Sapoconcho común no río Barbantiño.

O río Barbantiño é un afluente do río Miño que rega as terras dos concellos de Amoeiro, Punxín e Ourense. O pasado día 13 de setembro de 2013 fun visitalo co gallo de confirmar certas informacións acerca da presenza de certos sapoconchos de especie indeterminada.

Despois de percorrer uns 11 km da cunca deste río, que fai de límite municipal entre os concellos mencionados, foron observados tres exemplares, dos que puiden fotografar este que vos ensino, que parece ser un sopoconcho común (Emys orbicularis), de certa idade.

O sapoconcho común é unha especie de quelonio catalogada coma "En Perigo de Extinción" polo catálogo galego de especies ameazadas. Na nosa provincia coñécense somentes duas poboacións, nas cuncas dos ríos Avia e Arnoia, ambos afluentes do río Miño.

A situación da especie en Galicia é moi precaria, polo que urxe que se tomen as medidas necesarias para evitar a desapación da especie.

Estes sapoconchos atopados recentemente poden supor os restos dunha poboación anterga maior, olo que sería necesario confirmar a súa reproducción, e dilucidar forman unha poboación en sí mesmo, polo que xa teriamos tres puntos en Ourense con presenza estable da especie.

A costume de traslocar e manter efectivos deta especie en catividade, fai en ocasións, que nos atopemos sapoconchos en lugares onde en principio xa non hai, polo que non pode descartarse que estes fosen liberados ou escapasen da catividade, aínda que persoalmente a min non mo parece. Explícome, os veciños do entorno amosan un alto grao de coñecimento da especie, e ademáis sabemos da presenza histórica da especie en toda a cunca do río Miño, dende a confluencia co río Sil, e ata Ribadavia, polo que quizáis estes animais simplemente sempre estiveron alí.

Por último gustaríame resaltar que este ano o sapoconcho común, foi nomeado pola Asociación Herpetolóxica Española, especie do ano, coa intención de por de manifesto o precario estado de conservación que amosan as poboacións desta especie no noso país.

O sapoconcho común especie herpetolóxica do ano.

A "Sociedad Herpetológica Española" ven de declara-lo sapoconcho común (Emys orbicularis) como Especie do Ano para este 2013. Dito galardón é unha estratexia conservacionista, xa mencionada, que pescuda chama-la atención sobre a situación e grado de conservación dunha especie determinada.

No tocante ao sapocoocho europeo ou común, a regresión das súas poboacións no continente europeo ven sendo xeneralizado nas derradeiras décadas. Dita dimunición ven xerada pola alteracións dos seus hábitats, a recolección ilegal no medio natural, a competencia con especies alóctonas, e o seu consumo como alimento de vixilia (feito que ten ido en descenso nos derradeiros anos).

Oficialmente en Galicia, a especie habita nas Gándaras de Budiño (Pontevedra), e nas cuncas dos ríos Arnoia e Avia en Ourense.

Extraoficialmente hai datos de peso que parecen sinalar a súa supervivencia nas cuncas do Sil, Miño, Támega e Limia.

Co gallo de por de manifesto o grave estado de conservación das poboacións do sapoconcho europeo en OUrense, celebraranse unha serie de actividades en diversos puntos da provincia da que vos manteremos puntualmente informados.

O sapoconcho común: animal lendario en perigo de extinción.

Conta o lendario galaico que os sapoconchos (tartarugas de auga doce e polo tanto réptiles), non son máis que sapos moi vellos aos que se lles endureceu tanto a pel debido á idade, que está se transformou na cuncha que tanto os caracteriza.

Curiosa crenza que dota a este animal dun duro fogar, feito en realidade de materia ósea, que non parece ser o suficientemente duro e polo tanto efecaz, para afastar esta senlleira especie da grave situación que as súas poboacións están a atravesar na nosa terra.

Noutros tempos abondoso e presente en gran parte das cuncas da Galiza, apenas quedan hoxe pequenas pinceladas da antiga distribución.

Na nosa provincia o sapoconcho común (Emys orbicularis) estivo presente na maior parte das cuncas fluviais como a dos ríos Limia, Miño-Sil e Támega. A anterga distribución queda hoxe en día restrinxida a certos puntos concretos dos ríos Avia, Arnoia, Támega e Sil, sen acadar siquera un 10% da distribución orixinal da especie.

O delicado estado de conservación da especie na Galiza, obrigou ás autoridades competentes a inclui-lo sapoconcho común no catálogo galego de especies ameazadas coa categoría de EN PERIGO DE EXTINCIÓN, o que lle confire a máxima protección que se lle pode outorgar a unha especie na nosa comunidade autónoma. Lonxe de ser un galardón, esta calificación pon de manifesto as numerosas ameazas ás que algunhas das nosas especies están sometidas.

As causas da actual situación do sapoconcho común na provincia son variadas. A progresiva degradación do seu hábitat, coa construcción de numerosas infraestructuras hidroeléctricas, encoros, debeu supor a primeira ameaza á que se enfrontaron as nosas tartarugas de auga doce, xa que os encoron asulagaron as áreas máis axeitadas para a reproducción da especie e provocou o aillamento de numerosas poboacións, impedindo así o saudable e recomendable intercambio xenético das diferentes poboacións. Máis ou menos por ese tempo entra en xogo a pillaxe de exemplares con destino ao mercado de mascotas nos fogares, que supuxo así mesmo a exquilma de numerosas poboacións, sobre todo aquelas máis próximas aos núcleos de poboación. O progreso trouxo consigo, asemade, a urbanización de numerosas zonas húmidas habitadas pola especie, e tamén a progresiva contaminacións das augas. Por último sinalar a introducción de especies exóticas, como tartarugas de especies alóctonas, visóns e certas especies de peixes que deron o golpe final á especie nos derradeiros tempos.

Como vedes, foron e son moitos os problemas aos que a especie se ven enfrontando, e que fan que a súa supervivencia se vexa cada día máis ameazada, sin que esa mesma administración que protexeu á especie, pareza interesada o máis mínimo na perdura a medio e longo prazo das derradeiras poboacións da especie en Ourense. Lonxe de mellorar a situación, somos testemuñas da planificación de novas megaestructuras que ameazan novamente ás derradeiras poboacións desta especie.

Sapocuncho común nas areeiras da Limia.

En primeiro lugar vou disculparme pola escasa calidade da imaxe, pero non puiden resisti-la tentación de subi-la polo seu valor simbólico, xa que ata o día de hoxe a única especie de sapoconcho que tiña observado nas areeiras da Limia era o sapoconcho riscado (Mauremys leprosa) sen embargo o día 22 de agosto de 2009, atopei un sapoconcho común (Emys orbicularis) unha especie autóctona e en perigo de desaparición en Galicia, de feito no río Arnoia atópase unha das poboacións máis nutridas da comunidade e, segundo parece, a única viable de Ourense.