Μέτρα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι κυβερνήσεις για να προωθήσουν το ελεύθερο λογισμικό

από τον Richard Stallman

Αυτό το άρθρο προτείνει πολιτικές για μια ισχυρή και σταθερή προσπάθεια να προωθήσουμε το ελεύθερο λογισμικό μέσα στο κράτος, και να οδηγήσουμε την υπόλοιπη χώρα προς την ελευθερία του λογισμικού.

Η αποστολή του κράτους είναι η οργάνωση της κοινωνίας με στόχο την ελευθερία και την ευημερία του λαού. Μια πτυχή αυτής της αποστολής, στον τομέα της πληροφορικής, είναι η ενθάρρυνση των χρηστών στην υιοθέτηση του ελεύθερου λογισμικού.

Το κράτος έχει ανάγκη να επιμένει στη χρήση ελεύθερου λογισμικού στην πληροφορική^[1] του για να διασφαλίσει την υπολογιστική του κυριαρχία (δηλαδή τον έλεγχο του κράτους επάνω στις δικές του εργασίες πληροφορικής). Όλοι οι χρήστες έχουν δικαίωμα στον έλεγχο της πληροφορικής τους, αλλά το κράτος είναι αυτό που έχει την ευθύνη απέναντι στους πολίτες να διατηρήσει τον έλεγχο επάνω στις εργασίες πληροφορικής που πραγματοποιεί εκ μέρους τους. Οι περισσότερες δραστηριότητες της κυβέρνησης εξαρτώνται πλέον από την πληροφορική, και ο έλεγχος αυτών των δραστηριοτήτων εξαρτάται από τον έλεγχό της επάνω σ' εκείνη την πληροφορική. Η απώλεια αυτού του ελέγχου σε μια υπηρεσία της οποίας η αποστολή είναι κρίσιμη υπονομεύει την εθνική ασφάλεια.

Η μετάβαση των κρατικών υπηρεσιών στο ελεύθερο λογισμικό μπορεί να αποφέρει επίσης δευτερεύοντα οφέλη, όπως την εξοικονόμηση χρημάτων και την ενθάρρυνση της εγχώριας βιομηχανίας υποστήριξης λογισμικού.

Σε αυτό το κείμενο, ο όρος “κρατικές υπηρεσίες” αναφέρεται σε όλα τα κυβερνητικά επίπεδα, και εννοεί τους κρατικούς φορείς συμπεριλαμβανομένων των σχολείων, των δημόσιων-ιδιωτικών συνεργασιών, των χρηματοδοτούμενων κατά μεγάλο μέρος δραστηριοτήτων, όπως οι μισθωμένες σχολές, και οι “ιδιωτικές” εταιρείες που ελέγχονται από το κράτος ή έχουν δημιουργηθεί με ειδικά προνόμια ή αποστολές από την πολιτεία.

Η πιο σημαντική πολιτική αφορά την εκπαίδευση, καθώς αυτή καθορίζει το μέλλον ενός έθνους:

• Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες, τουλάχιστον αυτές που διασφαλίζονται από κρατικoύς φορείς, πρέπει να διδάσκουν αποκλειστικά το ελεύθερο λογισμικό (και κατά συνέπεια δεν θα πρέπει ποτέ να καθοδηγούν τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν ένα μη-ελεύθερο πρόγραμμα), και θα πρέπει να διδάσκουν τους πολιτικούς λόγους για την επιμονή στο ελεύθερο λογισμικό. Η διδασκαλία ενός μη ελεύθερου προγράμματος ισοδυναμεί με διδασκαλία της εξάρτησης, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την αποστολή του σχολείου.

Επίσης κρίσιμες είναι οι πολιτικές του κράτους που επηρεάζουν την επιλογή του λογισμικού που χρησιμοποιούν οι πολίτες και οι οργανισμοί:

• Οι νόμοι και οι πρακτικές του δημόσιου τομέα πρέπει να τροποποιηθούν ώστε ποτέ να μην υποχρεώνουν ή ν' ασκούν πίεση στους πολίτες ή στους οργανισμούς να χρησιμοποιούν ένα μη-ελεύθερο πρόγραμμα. Πρέπει επίσης να αποθαρρύνουν τις πρακτικές επικοινωνίας και δημοσίευσης που επιφέρουν παρόμοιες συνέπειες (συμπεριλαμβανόμενης της Διαχείρισης Ψηφιακών Περιορισμών).

• Κάθε φόρα που ένας κρατικός φορέας διανέμει λογισμικό στους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων που βρίσκονται στις ιστοσελίδες του ή που απαιτούνται από αυτές, πρέπει αυτό να διανέμεται ως ελεύθερο λογισμικό, και να είναι ικανό να λειτουργήσει σ' ένα 100% ελεύθερο περιβάλλον.

• Οι ιστοσελίδες και οι διακομιστές των κρατικών φορέων πρέπει να είναι σχεδιασμένοι έτσι ώστε να λειτουργούν πλήρως με 100% ελεύθερα περιβάλλοντα στον υπολογιστή του χρήστη.

• Οι κρατικοί φορείς πρέπει να χρησιμοποιούν αποκλειστικά τις μορφές αρχείων και τα πρωτόκολλα επικοινωνίας που υποστηρίζονται καλά από το ελεύθερο λογισμικό, και κατά προτίμηση αυτά των οποίων έχουν δημοσιευθεί οι προδιαγραφές. (Δεν δηλώνουμε αυτόν τον κανόνα με όρους “πρoτύπων” επειδή πρέπει να εφαρμόζεται τόσο στις προτυποποιημένες διεπαφές όσο και στις μη προτυποποιημένες). Για παράδειγμα, δεν θα πρέπει να διανέμουν εγγραφές ήχου ή βίντεο σε μορφές που απαιτούν τη χρήση Flash ή μη ελεύθερων κωδικοποιητών, και οι δημόσιες βιβλιοθήκες δεν πρέπει να διανέμουν έργα με συστήματα Διαχείρισης Ψηφιακών Περιορισμών (DRM).

Πολλές πολιτικές επηρεάζουν την υπολογιστική κυριαρχία του κράτους. Οι κρατικοί φορείς πρέπει να ασκούν τον έλεγχο στην πληροφορική τους, και να μην τον καταθέτουν στα χέρια ιδιωτών. Αυτό ισχύει για όλους τους υπολογιστές συμπεριλαμβανομένων των smartphones.

• Όλοι οι κρατικοί φορείς πρέπει να μεταβούν προς το ελεύθερο λογισμικό, και δεν πρέπει να εγκαθιστούν ή να συνεχίζουν να χρησιμοποιούν κανένα μη ελεύθερο λογισμικό, εκτός κάποιας προσωρινής εξαίρεσης. Μόνο μια υπηρεσία θα πρέπει να έχει την εξουσιοδότηση να χορηγεί αυτές τις προσωρινές εξαιρέσεις, και μόνο όταν αποδεικνύονται επιτακτικοί λόγοι. Ο στόχος αυτής της υπηρεσίας θα πρέπει να είναι η ελάττωση των εξαιρέσεων στο μηδέν.

• Όταν ένας κρατικός φορέας χρηματοδοτεί την ανάπτυξη μιας υπολογιστικής λύσης, η σύμβαση θα πρέπει ν' απαιτεί την παράδοσή της ως ελεύθερο λογισμικό και να είναι ικανή να λειτουργήσει σ' ένα περιβάλλον 100% ελεύθερο. Θα πρέπει να απαιτείται από όλες τις συμβάσεις, ώστε όταν οι προγραμματιστές δεν συμμορφώνονται μ' αυτό, να μην γίνεται η πληρωμή του έργου τους.

• Όταν ένας κρατικός φορέας αγοράζει ή μισθώνει υπολογιστές, πρέπει να επιλέγει μεταξύ των μοντέλων που βρίσκονται πλησιέστερα, στην κατηγορία τους, στο να είναι ικανά να λειτουργούν χωρίς κανένα ιδιόκτητο λογισμικό. Το κράτος πρέπει να διατηρεί, για κάθε κατηγορία υπολογιστών, μια λίστα με τα αποδεκτά μοντέλα που απαντούν σε αυτό το κριτήριο. Τα μοντέλα που είναι διαθέσιμα για το κράτος αλλά και για το κοινό πρέπει να προτιμούνται σε σχέση μ' αυτά που είναι διαθέσιμα μόνο για το κράτος.

• Το κράτος πρέπει να διαπραγματεύεται ενεργά με τους κατασκευαστές ώστε να προωθεί τη διαθεσιμότητα στην αγορά (τόσο για το κράτος όσο και για τους πολίτες) κατάλληλων προϊόντων υλικού, σε όλους τους σχετικούς τομείς, τα οποία δεν απαιτούν τη χρήση κανενός ιδιόκτητου λογισμικού.

• Το κράτος θα πρέπει να προσκαλεί άλλα κράτη για συλλογική διαπραγμάτευση με τους κατασκευαστές για κατάλληλα προϊόντα υλικού. Ενωμένοι έχουν μεγαλύτερη δύναμη.

Η υπολογιστική κυριαρχία (και ασφάλεια) του κράτους περιλαμβάνει τον έλεγχο του κράτους στους υπολογιστές που πραγματοποιούν τις εργασίες που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του. Αυτό απαιτεί την αποφυγή του λογισμικού ως υπηρεσία, εκτός κι αν η υπηρεσία διαχειρίζεται από έναν κρατικό φορέα του ίδιου κυβερνητικού κλάδου, όπως επίσης την αποφυγή πρακτικών που μειώνουν τον έλεγχο που ασκεί το κράτος στην πληροφορική του. Επομένως,

• Κάθε υπολογιστής που χρησιμοποιείται στην υπηρεσία του κράτους θα πρέπει να έχει αποκτηθεί ή μισθωθεί από τον ίδιο κλάδο της κυβέρνησης που τον χρησιμοποιεί κι αυτός ο κλάδος δεν πρέπει να παραχωρεί σε τρίτους το δικαίωμα ν' αποφασίζουν το ποιος έχει φυσική πρόσβαση στον υπολογιστή, ποιος μπορεί να πραγματοποιήσει συντήρηση (υλικού ή λογισμικού) σε αυτόν, ή ποιο λογισμικό θα πρέπει να εγκατασταθεί σ' αυτόν. Αν ο υπολογιστής δεν είναι φορητός, θα πρέπει να χρησιμοποιείται σ' ένα χώρο όπου το κράτος είναι ο κάτοχος (είτε ως ιδιοκτήτης είτε ως ενοικιαστής).

Μια άλλη πολιτική που αφορά την ανάπτυξη λογισμικού, ελεύθερου ή μη:

• Το κράτος πρέπει να ενθαρρύνει τους προγραμματιστές στη δημιουργία ή τη βελτίωση ελεύθερου λογισμικού όπως και όλους αυτούς που το θέτουν στη διάθεση του κοινού, για παράδειγμα μέσω φοροαπαλλαγών ή οποιοδήποτε άλλων οικονομικών κινήτρων. Αντιθέτως, δεν θα πρέπει να δίνεται κανένα κίνητρο για την ανάπτυξη, διανομή ή χρήση μη ελεύθερου λογισμικού.

• Ιδιαίτερα, οι προγραμματιστές ιδιόκτητου λογισμικού δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να “δωρίζουν” αντίγραφα στα σχολεία απαιτώντας μια φοροαπαλλαγή βασισμένη στην ονομαστική αξία του λογισμικού. Το ιδιόκτητο λογισμικό δεν έχει καμία νομιμοποίηση στα σχολεία.

Με αυτά τα μέτρα το κράτος μπορεί να ανακτήσει τον έλεγχο επάνω στην πληροφορική του, και να οδηγήσει τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς της χώρας να πάρουν τον έλεγχο της πληροφορικής τους.