Prezentowana dziś pozycja autorstwa Matteo Luigi Napolitano stanowi próbę przybliżenia czytelnikowi zasad, jakimi kierowała się dyplomacja watykańska w swej historii najnowszej, liczonej w tym przypadku od Paktów Laterańskiej po pontyfikat Benedykta XVI.
Autor poddaje ocenie działania Watykanu w kwestiach tak budzących spory w ocenie historyków, a dotyczące chociażby stanowiska Piusa XI i jego następców wobec systemów totalitarnych, działalności Watykanu w czasie Holokaustu, czy Zimnej Wojny oraz działań podejmowanych przez Jana Pawła II w czasie stanu wojennego w Polsce oraz w okresie pierestrojki.
Co charakterystyczne autor nie zadaje sobie trudu dla przybliżania czytelnikom historycznego kontekstu zdarzeń, licząc zapewne, że fakty te nie są dla czytelników obce. Stąd też pozycja ma charakter pracy popularno - naukowej w celu poszerzenia wiedzy na podejmowane w niej tematy, nie zaś formy skróconego podręcznika historii najnowszej Watykanu. Autor z wykorzystaniem licznych materiałów źródłowych rozprawia się z kwestią bezczynności Watykanu w czasie Holokaustu, wskazuje na dalsze konsekwencje doniesień oczerniających Piusa XII, by w sposób płynny przejść do takich skutków II wojny światowej jak powstanie Żelaznej Kurtyny, a w konsekwencji - wybuchu stanu wojennego w Polsce.
Atutem książki są liczne odniesienia do materiałów źródłowych, w tym tekstów przemówień oraz korespondencji nie tylko samych papieży, ale także korpusu dyplomatycznego. Ciekawym rozdziałem jest ten o kształtowaniu się współpracy dyplomatycznej na linii Watykan - Izrael oraz Watykan - Stany Zjednoczone oraz niemałej roli Ronalda Reagana w ukształtowaniu tychże. Dużą część swej pracy autor poświęca kwestii komunizmu i postaw prezentowanych przez poszczególnych papieży wobec tego totalitaryzmu, tworząc jednocześnie bardzo ciekawy obraz działań Jana Pawła II, jako osoby bezpośrednio powiązanej z tym problemem.
Czytelnicy zainteresowani ogólnymi zasadami kierującymi dyplomacją nie będą tą pozycją rozczarowani. Dla Mistrzów Protokołu, jest to stanowczo za mało. Dla pasjonatów kwestii działań Watykanu na arenie współczesnej polityki międzynarodowej z pewnością nie będzie straconym czas spędzony na lekturze. Miłośników skandali i "legend miejskich" jakich o Watykanie jest niemało z góry uprzedzam - tu mało plotek i pikantnych historyjek, dużo zaś faktów, niekoniecznie potwierdzających prasowe sensacje z ostatnich lat.
Książkę otrzymałam dzięki wydawnictwu Jedność.