O rato mouro: un rato diferente.

O rato mouro (Mus spretus) é un parente mediterráneo do máis común rato caseiro (Mus domesticus). En tempos foi considerado un ecotipo deste último, pero análises xenéticos puxeron de manifesto a singularidade deste roedor do Norte de África e Sur da Europa.

Na Galiza o rato mouro aparece escasamente na metade Sur, sendo a nosa provincia na que a especie se atopa mellor representada. Aínda que os seus hábitos discretos, máis campestres que o seu parente, e a súa facil confusión con él, fan que pase fácilmente desapercivido.

Diferénciase do rato caseiro pola tonalidade pardusca do seu pelaxe, que recorda a un rato de campo coas orellas pequenas e o tamaño do rabo en relación co corpo, máis pequeno no caso do rato mouro.

Nas imaxes un exemplar atopado morto, posiblemente depredado por un gato, en terreos do concello Ourensán de Punxín o pasado día 14 de setembro de 2014.

Rato toupeiro lusitano en Ourense.

Rato toupeiro é o nome xenérico que en certas partes de Ourense se usa para denominar unha sorte de roedores de hábitos soterráneos e cavadores coñecidos en castelán co nome de "topillos" e noutras partes de Galicia co de "corta".

Desta volta agardo que disculpedes a escasa calidade das imaxes pero na última pequena gran viaxe quedei sen cámara reflex, miña coitada xa bastante durou!, e agora téñome que conformar co resultado cunha pequena compacta, mañá mesmo teño pensado por solución a este tema coa merca dunha nova cámara, creo que me dacantarei por unha semireflex, visto o resultado amosado polo colega Xabi Prieto no seu blogue.

Aínda así este animaliño non parecía moi pola laboura de deixarse fotografar así que fixen o que se pudo, con todo as cutre fotos servirannos de escusa para falar dunha nova personaxe desta fauna vertebrada nosa.

O rato toupeiro lusitano ou corta dos prados (Microtus lusitanicus), é un pequeno arvicolino endémico do Norte e Oeste da Península Ibérica, e unha pequena zona da fachada atlántica francesa. A zona que nos ocupa, Ourense, está habitada por unha subespecies propia do Norte da súa área de distribución, denominada M. l. mariae. De hábitos soterráneos, ten unha maior actividade superficial que outras especies emparentadas con él.

Atoparedes ao rato tupeiro lusitano en prados húmidos próximos ao punto de saturación aínda que non asulagados, dende o nivel do mar até a montaña, sendo unha especie abondosa e ben distribuida, base da alimentación de pequenos mamíferos carnívoros e aves de rapina nocturnas e diurnas.

Nas imaxes un rato toupeiro lusitano fotografado na ribeira ourensá do río Barbantiño na tarde de onte.

Rata gris en Punxín.

En ocasións pode ocorrer que certos seres, tidos por praga e abundantísimos, pode agochar tras de sí unha máis que interesante historia, descoñecida para a maior parte da xente. Tal é o caso da rata gris ou parda (Rattus norvegicus).

Esta especie leva con nós apenas dous séculos, xa que as primeiras localizacións na Península ibérica datan do século XIX. A rata parda chegou ao continente europeo, como comensal do home, no século XVIII, provinte do centro do continente asíatico. Orixe á súa vez doutras especies de roedores comensais do home coma a rata negra (Rattus rattus) ou o rato caseiro (Mus musculus).

Na actualidade a rata parda habita a práctica totalidade das zonas habitadas da provincia, tenmdo a ser sustituida pola rata negra nas zonas máis campestres e agrestes, evitando asemade ás zonas máis montañosas.

En certos hábittas especialmente delicados, como os ecosistemas insulares, a rata gris pode chegar a ser un grave foco de desequilibrio ecolóxico pola súa gran capacidade depredadora.

En xeral pode dicirse que é unha especie que depende en grande medida da presencia humana para o seu desenrrolo, aínda que se coñecen poboacións independentes e alonxadas dos de poboacións, como as de certos illotes de certos arquipélagos.

Trátase dun dos maiores roedores da nosa provincia, e posúe unha complexa estructura social, cunha femia dominante por grupo (raiña), un macho dominante (rey) e demáis elementos obreiros subadultos(subditos) que en certa medida ás achega no seu comportamentos ás estructuras de certos insectos sociais como as abellas ou as formigas.

Nas imaxes sendos exemplares adulto e un exemplar novio, atopados mortos nas proximidades dun núcleo rural a carón do río Barbantiño (Punxin) ao londo deste derradeiro ano, presumiblemente depredados por algún gato da veciñanza.

Outra de Gatos...o gato e o rato de campo

Hoxe vou reincidir no tema dos gatos domésticos, fai pouco falabamos da incidencia das poboacións cimarronas (ou asilvestradas) de gatos domésticos na fauna urbana. Ben, non son só os gatos asilvestrados os que inciden nas poboacións salvaxes de animais, senón tamén os domñesticos, incluso os ben mantidos.

Desta volta amósovos unha secuencia de imaxes nas que un gato doméstico captura un rato do campo (Apodemus sylvaticus), estas imaxes, que por unha banda amosan parte da función intríonseca pola que o home domesticou ao gato, non terían máis sona de non ser polos antecedentes que esta especie, fiel compañeira do home, ten na historia. Así, por exemplo soe dicirse que o gato puido remediar incluso períodos de fame a certas civilizacións (por exemplo á exipcia onde os gatos eras adorados coma deuses, e mesmo momificados) ao impedir que os roedores acabaran coas reservas de alimentos do home.

Sexa como fora a historia do gato tamén ten capítulos escuros, non pola maldade da especie, senón polo uso que o home fai en ocasions das especies das que se considera dono, vouvos polo tanto a contar agora unha historia.

Corría o ano 1895, por aquel entón Lionel Walter Rothschild cataloga unha nova especie para a ciencia a carriza de Stephens (Xinicus lyalli), este pequeno paxaro, incapaz de voar, vivía exclusivamente na illa de Stephens, situada entre as duas illas principais de Nova Zelandia. O señor Lionel describiu a especie en base aos exemplares que lle enviou D. Lyal, fareiro da illa, a quen lle adicou a especie. Os trece exemplares que se coñecen son os que cazou o gato do fareiro, a quen se lle responsabiliza da extinción desta especie, que ao non poder voar, foi presa fácil para o avispado felino. Sábese asemade que a especie estaba presente nas illas princiapais, pero extinguiuse coa chegada dos primeiros polinesios, que trouxeron consigo as primeiras ratas.

Triste historia que nos amosa como un pequeno xesto , en ocasións carente de malas intencións, pode traer consigo consecuencias terribles para un ecosistema fráxil. Sen ánimo de ser catastrofista, deíxovos as imaxes deste gato e este rato, que coincidirón, quizáis por desgracia, nun momento e nun lugar a cabalo entre os concellos de Ourense e Punxín.

O rato do campo, un rato diferente en Ourense.

Por que non todos os ratos son iguais pese ao que moita xente pensa, existen varias especies de ratos, moitos deles especies curiosas adaptadas a hábitats concretos. Un deles é o rato do campo (Apodemus sylvaticus) que sustitúe ao rato doméstico nas áreas máis naturais, nos campos cultivados, nos prados, e nas fragas, ao contrario que o seu parente o Mus domesticus, non parece ter unha dependencia tan directa do home como este.

Nesta ocasión amósovos un exemplar atopado onte mesmo no límite occidental do concello de Ourense, unha área relativamente alonxada da cidade, rústica e con numerosas terras de cultivo, o rato en cuestión, morto desgraciadamente, perece que foi depredado por algún gato doméstico da zona, pese atodo a identificación parece clara.

O rato do campo amosa un tamaño maior que o doméstico, a librea é parda nas costas e branca no ventre, cunha clara línea na que a pelaxe troca de color. As extremidades son longas, ao igual que as orellas e o fuciño, polo que en xeral amosa un aspecto máis estilizado que o roedor das nosas casas, adaptado polo tanto a un medio máis duro, e cheo de obstáculos.

Frecuentemente os ratos do campo enterran as sementes e froitos secos dos que se alimentan, creando despensas, esta costume fai da especie unha eficaz ferramenta de dispersión natural de diferentes especies vexetais, xa que non sempre consume todo o que garda.

Rato toupeiro en Vilar de Barrio.

"Acepta-la nosa vulnerabilidade en troques de tratar de ocultala é a mellor maneira de adaptarse á realidade"-David Viscott (1938-1996)- Psiquiatra estadounidense.

Os ratos toupeiros son roedores de hábitos semisoterráneos da familia dos arvicolinos, "rato toupeiro" é o nome que se lle dá a esta caste de roedores na bisbarra da Limia, sen embargo, noutros puntos de Galiza son coñecidos co nome de "cortas" ou "trilladeiras".

Na imaxe aparece un rato toupeiro dos prados-Trilladeira dos prados (Microtus agrestis), coñecida polos veciños portugueses co suxerente nome de rato-do-campo-de-rabo-curto, e polos veciños casteláns como topillo agrestre.

No congreso ibérico de aguiluchos, recentemente celebrado en Allariz, púxose de manifesto a importancia trascendental que as poboacións de ratos tompeiros teñen para estas aves rapaces, e para o éxito da súa cría, xa que forman a base da súa alimentación.

Microtus agrestis distribúese de forma abondosa por gran parte da provincia, aínda que, ao parecer, presenta certos requerimentos "atlánticos, polo que debe de estar ausente ou ser moi escaso nas bisbarras máis mediterráneas.

Na imaxe aparece un exemplar atopado o pasado día 6 de decembro de 2010 en Vilar de Barrio, depredado por un gato doméstico, pero aínda vivo, na compaña de Martiño Cabana e Anxos Romeu.

Xornada de Rastros e Sinais na Aula da Natureza do río Miño.

O pasado día 30 de xullo de 2010 tivo lugar unha xornada de rastros e sinais enmarcada dentro das actividades de verán da Aula da Natureza do río Miño.

Antes da saída ao campo regamo-lo horto ecolóxico que como todos os anos se situou na parte dianteira do edificio que alberga a aula, despois acudimos a un pequeno reducto de fraga termófila situada nas inmediacións de Oira.

Unha vez alí os rapaces atoparon plumas de corvo viaraz (Corvus corone), as típicas acumulacións de terra das toupas (Talpa occidentalis), e diversas piñas roidas polos esquios (Sciurus vulgaris), moi abondosos na zona.

Rata negra en Vilar de Santos.

Estas imaxes corresponden a un exemplar de rata negra (Rattus rattus) localizado no pobo de Castelaos, pertencente ao concello limiao de Vilar de Santos o día 23 de febreiro de 2009.

A rata negra chegou en tempos históricos ao continente Europeo provinte do suroeste asiático, ca chegada da rata común (Rattus norvegicus) á Península Ibérica alá polo século XIX a rata negra foi desprazada, quedando relegada a ambientes menos urbanos que a súa coxenérica, aínda que segue estando amplamente distribuida por toda a provincia.

Rato toupeiro en Vilar de Santos.

Rato toupeiro é o nome co que as xentes limiás coñecen ás especies de roedores que teñen hábitos escavadores e subterráneos, este da fotografía é un rato toupeiro lusitano (Microtus lusitanicus), especie ámplamente distribuida pola xeografía ourensá.

Sen embargo este rato toupeiro (coñecido noutros puntos de Galicia como corta dos prados),, non por común é unha especie vulgar, ten a súa historia particular, veredes...

O día 11 de outubro de 2009 atopábame eu dando unha volta pola chaira agrícola do concello de Vilar de Santos, perto xa do pobo de as Casas da Veiga, cando de súpeto vin este rato nunha beira da pista da concentración parcelaria pola que estaba avanzando. Raudo e veloz cambio o obxetivo da cámara, tiro a mochila cara un lado, no chao, e empezo a tirarlle fotos; cal sería a miña sorpresa cando o becho, sen previo aviso e por vontade propia, decide comenzar a camiñar e tratar en van de meterse na miña mochila!, hai que ver, mesmo parecía que se quixera vir comigo para a casa (non sei eu que tal se levaría ca miña gata "Lua"), o caso é ,que como non conqueriu o seu propósito, quedou medio agazapado a un lado da mochila, momento que eu aproveitei para tirarme a ras de chan e sacarlle máis fotos, o becho estaba moi quieto (demasiado diría eu, pode ser que estivera baixo dos efectos dalgún veleno, ou mesmo dalgunha seta..), así de entretido estaba eu. E diredes que forte! que cousas lle pasan a este...pero non che acaba ahí o conto..., cando me quixen dar conta tiña detras un tipo, cazador de profesión, con tres cans, setters, moi bonitos por certo, mirándome cunha cara...penso que se vira un dinosauro non flipaba máis, cos ollos abertos como platos, claro imaxínate o percal: ti vas por ahí paseando os cans e atopas un tío tirado, cando te achegas a ver que lle pasou, te atopas ao tolo do Alberto sacándolle fotos a un rato...os cans, meus coitados achegáronse en busca dunha caricia, que eu lle ofrecín sen dudalo, pero o tío seguía inmóvil, sen parpadexar, jejeje xa o estou vendo á noite na casa: María non sabes o que vin....
Así que ante esta situación tan embarazosa, optei por pirarme e deixar atrás ao meu rato e ao meu cazador chamando polos cans, que lles deu por querer pirarse comigo..vese que teño un imán....moi animal, pero vai por días.