en we roepen al jaren dat de zeebaars stand achteruit gaat en er snel iets moet gebeuren”, dat is uiteraard zo, maar een groep bezorgde sportvissers, hoe goed bedoeld ook, krijgt geen zeebaars quotum voor elkaar. Hier is meer voor nodig. ICES heeft 2x eerder een advies uitgebracht mbt de Europese zeebaars, in 2004 en in 2011. In beide adviezen wordt het grote probleem aangegeven welke een belemmering is om tot een advies te komen mbt vangstbeperking: er is onvoldoende wetenschappelijke data om tot een objectieve inschatting te komen over de grootte van het Europese zeebaarsbestand (zie ook deze <blogpost> van januari).

Vergelijk het maar met je banksaldo; als je niet precies weet wat je banksalo is, en je alleen maar indicaties hebt dat het niet meer zoveel is, hoe ga je dan bepalen hoeveel minder je precies moet uitgeven? Maar goed, er is dus een kentering, ondanks onvoldoende gegevens over de werkelijke grootte van de Europese Zeebaarspopulatie, wil DG MARE een advies van ICES op basis van de waarneming van een afname van commerciële vangsten.

In de non-paper van DG-MARE staat nog een interessante passage. Deze passage gaat over de sportvisserij. DG-MARE geeft aan dat een belangrijk aspect van een beheer van de zeebaarspopulatie is, dat naast een eventuele beperking van de commerciële visserij (quotum), ook door de EU lidstaten maatregelen moeten worden genomen ter beperking van de recreatieve sportvisserij op zeebaars. Immers, de zeebaarsvangsten door sportvissers zijn niet te veronachtzamen. Ik heb het al wel eens eerder geschreven, wat overigens keer op keer leidt tot ongeloof van mede zeebaars sportvissers, maar consistent  wordt door verschillende instanties melding gemaakt van vele tonnen zeebaars op Europees niveau, die jaarlijks door sportvissers worden meegenomen. Ook in het non-paper van DG-MARE staat als voorbeeld, dat de recreatieve vangsten in Frankrijk ingeschat worden als even groot als de commerciële vangsten in Frankrijk (5000 ton !). Voor de ongelovigen onder ons; maak maar eens een reisje langs de Franse kustlijn, met name in Normandië en Bretagne zie je in ieder klein prutsbaaitje vele tientallen kleine bootjes liggen die er diverse malen per week op uit gaan; locale sportvissers die weten waar ze moeten zijn, en de vele kilo’s gaan allemaal mee.

Vanwege de niet te onderschatten impact die ook de Europese sportvisserij heeft op het zeebaarsbestand, stelt DG MARE dus in haar non-paper dat, op basis van een EU besluit van 2009 (artikel 55 van EC regulation 1224/2009), de individuele lidstaten van de EU maatregelen moeten nemen om recreatieve vangsten in lijn te brengen met het Algemene Visserij beleid van de EU. Met andere woorden, als er een vangstbeperking tot stand komt voor de commerciële zeebaars visserij (quotum), dan dient ook de recreatieve visserij beperkt te worden in lijn met deze commerciële vangstbeperking.

Wat hier naadloos inpast zijn de zeebaars maatregelen voor sportvissers zoals getroffen in Ierland, en ook de lobby van Sportvisserij Nederland om te komen tot een Nederlands zeebaarsbeheerplan naar Iers model. De Nederlandse overheid is in ieder geval, tot op heden, gelukkig een luisterend gesprekspartner van deze lobby, en nu maar hopen dat dit ook gaat gelden voor met name de Zuid-Europese, Franse en Engelse overheden

Terug naar het advies van ICES; het verzoek van DG MARE heeft geleid tot een advies voor 2013, welke is gepubliceerd September 2012. ICES adviseert om de Europese commerciële vangst van zeebaars te beperken tot maximaal 6000 ton in 2013, wat neer komt op een vermindering van 20% ten opzicht van het gemiddelde van de commerciële vangsten in de periode 2008-2010. Het ICES advies kun je  <hier> vinden. 

En hoe reageert de beroepsvisserij op deze ontwikkelingen? Zoals verwacht; “volledig tegen”; zie <hier> als voorbeeld de reactie van de Engelse beroepsvisserij organisatie NFFO ; al moet wel gezegd worden dat deze Engelse club wel voorstander is van een integraal zeebaars beheersplan, waarbij dus een bepaalde mate van regulering van zowel beroeps als recreatieve zeebaarsvisserij tot stand zou moeten komen.

Grote vraag is nu natuurlijk of dit gaat leiden tot een zeebaars quotum in 2013. Het vaststellen van de Europese vis quota volgt een jaarlijkse cyclus, waarbij advies over het quotum voor de diverse vissoorten wordt uitgebracht in de periode Juni-Oktober (voor zeebaars was dit dus in September van dit jaar), waarna een proces volgt van onderhandelingen met de diverse stakeholders binnen de EU en met landen die aan de EU grenzen. In November maakt de EU vervolgens haar afwegingen en daarna worden dan in December de diverse quota vastgesteld. 

Of zeebaars hier bij zit voor 2013 is dus nog onbekend, het zou zo maar kunnen, maar het kan even goed dat dit dit niet het geval is. Ik hoop dat ik het mis heb, maar ik zie het nog niet gebeuren, de beroepsvisserij lobby is machtig en voor landen als Frankrijk is zeebaars een zeer belangrijke commerciële vissoort. Ik vermoed dat het eerder 2014 of 2015 zal zijn voordat er echt een zeebaars quotum tot stand komt. 

De tijd zal het leren, maar al met al is er toch een klein lichtje aan de horizon. 

Wederom geen quota 2012

Meten is weten en kennis is macht; wederom geen Europese zeebaars quota 2012, mede als gevolg van onvoldoende kennis van de Europese zeebaarspopulatie.

Nogal wat zeebaarsfanaten maken zich zorgen om de stand van de zeebaars, er zijn op diverse forums vaak verhitte discussies gevoerd over het ontbreken van quota, aanpakken illegale verkoop, baglimits et etc. Alle menigen en goede bedoelingen despijt, tot op heden is de zeebaars nog altijd ‘vogelvrij’ er zijn nauwelijks beschermmaatreglen en vangstbeperkingen middels vastgestelde quota zijn er niet.

Elk jaar stellen de Europese visserijministers de quota (in het Engels TACs: Total Allowable Catches) vast van de verschillende vissoorten. Zijn doen dat gebaseerd op adviezen van het ICES (International Council on the Exploration of the Sea), de STECF (Scientific Technical Economical Committee on Fisheries, een commissie van de EU) en de zogenaamde RACs (Regionale Advies Raden, zo is er bijvoorbeeld een Noorzee RAC).

ICES (http://www.ices.dk/indexfla.asp)heeft een belangrijke rol in deze, ICES is een wetenschappelijk netwerk van 1600 wetenschappers en 200 wetenschappelijke instituten. Er zijn 20 landen aangesloten bij ICES waaronder de meeste Noorzee landen en ook Nederland. Belangrijkste beleids- en beslissorgaan is de ICES council, waar namens ieder land 2 delegates in vertegenwoordigd zijn. Namens Nederland nemen 2 heren van IMARES en Rijkswaterstaat zitting in deze council.

Het ICES heeft in September 2011 voor het eerst sinds 2004 advies uitgebracht voor de Europese Zeebaars, en concludeert dat als gevolg van onvoldoende informatie over de stand van de Europese zeebaarspopulatie geen TAC advies gegeven kan worden. Vanuit voorzorg echter, heeft ICES geadviseerd om de commerciele vangst van Europese zeebaars dermate te beperken dat deze niet stijgt.

Uit het ICES rapport: “Currently there is no TAC for this species and it is not clear whether there should be one or several management units. There is insufficient information to evaluate the status of the European seabass in the Northeast Atlantic area. Therefore, based on precautionary considerations, ICES advises that catches should not be allowed to increase in 2012.”

ICES concludeert verder dat inspanningen verricht moeten worden data collectie te verbeteren voor zowel de commerciele als de recreatieve visserij om een effectief beeld te krijgen van de Europse zeebaarspopulatie.

Tja, wat moeten we hier nou mee. Ik hoop dat ik het mis heb, maar ik vrees dat we de komende drie tot vier jaren zeker geen zeebaars quota mogen verwachten. Voor zeebaarsbeschermende maatregelen aan de Nederlandse kustwateren zijn we vermoedelijk voorlopig afhankelijk van de uitvoering en effectiviteit van de intenties van Sportvisserij Nederland mbt de inzet op een variant van het Ierse zeebaarsmodel. De eerste berichten van deze inzet zijn hoopgevend, zo kort na de aankondiging om hier op in te zetten al de aandacht van de staatssecretaris  te hebben is bemoedigend, de tijd zal het leren!