Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και σεξουαλικός προσανατολισμός

Επ' αφορμή της συνεδρίασης για την υπόθεση Gas και Dobois κατά Γαλλίας (υιοθεσία από ομόφυλο ζευγάρι), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δημοσίευσε μία σύνοψη με τις αποφάσεις του επί υποθέσεων που σχετίζονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό (βλ. εδώ). Ας δούμε τις υποθέσεις και στα ελληνικά.

Γάμος

Schalk και Kopf κατά Αυστρίας (βλ. εδώ)

24.6.2010

Οι προσφεύγοντες είναι ομόφυλο ζευγάρι με σταθερή σχέση. Ζήτησαν άδεια από τις αυστριακές αρχές για σύναψη γάμου. Η αίτησή τους απορρίφθηκε λόγω προϋπόθεσης ετερότητας φύλου των προσώπων που συνάπτουν γάμο. Η θέση αυτή επικυρώθηκε από τα δικαστήρια.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο πρώτα επικύρωσε ότι η σχέση των προσφευγόντων εμπίπτει στην έννοια της "ιδιωτικής ζωής", ακριβώς όπως η σχέση ενός ετερόφυλου ζευγαριού στην ίδια κατάσταση. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν επιβάλλει σε ένα κράτος να προβλέψει δικαίωμα σύναψης γάμου για ομόφυλους. Οι εθνικές Αρχές έχουν καλύτερη θέση για να κρίνουν και να ανταποκριθούν στις ανάγκες μιας κοινωνίας σε αυτόν τον τομέα, δεδομένου ότι ο γάμος έχει βαθειές κοινωνικές και πολιτισμικές συμπαραδηλώσεις που διαφοροποιούνται ουσιωδώς από την μία κοινωνία στην άλλη. Δεν παραβιάστηκε το Άρθρο 12 (δικαίωμα στο γάμο), ούτε του άρθρου 14 (απαγόρευση διακρίσεων) σε συνδυασμό με το Άρθρο 8 (σεβασμός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Εκκρεμής υπόθεση

Chapin και Charpentier κατά Γαλλίας - κοινοποίηση πραγματικών περιστατικών (βλ. εδώ).

Υιοθεσία

Fretté κατά Γαλλίας (βλ. εδώ)

26.2.2002

Απόρριψη άδειας σε ομοφυλόφιλο για υιοθεσία παιδιού.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι εθνικές Αρχές νόμιμα και εύλογα είχαν αρμοδιότητα να κρίνουν ότι το δικαίωμα για υιοθεσία, το οποίο επικαλέστηκε ο προσφεύγων, περιορίζεται από τα συμφέροντα του παιδιού, παρά τις νόμιμες προσδοκίες του προσφεύγοντος και χωρίς να εγείρουν ζήτημα για τις προσωπικές του επιλογές. Δεν παραβιάστηκε το άρθρο 14 (παραβίαση διακρίσεων) σε συνδυασμό με το Άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού ιδιωτικής ζωής). Επιπλέον, παραβιάσθηκε το Άρθρο 6 - δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.

Ε.Β. κατά Γαλλίας (βλ. εδώ)

22.01.2008

Απόρριψη αίτησης μεμονωμένης γυναίκας σε σταθερή σχέση με άλλη γυναίκα για έγκριση υιοθεσίας παιδιού.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο παρατήρησε ότι η ομοφυλοφιλία της προσφεύγουσας αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για την απόρριψη της αιτήσεως, ενώ το Γαλλικό δίκαιο επιτρέπει σε μεμονωμένα άτομα να υιοθετήσουν παιδί, επιτρέποντας έτσι και τη δυνατότητα υιοθεσίας από μεμονωμένο ομοφυλόφιλο. Παραβίαση του Άρθρου 14 της Σύμβασης, σε συνδυασμό με το Άρθρο 8. Μέτρα που ελήφθησαν μετά την έκδοση της απόφασης (εδώ).

Εκκρεμείς υποθέσεις

Gas and Dubois κατά Γαλλίας – κοινοποίηση πραγματικών περιστατικών (εδώ) – παραδεκτή προσφυγή (εδώ) - ακροαματική διαδικασία στις 12.04.2011 ώρα 9.00 (εδώ).

Απόρριψη αίτησης του πρώτου προσφεύγοντος για υιοθεσία του παιδιού του συντρόφου του.

X και άλλοι κατά Αυστρίας - κοινοποίηση πραγματικών περιστατικών (εδώ).

Άρνηση αίτησης της πρώτης προσφεύγουσας για υιοθεσία του παιδιού της συντρόφου της.

Γονεϊκά δικαιώματα

Salgueiro da Silva Mouta κατά Πορτογαλίας (βλ. εδώ)

21.12.1999

Αφαίρεση κοινής γονικής μέριμνας από πατέρα λόγω ομοφυλοφιλίας του.

Η απόφαση των δικαστηρίων της Πορτογαλίας βασίστηκε κυρίως στο γεγονός ότι ο προσφεύγων ήταν ομοφυλόφιλος λκαι ότι "το παιδί πρέπει να ζήσει σε μια παραδοσιακή πορτογαλική οικογένεια". Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι αυτή η διάκριση που βασίζεται σε κριτήρια σεξουαλικού προσανατολισμοπύ δεν είναι αποδεκτή σύμφωνα με την ΕΣΔΑ. Παραβιάστηκε το Άρθρο 14 (απαγόρευση διακρίσεων) σε συνδυασμό με το Άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής)

Μέτρα που λήφθηκαν ύστερα από την απόφαση (βλ. εδώ)

J.M. κατά Ηνωμένου Βασιλείου (βλ. εδώ)

28.09.2010, μη τελική

Κατόπιν διαζυγίου, ο πρώην σύζυγος της προσφεύγουσας απέκτησε τη γονική μέριμνα των παιδιοών τους ενώ η ίδια έπρεπε να συμβάλλει οικονομικά στην ανάπτυξή τους. το 1998 ξεκίνησε να συγκατοικεί με μια άλλη γυναίκα, με την οποία ήταν σε προσωπική σχέση. Σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες διατάξεις - πριν την θέσπιση Νόμου Συμφώνου Συμβίωσης - πρόβλεπε την μείωση της διατροφής όταν ο απών γονέας είχε ήδη μια νέα σχέση, έγγαμη ή άγαμη, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ομόφυλες σχέσεις.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι οι διατάξεις για την διατροφή του παιδιού πριν την θέσπιση του Νομου Συμφώνου Συμβίωσης περιείχαν αθέμιτη διάκριση εις βάρος των ομόφυλων σχέσεων. Παραβίαση του Άρθρου 14 (απαγόρευση διακρίσεων) σε συνδυασμό με το Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου 1 (προστασία της ιδιοκτησίας).

Εργασία

Lustig-Prean και Beckett κατά Ηνωμένου Βασιλείου

Smith και Grady κατά Ηνωμένου Βασιλείου (βλ. εδώ)

27.9.1999

Perkins και R. v. κατά Ηνωμένου Βασιλείου

Beck, Copp και Bazeley κατά Ηνωμένου Βασιλείου (βλ. εδώ)

22.10.2002

Οι προσφεύγοντες αποτάχθηκαν από τις ένοπλες δυνάμεις λόγω της ομοφυλοφιλίας τους, κατόπιν ερευνών για τον σεξουαλικό προσανατολισμό τους.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι τα μέτρα που ελήφθησαν εναντίον των προσφευγόντων αποτελούσαν εξαιρετικά σοβαρές παραβίασεις της ιδιωτικής τους ζωής και δεν ήταν δικαιολογημένα βάσει "πειστικών και ισόρροπων αιτιολογιών". Παραβιάσεις του Άρθρου 8 (δικαίωμα σεβασμού ιδιωτικής ζωής). Σε ορισμένες περιπτώσεις, παραβιάσεις Άρθρου 13 (δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή). Στην Beck, Copp και Bazeley: δεν παραβιάστηκε το Άρθρο 3 (απαγόρευση απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης).

Μέτρα που ελήφθησαν μετά την έκδοση των αποφάσεων (αλλαγή νομοθεσίας) βλ. εδώ.

Κοινωνικά δικαιώματα

Mata Estevez κατά Ισπανίας

10.05.2001 (απόφαση επί του παραδεκτού βλ. εδώ)

Επιζήσας ομόφυλος σύντροφος δεν έχει δικαίωμα σε σύνταξη του αποβιώσαντος.

Η ισπανική νομοθεσία που σχετίζεται με το δικαίωμα του επιαζήσαντος σε επιδόματα που επιδιώκουν νόμιμο στόχο (προστασία της οικογένειας που βασίζεται στους δεσμούς του γάμου) και η διαφορετική μεταχείριση μπορεί να θεωρηθεί ότι εμπίπτει στο πλαίσιο εκτίμησης του Κράτους. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κήρυξε την προσφυγή απαράδεκτη.

P.B. and J.S. κατά Αυστρίας (βλ. εδώ)

22.07.2010

Απόρριψη της επέκτασης ασφάλισης για ασθένεια στον ομόφυλο σύντροφο σύντροφο του ασφαλισμένου. Πριν την νομοθετική τροποποίηση του Ιουλίου 2007, ο Αυστριακός νόμος κάλυπτε μόνο έναν στενό συγγενή του ασφαλισμένου ή ένα συγκάτοικο διαφορετικού φύλου.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι πριν τον Ιούλιο 2007 είχε παραβιαστεί το Άρθρο 14 (απαγόρευση διακρίσεων) σε συνδυασμό με το Άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού σε ιδιωτική και οικογενειακή ζωή). Κατ' αποτέλεσμα της τροποποίησης της νομοθεσίας τον Ιούλιο του 2007, ο εν λόγω νόμος τώρα είναι ουδέτερος όσον αφορά τον σεξουαλικό προσανατολισμό των συγκατοίκων, ο οποίος νόμος, κατά την άποψη του Δικαστηρίου τερματίζει την παραβίαση.

Δικαιώματα στο μίσθιο

Karner κατά Aυστρίας (βλ. εδώ)

24.07.2003

Άρνηση στον επιζήσαντα ομόφυλο σύντροφο να διατηρήσει το μίσθιο μετά το θάνατο του συντρόφου του.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν αποδέχεται ότι ο γενικός αποκλεισμός των επιζησάντων μιας ομόφυλης σχέσης από την διαδοχή στην μισθωτική σχέση είναι αναγκαίος για την προστασία της οικογένειας. Παραβίαση του Άρθρου 14 (απαγόρευση διακρίσεων) σε συνδυασμό με το Άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της κατοικίας).

Μέτρα που ελήφθησαν μετά την έκδοση της απόφασης (βλ. εδώ).

Kozak κατά Πολωνίας (βλ. εδώ)

02.03.2010

Άρνηση στον επιζήσαντα ομόφυλο σύντροφο να διατηρήση το μίσθιο μετά το θάνατο του συντρόφου του.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν αποδέχεται ότι ο γενικός αποκλεισμός των επιζησάντων μιας ομόφυλης σχέσης από την διαδοχή στην μισθωτική σχέση είναι αναγκαίος για την προστασία της οικογένειας. Παραβίαση του Άρθρου 14 (απαγόρευση διακρίσεων) σε συνδυασμό με το Άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της κατοικίας).

Εκκρεμεί η εκτέλεση της απόφασης

Ελευθερία συνάθροισης και συνεταιρισμού

Bączkowski και άλλοι κατά Πολωνίας (βλ. εδώ)

03.05.2007

Η εκστρατεία των προσφευγόντων για τα ομόφυλα δικαιώματα. Το 2005, οι δημοτικές αρχές απέρριψαν την αίτηση για διοργάνωση παρέλασης στους δρόμους της Βαρσοβίας για την δημόσια συνειδητοποίηση των διακρίσεων εις βάρος μειονοτήτων, γυναικών και ατόμων με αναπηρία. Η παρέλαση τελικά έγινε. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι ενώ η παρέλαση έγινε τελικά, οι προσφεύγοντες είχαν βρεθεί σε κίνδυνο γιατί δεν τους είχε επιτραπεί επίσημα κατά τον κρίσιμο χρόνο. Είχαν μόνον εκ των υστέρων ένδικα μέσα διαθέσιμα όσον αφορά τις αποφάσεις που αρνούνταν την αδειοδότηση για το συμβάν. Ευλόγως συνάγεται ότι ο πραγματικός λόγος για την άρνηση ήταν η αντίθεση των τοπικών αρχών στην ομοφυλοφιλία. Παραβίαση των Άρθρων 11 (δικαίωμα στην συνάθροιση και συνεταιρισμό), 13 (δικαίωμα σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο) και 14 (απαγόρευση διακρίσεων).

Εκκρεμεί η εκτέλεση της υπόθεσης.

Alekseyev κατά Ρωσίας (βλ. εδώ)

21.10.2010, μη τελική

Η υπόθεση αφορά τις προσφυγές ενός Ρώσου γκέι ακτιβιστή για τις επαναλαμβανόμενες απορρίψεις (2006, 2007, 2008) των δημοτικών αρχών της Μόσχας, στα αιτήματά του για την διοργάνωση παρελάσεων ομοφυλόφιλης υπερηφάνειας.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι οι απαγορεύσεις δεν ήταν αναγκαίες σε μια δημοκρατική κοινωνία. Περαιτέρω έκρινε ότι ο κ. Alekseyev δεν είχε διαθέσιμ0 ένδικο μέσο για να προσβάλλει αυτές τις απαγορεύσεις και ότι ήταν θέμα διάκρισης λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού. Παραβιάσεις Άρθρων 11 (ελευθερία συνάθροισης και συνεταιρισμού), 12 (δικαίωμα σε αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα) και 14 (απαγόρευση διακρίσεων).

Εκκρεμείς υποθέσεις

Genderdoc-M κατά Μολδαβίας - κοινοποίηση πραγματικών περιστατικών (βλ. εδώ).

Άρνηση αδειοδότησης για παρέλαση στο Τσισινάου.

Zhdanov και Rainbow House κατά Ρωσίας (βλ. εδώ)

Άρνηση καταχώρησης σωματείου για Λεσβίες, Ομοφυλόφιλους, Αμφισεξουαλικούς και Διαφυλικούς.

Ομοφοβία και κακομεταχείριση στις φυλακές

Εκκρεμής υπόθεση

Vincent Stasi κατά Γαλλίας - κοινοποίηση πραγματικών περιστατικών (βλ. εδώ)

Καταγγελλόμενη ομοφοβία και κακομεταχείριση στη φυλακή

X. κατά Τουρκίας – κοινοποίηση πραγματικών περιστατικών (βλ. εδώ)

Ο προσφεύγων παραπονείται μεταξύ άλλων, για διακριτική μεταχείριση όσον αφορά την ομοφυλοφιλια του, στο πλαίσιο της κράτησής του σε απομόνωση σε ένα κελλί 5 τετραγωνικών, χωρίς καμία επικοινωνία με άλλους κρατούμενους ή πρόσβαση σε περιπάτους στον ανοικτό αέρα.

Κίνδυνοι από την επιστροφή ομοφυλόφιλων στις πατρίδες τους

Εκκρεμείς υποθέσεις

D.B.N. κατά Ηνωμένου Βασιλείου (βλ. εδώ)

Καταγγελλόμενοι κίνδυνοι θανάτου, κακομεταχείρισης και παραβίασης του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής για μια λεσβία, στην περίπτωση που θα επιστραφεί στην Ζιμπάμπουε.

K.N. κατά Γαλλίας (βλ. εδώ)

Καταγγελλόμενοι κίνδυνοι θανάτου και κακομεταχείρισης για ομοφυλόφιλο, στην περίπτωση που θα επιστραφεί στο Ιράν.

H πρώτη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για γάμους ομοφύλων

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αναμένεται να εκδικάσει μια σειρά υποθέσεων με θέμα το κατά πόσον τα ομόφυλα ζευγάρια έχουν το ανθρώπινο δικαίωμα του άρθρου 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (δικαίωμα στο γάμο). Δηλαδή το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα κρίνει κατά πόσον τα ομόφυλα ζευγάρια αποτελούνται από ανθρώπους, αφού το ερώτημα είναι εάν μπορούν να είναι φορείς ενός ανθρώπινου δικαιώματος.

Στην πρώτη απόφαση του επί του θέματος, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η Αυστρία δεν έχει υποχρέωση βάσει της ΕΣΔΑ να αναγνωρίσει γάμους ομόφυλων ζευγαριών. Πρόκειται για την πρωτοβάθμια απόφαση στην υπόθεση Schalk & Kopf vs. Austria, ενώ εκτιμάται ότι η υπόθεση θα εκδικαστεί και σε δεύτερο βαθμό, από το Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως (Grand Chamber) του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Επίσης αναμένεται η απόφαση στην αντίστοιχη υπόθεση Capin & Chapentier vs France, επί της οποίας το ΕΔΔΑ έχει ήδη στείλει τις ερωτήσεις του στην Γαλλία για την ακύρωση γάμου ομόφυλου ζευγαριού από τα γαλλικά δικαστήρια (η υπόθεση μοιάζει με τους γάμους της Τήλου).

Επομένως είναι ανακριβές να λέγεται ότι "χάθηκε" η υπόθεση των ομόφυλων γάμων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, καθώς αναμένεται και η δευτεροβάθμια κρίση, αλλά και η εκδίκαση κι άλλων ομοειδών προσφυγών. Επίσης, ακόμη κι αν το Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως απορρίψει σε αυτή τη φάση την έφεση, η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ιδίως σε αυτά τα ευαίσθητα ζητήματα διακρίσεων είναι κάτι που μεταβάλλεται διαρκώς προς την ευρύτερη προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αναγνώριση του δικαιώματος υιοθεσίας σε ομοφυλόφιλη (M.E. κατά Γαλλίας), απόφαση που επικρίθηκε έντονα από την μειοψηφία των δικαστών - ανάμεσα στους οποίους και ο Πρόεδρος του ΕΔΔΑ- ως σημαντική απόκλιση από την μέχρι τότε νομολογία τους.

Εάν δεχθούμε ότι τα διακρατικά δικαστήρια, όπως το ΕΔΔΑ, αποτελούν θεσμούς ενάσκησης δικαστικής πολιτικής (judicial policy), τότε το θέμα των γάμων ομοφύλων είναι το πιο "δύσκολο" πολιτικά θέμα που πρέπει να χειριστεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο από τότε που ιδρύθηκε. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο γνώρισε πολύ πρόσφατα εντονότατη κριτική από το σύνολο της χριστιανικής Ευρώπης στην απόφασή του Lautsi κατά Ιταλίας, όπου έκρινε ότι η εικόνα του Εσταυρωμένου σε ιταλικό σχολείο συνιστά παραβίαση της θρησκευτικής ελευθερίας. Η απόφαση αποτέλεσε αφορμή σφυροκοπήματος για πολλούς μήνες και η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι προσέφυγε σε δεύτερο βαθμό. Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εισέπραξε την γενική δυσαρέσκεια σε ένα θέμα θρησκευτικής ελευθερίας, στο οποίο η Ευρώπη (χριστιανική ή μη) έχει μια παράδοση πολλών αιώνων. Εκείνη η απόφαση όμως θα μπορούσε να θεωρηθεί πολύ πιο χαμηλού αντικτύπου σε σχέση με μια απόφαση που θα αναγνώριζε ότι και τα ομόφυλα ζευγάρια έχουν το ανθρώπινο δικαίωμα του γάμου κατά το άρθρο 12 της ΕΣΔΑ. Διότι μπορεί να έχουμε αποδεχθεί (έστω και θεωρητικά) ότι οι αθέμιτες διακρίσεις λόγω φυλής, φύλου, θρησκεύματος, αναπηρίας, πολιτικών πεποιθήσεων ή ηλικίας είναι απαράδεκτες, υπάρχει όμως ακόμα μια σημαντική μερίδα πληθυσμού που αρνείται να συζητήσει το θέμα του σεξουαλικού προσανατολισμού, πολύ περισσότερο να το αναγνωρίσει ως λόγο εισαγωγής αθέμιτων διακρίσεων. "Δεν σφάζουμε τους ομοφυλόφιλους στην Ελλάδα, αντίθετα, έχουν κυριαρχήσει στα ΜΜΕ" είναι ο κλασικός ομοφοβικός αντίλογος που αποκαλύπτει την πλήρη άγνοια για την έννοια των ανθρώπινων δικαιωμάτων, τα οποία δεν περιορίζονται βέβαια στο δικαίωμα στη ζωή. Εάν συμφωνούμε ότι οι ομοφυλόφιλοι είναι άνθρωποι, τότε πρέπει να συμφωνήσουμε και στο ότι είναι φορείς όλων των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Επί της ουσίας, η πρώτη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το θέμα των γάμων αναγνώρισε την απόκλιση στις νομοθεσίες των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης και απέρριψε την συγκεκριμένη προσφυγή, λόγω ακριβώς αυτών των αποκλίσεων (6 Ευρωπαϊκές χώρες έχουν θεσπίσει γάμο ομόφυλων, ενώ 13 Ευρωπαϊκές χώρες έχουν σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια). Δηλαδη τελικά δεν δίκασε με βάση το άρθρο 12 της ΕΣΔΑ, αλλά με βάση το στατιστικό δεδομένο ότι οι γάμοι ομόφυλων αναγνωρίζονται σε λιγότερα κρατη, ενώ στα περισσότερα όχι. Είναι γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξέδωσε μια απόφαση με εντελώς εξωνομικά κριτήρια, σαν να μετρούσε το πολιτικό κόστος! Είναι εξοργιστικό ένα διεθνές δικαστήριο να κρίνει με γνώμονα - τελικά - τις αντιλήψεις της πλειοψηφίας κι όχι την ισότητα που πάντα θα υποφέρει κάτω από το "δίκαιο" του ισχυρότερου. Είναι επίσης απαράδεκτο ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν εξέτασε τα επιχειρήματα και τις νομικές σκέψεις του συνόλου των ανώτατων δικαστηρίων που του προσκομίστηκαν από τις ΜΚΟ που άσκησαν τριτοπαρέμβαση ενώπιόν του, περιοριζόμενο απλώς να αναφέρει τις αποφάσεις κατ΄ όνομα δικαστηρίου. Γι' αυτό θεωρώ ότι η απόφαση είναι εντελώς πρωτόλεια, τόσο σε επίπεδο διατύπωσης, όσο και σε επίπεδο εμβάθυνσης στα ουσιαστικά ζητήματα ανθρώπινων δικαιωμάτων που συνδέονται άρρηκτα με την αναγνώριση στα ομόφυλα ζευγάρια του δικαιώματος σύναψης γάμου.

Το Δικαστήριο αναγνώρισε λοιπόν, σε αυτή την πρώτη και αμφίβολης πειστικότητας απόφαση, ότι οι πολιτισμικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα Ευρωπαϊκά κράτη επιτρέπουν σε άλλες χώρες να υπάρχει γάμος ομοφύλων, ενώ σε άλλες να μην υπάρχει. Αναρωτιέμαι ποια πολιτιστική παράδοση δικαιολογεί την αναγνώριση gay γάμων στην "καθολικότατη" Ισπανία και την πτωχή, πλην τίμια και "παραδοσιακότατη" Πορτογαλία. Αλλά εγώ θα αντέστρεφα το επιχείρημα: στις 6 αυτές χώρες που υπάρχει ο θεσμός του γάμου ομοφύλων, το δικαίωμα αυτό βασίζεται μόνο στην εθνική νομοθεσία ή μήπως βρίσκει το θεμέλιό του και στο άρθρο 12 της ΕΣΔΑ; Δηλαδή εάν πάει ένα ομόφυλο ζευγάρι Ρομά στην Ισπανία να παντρευτεί, όπως έχει το δικαίωμα και από το εθνικό δίκαιο, αλλά για κάποιο λόγο οι Ισπανικές αρχές αρνηθούν λόγω της ιδιότητάς του ως Ρομα (φυλετική καταγωγή), τότε το ΕΔΔΑ θα αναγνωρίσει ότι η Ισπανία παραβίασε το δικαίωμα του άρθρου 12 σε συνδυασμό με το άρθρο 14 (αθέμιτες διακρίσεις) ή και πάλι θα πει "έχει όμως δικαίωμα η Ισπανία να εξαιρεί τους Ρομ από το δικαίωμα γάμου ομοφύλων, επειδή στην πολιτισμική παράδοση των Ρομ ο γάμος έχει βαθύτατες ρίζες οι οποίες συνδέονται μόνο με την ετερόφυλη εκδοχή του θεσμου"; Προφανώς το πρώτο, όπως έκανε και στις μαντήλες, παρά την "παράδοση". Ακόμη χρειαζόμαστε τρανταχτές διακρίσεις για να διαγνώσουμε παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων. Δύο αστοί Αυστριακοί ομοφυλόφιλοι δεν δικαιώνονται εύκολα στο ΕΔΔΑ, δύο Ρομ ανάπηροι ομοφυλόφιλοι μπορεί να είναι πιο πειστικοί για τους Ευρωπαίους δικαστές.

Ωστόσο, η πρωτοβάθμια αυτή απόφαση έχει και μειοψηφία. Ο κ. Ροζάκης, ο Ευρωπαίος δικαστής που ορίστηκε από την Ελλάδα, συμφωνεί μαζί με τους δικαστές Spielmann και Jemens ότι υπήρξε παραβίαση ανθρώπινου δικαιώματος με τον αποκλεισμό των ομόφυλων από το δικαίωμα σύναψης γάμου. Όχι όμως του δικαιώματος στο γάμο, αλλά του δικαιώματος σεβασμού στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή: η μη αναγνώριση του γάμου ιδρύει για τους 3 αυτούς δικαστές αθέμιτη διάκριση σεβασμού της ιδιωτικότητας και της ομόφυλης οικογένειας. Η μειοψηφία βασίζεται σε μια παραδοχή της ίδιας της απόφασης: ενώ παλαιότερα η νομολογία θεωρούσε ότι οι ομοερωτικές σχέσεις αποτελούσαν στοιχείο της "ιδιωτικής" όχι όμως και της "οικογενειακής ζωής", η απόφαση εδώ αναγνωρίζει ξεκάθαρα ότι οι δύο Αυστριακοί προσφεύγοντες αποτελούν οικογένεια. Αυτό είναι και το μόνο, δειλό, βήμα εμπρός που γίνεται με αυτήν την απόφαση.

Με αυτή την απόφαση το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο "μετράει" ουσιαστικά τις γνώμες. Αφου αποφάσισε να λειτουργήσει "πολιτικά", πετάει πρώτα αυτήν την απόφαση για να δει τις αντιδράσεις και επιφυλάσσεται στη συνέχεια να επανεξετάσει το θέμα στις άλλες εκκρεμείς υποθέσεις περί γάμων ομοφύλων. Διαφορετικά, το τμήμα που εκδίκασε την υπόθεση θα είχε παραιτηθεί υπέρ της απευθείας εκδικάσεως από το Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως, το οποίο θα έδινε και μια τελική απόφαση. Παρά την μεγάλη σημασία της υπόθεσης, τέτοια παραπομπή δεν υπήρξε. Πράγμα το οποίο συνηγορεί στο γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο περιμένει να δει τις αντιδράσεις. Οι οποίες θεωρώ ότι δεν πρόκειται να είναι θετικές από το νομικό κόσμο και από την κοινωνία των πολιτών. Είναι όμως κρίμα που πρέπει να αναζητάμε την τελική απόφαση στις σφιγμομετρήσεις και την στατιστική κι όχι στο δίκαιο και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το Δικαστήριο πρέπει να ξανακρίνει με βάση την αρχή του κράτους δικαίου.

Συμβούλιο της Ευρώπης: Σύσταση για τις διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου

Στις 31.3.2010 θεσπίστηκε η Σύσταση CM/Rec(2010)5 της Επιτροπής Υπουργών των κρατών μελών για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Ακολουθεί η μετάφρασή της στα Ελληνικά.

Σύσταση CM/Rec(2010)5 της Επιτροπής των Υπουργών των Κρατών μελών περί μέτρων για την καταπολέμηση των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου (Θεσπίστηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 31 Μαρτίου 2010 στην 1081η συνάντηση των Αναπληρωτών Υπουργών) Η Επιτροπή των Υπουργών, σύμφωνα με τους όρους του Άρθρου 15 β του Καταστατικού του Συμβουλίου της Ευρώπης, Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο σκοπός του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι να επιτευχθεί μεγαλύτερη ενότητα στα μέλη του και ότι αυτός ο σκοπος μπορεί να επιτευχθεί, ιδιαίτερα με κοινή δράση στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων, Υπενθυμίζοντας ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι οικουμενικά και εφαρμόζονται για όλα τα άτομα και υπογραμμίζοντας τη δέσμευσή του να εγγυάται την ίση αξιοπρέπεια όλων των ανθρώπων κατά την απόλαυση των δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των ατόμων χωρίς διακρίσεις για λόγους όπως το φύλο, η φυλή, το χρώμα, η γλώσσα, οι πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, η εθνική ή κοινωνική καταγωγή, η σχέση με εθνική μειονότητα, η ιδιοκτησία, η γέννηση ή άλλη κατάσταση, σύμφωνα με την Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (Σύμβαση αρ. 5) (εφεξής: "η Σύμβαση") και τα πρωτόκολλά της. Αναγνωρίζοντας ότι η μεταχειριση χωρίς διακρίσεις από κρατικούς παράγοντες, όπως επίσης και η λήψη θετικών κρατικών μέτρων για την προστασία από κάθε διακριτική μεταχείριση, σμπεριλαμβανομένων των μη κρατικών παραγόντων, είναι θεμελιώδη συστατικά του διεθνούς συστήματος προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθερθών, Αναγνωρίζοντας ότι οι λεσβίες, οι γκέι, οι μπαισέξουαλ και τα διαφυλικά άτομα εδώ και αιώνες μέχρι και τώρα είναι θύματα ομοφοβίας, τρανσφοβίας και άλλων ειδών έλλειψης ανοχής και διακρίσεων ακόμη και μέσα στις οικογένειές τους - με την ποινικοποίηση, την περιθωριοποίηση, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη βία - λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου και ότι πρέπει να ληφθεί ειδική δράση προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης απόλαυση των ανθρώπινων δικαιωμάτων αυτών των προσώπων, Λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής: "το Δικαστήριο") και άλλων διεθνών δικαιοδοσιών, στα οποία ο σεξουαλικός προσανατολισμός θεωρείται λόγος απαγορευμένης διάκρισης και έχουν συμβάλλει στην επαύξηση της προστασίας των δικαιωμάτων των διαφυλικών προσώπων, Υπενθυμίζοντας ότι σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, κάθε διαφορετική μεταχείριση θα πρέπει να ειναι αντικειμενική και να έχει εύλογη δικαιολόγηση, για να μην είναι διακριτική, δηλαδή να επιδιώκει ένα νόμιμο στόχο και να μετέρχεται μέσων που είναι ευλόγως αναλογικά ως προς τον επιδιωκόμενο στόχο, Έχοντας κατά νου την αρχή κατά την οποία πολιτισμιές, παραδοσιακές ή θρησκευτικές αξίες ή κανόνες της "επικρατούσας κουλτούρας" δεν επαρκούν για να δικαιολογήσουν τον μισαλλόδοξο λόγο ή άλλους τύπους διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων αυών για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, Έχοντας υπόψη το μήνυμα της Επιτροπής Υπουργών προς τις μόνιμες επιτροπές και τις άλλες επιτροπές που εργάστηκαν στη διακυβερνητική συνεργασία του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ίσα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια όλων των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών προσώπων που θεσπίστηκε στις 2 Ιουλιου 2008 και τις σχετικές συστάσεις, Έχοντας κατα νου τις συστάσεις που θεσπίστηκαν από το 1981 από την Κοινοβουλευτική Διάσκεψη του Συμβουλίου της Ευρώπης όσον αφορά τις διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας, όπως και την Σύσταση 211 (2007) του Κογκρέσσου των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης περί "Ελευθερίας του συνέρχεσθαι και της έκφρασης των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και τρανσέξουαλ ατόμων". Εκτιμώντας το ρόλο του Επιτρόπου των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων ως προς την εποπτεία της κατάστασης των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών ατόμων στα κράτη μέλη όσον αφορά τις διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, Λαμβάνοντας υπόψη την κοινή δήλωση, που έγινε στις 18 Δεκεμβρίου 2008 από 66 κράτη στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, στην οποία καταδικάστηκαν οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, όπως οι φόνοι, τα βασανιστήρια, οι παράνομες επιθέσεις και ο "αποκλεισμός των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην υγεία", Υπογραμμίζοντας ότι οι διακρίσεις και ο κοινωνικός αποκλεισμός για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου μπορούν να καταπολεμηθούν με στοχευμένα μέτρα υπέρ εκείνων που υφίστανται αυτές τις δικρίσεις ή τον αποκλεισμό αλλά και απευθυνόμενα στο γενικό πληθυσμό. Συνιστά στα κράτη μέλη: 1. Να εξετάσουν την ισχύουσα νομοθεσία και τα άλλα μέτρα, να τα αναθεωρούν και να συλλέγουν και να αναλύουν σχετικά δεδομένα προκειμένουν να παρακολουθούν και να περιορίζουν κάθε άμεση ή έμμεση διάκριση για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, 2. Να διασφαλίζουν ότι τα νομοθετικά και άλλα μέτρα θεσπίζονται και εφαρμόζονται αποτελεσματικά για την καταπολέμηση των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, να διασφαλίζουν το σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων για τις λεσβίες, τους γκέι, τους μπαισέξουαλ και τα διαφυλικά πρόσωα και να προωθούν την ανεκτικότητα έναντί τους. 3. Να διασφαλίζουν ότι τα θύματα των διακρίσεων έχουν γνώση και έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματικά νομικά μέτρα ενώπιον μιας εθνικής αρχής και ότι τα μέτρα για την καταπολέμηση των διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων, όταν επιβάλλεται, των κυρώσεων για παραβιάσεις και των διατάξεων για επαρκή αποζημίωση των θυμάτων των διακρίσεων. 4. Να χρησιμοποιούν ως κατευθυντήριες γραμμές στη νομοθεσία, τις πολιτικές και τις πρακτικές τους τις αρχές και τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο παράρτημα αυτής της σύστασης. 5. Να διασφαλίσουν ότι θα ληφθούν απαραίτητα μέτρα και δράσεις ώστε αυτή η σύσταση, συμπεριλαμβανομένου του Παραρτήματός της, θα μεταφραστεί και θα διαδοθεί όσο το δυνατόν ευρύτερα. Παράρτημα στη Σύσταση CM/Rec(2010)5 I. Δικαίωμα στη ζωή, την ασφάλεια και την προστασία από τη βία A. “Εγκλήματα μίσους” και άλλα αδικήματα με κίνητρο το μίσος 1. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν αποτελεσματικές, άμεσες και ανεξάρτητες έρευνες για τις φερόμενες υποθέσεις εγκλημάων και άλλων αδικημάτων στις οποίες ο σεξουαλικός προσανατολισμός ή η ταυτότητα φύλου του θύματος υπάρχει εύλογη υποψία ότι αποτέλεσε κίνητρο για τον δράστη. Θα πρέπει περαιτέρω να διασφαλίζουν ότι δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην διερεύνηση αυτών των εγκλημάτων και αδικημάτων όταν φέρονται ότι τελέστηκαν από όργανα καταστολής ή από άλλα πρόσωπα που δρουν με επίσημη ιδιότητα και ότι οι υπεύθυνοι αυτών των πράξεων οδηγούνται όντως στη δικαιοσύνη και, όταν πρέπει, τιμωρούνται προκειμένου να αποφευχθεί η ατιμωρησία. 2. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι κατά την επιμέτρηση της ποινής, η προκατάληψη έναντι του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου, ως κίνητρο, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως επιβαρυντική περίσταση. 3. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίζουν ότι τα θύματα και οι μάρτυρες των "εγκλημάτων μίσους" και άλλων αδικημάτων με κίνητρο το μίσος λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου θα πρέπει να ενθαρρύνονται να καταγγέλλουν αυτά τα εγκλήματα και αδικήματα. Γι' αυτό το λόγο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίζεται ότι οι κατασταλτικές δομές, όπως και η δικαιοσύνη, έχουν την απαραίτητη γνώση και ικανότητες να αναγνωρίζουν τέτοια εγκλήματα και αδικήματα και να παρέχουν επαρκή βοήθεια και υποστήριξη στα θύματα και τους μάρτυρες. 4. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια όλων των προσώπων που βρίσκονται σε φυλακές ή έχει περιοριστεί η ελευθερία τους με άλλους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών προσώπων και ιδιατέρως να λαμβάνουν προστατευτικά μέτρα εναντίον των σωματικών επιθέσεων, του βιασμού και άλλων τύπων σεξουαλικών καταχρήσεων, είτε τελούνται από συγκρατούμενους είτε από το προσωικό. Τα μέτρα θα πρέπει να λαμβάνονται έτσι ώστε να προστατεύουν και να σέβονται επαρκώς τη ταυτότητα φύλου των διαφυλικών προσώπων. 5. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα σχετικά δεδομένα συλλέγονται και αναλύονται ως προς την πρόληψη και την φύση της διάκρισης και της έλλειψης ανεκτικότητας για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου και ιδιαιτέρως όσον αφορά τα "εγκλήματα μίσους" και τα αδικήματα με κίνητρο το μίσος που σχετίζονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. B. “Μισαλλόδοξος λόγος” 6. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν απαραίτητα μέτρα για να καταπολεμήσουν όλους τους τύπους έκφρασης, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης και στο Διαδίκτυο, τα οποία πορεί ευλόγως να οδηγήσουν σε αποτελέσματα όπως παρακίνηση, διάδοση ή προώθηση μίσους ή άλλων τύπων διάκρισης εναντίον των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών προσώπων. Τέτοιος "μισαλλόδοξος λόγος" θα πρεπει να απαγορεύεται και να καταγγέλλεται δημόσια οπουδήποτε κι αν εμφανίζεται. Όλα τα μέτρα θα πρέπει να σέβονται το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης σύμφωνα με το Άρθρο 10 της Σύμβασης και της νομολογία του Δικαστηρίου. 7. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να εγείρουν την επίγνωση των δημόσιων αρχών και δημόσιων θεσμών σε όλα τα επίπεδα των αρμοδιοτήτων τους να απέχουν από δηλώσεις, ιδιαιτέρως σε μέσα ενημέρωσης, οι οποίες μπορεί εύλογα να κατανοηθούν ως νομιμοποίηση αυτού του μίσους ή των διακρίσεων. 8. Οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι άλλοι εκπρόσωποι του κράτους θα πρέπει να ενθαρρύνονται στην προώθηση της ανεκτικότητας και το σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών προσώπων όταν εισέρχονται σε διάλογο με σημαντικούς εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών μέσων ενημέρωσης και αθλητισμού, των πολιτικών οργανώσεων και των θρησκευτικών κοινοτήτων. II. Ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι 9. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουν, σύμφωνα με το Άρθρο 11 της Σύμβασης, ότι το δικαίωμα για ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματικά χωρίς διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Ιδιαίτερα, οι διοικητικές διαδικασίες που εισάγουν διακρίσεις, όπως η υπερβολική τυπολατρία για την καταχώρηση και την πρακτική λειτουργία σωματείων θα πρέπει να αποτρέπονται και να καταργούνται. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται μέτρα για την αποτροπή της κατάχρησης των νομικών και διοικητικων διατάξεων, όπως αυτές που σχετίζονται με απαγορεύσεις που βασίζονται στη δημόσια υγεία, τη δημόσια ηθική και την δημόσια τάξη. 10. Η πρόσβαση στη δημόσια χρηματοδότηση των μη κυβερνητικών οργανώσεων πρέπει να διασφαλίζεται χωρίς διάκριση για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. 11. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν απαραίτητα μέτρα για την αποτελεσματική προστασία των υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών προσώπων εναντίον του μίσους και της εχθρότητας την οποία μπορεί να υφίστανται, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που φέρονται ότι τελούνται από δημόσιους λειτουργούς, προκειμένου να τους επιτρέπεται να διεξάγουν ελεύθερα τις δραστηριότητές τους συμφωνα με την Διακήρυξη της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης περι βελτίωσης της προστασίας των υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων και προώθησης των δράσεών τους. 12. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να εγγυώνται ότι ζητάται η γνώμη των μη κυβερνητικών οργανώσεων που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών προσώπων κατά τη θέσπιση και εφαρμογή μέτρων που μπορεί να έχουν επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα αυτών των προσώπω. III. Ελευθερία έκφρασης και ειρηνικής συνάθροισης 13. Τα Κράτη μέλη θα λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίζουν ότι, σύμφωνα με το άρθρο 10 της Σύμβασης, το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης ασκείται αποτελεσματικά χωρίς διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού της ελευθερίας της λήψης και μετάδοσης πληροφοριών για θέματα που σχετίζονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. 14. Τα Κράτη μέλη θα λάβουν τα απαραίτητα μέτρα σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για να διασφαλίζουν ότι το δικαίωμα στην ελευθερία ειρηνικής συνάθροισης που προβλέπεται από το Άρθρο 11 της Σύμβασης θα ασκείται αποτελεσματικά, χωρίς διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. 15.Τα Κράτη μέλη θα διασφαλίζουν ότι οι κατασταλτικές αρχές λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσουν τους συμμετέχοντες σε ειρηνικές διαδηλώσεις υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτν των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών προσώπων από κάθε επίθεση που παρακωλύει παράνομα ή εμποδίζει την αποτελεσματική απόλαυση του δικαιώματος στη ελευθερία της έκφρασης και την ειρηνική συνάθροιση. 16. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να αποτρέψουν περιορισμούς στην αποτελεσματική ενάσκηση των δικαιωμάτων της ελευεθρίας της εκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης που απορρέουν από την κατάχρηση νομικών ή διοικητικών διατάξεων, για παράδειγμα για λόγους δημόσιας υγείας, δημόσιας ηθικής και δημόσιας τάξης. 17. Οι δημόσιες αρχές σε όλα τα επίπεδα θα πρέπει να ενθαρρύνονται να καταδικάζουν δημόσια και κυρίως στα μέσα ενημέρωσης, κάθε παράνομη παρέμβαση στο δικαίωμα των ατόμων και ομάδων ατόμων κατά την έκφραση της ελευθερίας της έκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης, ιδίως όταν αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα των λεσβιών, γκέι, μπαισέξουαλ και διαφυλικών προσώπων. IV. Δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής 18. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι θα καταργηθεί κάθε νοοθεσία που εισάγει διακρίσεις ποινικοποιώντας τις σεξουαλικές πράξεις μεταξύ συναινούντων ομοφύλων ενηλίκων, όπως και κάθε διαφορά όσον αφορά την ηλικία συγκατάθεσης για ομόφυλοφιλικές σεξουαλικές και ετεροφυλοφιλικές σεξουαλικές δραστηριότητες. Θα πρέπει επίσης να λάβουν τα απαιραίτητα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι η ποινική νομοθεσία που, λόγω της διατύπωσής της, μπορεί να οδηγεί σε διακριτική εφαρμογή, είτε θα καταργηθεί είτε θα αναθεωρηθεί είτε θα εφαρμόζεται κατά τρόπον ώστε να είναι συμβατή με την αρχή της μη-διάκρισης. 19. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα προσωπικά δεδομένα που αναφέρονται στον σεξουαλικό προσανατολισμό εν΄ς προσώπου δεν θα συλλέγονται, αποθηκεύονται ή άλλως χρησιμοποιούνται από δημόσιους θεσμούς, συμπεριλαμβανομένων ιδίως των κατασταλτικών δομών, εκτός από όταν είναι αναγκαίο για την επιδίωξη συγκεκριμένου νόμιμου και δίκαιου σκοπού. Τα υπάρχοντα αρχεία που δεν συμβαδίζουν με αυτές τις αρχές θα πρέπει να καταστραφούν. 20. Προϋποθέσεις, όπως οι αλλαγές στην σωματική φύση, για την νομική αναγνώριση του επαναπροσδιορισμού φύλου, θα πρέπει να εξετάζονται σε τακτά διαστήματα, προκειμένου να καταργηθούν οι καταχρηστικές προϋποθέσεις. 21. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να εγγυηθούν την πλήρη νομική αναγνώριση του επαναπροσδιορισμού του φύλου ενός προσώπου σε όλες τις πτυχές της ζωής του, ιδιαιτέρως καθιστώντας εφικτή την αλλαγή του ονόματος και του φύλου στα δημόσια έγγραφα με έναν σύντομο, διαφανή και προσβάσιμο τρόπο. Τα Κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν, όταν είναι απαραίτητο, την αντίστοιχη αναγνώριση των αλλαγών από μη κρατικούς παράγοντες, όσον αφορά τα σημαντικά έγγραφα, όπως τα εκπαιδευτικά ή εργασιακά πιστοποιητικά. 22.Τα Κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίζουν ότι, όταν έχει ολοκληρωθεί ο επαναπροσδιορισμός φύλου κι έχει αναγνωριστεί νομικά σύμφωνα με τις παραγράφους 20 και 21, διασφαλίζεται το δικαίωμα των διαφυλικών προσώπων να παντρεύονται με άτομο του αντίθετου φύλου. 23. Όπου η εθνική νομοθεσία αναγνωρίζει δικαιώματα και υποχρεώσεις σε ανύπαντρα ζευγάρια, τα Κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν΄ ότι αυτά εφαρμόζονται χωρίς διακρίσεις τόσο σε ομόφυλα όσο και σε ετερόφυλα ζευγάρια, συμπεριλαμβανομένων των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των επιζησάντων και εγκατάστασης επιζησάντων ενοικιαστών. 24. Όπου η εθνική νομοθεσία αναγνωρίζει το σύμφωνο συμβίωσης, τα Κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώκουν ότι η νομική θέση και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις είναι αντίστοιχα με αυτά των ετερόφυλων ζευγαριών σε μια συγκρίσιμη κατάσταση. 25.Όπου η εθνική νομοθεσία δεν αναγνωρίζει δικαιώματα ή υποχρεώσεις για κατοχυρωμένες συγκατοικήσεις ομόφυλων ζυεγαριών και μη παντρεμένων ζευγαριών, τα κράτη μέλη καλούνται να εξετάσουν τη δυνατότητα να παράσχουν, χωρίς διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων και των ετερόφυλων ζευγαριών, νομικά και άλλα μέσα για να διευθετήσουν τα πρακτικά προβλήματα που σχετίζονται με την κοινωνική πραγματικότητα στην οποία ζουν. 26. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα βέλτιστα συμφέροντα των παιδιών αποτελούν το πρωταρχικό κριτήριο για τη λήψη αποφάσεων που αφορούν την γονική υπευθυνότητα ή την επιμέλεια ενός παιδιού, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι αυτές οι αποφάσεις δεν θα λαμβάνονται με διακρίσεις ως προς τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ατυτότητα φύλου. 27. Λαμβάνπντας υπόψη ότι τα βέλτιστα συμφέροντα των παιδιών αποτελούν το πρωταρχικό κριτηριο για την λήψη αποφάσεων ως προς την τεκνοθεσία ενός παιδιού, τα κράτη μέλη των οποίων η εθνική νομοθεσία επιτρέπει την ατομική τεκνοθεσία θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι ο νόμος εφαρμόζεται χωρίς διακρίσεις που βασίζονται στον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου. 28.Όπου η εθνική νομοθεσία επιτρέπει την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ανύπαντρων γυναικών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώκουν την διασφάλιση πρόσβσης σε αυτή τη μεταχείρισης χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού. V. Εργασία 29. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν την κατοχύρωση και εφαρμογή κατάλληλων μέτρων που επιτρέπουν την αποτελεσματική προστασία εναντίον των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου στο χώρο της εργασίας και απασχόλησης στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Αυτά τα μέτρα θα πρέπει να καλύπτουν και τους όρους πρόσβασης στην εργασία και τις προαγωγές, απολύσεις, αμοιβές και άλλες εργασιακές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής, καταπολέμησης και τιμώρησης της παρενόχλησης και άλλων τρόπων θυματοποίησης. 30. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην παροχή αποτελεσματικής προστασίας στο δικαίωμα ης ιδιωτικότητας των διαφυλικών ατόμων στο πλαίσιο της εργασίας, ιδιαίτερα σχετικά με τις αιτήσεις εργασίας, ώστε να αποτρέπεται η άσχετη διάδοση του ιστορικού του φύλου τους ή το πρώην όνομά τους στον εργοδότη και τους άλλους εργαζομένους. VI. Εκπαίδευση 31. Λαμβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τα υπερέχοντα συμφέροντα των παιδιών, τα κράτη πρέπει να λάβουν τα κατάλληλα νομοθετικά και άλλα μέτρα προς το εκπαιδευτικό προσωπικό και τους μαθητές, ώστε να διασφαλίζεται ότι το δικαίωμα στην εκπαίδευση θα ασκείται αποτελεσματικά και χωρίς διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Αυτό περιλαμβάνει ιδιαίτερα την εγγύηση ότι το δικαίωμα των παιδιών και νέων στην εκπαίδευση σε ένα ασφαλές περιβάλλον, χωρίς βία, παρενοχλήσεις, κοινωνικό αποκλεισμό ή άλλες μορφές διακριτικής και εξευτελιστικής μεταχείρισης που συνδέονται με το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. 32. Λαμβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τα υπερέχοντα δικαιώματα των παιδιών, πρέπει να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα σε όλα τα επίπεδα για να προωθηθεί η αποτελεσματική ανεκτικότητα και ο σεβασμός στα σχολεία, ανεξάρτητα από το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την αμοιβαία ανοχή και το σεβασμό στα σχολεία όσον αφορά το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την παροχή αντικειμενικών πληροφοριών όσον αφορά το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτόττηα φύλου, για παράδειγμα στα σχοικά προγράμματα και το εκπαιδευτιό υλικό καινα παρέχει σε μαθητές και φοιτητές τις αναγκαίες πληροφορίες, την προστασία και την υποστήριξη για να τους βοηθήσει να ζήσουν σύμφωνα με το σεξουαλικό τους προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου τους. Περαιτέρω, τα κράτη μέλη πρέπει να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές ισότητας κι ασφάλειας στο σχολείο καθώς και σχέδια δράσης και πρέπει να διασφαλίζουν την πρόσβαση σε επαρκή εκπαίδευση κατά των διακρίσεων ή προγράμματα βοήθειας για υποστήριξη και διδασκαλία. Τέτοια μέτρα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα δικαιώματα των γονέων για την εκπαίδευση των παιδιών τους. VII. Υγεία 33. Τα Κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλα νομοθετικά και άλλα μέτρα για να διασφαλίζουν ότι τα υψηλότερα πρότυπα υγείας ισχύουν για όλους χωρίς διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Ιδιαίτερα θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τις ειδικές ανάγκες των λεσβιών, των γκέι, των μπαισέξουαλ και των διαφυλικών προσώπων στην ανάπτυξη εθνικών σχεδίων υγείας συμπεριλαμβανομένων των μέτρων καταπολέμησης της αυτοκτονίας, καταλύματα υγείας, ιατρικά προγράμματα, τμήματα εκπαίδευσης και παρακολούθηση και αξιολόγηση των υπηρεσιών παροχής υγείας. 34. Κατάλληλα μέτρα θα πρέπει να λαμβάνονται προκειμένου να αποφεύγεται η κατηγοριοποίηση της ομοφυλοφιλίας ως αρρώστιας, σύμφωνα με τα πρότυπα του Παγκόσμιου Οργανισμου Υγείας. 35. Τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα διαφυλικά άτομα έχουν επαρκή πρόσβαση στις κατάλληλες υπηρεσίες επαναπροσδιορισμού φύλου, συμπεριλαμβανομένων των ψυχολογικών, ενδοκρινολογικών και χειρουργικών ειδικών στον τομέα της υγείας των διαφυλικών, χωρίς να πρέπει να υποβάλλονται σε παράλογες προϋποθέσεις. Κανένα πρόσωπο δεν πρέπει να υποβάλλεται σε διαδικασίες επαναπροσδιορισμού φύλου χωρίς την συγκατάθεσή του/της. 36. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα νομοθετικά και άλλα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι όλες οι αποφάσεις που περιορίζουν τα κόστη που καλύπτονται από την ασφάληση υγείας για διαδικασίες επαναπροσδιορισμού φύλου θα πρέπει να είναι νόμιμες, αντικειμενικές και αναλογικές. VIII. Στέγαση 37. Πρέπει να λαμβάνονται μέτρα που να διασφαλίζουν ότι η πρόσβαση σε επαρκή στέγαση θα είναι αποτελεσματικά και θα αφορούν εξίσου όλα τα πρόωπα, χωρίς διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτοτητας φύλου. Τέτοια μέτρα πρέπει να αποσκοπούν ιδιαίτερα στη προστασία έναντι εξώσεων για λόγους διάκρισιης και να εγγυώνται ίσα δικαιώματα για να την απόκτηση και διατήρηση κυριότητας ακινήτων και άλλης ιδιοκτησίας. 38. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στους κινδύνους να μείνουν άστεγοι που αντιμετωπίζουν οι λεσβίες, οι γκέι, οι μπαισέξουαλ και οι διαφυλικοί, συμπεριλαμβανομένων των νέων ατόμων και των παιδιών που μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευπαθή στον κοινωνικό αποκλεισμό, ακόμη κι από τις ίδιες τις οικογένειές τους. Σε σχέση με ατό, οι αντίστοιχες κοινωνικές υπηρεσίες πρέπει να παρέχονται στη βάση μιας αντικειμενικής αξιολόγησης των αναγκών κάθε ατόμου, χωρίς διακρίσεις. IX. Αθλητισμός 39. Η ομοφοβία, η τρανσφοβία και οι διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου στα αθλήματα, είναι απαράδεκτες και πρέπει να καταπολεμούνται, όπως ο ρατσισμός και οι άλλες μορφές διακρίσεων. 40. Οι αθλητικές δραστηριότητες και εγκαταστάσεις πρέπει να είναι ανοικτές σε όλους χωρίς διακρίσεις για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Ιδιαίτερα πρέπει να λαμβάνονται επαρκή μέτρα για την αντιμετώπιση και την τιμώρηση των προσβολών λόγω διάκρισης για το σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου και σε σύνδεση με αθλητικές εκδηλώσεις. 41. Τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρύνουν το διάλογο και να υποστηρίζουν τις αθλητικές ενώσεις και τα σωματεία οπαδών στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων για τη συνειδητοποίηση όσον αφορά τις διακρίσεις κατά των λεσβιών, των γκέι των μπαισέξουαλ και των διαφυλικών προσώπων στα αθλήματα και να καταδικάζουν τις εκδηλώσεις έλλειψης ανεκτικότητας εναντίον τους. X. Δικαίωμα αίτησης ασύλου 42. Σε υποθέσεις που τα κράτη μέλη έχουν διεθνείς υποχρεώσεις σχετικά με αυτό, θα πρέπει να αναγνωρίζουν ότι ένας εύλογα θεμελιωμένος φόβος δίωξης λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου μπορεί να αποτελεί έγκυρο λόγο για την αναγνώριση ιδιότητας πρόσφυγα και προστατευόμενου από άσυλο κατά το εθνικό δίκαιο.  43. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ιδίως ότι οι αιτούντες άσυλο δεν στέλνονται σε χώρα όπου απειλείται η ζωή ή η ελευθερία τους ή αντιμετωπίζουν κίνδυνο βασανιστηρίων, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου.  44. Οι αιτούντες άσυλο πρέπει να προστατεύονται από κάθε πολιτική ή πρακτική διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Ιδίως θα πρέπει να ληφθούν κατάλληλα μέτρα για να αποτραπεί ο κίνδυνος σωματικής βίας, συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών επιθέσεων, της λεκτικής βίας ή άλλων τύπων παρενόχλησης εις βάρος των αιτούντων άσυλο που έχουν στερηθεί την ελευθερία τους και να διασφαλίζεται η πρόσβασή τους σε πληροφορίες σχετικές με την ιδιαίτερη κατάστασή τους.  XI. Εθνικές δομές ανθρώπινων δικαιωμάτων 45. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι εθνικές δομές για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων έχουν αναλάβει ξεκάθαρα να χειρίζονται υποθέσεις διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Ιδίως πρέπει να είναι σε θέση να κάνουν συστάσεις για νομοθεσία και πολιτικές, να συμβάλλουν στην επίγνωση του γενικότερου κοινού καθώς επίσης - στο μέτρο που προβλέπεται από το εθνικό δίκαιο- να εξετάζουν ατομικά παράπονα σχετικά με τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και να πηγαίνουν υποθέσεις στο Δικαστήριο ή να παρεμβαίνουν σε δίκες.  XII. Διακρίσεις για πολλαπλούς λόγους 46. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να λάβουν μέτρα για να διασφαλιστεί ότι οι νομικές διατάξεις του εθνικού δικαίου που απαγορεύουν ή αποτρέπουν τις διακρίσεις προστατεύουν επίσης εναντίον των διακρίσεων για πολλαπλούς λόγους, συμπεριλαμβανομένων των λόγων σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Οι εθνικές δομές για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα πρέπει να έχουν ευρεία αποστολή για να μπορούν να χειρίζονται τέτοιες υποθέσεις.

Συμβούλιο της Ευρώπης: Διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού

Στις 27 Ιανουαρίου η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης αφιέρωσε μια συζήτηση στις διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, αλλά, κατόπιν πρότασης του εισηγητή, ψήφισε υπέρ της επιστροφής του κειμένου στην αρμόδια επιτροπή. Ο Αndreas Gross (Ελβετία, Σοσιαλιστική Ομάδα), εξήγησε ότι προστέθηκαν τόσο πολλές τροπολογίες (80) ώστε η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων δεν έχει ακόμη αποφασίσει για τις περισσότερες από αυτές. Γι' αυτό το λόγο, πρότεινε να ξεκινήσει σήμερα μια αρχική συζήτηση και να ψηφίσει το κείμενο στην επόμενη σύσκεψη της Ολομέλειας (26-30 Απριλίου). 

Πηγή: Συμβούλιο της Ευρώπης

Νομική προστασία δημόσιων ΛΟΑΤ συναθροίσεων

Οι δημόσιες συναθροίσεις αποτελούν ενάσκηση του ανθρώπινου δικαιώματος του άρθρου 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ελευθερία του συνέρχεσθαι) και του άρθρου 10 (ελευθερία έκφρασης). Αντίστοιχη προστασία προβλέπεται και από το Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρα 11 και 14).

To Kογκρέσσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέδωσε το Μάρτιο του 2007 τη Σύσταση 211 (2007) για την ελευθερία του συναθροίζεσθαι και της έκφρασης για τις λεσβίες, τους γκέι, τους αμφιφιλόφυλους και τα διαφυλικά άτομα. Η εν λόγω σύσταση έχει ως εξής:

"1. Η πραγματική δημοκρατία προϋποθέτει την ελευθερίς της έκφρασης και των συναθροίσεων χωρίς παρέμβαση από δημόσια αρχή, όπως κατοχυρώνεται στην [ΕΣΔΑ] (άρθρα 10 και 11).

2. Η προστασία αυτών των δικαιωμάτων ειναι ουσιώδης για την διασφάλιση της λογοδοσίας και της υπευθυνότητας των κυβερνητικών αρχών κι ως εκ τούτου είναι καθοριστική για τη προστασία όλων των άλλων βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων.

3. Περαιτέρω, το δικαίωμα του να εκφράζει κάποιος την ταυτότητά του δημόσια μαζί με άλλους είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ανεκτικότητας – η αρχή της προστασίας της κοινωνικής ποικιλομορφίας μέσω της ελεύθερης ανταλλαγής των ιδεών που μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.

4.Αυτές οι ελευθερίες φυσιολογικά συνεπάγονται συγκεκριμένα καθήκοντα και ευαισθησίες και ως εκ τούτου, οι κρατικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές μπορούν να επιβάλλουν περιορισμούς αυστηρά και μόνον εφόσον οι περιορισμοί αυτοί περιλαμβάνονται στον νόμο, εφόσον είναι αναγκαίες σε μια δημοκρατική κοινωνία και μόνον εφόσον επιδιώκουν τους νόμιμου στόχους που αναφέρονται στα σχετικά περιφερειακά και διεθνή νομοθετήματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

5. Δυστυχώς, προσφατα ομοφοβικά γεγονότα σε διάφορα κράτη μέλη έχουν καταδείξει όχι μόνο τη συστηματική παραβίαση των βασικών δικαιωμάτων της κοινότητας των λεσβιών, των γκέι, των αμφιφυλόφιλων και των διαφυλικών (LGBT), αλλά έχουν δείξει και ότι σε πολλές υποθέσεις, οι ίδιες οι αρχές που έχουν την θετική υποχρέωση να προστατεύσουν τους πολίτες τους από τις αθέμιτες διακρίσεις είναι εκείνες που τις ενθαρρύνουν και σε μερικές περιπτώσεις τις υποστηρίζουν ενεργά ή υποκινούν αυτή την αδικία.

6. Δεδομένου ότι η ελευθερία της έκφρασης και των συναθροίσεων βρίσκεται στον πυρήνα μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ότι ο ρόλος των τοπικών αρχών στην ενίσχυση αυτών των δικαιωμάτων είναι θεμελιώδης, και υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων, το Κογκρέσσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών έχει καταγράψει ένα περίγραμμα εφαρμογής αυτών των δικαιωμάτων σε τοπικό επίπεδο για όλη την Ευρώπη, μαζί με τις παρακάτω συστάσεις.

7. Το Κογκρέσσο συνιστά στην Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης να ζητήσει από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι:

(α) θα ταχθούν δημοσίως αντίθετα στην αθέμιτη διάκριση για λόγους όπωςτο ανήκειν σε μία σεξουαλική μειονότητα καθώς και να λάβουν κατάλληλα μέτρα για να καταπολεμήσουν το μισαλλόδοξο λόγο με βάση τις αρχές που έχουν καταγραφεί στην Σύσταση Νο R(97) 20 της Επιτροπής Υπουργών.

(β) θα λάβουν υπόψη και θα εφαρμόσουν τις προσεχείς Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Ελεύθερη και Ειρηνική Συνάθροιση που έχουν συνταχθεί από το συμβούλιο ειδικών για την ελεθερία της συνάθροισης του ΟΑΣΕ

(γ) θα εξετάσουν όσο εξαντλητικά μπορούν όλες τις υποθέσεις βίας, μισαλλόδοξου λόγου κατά τη διάρκεια γεγονότων που διοργανώνονται από LGBT άτομα ή έχει σχέση με LGBT άτομα, προκειμένου να διευκρινιστεί αν η αθέμιτη διάκριση ή η ομοφοβία έχουν παίξει ρόλο στην διάπραξη του εγκλήματος και θα εγγυήθούν την ποινική δίωξη των υπευθύνων.

(δ) όταν είναι αναγκαίο θα λάβουν θετικά μέτρα όπως επιβάλλεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για να εγγυηθούν την αποτελεσματική ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης κατά μήκος της εθνικής επικράτεις σε εθνικό, τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

(ε) κάθε αστικό, ποινικό ή διοικητικό μέτρο που παρεμβαίνει στην ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης πρέπει να προβλέπεται από το νόμο, να υπηρετεί ένα νόμιμο σκοπό (όπως προβλέπεται από τα σχετικά περιφερειακά και διεθνή νομοθετήματα) και δεν είναι υπέρμετρα περιοριστικά σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό.

(στ) οι ομάδες LGBT πρέπει να γνωμοδοτούν πριν την αναθεώρηση κάποιου από τα παραπάνω μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί η αμοιβαία ικανοποίηση όλων όσων αφορούν αυτά και προκειμένου να προωθηθεί το πνεύμα της συνεργασίας κι όχι αυτό της καταπίεσης.

(η) διοργανωτές γεγονότων στους οποίους έχουν επιβληθεί περιορισμοί, ή στους οποίους έχει απαγορευθεί κάποιο δικαιώμα, έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε ένα ανεξάρτητο δικαστήριο ή δικαστική επιτροπή ώστε να μπορούν να προσβάλλουν αυτούς τους περιορισμούς.

(θ) οι τοπικές αρχές πρέπει να είναι ενήμερες για την νέα νομοθεσία καθώς και τη σχετική νομολογία που αφορά τν ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης και τα μέτρα εναντίον των διακρίσεων.

(ι) ενώ οι διατάξεις για οικονομική ή άλλη ενίσχυση απο τις τοπικές αρχές προς διοργανωτές LGBT δρωμένων πρέπει να αναγνωρίζουν ίσα δικαιώματα για όλες τις όμοιες ομάδες, δεν θα πρέπει να υπάρχουν καταστατικές απαγορεύσεις για τις τοπικές αρχές ως προς την βοήθεια ή την δημοσιοποίηση LGBT δρωμένων.

8. Το Κογκρέσο καλεί τον Επίτροπο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου να εργαστεί στενά με την Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής όσον αφορά την διάκριση κατά των μελών της LGBT κοινότητας, για παράδειγμα στο πλαίσιο συνεργασίας με τους Συνηγόρους του Πολίτη.

Επίσης, το Κογκρέσσο των Τοπικών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέδωσε το Ψήφισμα 230 (2007) για την ελευθερία του συναθροίζεσθαι και της έκφρασης για τις λεσβίες, τους γκέι, τους αμφιφιλόφυλους και τα διαφυλικά άτομα. Το Ψήφισμα αυτό έχει ως εξής:

1. Το Κογκρέσσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών ανησυχεί σοβαρά λόγω της παραβίασης των δικαιωμάτων στην ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης για τις λεσβίες, τους γκέι, τους αμφιφυλόφιλους και τα διαφυλικά άτομα (LGBT) σε έναν αριθμό κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, η επιτομή των οποίων είναι η απαγόρευση των ειρηνικών πορείων ή διαδηλώσεων από τους LGBT και τους υποστηρικτές τους καθώς και στην άμεση ή έμμεση υποστήριξη κάποιων τοπικών πολιτικών σε βίαιες αντι-διαδηλώσεις.

2. Αποτελεί σημαντικό καθήκον των τοπικών αρχών, όχι μόνο να προστατεύουν θετικά τα δικαιώματα της συνάθροισης και της έκφρασης με έναν πρακτικό κι αποτελεσματικό τρόπο αλλά να αποφεύγουν επίσης και δημόσιες δηλώσεις που νομιμοποιούν τις αθέμιτες διακρίσεις ή την μισαλλοδοξία και την έλλειψη ανοχής.

3.Περαιτέρω, οι τοπικές αρχές έχουν υποχρέωση να διευκολύνουν τις νόμιμες διαδηλώσεις να διεξάγονται ειρηνικά με την λήψη, μεταξύ άλλων, επαρκών μέτρων για να αποφευχθούν επιθέσεις από βίαιους αντιρρησίες. Η επίκληση ενός θεωρητικού κινδύνου διατάραξης της δημόσιας τάξης ή ακόμη και της ίδιας της ύπαρξης αντιρρησιών δεν είναι επαρκής λόγος για τον περιορισμό των δημόσιων εκδηλώσεων.

4.Τα δικαιώματα των λεσβιών, των γκέι, των αμφιφυλοφιλων και των διαφυλικών προσώπων στην ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης είναι ουσιώδη όχι μόνο για την δικη τους προσωπική ανάπτυξη, αξιοπρέπεια και ολοκλήρωση ως πολιτών, αλλά επίσης για την προώθηση και προστασία της ισότητας και της δημοκρατίας και για την πρόοδο της κοινωνίας ως ένα συνεκτικό σύνολο.

5.Η [ΕΣΔΑ] προβλέπει στα Άρθρα 10 και 11 ότι κάθε πρόσωπο έχει το δικαίωμα να απολαμβάνει την ελευθερία της έκφρασης, της συνάθροισης και της ένωσης χωρίς παρεμβάσεις από δημόσιες αρχές και χωρίς αθέμιτες διακρίσεις (Άρθρο 14).

6. Το Κογκρέσο, πιστεύοντας ότι αυτά τα δικαιώματα βρίσκονται στον πυρήνα μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ότι ο ρόλος των τοπικών αρχών είναι να τα θεωρεί ως ουσιώδη, έχει συντάξει τις παρακάτω συστάσεις για να διασφαλιστεί ότι οι LGBT πολίτες σε όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης απολαμβάνουν πλήρη δικαιώματα στην ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης. Το Κογκρέσσο καλεί τις τοπικές αρχές να:

α. λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να καταπολεμήσουν τον μισαλλόδοξο λόγο επί τη βάσει των αρχών που περιέχονται στην Σύσταση της Επιτροπής Υπουργών Νο R (97)20.

β. λάβουν υπόψη και να εφαρμόσουν τις προσεχείς Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Ελεύθερη και Ειρηνική Συνάθροιση που έχουν συνταχθεί από το συμβούλιο ειδικών για την ελεθερία της συνάθροισης του ΟΑΣΕ

γ. περιορίζουν το δικαίωμα ειρηνικής συνάθροισης, μόνο ως έσχατο μέτρο, αφού έχουν εξαντλήσει όλα τα άλλα μέσα επιδίωξης συμφωνίας για την εκδήλωση, ύστερα από μια ανοικτή, αντικειμενική και διαφανή αξιολόγηση όλων των διαθέσιμων πληροφοριών και σε περιπτώσεις ώστε:

i.να διασφαλίσουν ότι οι περιορισμοί απηχούν νόμιμους λόγους που απαριθμώνεται σε διεθνή νομοθετικά κείμενα για τον περιορισμό εκδηλώσεων ή συναντήσεων και ότι η ερμηνεία αυτών των λόγων είναι σύμφωνη με την πάγια νομολογία και δεν υποβάλλουν αρχές συγκεκριμενης πολιτικής τάσης ή θρησκείας.

ii.να επιβάλλουν τα λιγότερο περιοριστικό χρόνο, μέρος ή τρόπο σε σχέση με την επίτευξη του νόμιμου στόχου,

iii. να προσφεύγουν στον διοργανωτή του προτεινόμενου δρωμένου τη δυνατότητα να απαντήσει σε ιδιαίτερες ανησυχές που εγείρονται από κάποια ρυθμιστική αρχή

iv. να δημοσιεύουν τος λόγους για τους οποίους επιβάλλονται περιορισμοί, εκ των προτέρων σε σχέση με την ανακοινωθείσα ημέρα της εκδήλωσης έτσι ώστε να μπορέσει ο διοργανωτής να προσβάλλει τη νομιμότητα των περιορισμών σε ένα δικαστήριο πριν ξεκινήσει η εκδήλωση.

v.να εφαρμόσουν εύλογα και κατάλληλα μέτρα ώστε να επιτρέψουν στις νόμιμες διαδηλώσεις να προχωρήσουν ειρηνικά αποφεύγοντας κανονισμούς που θα αλλοίωναν θεμελιωδώς τον χαρακτήρα μιας εκδήλωσης, όπως είναι η περιττή χρήση εμποδίων κίνησης πλήθους ή καθορισμό της πορείας σε λιγότερο κεντρικές περιοχές της πόλης,

vi. να διαθέσουν επαρκείς αστυνομικές δυνάμεις που θα διασφαλίζουν ότι έχουν ληφθεί επαρκή μέτρα, όπου οι αντιδιαδηλωτές κατά των LGBT έχουν εντοπιστεί, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι συμμετέχοντες δεν θα διατρέχουν κίνδυνο μήπως υποσύτον σωματική βία, κατ΄εφαρμογή του Άρθρου 2 της ΕΣΔΑ που επιβάλλει θετική υποχρέωση στις αρχές να προστατεύουν το δικαίωμα στη ζωή και του Άρθρου 3 που ορίζει ότι κανείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία,

δ. να βεβαιώσουν ότι οι ίδιες και οι υπάλληλοι τους αποτελούν υποδείγματα ανεκτικότητας και:

i.ασκούν τα καθήκοντά τους με νόμιμο και όχι κατά διακριτική μεταχείριση και δεν επιβάλλουν περιορισμούς λόγω του περιεχομένου του μηύνματος μιας εκδήλωσης,

ii.δεν στερούν μέλη της LGBT κοινότητας από τις υπηρεσίες τους για λόγους σχετικούς με την συνείδηση ή με την θρησκεία τους, όταν οι εν λόγω υπηρεσίες είναι σαφώς καθορισμένες στους όρους της σύμβασης εργασίας τους,

ε. να διασφαλίζουν οτι όσον αφορά τις εκδηλώσεις LGBT

i. οι διαδικασίες κοινοποίησης είναι όσον το δυνατόν πιο ελεύθερες από γραφειοκρατικές διαδικασίες,

ii. το κοινό έχει επαρκή πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες που σχετίζονται με προσεχή γεγνότα, όπως επίσης και σε πληροφορίες που αφορούν τις διακρίσεις και την έλλειψη ανοχής,

iii. το κόστος καθαρισμού μετά την εκδήλωση δεν επιβάλλονται στον διοργανωτή μιας μη κερδοσκοπικής εκδήλωσης.

στ. να ενισχύουν και ενδυναμώνουν τις σχέσεις της κοινότητας με την τοπική αστυνομία προκειμένου να μειωθoύν οι κλιμακώσεις έντασης στις δημόσιες διαδηλώσεις και να:

i. διασφαλίσουν ότι οι αστυνομικοί έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση και οδηγίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ουδετερότητα και την απαγόρευση διακρίσεων και να εφαρμοζουν αυτά,

ii. χρησιμοποιούν την ακύρωση των συναθροίσεων ως ένα έσχατο μέτρο,

iii. διασφαλίζουν ότι οι υπάλληλοι των διωκτικών αρχών αποφεύγουν την χρήση βίας ή τέτοιους περιορισμούς δυνάμεων στο ελάχιστο αναγκαίο, εφαρμοζοντας αυστηρά τα διεθνή πρότυπα της αστυνομίας που περιλαμβάνουν ειδικές και αναλυτικές οδηγίες σχετικά με αυτή τη χρήση.

iv. διασφαλίζουν ότι οι αστυνομικοί υπάλληλοι λαμβάνουν άμεση και αποτελεσματική δράση (σύμφωνα με τις ανάγκες της κανονικής διασφάλισης της δημόσια τάξης) για την αποτροπή κάθε προσώπου που σκοπεύει να θίξει μια εκδήλωση,

v. να μην επιβάλλουν στους διοργανωτές εκδηλώσεων να προσλάβουν προσωπικο ασφαλείας ή να καλύπτουν τα έξοδα της αστυνόμευσης των συναθροίσεων (καθώς αποτελεί είδος περιορισμού που προσβάλλει την θετική υποχρέωση των αρχών για προστασία της άσκησης των δικαιωμάτων αυτών),

ζ. να επιχειρήσουν την ανάπτυξη διαμεσολαβητικών ικανοτήτων σε περιπτώσεις διαφορών, όπου θα επιχειρείται η υποστήριξη αναζήτησης αμοιβαία αποδεκτών λύσεων για αντίθετες ομάδες, εισαγάγοντας τις τοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών με εμπειρία διαμεσολάβησης και με την αξιοποίηση των υπαρχόντων μεσολαβητών

η. να χρησιμοποιοήσουν ανεξάρτητους παρατηρητές για να καλύψουν αντικειμενικά τα LGBT γεγονότα, να επιβλέπουν την αστυνομική δράση όσον αφορά τους αντι-διαδηλωτές ή να ελέγχουν την συμβατότητα των όρων κάθε συμφωνίας και να εξετάζουν την σύνδεση με τον ΟΑΣΕ στην ανάπτυξη και προετοιμασία ενός προγράμματος παρακολούθησης σε σχέση με εκδηλώσεις LGBT.

7.To Κογκρέσσο περαιτέρω αποφασίζει να:

α. υποδείξει ότι οι συζητήσεις για τα δικαιώματα LGBT στην ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο σε μαλλοντικές συναντήσεις των εκπροσώπων ΟΑΣΕ προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία ανάμεσα στους δύο οργανισμούς.

β. αναθέσει στην Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής να εργαστεί στενά με τον Επίτροπο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου όσον αφορά τα ζητήματα διακρίσεων κατά των μελών της LGBT κοινότητας, για παράδειγμα στο πλαίσιο της συνεργασίας με τους Συνηγόρους του Πολίτη.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση Baczkowski και άλλοι, καταδίκασε την Πολωνία για παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία του συνέρχεσθαι (Άρθρο 11 ΕΣΔΑ). Οι προσφεύγοντες ετοίμαζαν μια εκδήλωση (παρέλαση) για τις 10-12 Ιουνίου 2005 στην Βαρσοβία, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη για τις διακρίσεις εις βάρος των μειονοτήτων -σεξουαλικών, εθνικών, εθνοτικών και θρησκευτικών – όπως επίσης εις βάρος των γυναικών και των αναπήρων. Ωστόσο, η αίτησή τους για άδεια από την Οδική Υπηρεσία απορρίφθηκε, ενώ ο Δήμαρχος εξέδωσε αποφάσεις για την απαγόρευση των εκδηλώσεων. Ταυτόχρονα, η δημοτική αρχή επέτρεψε να γίνουν έξι άλλες διαδηλώσεις την ίδια ημέρα με θέματα “ενίσχυση των μέτρων κατά της παιδοφιλίας”, “κατά του συμφώνου συμβίωσης”, “υπέρ της εκπαίδευσης για τις χριστιανικές αρχές ως εγγύησης για μια ηθική κοινωνία”, “Χριστιανοί που σέβονται τους νόμους του Θεού και της Φύσης είναι πολίτες πρώτης κατηγορίας”, “κατά της υιοθεσίας παιδιών από τα ομόφυλόφιλα ζευγάρια”. Παρ' όλ' αυτά, η διαδήλωση κατά των διακρίσεων έλαβε χώρα στις 11 Ιουνίου, με συμμετοχή 3.000 ατόμων και υπό την επίβλεψη της αστυνομίας. Ο Δήμαρχος Βαρσοβίας σε μια συνέντευξη πριν την απαγόρευση ανέφερε “είμαι κατά των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, αλλά δεν θα γίνει προπαγάνδα για την ομοφυλοφιλία. Αν θέλουν ας διαδηλώσουν ως πολίτες, όχι ως ομοφυλόφιλοι.” Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αναφέρει:

“98. Οι περιορισμοί του πολιτικού λόγου ή του δημόσιου διαλόγου σε θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος είναι ιδιαίτερα στενοί σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ. 2 της Σύμβασης [...]. Ωστόσο, η άσκηση της ελευθερίας του λόγου από αιρετούς πολιτικούς οι οποίοι την ίδια στιγμή κατέχουν δημόσια αξιώματα της εκτελεστικής εξουσίας συνεπάγεται ιδιαίτερη υπευθυνότητα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα σύνηθες μέρος των καθηκόντων αυτών των δημόσιων λειτουργών είναι να λαμβάνουν διοικητικές αποφάσεις οι οποίες μπορεί να έχουν επιπτώσεις στα ατομικά δικαιώματα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις οι αποφάσερις μπορεί να λαμβάνονται από δημόσιους υπαλλήλους που δρουν εις το όνομα τους [των αιρετών]. Έτσι, η ελευθερία της έκφρασης γι' αυτά τα δημόσια πρόσωπα μπορεί να προσβάλλει υπέρμετρα την απόλαυση των δικαιωμάτων των άλλων που κατοχυρώνονται από τη Σύμβαση [...]. Κατά την ενάσκηση της ελευθερίας της έκφρασης, πρέπει να είναι εγκρατείς, έχοντας κατά νου ότι οι απόψεις τους μπορεί να θεωρηθούν ως οδηγίες προς τους δημόσιους υπαλλήλους, των οποίων οι θέσεις και οι καριέρες εξαρτώνται από την έγκριση των πρώτων.[...]

100. [...] το Δικαστήριο παρατηρεί κατά την αξιολόγηση της υπόθεσης ότι οι αυστηρές προσωπικές δηλώσεις του Δημάρχου για τα θέματα αυτά επηρέασαν τις αποφάσεις που εκδόθηκαν σχετικά με την ενάσκηση του δικαιώματος σε ελεύθερη έκφραση. Παρατηρεί ότι οι αποφάσεις εκδόθηκαν από τις δημοτικές αρχές, ενεργούσες εις το όνομα του Δημάρχου, ενώ είχε χαρακτηρίσει τη διαδήλωση “προπαγάνδα υπέρ της ομοφυλοφιλίας”. Παρατηρείται περαιτέρω ότι ο Δήμαρχος εξέφρασε αυτές τις απόψεις ενώ ήδη είχε κατατεθεί αίτημα ενώπιον των δημοτικών αρχών. Ενόψει αυτού, το Δικαστήριο θεωρεί ότι οι απόψεις του επηρέασαν την διαδικασία λήψεως απόφασης και, κατ' αποτέλεσμα, παραβίασαν κατ' αθέμιτη διάκριση τα δικαιώματα των προσφευγόντων για ελεύθερη συνάθροιση.

101. Δεδομένων των συνθηκών της εν λόγω υπόθεσης, ως σύνολο, το Δικαστήριο κρίνει ότι παραβιάστηκε το άρθρο 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 11 της Σύμβασης.”