Ένας χρόνος "δικαίωμα στην πόλη"

Σε δύο μέρες συμπληρώνεται ένα έτος από την νέα δημοτική αρχή στο Δήμο Αθηναίων, η οποία σηματοδοτήθηκε από μια ιστορική πολιτική αλλαγή: την μετάβαση της αυτοδιοίκησης της πόλης από δημοτικούς συνδυασμούς κεντροδεξιάς που κυριαρχούσαν από το 1986, σε έναν συνδυασμό ευρύτερης συμμαχίας με κεντρικό κορμό την τότε κυβερνώσα παράταξη και επικεφαλής τον μέχρι τότε συνήγορο του πολίτη. Ως συνήθως βέβαια, οι ονομαστικές πολιτικές αλλαγές δεν παρουσιάζουν και αρκετές ουσιαστικές διαφοροποιήσεις.

Στο παραπάνω προεκλογικό video, το οποίο αναρτήθηκε στο youtube στις 12.11.2010, ο επικεφαλής του συνδυασμού και σήμερα Δήμαρχος Αθηναίων κ. Γιώργος Καμίνης, δεσμεύτηκε για 7 επείγουσες προτεραιότητες για τους πρώτους 6 μήνες της νέας διοίκησης. Μια αποτίμηση λοιπόν του πρώτου έτους θα έπρεπε να ξεκινήσει από την τήρηση των 7 προτεραιοτήτων. Ας δούμε μία προς μία αυτές τις 7 προτεραιότητες:

1. "Φωτίζουμε δρόμους και πλατείες"

Αν και το ζήτημα ασφάλειας του δημότη είναι φυσικά κεντρικής σημασίας, προσωπικά έχω μια σοβαρή ένσταση όταν προτάσσεται μονοδιάστατα. Ο φωτισμός των δρόμων είναι αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση, ενώ στις πλατείες και πολύ περισσότερο στα πάρκα ανακύπτει το συμπληρωματικό αίτημα της ιδιωτικότητας σε δημόσιο χώρο, ατομικό δικαίωμα πολιτών που επίσης πρέπει να διασφαλίζεται, λαμβάνοντας υπόψη τις κουλτούρες ευπαθών κοινωνικών ομάδων, οι οποίες έχουν κι αυτές δικαιώματα στο δημόσιο χώρο. Eπομένως υπάρχει μια επί της αρχής ένσταση σε αυτή τη δέσμευση, που προτάσσεται ως η πρώτη από τις επείγουσες προτεραιότητες. Αλλά το θέμα μας εδώ είναι η υλοποίηση.

Έχω την εντύπωση ότι αυτή η δέσμευση δεν έχει τηρηθεί. Υπάρχουν δημότες και δημοτικοί σύμβουλοι που μου έχουν πει ότι ο Δήμος δεν έχει βάλει ούτε μία λάμπα. Ζω και εργάζομαι στο κέντρο και δεν έχω παρατηρήσει κάποια αλλαγή. Φίλος μου όμως μου είπε ότι στον Άγιο Παντελεήμονα έχουν γίνει κάποια σχετικά έργα φωτισμού. Αναμένουμε τα επίσημα στοιχεία που θα παρουσιαστούν στο δημοτικό συμβούλιο. Πείτε κι εσείς εάν θεωρείτε ότι αυτή η δέσμευση τηρήθηκε στους 6 πρώτους μήνες ή και αργότερα.

2. "Καθιερώνουμε δημοτικό αστυνομικό της γειτονιάς"

Η δέσμευση φέρεται ότι εφαρμόστηκε πιλοτικά στις αρχές Ιουλίου 2011, δηλαδή μετά το 6μηνο, σύμφωνα με δημοσιεύματα (βλ. εδώ κι εδώ). Όποιον κι αν έχω ρωτήσει στην Αθήνα, δεν έχει δει ή δεν ξέρει καν ότι υπάρχει δημοτικός αστυνομικός της γειτονιάς. Δεν έχει δημοσιευθεί κανένα απολύτως περιστατικό συμβολής του δημοτικού αστυνομικού της γειτονιάς σε κάποιο πρόβλημα, αλλά αυτό βέβαια δεν σημαίνει κι ότι δεν υπάρχει.

3. "Απελευθερώνουμε τα πεζοδρόμια και τις πλατείες από τις παράνομες χρήσεις"

Είναι γνωστό ότι έχει γίνει μια μεγάλη προσπάθεια για την παράνομη στάθμευση με ενεργοποίηση της δημοτικής αστυνομίας. Υπάρχουν βέβαια και αντιδράσεις από ορισμένους, ιδίως για τις ημέρες απεργιών στα μέσα μεταφοράς, οπότε θα έπρεπε να είχε επιδειχθεί ελαστικότητα. Το θέμα συζήτησα με τον αντιδήμαρχο δημοτικής αστυνομίας κ. Αβραντίνη, στην εκπομπή που κάναμε μαζί στο radiobubble . Το συζήτησα επίσης σε άλλη εκπομπή στο radiobubble και με τον κ. Αμυρά, δημοτικό σύμβουλο, ο οποίος επιμένει στο θέμα της προληπτικής επέμβασης της δημοτικής αστυνομίας, θεωρώντας αναποτελεσματικές τις κλήσεις.

Ωστόσο το πρόβλημα παραμένει μεγάλο. Είναι ένα θέμα για το οποίο έχουν δοθεί και νομικές μάχες στα δικαστήρια, ώστε να διασφαλιστεί το δικαίωμα στην περιπατητική ευθεία - έχω την τιμή να είμαι δικηγόρος πεζών σε αυτές τις υποθέσεις. Ο Δήμος μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα σε αυτό το θέμα, όχι μόνο με τις κλήσεις αλλά και επιμένοντας στην διαμόρφωση μιας κουλτούρας νόμιμης χρήσης.

Η "εκκαθάριση" της πλατείας Συντάγματος το καλοκαίρι, τα ξημερώματα και με 8 συλλήψεις πολιτών από την αστυνομία νομίζω ότι απέχει πάρα πολύ από τη διαμόρφωση μιας τέτοιας κουλτούρας και προσιδιάζει περισσότερο σε χειρουργικές πρακτικές.

4. "Δημιουργούμε δημοτικές υπαίθριες αγορές στην θέση του παραεμπορίου"

Το παραεμπόριο και η εκμετάλλευση κυρίως αλλοδαπών σε αυτόν τον "κλάδο" είναι ένα φαινόμενο το οποίο έχει σαφέστατα χειροτερεύσει εντός του τελευταίου έτους. Εξάλλου, οι πληροφορίες από τον επίσημο διαδικτυακό τόπο του Δήμου Αθηναίων επιβεβαιώνουν ότι οι υφιστάμενες υπαίθριες αγορές στην Αθήνα είναι αυτές που ξέρουμε από πάντα.

5. "Προμηθευόμαστε 10.000 κάδους ανακύκλωσης"

Σύμφωνα με τα στοιχεία του διαδικτυακού τόπου του Δήμου Αθηναίων, οι τοποθετημένοι κάδοι είναι 4.000.

6. "Εξασφαλίζουμε μειωμένες τιμές στα τρόφιμα ημέρας σε συνεργασία με χονδρεμπόρους και σούπερ μάρκετ και διαθέτουμε τα προϊόντα στα συσσίτια του Δήμου"

Από συζητήσεις μου με δημοτικούς συμβούλους προκύπτει ότι αυτό δεν έχει προχωρήσει. Ενδεχομένως να υπάρχουν όμως εξελίξεις που δεν γνωρίζουν. Τα συσσίτια του Δήμου Αθηναίων διαθέτουν 3.500 μερίδες καθημερινά, ενώ η Αρχιεπισκοπή 10.000 μερίδες, σύμφωνα με τα στοιχεία της εφημερίδας "Έθνος". Ο δήμαρχος σε δήλωσή του ομιλεί για 1.200 άτομα καθημερινά (βλ. εδώ).

Σχετικά με τις δράσεις αλληλεγγύης του δήμου, υπάρχουν επίσης ακίνητα, τα οποία πρέπει να διατεθούν σε άστεγους.

7. "Αποκεντρώνουμε πόρους και αρμοδιότητες στα επτά δημοτικά διαμερίσματα. Έτσι δημιουργούμε επτά μικρούς δήμους"

Aυτά προβλέπονταν έτσι κι αλλιώς από τον "Καλλικράτη".

Θα μπορούσαμε να ξαναδιαβάσουμε αναλυτικά το πρόγραμμα του συνδυασμού "δικαίωμα στην πόλη", αλλά νομίζω ότι αρχικά θα αρκούσε η λογοδοσία της δημοτικής αρχής, για αυτές τις 7 επείγουσες προτεραιότητες. Η λέξη "λογοδοσία" υπήρχε εξάλλου στις προεκλογικές εξαγγελίες της εποχής και υπάρχει και θεσμική πρόβλεψη που περιλαμβάνει τη σχετική συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο.

Περιμένω, όπως φαντάζομαι και όλοι, τις απαντήσεις της δημοτικής αρχής στα ανωτέρω. Εύχομαι να διαψευσθώ, θα είμαι ο πρώτος που θα το παραδεχθώ και θα δημοσιεύσω τυχόν αντίθετα στοιχεία.

Θυμάμαι πάντως ότι ο κ. Καμίνης καλούσε τους ενεργούς πολίτες και τις οργανώσεις τους να συμπράξουν με τη νέα δημοτική αρχή. Είμαι συντονιστής μιας ομάδας εργασίας για τον νέο θεσμό του "συμπαραστάτη του δημότη" - μας έχουν "αντιγράψει" και αρκετές άλλες πόλεις- και από την αρχή αυτής της διαδικασίας έχουμε θέσει την ομάδα μας στην υπηρεσία του Δήμου, χωρίς ποτέ να υπάρξει κάποιου είδους ανταπόκριση, ακόμη κι όταν ζητήσαμε συνάντηση με τον δήμαρχο. Ήμουν υποψήφιος, χωρίς να είναι αυτοσκοπός βέβαια - δουλειά έχω. Απλώς δεν θέλαμε ως ομάδα να μείνουμε στη θεωρία.Η διαδικασία κηρύχθηκε άγονη, με ευθύνη των δημοτικών παρατάξεων οι οποίες δεν ασχολήθηκαν καν με το θέμα, ούτε διατύπωσαν κάποια συγκεκριμένη θέση για την ολοκληρωμένη πρόταση που παρουσιάσαμε, αλλά ύστερα από παρέμβαση του υπουργείου εσωτερικών μπορεί να επαναπροκηρυχθεί, χωρίς όμως να έχει γίνει μέχρι τώρα.

Εμείς πάντως είμαστε στη διάθεση του Δήμου Αθηναίων, όπως οφείλουμε ως κάτοικοι αυτής της πόλης.

Data&Protection: ετήσιες δραστηριότητες 2011

Άλλος ένας χρόνος αφιερωμένος στη νομική υπεράσπιση της πνευματικής ιδιοκτησίας, των προσωπικών δεδομένων, της πρόσβασης σε έγγραφα και της ελευθερίας της έκφρασης. Οι δραστηριότητές μας το 2011, με μια ματιά εδώ .

Οι απόψεις των βουλευτών για το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο

Στις 13 Δεκεμβρίου 2011 συνεδρίασε η αρμόδια Επιτροπή της Βουλής για την συζήτηση του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου που θα οδηγηθεί προς ψήφιση στην Ολομέλεια της Βουλής. Από τις τοποθετήσεις των βουλευτών προκύπτουν πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για το πώς αντιλαμβάνονται τα κόμματα, αλλά και οι συγκεκριμένοι ομιλητές και ομιλήτριες το θεσμικό πλαίσιο της καταπολέμησης του ρατσισμού και της ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου.

Η εισηγήτρια της πλειοψηφίας κ. Βασιλική Τσόνογλου-Βυλλιώτη, πέρα από τα γνωστά, ανέφερε και ότι οι ρυθμίσεις του Ν.927/1979 υπήρξαν ανεπαρκείς όπως κατέδειξε και η πάγια νομολογιακή πρακτική.

Η εισηγήτρια της Ν.Δ. κ. Φωτεινή Πιπιλή ξεκίνησε με μια ερώτηση νομικής φύσεως προς τον Υπουργό, δηλαδή εάν θα υπάρξουν κυρώσεις, σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν ενσωματώσει τη σχετική Απόφαση της ΕΕ. Ο Υπουργός κ. Μιλτιάδης Παπαϊωάννου επισήμανε επ' αυτού ότι υπάρχουν ήδη δύο ειδοποιήσεις από την Ε.Ε. ότι η Ελλάδα έχει καθυστερήσει και ότι υπάρχει ο κίνδυνος να επιβληθούν κυρώσεις. Μετά από αυτή την πληροφόρηση, η κ. Πιπιλή είπε ότι λυπήθηκε που αποσύρθηκε το νομοσχέδιο του κ. Καστανίδη όπως ήταν, "γιατί έχασα την ευκαιρία ως φυσική ξανθιά να έχω τη δυνατότητα να προσφεύγω σε οποιονδήποτε μεταδίδει ανέκδοτα εναντίον των ξανθών γυναικών, υποστηρίζοντας εμμέσως ότι είμαστε ηλίθιες. Έτσι ήταν το παλιό νομοσχέδιο. Γνωρίζω το δικό σας κύριε Υπουργέ, έχει ουσιαστικές αλλαγές".

Η ατυχής ελαφρότητα της εισηγήτριας της Ν.Δ. μαρτυρά ίσως μια πρόχειρη ανάγνωση του αρχικού νομοσχεδίο του κ. Καστανίδη. Αλλά και τον μάλλον επιφανειακό τρόπο με τον οποίο η βουλευτής κ. Πιπιλή αντιμετωπίζει ένα τόσο σοβαρό θέμα, όπως ο ρατσισμός και η ξενοφοβία. Δεν λέω να μην κάνει χιούμορ, αλλά και αυτό το χιούμορ είναι ενδεικτικό.

Στη συνέχεια, η κ. Πιπιλή είπε ότι δεν πρέπει να δώσουμε στον καθένα την ευκαιρία να θεωρήσει ότι οι Έλληνες είναι ρατσιστές και αναφέρει ότι προσφάτως "το σύνολο της κοινής γνώμης, όπως εκφράστηκε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ήταν κατηγορηματικά αντίθετο και υπερπροστατευτικό σε αυτά που έγιναν στην συναγωγή στα Χανιά της Κρήτης και να τιμήσουμε και την ελληνική πολιτεία, η οποία μέσω της τοπικής αστυνομίας στην Κρήτη και εν συνεχεία τη δικαιοσύνη, αυτούς τους τρεις αχαρακτήριστους βέβληλους τους συνέλαβε και θυμίζω ότι ήταν Αμερικανοί ή Ελληνοαμερικανοί" (και φυσικά όχι Έλληνες). Έπειτα, η βουλευτής εξέφρασε την αντίθεσή της με τον όρο "πολυπολιτισμικότητα" και δήλωσε ότι ο όρος έχει βγει από το λεξιλόγιο χωρών όπως το Βέλγιο και η Γαλλία κι ότι δεν υπάρχει "πολυπολιτισμικότητα", ενώ υπάρχει η "ελληνικότητα, η βρετανικότητα, η γαλλικότητα, η ιταλικότητα". Η βουλευτής διαφωνεί με την αρμοδιότητα του ΕΣΡ να επιβάλλει κυρώσεις (μολονότι, βέβαια, αυτό είναι συνταγματικά επιβεβλημένο από το άρθρο 15 όσον αφορά την ραδιοτηλεόραση), αναφέροντας ότι η δικαιοσύνη χρειάζεται στήριξη, χωρίς άλλους ενδιάμεσους. Ανέφερε ότι "υπάρχουν κλίκες και ομάδες δικηγόρων μη κυβερνητικών οργάνωσεων, οι οποίες καραδοκούν για προσπορισμό πολιτικού ή οικονομικού οφέλους, να παίρνουν τέτοιου είδους περιπτώσεις, δηλαδή αν ειπωθεί ένα ανέκδοτο σε κάποιο ραδιόφωνο ή έγινε κάποια αιχμή, για παράδειγμα για τους ομοφυλόφιλους... Προσέξτε το γιατί έχουμε υποστεί πολλά από μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες εκμεταλλεύονται και διάφορα άλλα θέματα που άπτονται άλλων Υπουργείων και άλλων Επιτροπών, μην τους ανοίξουμε την όρεξη και δημιουργηθούν διάφορα προβλήματα". Αναρωτιέμαι ποια είναι τα "πολλά" που έχει υποστεί η κ. Πιπιλή από ΜΚΟ και τους δικηγόρους τους. Στη συνέχεια, η βουλευτής διαφωνεί με την αναφορά στην λέξη "μίσος" και αναρωτιέται αν "θα συλλαμβάνουμε ή θα καταδικάζουμε ένα συναίσθημα". Στην κατακλείδα, η κ. Πιπιλή ανησυχεί μήπως η ψήφιση αυτού του νομοσχεδίου σημάνει μια παραδοχή ότι οι Έλληνες είναι ρατσιστές.

Ας σημειώσουμε, πρωτ' απ' όλα, οι αποδέκτες του νομοσχεδίου (δηλ. οι εν δυνάμει δράστες) δεν είναι "οι Έλληνες", αλλά καθένας ο οποίος δεσμεύεται από το Ελληνικό ποινικό δίκαιο. Επομένως, οι ενστάσεις της βουλευτή είναι αβάσιμες νομικά, αφού το νομοσχέδιο δεν στοχοποιεί κάποια συγκεκριμένη εθνική ομάδα, αλλά αφορά κάθε δράστη καθώς και κάθε θύμα. Εξάλλου, εάν ακολουθούσαμε το σκεπτικό της κ. Πιπιλή θα έπρεπε να καταργηθεί όλος ο Ποινικός Κώδικας, αφού "οι Έλληνες" δεν είναι κλέφτες, ληστές, συκοφάντες, βιαστές κλπ. Γενικώς, κάθε φορά που ανοίγει ένας διάλογος για την καταδίκη του ρατσισμού, στην πραγματικότητα καταλήγουμε να συζητάμε για την σκοπιμότητα του ποινικού δικαίου, γεγονός που αφορά όμως μια άλλη, γενικότερη συζήτηση κι όχι αυτήν εδώ. Έπειτα, οι απόψεις ότι θα συλλαμβάνονται τα "συναισθήματα" και θα καταδικάζονται τα "ανέκδοτα" είναι πραγματικά αστείες και δείχνουν άγνοια για το ποιες υποθέσεις έχουν φτάσει στα δικαστήρια και το ποια είναι τα πραγματικά προβλήματα που αφορούν τον φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό.

Κατόπιν, το λόγο πήρε ο κ. Καστανίδης, ο οποίος έδωσε στη δημοσιότητα το αρχικό νομοσχέδιο όταν ήταν Υπουργός Δικαιοσύνης. Ζήτησε να μην λέγεται "νομοσχέδιο Καστανίδη", επειδή δεν το είχε εισάγει ο ίδιος στη Βουλή, κι επισήμανε ότι δεν είναι δυνατόν με αυτό το νομοσχέδιο να διωχθεί κανένα "φρόνημα" και συναίσθημα, επειδή υπάρχουν πολλές δικλείδες ασφαλείας.

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο ειδικός αγορητής του Κ.Κ.Ε. κ. Σκυλλάκος, ο οποίος είπε ότι ως κόμμα θα καταψηφίσουν το νομοσχέδιο, αλλά δεν έχουν αποφασίσει ακόμη αν θα δηλώσουν "παρών" ή θα ψηφίσουν "κατά". Ο κ. Σκυλλάκος είπε ότι το νομοσχέδιο χειροτερεύει το καθεστώς σε σχέση με το παρελθόν, δηλαδή με το ν.927/1979. Στο σημείο αυτό, ο ειδικός αγορητής έκανε μια εύστοχη παρατήρηση: ότι με το νομοσχέδιο η το αξιόποινο προϋποθέτει οι πράξεις να μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την δημόσια τάξη ή να ενέχουν απειλή για τη ζωή ή την ελευθερία ή την σωματική ακεραιότητα των ως άνω προσώπων. "Δυσκολεύει τον εισαγγελέα και δυσκολεύει το να ασκηθεί ποινική δίωξη". Στη συνέχεια όμως ο κ. Σκυλλάκος αναφέρει ότι "στο προηγούμενο καθεστώς ποινικοποιείτο (...) όποιος δεν προμήθευε αγαθά, δηλαδή πήγαινε για παράδειγμα στο σούπερ μάρκετ κι εκεί ο πωλητής αρνιόταν να του δώσει τρόφιμα ή να του παράσχουν υπηρεσίες, ποινικοποιείτο η συμπεριφορά άρνησης. Αυτά εξαιρούνται τώρα και έχουν καταργηθεί".

Στο σημείο αυτό είναι προφανές ότι ο βουλευτής ξεχνάει τον Ν.3304/2005, ο οποίος στο άρθρο 16 ποινικοποιεί την άρνηση προμήθειας αγαθών και παροχής υπηρεσιών για λόγους αθέμιτων διακρίσεων. Και βέβαια ούτε και ο Υπουργός δίνει την σωστή απάντηση, γιατί του επισημαίνει ότι αυτά τα λέει ο Αγορανομικός Κώδικας, ενώ το θέμα αφορά το θεσμικό πλαίσιο της ίσης μεταχείρισης.

Στη συνέχεια, ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ διαφωνεί κάθετα με την ποινικοποίηση της άρνησης γενοκτονιών, γιατί θεωρεί ότι αυτά είναι θέματα διαφορετικών πολιτικών τοποθετήσεων. Επισημαίνει όμως και ότι το νομοσχέδιο εξαιρεί από την εφαρμογή του τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου από την διάταξη για τα νομικά πρόσωπα: "αυτοί μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, χωρίς καμία συνέπεια: ρατσισμό, ξενοφοβία, να παραβιάζουν την νομοθεσία". Δεν είναι ακριβώς έτσι, γιατί τα ν.π.δ.δ. δεσμεύονται από τον Ν.3304/2005, ενώ το νομοσχέδιο προβλέπει και την επιβαρυντική περίσταση για την τέλεση των αξιόποινων πράξεων από τους δημόσιους υπαλλήλους. Αλλά όντως, το κενό ως προς την ευθύνη των νομικών προσώπων υπάρχει στη διατύπωση του εν λόγω άρθρου του νομοσχεδίου.

'Επειτα, ο λόγος δόθηκε στον ειδικό αγορητή του ΛΑ.Ο.Σ. κ. Α.Πλεύρη, ο οποίος είπε ότι το κόμμα του θα καταψηφίσει το νομοσχέδιο για δύο λόγους: για την αναφορά στην "πολυπολιτισμική κοινωνία" και για τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Ο κ. Πλεύρης προχώρησε σε μια νομική ανάλυση, με αναφορές στο Σύνταγμα, αλλά παρακάμπτει τελείως τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, κυρίως με βάση τη Διεθνή Σύμβαση για την εξάλειψη κάθε μορφής φυλετικών διακρίσεων, η οποία στο άρθρο 4 επιβάλλει να υπάρχει σχετικό ποινικό αδίκημα που τιμωρεί ιδέες και δηλώσεις που προσβάλλουν λόγω φυλετικής καταγωγής, καθώς και το Διεθνές Σύμφωνο των Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων που επιβάλλει στο άρθρο 20 παρ. 2 την νομοθετική απαγόρευση τέτοιων επικλήσεων μίσους. Έπειτα, ο βουλευτής διατυπώνει μια ένσταση σχετικά με την διοικητική κύρωση που μπορεί να επιβληθεί σε νομικό πρόσωπο, κατόπιν γνωμοδότησης της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ενώ ακόμη υπάρχει το τεκμήριο της αθωότητας. Η ένσταση είναι εσφαλμένη: το τεκμήριο της αθωότητας θα αφορά τα τυχόν φυσικά πρόσωπα που κατηγορούνται κι όχι βέβαια το νομικό πρόσωπο που πρόκειται για διαφορετική νομική οντότητα και δεν καλύπτεται από το τεκμήριο της αθωότητας που απολαμβάνει το φυσικό πρόσωπο στο επίπεδο του ποινικού δικαίου. Η αιτίαση του βουλευτή ότι ενώ η Απόφαση της ΕΕ αναφέρεται σε καταδίκη "ορισμένων μορφών" ρατσισμού, ενώ το νομοσχέδιο είναι γενικό, παρορά ότι ο αρ. 10 του Προοίμιου της Απόφασης της ΕΕ αναφέρει:

"Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο δεν εμποδίζει κράτος μέλος να θεσπίζει διατάξεις εθνικού δικαίου με τις οποίες επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 1 παράγραφος 1 στοιχεία γ) και δ) σε εγκλήματα που απευθύνονται εις βάρος ομάδας προσώπων, η οποία προσδιορίζεται βάσει άλλων κριτηρίων εκτός από εκείνα της φυλής, του χρώματος, της θρησκείας, των γενετικών καταβολών ή της εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, όπως είναι αυτά της κοινωνικής θέσης ή των πολιτικών πεποιθήσεων."

Ο ειδικός αγορητής του ΛΑ.Ο.Σ. τέλος, δήλωσε ότι θα καταψηφίσει το νομοσχέδιο, το οποίο θεωρεί ότι θα έπρεπε να περάσει και από το νέο Υπουργικό Συμβούλιο, αλλά το κόμμα του θα κάνει επισημάνσεις και για τροποποιήσεις άρθρων.

Στη συνέχεια, ο λόγος δόθηκε στον ειδικό αγορητή του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. κ. Β.Μουλόπουλο, ο οποίος χαρακτήρισε το νομοσχέδιο "επικίνδυνο και ατελέσφορο", παρόλο που ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α έχει κατ' επανάληψη εκφραστεί υπέρ της επέκτασης του πεδίου εφαρμογής του Ν.927 ώστε να περιλαμβάνει και τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου!!! Ο βουλευτής θεωρεί ότι το νομοσχέδιο εγκυμονεί τον κίνδυνο του περιορισμού της ελευθερίας της έκφρασης και της διακίνησης ιδεών, δικαιώματα κατοχυρωμένα σε διεθνή δεσμευτικά κείμενα. Μίλησε επίσης για "άνεμο λογοκρισίας" που "φυσά ανησηχυτικά για απόψεις που θεωρούνται κοινωνικά μη αποδεκτές". Ωστόσο, ο βουλευτής δεν αναφέρθηκε στην Διεθνή Σύμβαση για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων, ούτε στο Διεθνές Σύμφωνο των Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, το οποίο ξεκάθαρα στο άρθρο 20 παρ. 2 αναφέρει ότι "κάθε επίκληση εθνικού, φυλετικού ή θρησκευτικού μίσους, που αποτελεί υποκίνηση διακρίσεων, εχθρότητας ή βίας απαγορεύεται από το νόμο". Ο κ. Μουλόπουλος αναφέρει ότι, με βάση αυτό το νομοσχέδιο θα μπορούσε να κινδυνεύει και ο Μαρξ επειδή μίλησε για ταξικό μίσος: "σύμφωνα με αυτό το νομοσχέδιο, θα μπορούσαμε, να βάλουμε τον Μαρξ στην φυλακή ή έναν Μαρξιστή καθηγητή στο πανεπιστήμιο που διδάσκει Μαρξισμό, επίσης."

Πρόκειται φυσικά για εντελώς εσφαλμένη "ανάγνωση" του νομοσχεδίου, αφού σε αυτό δεν αναφέρεται απολύτως τίποτα για κοινωνικές τάξεις ή πολιτικές πεποιθήσεις! Το νομοσχέδιο αφορά μόνο την φυλή, το χρώμα την θρησκεία, το χρώμα, την εθνική - εθνοτική καταγωγή, τις γενεαλογικές καταβολές και τον σεξουαλικό προσανατολισμό, όχι την ταξική ένταξη του ατόμου ή τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Είναι εξαιρετικά δυσάρεστη αυτή η απόπειρα αποπροσανατολισμού που επιχειρεί ο κ. Μουλόπουλος, λες και το νομοσχέδιο δεν έχει δημοσιευθεί και δεν μπορούμε να διαβάσουμε ποιες περιπτώσεις δημόσιας υποκίνησης βίας αφορά. Είναι απολύτως απογοητευτικό που ο ΣΥΡΙΖΑ περιφρονεί τις διεθνείς συμβάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων που δεσμεύουν την χώρα. Καταγράφουμε μια 180 μοιρών απόκλιση από τις καταστατικές αρχές του ΣΥΡΙΖΑ και από τις προεκλογικές εξαγγελίες του 2009 που με σαφήνεια υποστήριζε την επέκταση του ν.927 και σε άλλες κατηγορίες θιγόμενων όπως λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου.

Στο σημείο αυτό επενέβη ο Υπουργός Δικαιοσύνης, ο οποίος είπε ότι το "μίσος" υπάρχει ήδη στο Ν.927/1979. Στη συνέχεια, ο κ. Μουλόπουλος ανέφερε ότι οι υπάρχουσες (γενικές) διατάξεις είναι επαρκείς για να τιμωρήσουν τις πράξεις βίας και ότι δεν χρειάζεται να τιμωρείται και ο λόγος.

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Παπαϊωάννου πήρε το λόγο και ανέφερε ότι το "μίσος" υπάρχει ήδη σε ισχύουσες ποινικές διατάξεις και ότι δεν είναι κάτι ξένο στο ποινικό μας σύστημα. Για τα νομικά πρόσωπα, επισήμανε ότι δεν υπάρχει ούτως ή άλλως αξιόποινο, ενώ αποκάλυψε ότι εκτός από την ΕΕΔΑ, της οποίας το έργο εξήρε, υπήρχε η πρόταση να γνωμοδοτεί και η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Ο ίδιος είπε ότι πρόκρινε την επιλογή της ΕΕΔΑ, αλλά αναφέρει ότι δεν έχει και "καμία αντίρρηση" το ρόλο αυτόν να αναλάβει η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας.

Αυτή η πρόταση είναι προβληματική από πλευράς συνταγματικού δικαίου και διάκρισης των λειτουργιών. Η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας δεν είναι διοικητικό όργανο, αλλά κοινοβουλευτικός θεσμός. Δηλαδή ανάγεται στην άσκηση της νομοθετικής λειτουργίας και είναι αδιανόητο να παρεμβαίνει έστω και γνωμοδοτικά στο εάν ο Υπουργός θα επιβάλλει ή όχι μια διοικητική κύρωση.

Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο βουλευτής της Ν.Δ. κ. Γ.Αποστολάκος, ο οποίος εξέφρασε ορισμένες απορίες για την πιθανή ταύτιση του όρου "ρατσισμός" με τον όρο "ξενοφοβία". Διατύπωσε όμως και την νομικά αβάσιμη θέση ότι "η απόφαση - πλαίσιο δεν σημαίνει υποχρέωση εφαρμογής. Σε κάθε περίπτωση κυρίαρχη βούληση είναι η νομοθετούσα Βουλή, με τη δική σας πρωτοβουλία. Διατηρώ σοβαρή επιφύλαξη εάν και κατά πόσο υπάρχει νομική υποχρέωση της χώρας να θεσμοθετηθεί αυτή η απόφαση." Εντυπωσιακή αυτή η διατύπωση, την στιγμή που υπάρχουν ήδη δύο (2) προειδοποιήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την καθυστέρηση της Ελλάδας να ενσωματώσει την απόφαση πλαίσιο που και με δική της ομοφωνία (και μάλιστα με κυβέρνηση της Ν.Δ., στην οποία ανήκει κ. Αποστολάκος) θεσπίστηκε, στο πλαίσιο του τρίτου πυλώνα, το 2008. Κατά τ' άλλα, ο κ. Αποστολάκος ακολουθεί το επιχείρημα της κ. Πιπιλή ότι οι Έλληνες δεν είναι ρατσιστές (λες και ο νόμος αφορά μόνο τους Έλληνες κι όχι κάθε υπόχρεο εφαρμογής του ποινικού δικαίου που βρίσκεται στην Ελληνική Επικράτεια), ενώ θεωρεί ότι η ισχνή εφαρμογή του ν.927 μπορεί να σημαίνει είτε ότι δεν υπήρχε αντικείμενο εφαρμογής είτε ότι ήταν κακός νόμος. Ο βουλευτής καταλήγει ότι κακός νόμος δεν μπορεί να ήταν "γιατί η προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση είναι αντιγραφή του παλιού, απλώς προσθέτονται ένα ή δύο άρθρα". Άρα: "η προτεινόμενη νομοθετική πρόταση που κάνετε δεν έχει αντικείμενα εφαρμογής"! Δηλαδή, δεν υπάρχει ρατσισμός στην Ελλάδα.

Ακολούθησε η τοποθέτηση του βουλευτή της Ν.Δ. κ. Προκόπη Παυλόπουλου, ο οποίος συμμετείχε στο Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε. από το οποίο εκδόθηκε η Απόφαση - πλαίσιο. Ο κ. Παυλόπουλος υποστήριξε ότι όλα ξεκινούν από την Διεθνή Σύμβαση του 1966, λόγω της οποίας ψηφίστηκε και ο Ν.927/1979, "για τον οποίο νόμο δεν κατηγορηθήκαμε ποτέ, δεν υπάρχει ούτε μία μομφή διεθνούς φόρουμ, ούτε μομφή ή απόφαση δικαστηρίου που να λέει ότι η Ελλάδα εις εκτέλεση αυτής της συμφωνίας των Ηνωμένων Εθνών παραβίασε τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από αυτήν.Άρα, δεν υπήρχε έναυσμα για να πει κανείς ότι δεν συμμορφωθήκαμε στις υποχρεώσεις μας. Βρείτε μου έστω και μία μομφή, για την οποία η Ελλάδα στα θέματα ξενοφοβίας και ρατσισμού δεν συμμορφώθηκε.".

Ας απαντήσουμε λοιπόν στην πρόσκληση του κ. Παυλόπουλου, ο οποίος μας καλεί να του βρούμε έστω και μία μομφή για τον ν.927/1979 και θα περιοριστώ σε κείμενα διεθνών οργανισμών κατά την περίοδο που ο ίδιος ήταν Υπουργός:

1. Kαταληκτικές παρατηρήσεις Επιτροπής του ΟΗΕ κατά του Ρατσισμού (CERD), 19.8.2009:

"10. Η Επιτροπή ανησυχεί για το ότι το Κράτος μέλος δεν εφαρμόζει αποτελεσματικά τις νομικές διατάξεις που αποσκοπούν στην εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων και ιδίως αυτές που σχετίζονται με την ποινική δίωξη και την τιμωρία των εγκλημάτων με ρατσιστικό κίνητρο.

Η Επιτροπή καλεί το Κράτος μέλος να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή όλων των νομικών διατάξεων που αποσκοπούν στην εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων καθώς και το ότι τα εγκλήματα με ρατσιστικό κίνητρο θα διώκονται ποινικά και θα τιμωρούνται με αποτελεσματικό τρόπο. Η Επιτροπή περαιτέρω ζητά από το Κράτος μέλος να παράσχει στην επόμενη έκθεσή του επικαιροποιημένες πληροφορίες όσον αφορά την εκ μέρους των δικαστηρίων εφαρμογή των ποινικών διατάξεων που τιμωρούν πράξεις φυλετικών διακρίσεων, όπως αυτές που περιλαμβάνονται στο Νόμο 927/1979. Τέτοιες πληροφορίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν τον αριθμό και τη φύση των υποθέσεων ενώπιον της δικαιοσύνης, τις καταδίκες που αποφασίστηκαν και τις ποινές που επιβλήθηκαν, όπως και κάθε αποζημίωση ή άλλης μορφής αποκατάσταση που παρασχέθηκε στα θύματα αυτών των πράξεων.

11. Η Επιτροπή ανησυχεί από αναφορές για τη διάδοση ρατσιστικών στερεοτύπων και μισαλλόδοξων σχολίων από συγκεκριμένες οργανώσεις και ΜΜΕ κατά προσώπων που ανήκουν σε διαφορετικές εθνοτικές και φυλετικές ομάδες.

Η Επιτροπή απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την τιμωρία των οργανώσεων και ΜΜΕ που είναι ένοχα τέτοιων πράξεων. Περαιτέρω απευθύνει σύσταση στο Κράτος μέλος να απαγορεύσει συγκεκριμένα νεο-ναζιστικές ομάδες από την επικράτειά του και να λάβει πιο αποτελεσματικά μέτρα για να διασφαλίσει την ανεκτικότητα απέναντι σε πρόσωπα με διαφορετική εθνοτική καταγωγή."

Επίσης:

2. 4η Έκθεση της Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και Μισαλλοδοξίας του Συμβουλίου της Ευρώπης, 15.9.2009

"17. Ενώ χαιρετίζει τις παραπάνω εξελίξεις, η ECRI εκφράζει τη λύπη της, καθώς οι αρχές ομολογούν ότι ο Νόμος 927/1979 εξακολουθεί να εφαρμόζεται σπάνια παρόλο που πληροφορίες υποδεικνύουν περιπτώσεις υποκίνησης φυλετικού μίσους στην Ελλάδα. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν ενημερώσει επιπλέον την ECRI ότι οι παραπάνω περιπτώσεις τέθηκαν ενώπιον του δικαστηρίου με δική τους πρωτοβουλία. Επομένως, είναι ακόμη απαραίτητες περισσότερες ενέργειες από την πλευρά του Εισαγγελέα για το σκοπό αυτό, καθώς φαίνεται ότι σπάνια υποβάλλει αυτεπαγγέλτως υποθέσεις ενώπιον του δικαστηρίου. Οι ελληνικές αρχές έχουν ενημερώσει την ECRI ότι, για το σκοπό αυτό, ορίστηκε πρόσφατα ειδικός Εισαγγελέας ως άτομο επικοινωνίας αναφορικά με τέτοιου είδους εγκλήματα και με εγκύκλιο του Υπουργείου Δ ικαιοσύνης, όλες οι διώξεις βάσει του Νόμου 927/1979 παρακολουθούνται και σχετικά στατιστικά στοιχεία αποστέλλονται στο Εθνικό Εστιακό Κέντρο για το Ρατσισμό και την

Ξενοφοβία.

18. Η ECRI συνιστά έντονα στις ελληνικές αρχές να δράσουν σθεναρά για να διασφαλίσουν την τιμωρία των παραβάσεων του Νόμου 927/1979 ώστε να καταπολεμήσουν κατάλληλα την υποκίνηση φυλετικού μίσους

[...]

25. Η ECRI συνιστά στις ελληνικές αρχές να ενισχύσουν το Νόμο 3304/2005

επεκτείνοντας το πεδίο εφαρμογής του σε διακρίσεις που βασίζονται στο χρώμ α,

τη γλώσσα και την ιθαγένεια, όπως συνιστάται στην υπ’ αριθ μό 7 σύσταση

γενικής πολιτικής της εθνικής νομοθεσίας για την καταπολέμηση του ρατσισμού

και των φυλετικών διακρίσεων. Η ECRI συνιστά επίσης να τροποποιηθεί ο

νόμ ος για να περιλαμβάνει και την προστασία κατά των διακρίσεων στην παιδεία,

την κοινωνική προστασία και την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες με βάση

θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις.

26. Η ECRI συνιστά έντονα στις ελληνικές αρχές να λάβουν μέτρα για να

διασφαλίσουν μια πιο δυναμική εφαρμογή του Νόμου 3304/2005 σε περιπτώσεις

φυλετικών διακρίσεων τροποποιώντας τον, μεταξύ άλλων, ώστε να δώσουν τη

δυνατότητα σε φορείς της κοινωνίας των πολιτών να προσφύγουν ενώπιον του

δικαστηρίου, ακόμη και εάν δεν αναφέρεται συγκεκριμένο θύμα, όπως

υποδεικνύεται στην παράγραφο 25 της υπ’ αριθ ό 7 σύστασης γενικής πολιτικής.

27. Η ECRI συνιστά στις αρχές να πραγματοποιήσουν εκστρατείες ενημέρωσης για

το Νόμ ο 3304/2005 γενικά στο κοινό και ιδιαίτερα σε ομάδες μειονοτήτων.

"

Στη συνέχεια, ο κ. Παυλόπουλος υποστήριξε ότι δεν χρειαζόταν να έρθει ολόκληρο νέο νομοσχέδιο, αλλά ότι αρκούσαν προσθήκες, όπως για τις γενεαλογικές καταβολές και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Το ερώτημα βέβαια είναι γιατί δεν έγιναν αυτές οι προσθήκες επί των ημερών του. Παράλληλα, όμως πρότεινε να περιοριστεί ακόμα περισσότερο το πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου, αντικαθιστώντας την δυνητική διακινδύνευση της δημόσιας τάξης ("μπορεί να θέσει σε κίνδυνο") με τετελεσμένη ("θέτει σε κίνδυνο την δημόσια τάξη"). Γενικά ο κ. Παυλόπουλος πρότεινε ορισμένες φραστικές διορθώσεις που περιορίζουν σαφώς το αξιόποινο, ενώ έκανε και μερικές νομοτεχνικές προτάσεις για επαναδιατύπωση των διατάξεων.

Μετά από μια παρέμβαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, ο οποίος δήλωσε ότι δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια, αλλά σέβεται την ελευθερία της έκφρασης κλπ, το λόγο πήρε ο βουλευτής κ. Γ. Ψαριανός, ο οποίος δήλωσε ότι η Ελληνική κοινωνία ήταν πάντοτε πολυ-πολιτισμική, αλλά και ότι "πρέπει να ορίσουμε τις πράξεις μίσους. Όχι την πρόθεση ή τη διάθεση. Δηλαδή, το σύνθημα «θάνατος στους βάζελους» ή «έξω οι ξένοι» ή «κάτω οι αριστεροί» δεν ποινικοποιείται που είναι γραμμένο σε έναν τοίχο. Αυτό πραγματικά είναι ένα ζήτημα στο οποίο πρέπει να δούμε όχι την προτροπή αλλά τις πράξεις."

Ύστερα πήρε το λόγο η βουλευτής της Ν.Δ. κ. Μαρία Κόλλια-Τσαρουχά, η οποία επισήμανε μεταξύ άλλων ότι η Ελληνική κοινωνία δεν είναι ρατσιστική και απόρησε για ποιο λόγο επιδιώκεται η ψήφιση του νομοσχεδίου μετ' επιτάσεως.

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Παναγιώτης Ρήγας, ο οποίος θεώρησε ως πιο εύστοχη από τις τοποθετήσεις των συναδέλφων του αυτήν της κ. Πιπιλή. Ωστόσο, καταλήγει στο ότι "και απαραίτητο είναι το νομοσχέδιο έτσι όπως έρχεται διότι ρυθμίζει σύγχρονα φαινόμενα και σύγχρονα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας –που πράγματι είναι μια κοινωνία με πολιτιστική διαφορετικότητα- και επίσης και έπρεπε να έρθει γιατί με αυτό τον τρόπο γίνεται η προσαρμογή στο Κοινοτικό Δίκαιο." Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Απόφαση - πλαίσιο δεν αποτελεί "κοινοτικό δίκαιο", αλλά ενωσιακό δίκαιο του τότε Τρίτου Πυλώνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή των πολιτικών αστυνομικής και δικαστικής συνεργασίας των κρατών μελών στο πεδίο του ποινικού δικαίου. Η διαφορά είναι ουσιαστική: το ενωσιακό δίκαιο (αντίθετα από το "κοινοτικό") προέρχεται από ομοφωνία των κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΕ και δεν εμπλέκεται στη διαδικασία συναπόφασης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ακολούθησε παρέμβαση του βουλευτή της Ν.Δ. κ. Α. Δαβάκη, ο οποίος ανέφερε μεταξύ άλλων "πολυπολιτισμικές εκφάνσεις παρουσιάζονται σε περιόδους ήρεμες, όπου διάφορα μέρη που μπορούν να έρθουν να μετακενώσουν τον πολιτισμό τους τελούν υπό καθεστώς σοβαρής ποιότητας ζωής, κάτι που δεν συμβαίνει με τις εισροές των τόσων μεταναστών που έρχονται στη χώρα μας. Διότι αυτές οι περιπτώσεις αφορούν ανθρώπους ενδεείς, που έρχονται για επιβίωση όχι για καλύτερη οικονομική κατάσταση. Για ποιο πολιτισμό αυτών των ανθρώπων μπορούμε να μιλάμε πέραν των εκφάνσεων θρησκευτικής λατρείας ή άλλων ειδών εκφάνσεις που όπως αντιλαμβάνεστε μπορούν σε μια δραματική κατάσταση που ζουν να παρουσιαστούν. Οι άνθρωποι αυτοί πεινάνε και κατά τούτο πρέπει η ελληνική πολιτεία να το δει με μια ιδιαίτερη ματιά. " Δηλαδή ο βουλευτής αμφισβητεί ότι οι μετανάστες πέραν των εκδηλώσεων θρησκευτικής λατρείας είναι φορείς πολιτισμού!

Κατόπιν, το λόγο πήρε πάλι ο Υπουργός, ο οποίος δήλωσε ότι θα μειώσει τα ποσά των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων.

Συνολικά παρατηρώ ότι δυστυχώς οι βουλευτές δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο κατά το άρθρο 258 της Συνθήκης της Λισαβόνας μπορεί να καταδικάσει την χώρα για παραβίαση υποχρέωσης που απορρέει από την Συνθήκη, όπως είναι η υποχρέωση ενσωμάτωσης των αποφάσεων - πλαίσιο που ομοφωνα ελήφθησαν από το Συμβούλιο της ΕΕ. Επίσης, δεν φαίνεται να είναι ενήμεροι για τις εκθέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, οι αντιρατσιστικές επιτροπές των οποίων έχουν εντοπίσει εδώ και χρόνια το σοβαρό πρόβλημα μη αποτελεσματικής προστασίας από το θεσμικό πλαίσιο και την εφαρμογή του, έναντι αυτού του φαινομένου.

Η συζήτηση στην κοινοβουλευτική επιτροπή απογοητεύει, καθώς θα περίμενε κανείς να γίνουν αναφορές σε συγκεκριμένα στοιχεία, με επίκληση εκθέσεων από αρμόδιους φορείς και με ανάλυση της υπάρχουσας νομολογίας των Ελληνικών δικαστηρίων επ' αυτών των υποθέσεων, ενώ θα έπρεπε στην Επιτροπή να είχαν κληθεί (όπως έχει γίνει σε άλλα νομοσχέδια που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα) και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και δημόσιων φορέων που ασχολούνται με αυτό το θέμα. Ο μόνος εκ των συμμετεχόντων στη συνεδρίαση που έχει πάρει μέρος σε δίκη βάσει του ν.927/1979 είναι ο κ. Α. Πλεύρης, ο οποίος ήταν συνήγορος υπεράσπισης στην υπόθεση για το βιβλίο του κ. Κ.Πλεύρη περί Εβραίων.

Θα περίμενε κανείς ότι θα είχε σχολιαστεί τουλάχιστον η έκθεση της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σχετικά με το νομοσχέδιο.

Αντί αυτών, οι βουλευτές περιορίστηκαν σε υποκειμενικές αξιολογήσεις, συνεισφέροντας ελάχιστα στοιχεία από επίσημα κείμενα, κι αυτά αποσπασματικά ή ονομαστικά και προσαρμοσμένα στις πολιτικές γραμμές που ακολουθούν, προκειμένου να μη δυσαρεστηθεί το κομματικό ακροατήριο κάθε πλευράς. Ιδιαίτερα εντυπωσιάζει η στάση του ΣΥΡΙΖΑ που ενώ βουλευτής του έχει υποβάλλει και κοινοβουλευτική ερώτηση για την επέκταση του ν.927 στο "κοινωνικό φύλο" και είχε ταχθεί προεκλογικά και υπέρ της επέκτασης του ν.927 στον σεξουαλικό προσανατολισμό, αίφνης παρουσιάζεται να καταψηφίζει το νομοσχέδιο με το εντελώς ανυπόστατο επιχείρημα ότι δήθεν ποινικοποιείται το "ταξικό μίσος".

Είναι οδυνηρή η έλλειψη παρακολούθησης της εξέλιξης της προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων από το πολιτικό προσωπικό, όπως αποτυπώνεται στην συγκεκριμένη συνεδρίαση. Θα πρέπει να περιμένουμε και την συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής, μήπως και ληφθούν υπόψη συνολικά οι νομικές δεσμεύσεις της χώρας, όχι μόνο απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στο διεθνές δίκαιο.

ΣΥΡΙΖΑ και ΛΑΟΣ καταψηφίζουν το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο

Κατά την επεξεργασία του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου στην αρμόδια κοινοβουλευτική Επιτροπή αποκαλύφθηκαν τα εξής, σύμφωνα με τη σχετική Έκθεση:

α) Νέα Δημοκρατία

Η εισηγήτρια της Νέας Δημοκρατίας, κ. Φωτεινή Πιπιλή εξέφρασε επιφυλάξεις, δηλαδή δεν ξεκαθάρισε εάν η Ν.Δ. θα υπερψηφίσει το νομοσχέδιο. Είναι γνωστή εξάλλου η ανακοίνωση της Νέας Δημοκρατίας τον περασμένο Μάρτιο, η οποία μάλιστα μιλούσε για "αλήστου μνήμης γαλλικό νόμο Γκαιϋσσώ (sic!)", ενώ βέβαια ο νόμος δεν είναι "αλήστου" αλλά παραμένει εν ισχύ στη Γαλλία.

Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι η Νέα Δημοκρατία ήταν κυβέρνηση, η οποία συμμετείχε το 2008 στην ομόφωνη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την έκδοση της Απόφασης για την καταπολέμηση του ρατσισμού με το ποινικό δίκαιο.

Επομένως, η Ν.Δ. ως Κυβέρνηση το 2008 ήταν υπέρ του θεσμικού πλαισίου σε επίπεδο ΕΕ (άλλωστε αυτή ήταν κυβέρνηση και το 1979 όταν θέσπισε τον σημερινό αντιρατσιστικό Ν.927/1979), τον Μάρτιο του 2011 όμως σε μια στροφή 180 μοιρών έκρινε ότι πρόκειται για "βαρύτατο νομικό και πολιτικό σφάλμα η υιοθέτηση της ποινικής καταστολής ως μέσου για τον περιορισμό των ανεπιθύμητων ή ενοχλητικών για κάποιους χρήσεων του λόγου, στην Πολιτική, στην Κοινωνία, στον Τύπο, στην Ιστορία, στην Τέχνη" και στην Επιτροπή της Βουλής στις 13.12.2011 "επιφυλάχθηκε για την τελική τοποθέτησή της" κατά την συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής.

β) Κ.Κ.Ε.

Ο ειδικός αγορητής του Κ.Κ.Ε. επιφυλάχθηκε επίσης να τοποθετηθεί κατά τη συζήτηση της Ολομέλειας της Βουλής. Πρόκειται για τον κ. Σκυλλάκο, ο οποίος είχε ταχθεί και κατά του συμφώνου συμβίωσης το 2008, γιατί έλεγε ότι θα θίξει τον θεσμό της οικογένειας.

γ) ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ.

Η έκπληξη όμως προέρχεται από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος καταψήφισε το νομοσχέδιο. Η στροφή είναι αντίστοιχη με αυτήν της Νέας Δημοκρατίας: ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κατ' επανάληψη ταχθεί υπέρ της επέκτασης του Ν.927/1979 έτσι ώστε να καλύπτονται κι άλλες κοινωνικές ομάδες. Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ, το 2009 ανέφερε τα εξής ως μια από τις επίσημες θέσεις της:

"5. Ποινικοποίηση και τιμωρία κάθε διάκρισης που γίνεται λόγω φύλου, γένους ή σεξουαλικού προσανατολισμού και ρητές προβλέψεις στον αντιρατσιστικό νόμο για το ομοφοβικό έγκλημα".

Το ίδιο έτος, ο ΣΥΡΙΖΑ στο ερωτηματολόγιο της ΟΛΚΕ που έθετε το ζήτημα της επέκτασης του Ν.927/1979 έδωσε τις εξής απαντήσεις:

Υποστηρίζουμε, ειδικότερα, σε εθνικό επίπεδο, την τροποποίηση του νόμου 927/1979 έτσι ώστε να περιλαμβάνει ως λόγο διάκρισης τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Στις αλλαγές του προαναφερόμενου νόμου προτείνουμε η ρητορική μίσους να τιμωρείται σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις ευθείας προτροπής σε εγκλήματα σε βάρος των ΛΟΑΤ (έτσι ώστε να μη διευρυνθεί επικίνδυνα η ποινικοποίηση της ελευθερίας της έκφρασης, που είναι ένα δικαίωμα που, επίσης, χρήζει προστασίας και προβλέπεται από το ελληνικό σύνταγμα και διεθνείς συμβάσεις).

Τον Μάρτη 2011, η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Ηρώ Διώτη υπέβαλε κοινοβουλευτική ερώτηση στον Υπουργό εάν θα προστεθεί στο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο η ταυτότητα φύλου (όπως είναι πάγιο αίτημα φορέων της κοινωνίας των πολιτών και ακόμα και σήμερα απορρίπτεται αναιτιολόγητα).

Ενώ δηλαδή από το 2009 μέχρι και τον Μάρτιο 2011 ο ΣΥΡΙΖΑ ζητά σταθερά την διεύρυνση του υποκειμενικού πεδίου εφαρμογής, τώρα που έρχεται το νομοσχέδιο με αυτή την εν μέρει διεύρυνση, απλώς το καταψηφίζουν.

δ) ΛΑ.Ο.Σ.

Ο ειδικός αγορητής του ΛΑΟΣ είπε επίσης ότι καταψηφίζει το νομοσχέδιο, διατυπώνοντας επιφυλάξεις για την ελευθερία της έκφρασης και την αντίθεσή του ότι οδηγεί σε μια πολυ-πολιτισμική κοινωνία, θέση με την οποία το κόμμα διαφωνεί ιδεολογικά.

Έχουμε λοιπόν ήδη μια εικόνα: μόνο από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ υπάρχει μια ξεκάθαρη στάση (τουλάχιστον από την πλευρά του υπουργού και της εισηγήτριας γιατί αγνοείται εάν υπάρχει ακόμη εσωκομματική πειθαρχία), ενώ έχουμε ήδη δύο καταψηφίσεις και δύο επιφυλάξεις.

Αυτή είναι η στάση των πολιτικών κομμάτων για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου. Θα επανέλθουμε βέβαια και όταν έχουμε τα πρακτικά με τις ειδικότερες ενστάσεις και εισηγήσεις τους.

Και φυσικά όλοι αυτοί που είναι αντίθετοι, δεν εξηγούν με ποιον νομικό τρόπο θα διασφαλιστεί η τήρηση των διεθνών υποχρεώσεων της Ελλάδας, η οποία οφείλει να έχει έναν τέτοιο νόμο όχι μόνο λόγω της Απόφασης του 2008 (η μη τήρηση της οποίας μπορεί να μας οδηγήσει σε νέο πρόστιμο στο Δικαστήριο της ΕΕ), αλλά και της Διεθνούς Σύμβασης του 1966 για την εξάλειψη κάθε μορφής φυλετικών διακρίσεων, όπου ρητώς προβλέπεται ότι πρέπει να υπάρχει ποινικό αδίκημα για το hate speech.

Θα θεωρούσα νομικά συνεπέστερο να ζητηθεί από τους αντίθετους να καταγγελθεί η Διεθνής Σύμβαση, αλλά τελικά και η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δυνάμει της οποίας η Ελλάδα συναίνεσε στην ομόφωνη Απόφαση του 2008 χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη. Εάν όμως εμμείνουν να μην ακολουθηθεί αυτός ο νομικός δρόμος, όσοι καταψηφίζουν το νομοσχέδιο πρέπει να μας πουν και ποιος θα πληρώσει το πρόστιμο που θα επιβληθεί από το Δικαστήριο σε περίπτωση μη εφαρμογής της Απόφασης.

Αντίθετοι στο ευρωπαϊκό δίκαιο οι "όροι χρήσης" των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης

Στην ιστοσελίδα της Βουλής αναρτήθηκαν -σε αμφιλεγόμενης χρηστικότητας μορφότυπο- οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης των βουλευτών. Η ανάρτηση συνοδεύθηκε και από ένα κείμενο που φέρει τον τίτλο "ειδικότεροι όροι χρήσης". Η νομική δεσμευτικότητα των όρων χρήσης εξαρτάται από την συμβατότητά τους με το ισχύον δίκαιο της κοινωνίας της πληροφορίας.

Σύμφωνα με την Οδηγία 98/2003/ΕΚ για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, η οποία αποτελεί ισχύον κοινοτικό ("ενωσιακό") δίκαιο και θεσπίστηκε μάλιστα κατά την περίοδο της ελληνικής προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ισχύουν τα παρακάτω για τα έγγραφα της Βουλής:

Άρθρο 3

Γενική αρχή

Τα κράτη µέλη µεριµνούν ώστε, όταν επιτρέπεται η περαιτέρω χρήση εγγράφων τα οποία ευρίσκονται στην κατοχή φορέων του δηµόσιου τοµέα, τα έγγραφα αυτά να είναι επαναχρησιµοποιήσιµα για εµπορικούς ή µη εµπορικούς σκοπούς σύµφωνα µε τους όρους που καθορίζονται στα κεφάλαια ΙΙΙ και ΙV. Όπου αυτό είναι δυνατόν, τα έγγραφα διατίθενται µε ηλεκτρονικά µέσα.

[...]

Άρθρο 8

Άδειες

1. Οι φορείς του δηµόσιου τοµέα δύνανται να επιτρέπουν την άνευ όρων περαιτέρω χρήση εγγράφων ή να επιβάλλουν όρους, ενδεχοµένως µέσω αδειοδότησης, για σχετικά θέµατα. Οι όροι αυτοί δεν περιορίζουν άνευ λόγου τις δυνατότητες περαιτέρω χρήσης και δεν χρησιµοποιούνται για τον περιορισµό του ανταγωνισµού.

2. Στα κράτη µέλη όπου χρησιµοποιούνται άδειες, τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν ότι διατίθενται, σε ψηφιακή µορφή και µε δυνατότητα ηλεκτρονικής επεξεργασίας τους, τυποποιηµένες άδειες για την περαιτέρω χρήση των εγγράφων του δηµόσιου τοµέα, οι οποίες είναι δυνατόν να προσαρµόζονται προκειµένου να αντιµετωπίζονται ειδικότερες αιτήσεις αδειοδότησης. Τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν όλους τους φορείς του δηµόσιου τοµέα να χρησιµοποιούν τις τυποποιηµένες άδειες.

Άρθρο 9

Πρακτικά µέτρα

Τα κράτη µέλη µεριµνούν ώστε να λαµβάνονται τα απαραίτητα πρακτικά µέτρα που διευκολύνουν την αναζήτηση διαθέσιµων προς περαιτέρω χρήση εγγράφων, όπως οι κατάλογοι, µε κατά προτίµηση ηλεκτρονικήπρόσβαση, των κυριότερων εγγράφων και οι ιστοσελίδες που συνδέονται µε αποκεντρωµένους καταλόγους.

Τα παραπάνω ενσωματώνονται αυτούσια και στο εσωτερικό δίκαιο, με το Ν.3448/2006 για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα.

Αυτό σημαίνει ότι οι "ειδικότεροι όροι χρήσης" με τους οποίους διατίθενται τα "πόθεν έσχες" αποτελούν νομικά "άδειες" κατά την έννοια του άρθρου 8 της Οδηγίας και του άρθρου 7 του Ν.3448/2006. Επομένως, θα πρέπει να αναζητηθεί κατά πόσον οι "ειδικότεροι όροι χρήσης" είναι σύμφωνοι με το ευρωπαϊκό κι εθνικό νομικό πλαίσιο. Κατά τον όρο υπ' αρ. 3:

"Σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις και τις οδηγίες της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η πρόσβαση στα στοιχεία των ηλεκτρονικών δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης επιτρέπεται μόνο για σκοπούς ενημέρωσης και επιστημονικής έρευνας."

Το υπογραμμισμένο μέρος έρχεται σε σαφή αντίθεση με το άρθρο 3 της Οδηγίας και το άρθρο 2 του Ν.3448/2006, κατά τα οποία, τα δημόσια έγγραφα πρέπει να είναι επαναχρησιμοποιήσιμα για κάθε σκοπό, ακόμη κι εμπορικό. Εάν δηλαδή κάποιος θέλει να εκδώσει ένα βιβλίο με τις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης των βουλευτών, αρκεί απλώς να τους έχει ενημερώσει εκ των προτέρων (άρθρο 11 Ν.2472/1997) και στη συνέχεια μπορεί, κατ' εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα, να αξιοποιήσει εμπορικά το εν λόγω υλικό.

Στον όρο 4 διαβάζουμε μεταξύ άλλων:

Η δημοσίευση στον τύπο των ηλεκτρονικών δηλώσεων επιτρέπεται σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 2 παρ.3 του ν. 3213/2003, υπό την προϋπόθεση ότι δημοσιεύεται ολόκληρο το κείμενό τους και δεν είναι επιτρεπτή η επιλεκτική δημοσιοποίηση ονομαστικών στοιχείων.

Η προϋπόθεση δεν ανταποκρίνεται στο άρθρο 6 παρ. 2 του Ν.3448/2006 για την περαιτέρω χρήση, ο οποίος θέτει μόνο τις εξής προϋποθέσεις:

"Η περαιτέρω χρήση των εγγράφων υπόκειται στον περιορισμό ότι το περιεχόμενο τους δεν πρέπει να αλλοιωθεί ούτε να διαστρεβλωθεί με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και ότι πρέπει να γίνεται αναφορά στην πηγή προέλευσης τους και στην ημερομηνία τελευταίας επικαιροποίησής τους."

Τέλος, διαβάζουμε στον όρο 4 :

Απαγορεύεται κάθε αντιγραφή ή αναδημοσίευση μέρους ή του συνόλου των ηλεκτρονικών δηλώσεων. Η πρόσβαση στα στοιχεία αυτά επιτρέπεται μόνο μέσω της διαδικτυακής πύλης της Βουλής των Ελλήνων και μόνο με τα τεχνικά μέσα τα οποία έχουν αξιοποιηθεί για το σκοπό αυτό.

Πρόκειται για όρο "read-only", ο οποίος έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την αρχή της περαιτέρω χρήσης των εγγράφων του δημόσιου τομέα. Κάθε έγγραφο του δημόσιου τομέα που είναι προσβάσιμο, είναι και περαιτέρω αξιοποιήσιμο για εμπορικούς ή μη σκοπούς. Η απαγόρευση "αντιγραφής" δεν έχει λοιπόν καμία νομική ισχύ, αφού αποτελεί όρο που περιορίζει άνευ λόγου τις δυνατότητες περαιτέρω χρήσης, σε ευθεία αντίθεση με το άρθρο 8 της Οδηγίας.

Συνολικά, οι εν λόγω "ειδικότεροι όροι χρήσης" δυσχερώς συμβιβάζονται με το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο για την περαιτέρω χρηση πληροφοριών του δημόσιου τομέα. Δεν γνωρίζουμε εάν υπήρξε κάποιο κείμενο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα σχετικά με το "πράσινο φώς" που φέρεται από δημοσιεύματα ότι έδωσε για την διαδικτυακή ανάρτηση των δηλώσεων περιουσιακών καταστάσεων, αλλά είναι μάλλον απίθανο η Αρχή να συμβούλευσε τέτοιες σοβαρές αποκλίσεις από το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Η Βουλή θα πρέπει να αποκαταστήσει λοιπόν την εκ μέρους της τήρηση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας και να μεταβάλει εγκαίρως κι από μόνη της τους όρους χρήσης, εάν δεν θέλει να της το υποδείξει κάποια "Τρόικα" ή κάποιο "μνημόνιο".

Προσχηματική καταδίκη στο Ναυτοδικείο για ρατσιστικά συνθήματα

Χθες το Ναυτοδικείο Αθηνών καταδίκασε, σε μια αστεία ποινή 3 μηνών και 15 ημερών (με αναστολή, δηλαδή τίποτα), δύο από τους 39 κατηγορούμενους λιμενικούς, το άγημα των οποίων στην παρέλαση παρουσιάζεται σε ένα ερασιτεχνικό video κινητού να κραυγάζει μετά τη διάρκεια της παρέλασης ορισμένα ξενοφοβικά συνθήματα εναντίον Αλβανών, Σκοπιανών ("Έλληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι ποτέ, το αίμα σου θα χύσουμε γουρούνι Αλβανε" και "τους λένε Αλβανούς, τους λένε Σκοπιανούς, τα ρούχα μου θα ράψω με δέρματα από αυτούς", "θα γίνει μακελειό, μετά θα εκδικηθώ, όταν θα προσκυνήσετε σημαία και σταυρό"). Σημειωτέον ότι πρόκειται για υπαλλήλους του Λιμενικού Σώματος κι όχι του Πολεμικού Ναυτικού. Το αιτιολογικό της αθώωσης των υπόλοιπων, λόγω αμφιβολιών, σύμφωνα με δημοσιεύματα, οφείλεται στο ότι δεν είναι ορατά τα πρόσωπά τους στο βίντεο. Διαβάζω, επίσης, στο δελτίο τύπου του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι που κινητοποίησε τις αρχές γι' αυτή την διαδικασία (αν και το αδίκημα είναι αυτεπάγγελτο) ότι το Δικαστήριο δέχθηκε μεν ότι τα συνθήματα είπε το άγημα, αλλά καταδίκασε μόνο δύο μέλη του αγήματος. Θα περιμένουμε να δούμε και την απόφαση, αλλά σ' εμένα οι δύο αυτές ταυτόχρονες παραδοχές φαίνονται αντιφατικές: αν τα συνθήματα ανέκραξε το άγημα, στο οποίο είναι δεδομένο ποιοι συμμετέχουν, τότε οι αμφιβολίες μάλλον θα έπρεπε να εκμηδενίζονται. Εν πάση περιπτώσει, όμως, in dubio pro reo και πρέπει να σεβαστούμε το τεκμήριο της αθωότητας όλων τους, μέχρι την τυχόν αμετάκλητη καταδίκη.

Η διαδικασία αυτή καταγγέλθηκε εξάλλου και από την πολιτική αγωγή, δηλαδή τους μηνυτές, οι οποίοι παραιτήθηκαν με έγγραφό τους στις 19 Δεκεμβρίου, καθώς αναφέρουν ότι δεν τηρήθηκαν οι εγγυήσεις για την προστασία της σωματικής τους ακεραιότητας. Στην ακροαματική διαδικασία υπήρχαν στο ακροατήριο εξτρεμιστές που απειλούσαν την ακεραιότητα μαρτύρων και συνηγόρων πολιτικής αγωγής, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να ασκηθούν επαρκώς τα δικαιώματα και τα καθήκοντά τους. Ενώ το δικαστήριο οφείλει να επιβάλλει την τάξη, ακόμη και διατάσσοντας συλλήψεις και δικάζοντας επί τόπου τους δράστες που τυχόν απειλούν, προσβάλλουν ή στρέφονται βίαια εναντίον παραγόντων της δίκης, καταγράφηκε ότι καμία από αυτές τις εγγυήσεις δεν τηρήθηκε, γεγονός που βεβαίως συνιστά μια κραυγαλέα παραβίαση του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ και μια ακόμη πιθανή καταδίκη της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αυτό είναι μια κατάντια για το επίπεδο της Δικαιοσύνης που δεν σχετίζεται όμως με έλλειψη υποδομών, με φορτωμένα πινάκια, στρεψοδικίες ή με οτιδήποτε άλλο, αλλά με δικαστές που απλώς απέχουν από την εφαρμογή του νόμου. Αν ο δικαστής δεν διατάσσει αμέσως την σύλληψη κάθε κακοποιού που διαταράσσει μια δίκαιη δίκη, είναι υπεύθυνος για παραβίαση ανθρώπινου δικαιώματος. Και κάποτε θα πρέπει όσοι οδηγούν την χώρα σε ευρωπαϊκές καταδίκες, να καταστούν οικονομικώς υπόλογοι για τις αποζημιώσεις που αναγκαζόμαστε τελικά να πληρώνουμε όλοι ως φορολογούμενοι.

Η ποινή είναι εφέσιμη (άρθρο 206 Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα) και είναι πολύ πιθανό, όπως γίνεται σχεδόν πάντα στις υποθέσεις που πρωτόδικα υπάρχει καταδίκη για παράβαση της αντιρατσιστικής νομοθεσίας, στην κατ' έφεση δίκη οι καταδικασθέντες να αθωωθούν. Ο Ν.927/1979 δεν έχει ευτυχήσει στα Ελληνικά δικαστήρια, γεγονός που επισημαίνουν όλοι οι διεθνείς οργανισμοί που ελέγχουν το επίπεδο προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Ελλάδα.

Επί της ουσίας, και πέρα από τη νομική ανάλυση, θεωρώ ότι αυτού του είδους ο λόγος δεν έχει απολύτως κανένα στοιχείο Ελληνικότητας. Η εκδίκηση, το ρατσιστικό μίσος και η εχθρική κι αιμοσταγής έκφραση ουδέποτε αποτέλεσε ένα αναγνωρίσιμο πολιτισμικό στοιχείο της συμπεριφοράς των Ελλήνων και Ελληνίδων απέναντι στους γειτονικούς τους λαούς. Από την εγκύκλια εκπαίδευσή μας, διδαχθήκαμε ότι ένα κοινό εθνικό χαρακτηριστικό μας είναι η γενναιοδωρία και η πνευματικότητα, αποδίδοντας μονίμως σε άλλους τις απάνθρωπες πρακτικές. Αυτό, όμως, φαίνεται ότι πρόσφατα έχει αλλάξει. Ο μισαλλόδοξος λόγος δεν είναι μια περιθωριακή εξαίρεση, αλλά αντιθέτως αποτελεί την επίσημη στάση των δημόσιων λειτουργών στην Ελλάδα. Η αξιωματική αντιπολίτευση αντιτάσσεται στο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο (μολονότι η ίδια ως κυβέρνηση συναίνεσε στην ομόφωνη έκδοση της σχετικής απόφασης της Ε.Ε. το 2008), αρχηγοί πολιτικών κομμάτων προβαίνουν σε αντισημιτικές και ξενοφοβικές δηλώσεις ελεύθερα (κι ας επισημαίνει το Συμβούλιο της Ευρώπης ότι δεν έχουν ποτέ διωχθεί γι' αυτά), προϊστάμενοι θρησκευτικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου καταδικάζουν με απεχθείς εκφράσεις τον ομοερωτισμό ως ψυχική νόσο (κερδίζοντας και δίκες εναντίον ακτιβιστών που αντιδρούν οργισμένα), κρατικοί οργανισμοί απαγορεύουν τη μετάδοση ή την παρουσίαση από σκηνής φιλιών ανάμεσα σε άνδρες, στελέχη δημοσίων υπηρεσιών κραυγάζουν ξενοφοβικά συνθήματα σε παρελάσεις, επίσημοι εκπρόσωποι της Ελλάδας διαβεβαιώνουν διεθνείς οργανισμούς ότι "δεν υπάρχουν εξτρεμιστικές και νεοναζιστικές οργανώσεις στη Χώρα", συγγραφείς έργων που υπερασπίζονται το ναζιστικό καθεστώς αθωώνονται από ανώτατα δικαστήρια, εκδότες τέτοιων έργων εκλέγονται βουλευτές και μέλη της Κυβέρνησης, τηλεοπτικοί σταθμοί αρνούνται να μεταδόσουν προεκλογικά μηνύματα πολιτικών κομμάτων επειδή περιέχουν ξενόγλωσσο περιεχόμενο, ελεγκτικοί θεσμοί απευθύνουν συστάσεις σε ραδιοφωνικούς σταθμούς επειδή το πρόγραμμά τους δεν είναι 30% στα Ελληνικά, αστυνομικοί μιλούν με αρσενικές αντωνυμίες σε διεμφυλικά άτομα που προσέρχονται στη Βουλή για να καταθέσουν ψηφίσματα. Αυτή είναι η πραγματικότητα κι όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την Ελλάδα και την εθνική ταυτότητα, τουλάχιστον όπως παραδίδεται στα πολιτισμικά μνημεία που γνωρίζουμε και που έχουν μια κεντρική θέση στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Επομένως, για να επιστρέψω στα νομικά, ένας νόμος που τιμωρεί ποινικά αυτού του είδους τον κυρίαρχο ρατσιστικό λόγο είναι στην πραγματικότητα ένας νόμος που περιορίζει αυθαίρετες εξουσίες. Είναι ένας νόμος που στοχεύει κατ' αποτέλεσμα σε έναν πανταχού παρόντα εγκληματικό λόγο που εκφέρεται από άτομα που ασκούν δημόσια εξουσία. Σε αυτό το πλαίσιο ειδωμένος, αυτός ο νόμος στην πραγματικότητα διασφαλίζει ότι οι ασκούντες τη δημόσια εξουσία θα σέβονται όλους τους πολίτες, όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από εγγενεις ή άλλες, συνήθως μη μεταβαλλόμενες ιδιότητές τους. Είναι ένας νόμος κατά των αθέμιτων διακρίσεων που επιβάλλουν οι εξουσίες, άρα ένας νόμος υπέρ της ελευθερίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και οι υποστηρικτές των αμερικάνικων διατάξεων για την ελευθερία του λόγου, στην περίπτωση της τέλεσης των αδικημάτων αυτών από δημόσιους λειτουργούς αναγνωρίζουν την ανάγκη τιμωρίας. Στο νέο νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί ήδη στη Βουλή, η ιδιότητα του δράστη ως δημόσιου λειτουργού ή υπαλλήλου συνιστά "επιβαρυντική περίσταση" και επιβάλλεται και τιμώρησή τους κατά τις διατάξεις του πειθαρχικού δικαίου.

Προκατάθεση προτάσεων στις ειδικές διαδικασίες

Σύμφωνα με το νέο νομοσχέδιο που δόθηκε προς δημόσια διαβούλευση, οι διάδικοι, στις ειδικές διαδικασίες στα πρωτοδικεία, οφείλουν να προκαταθέσουν τις προτάσεις και τα σχετικά τους τρεις εργάσιμες ημέρες πριν τη δικάσιμο. Στόχος είναι η εκ των προτέρων ενημέρωση όλων των παραγόντων της δίκης, ώστε η ακροαματική διαδικασία να εστιάσει καλύτερα στο επίδικο αντικείμενο. Στην πράξη, γνωρίζουμε και από την προκατάθεση προτάσεων στα πολυμελή δικαστήρια ότι ο στόχος δεν εξυπηρετείται: όσοι θέλουν να πλατειάσουν στο ακροατήριο, θα πλατειάσουν, όσοι θα έρχονταν ούτως ή άλλως αδιάβαστοι, θα εξακολουθήσουν να έρχονται έτσι.

Η προκατάθεση προτάσεων προσθέτει μία ακόμη φορμαλιστική δικηγορική υποχρέωση, ώστε το σύστημα να "ποντάρει" στους αμελείς ή τους άτυχους, προκειμένου να απορρίπτονται αγωγές για τυπικούς λόγους, μήπως και αποφορτιστούν τα πινάκια. Ακόμη, απομακρύνει την διαδικασία από τον φυσικό της χώρο που, σε ένα πρωτοβάθμιο δικαστήριο, είναι πάντοτε το ακροατήριο. Ένα ακροατήριο που ήδη περιορίζει τη συμβολή του δικηγόρου σε έναν άχαρο ρόλο, τον οποίο ένας συνειδητοποιημένος νομικός προσπαθεί συνήθως να υπερβεί, εμπλουτίζοντας την εξέταση των μαρτύρων με ουσιαστικές τοποθετήσεις και, τελικά, με υποκρυπτόμενη στις ερωτήσεις αγόρευση. Η απομάκρυνση της ανάπτυξης των ισχυρισμών από αυτό το ακροατήριο και η κοινοποίηση των νομικών "γραμμών" ευνοεί τελικά την σκηνοθέτηση των δικών, αφού όλα είναι εκ των προτέρων γνωστά, χωρίς εκπλήξεις, με αποτέλεσμα οι μαρτυρικές καταθέσεις να "πρέπει" να ακολουθούν κατά γράμμα τις προκαθορισμένες μέχρι κεραίας άμυνες κι επιθέσεις. Ενώ, αντιθέτως, το στοιχείο του αιφνιδιασμού είναι πάντοτε υπέρ της αλήθειας.

Έπειτα, η "έκθεση" των προτάσεων και σχετικών σε γραφεία γραμματέων, με χαμηλό επίπεδο ασφάλειας και χαλαρή εποπτεία, αλλά και κατόπιν, η "έκθεσή" τους για άλλο ένα τριήμερο, θέτει και σοβαρά ζητήματα διακινδύνευσης των πληροφοριών. Σημειωτέον ότι στις έν λόγω ειδικές διαδικασίες συγκαταλέγονται και οι δίκες για παραβίαση της νομοθεσίας περί προσωπικών δεδομένων, γεγονός που επιτείνει τη σχετική ανησυχία. Καθώς ήδη πρέπει να περιφρουρούμε τα δικόγραφα για τρεις ημέρες μετά, η πρόσθετη υποχρέωση να τα περιφρουρούμε και τρεις ημέρες πριν, είναι εις βάρος της ενάσκησης των ουσιαστικών καθηκόντων μας. Από συντάκτες δικογράφων, θα πρέπει να γίνουμε τελικά κέρβεροι φακέλων.

Η διαδικασία στα πολιτικά δικαστήρια είναι βεβαίως έγγραφη. Η προσθήκη όμως νέων εμποδίων που αποσκοπούν στην παραγωγή νέων "απαραδέκτων" δεν μπορεί να χαιρετισθεί υπό το πρίσμα του δικαιώματος πρόσβασης στη δικαστική προστασία. Η διόγκωση των γραφειοκρατικών υποχρεώσεων πάντοτε είναι εις βάρος της ουσιαστικής δικαιοσύνης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, μπορεί να αποδειχθεί τελικά και εις βάρος της ταχύτητας της δίκης: οι γραμματείς αντί να μαζεύουν προκατατεθειμένες προτάσεις, θα πρέπει να αξιοποιούνται στα καθήκοντα που ήδη έχουν και δεν είναι και λίγα.

Για όλους αυτούς τους λόγους, η προτεινόμενη διάταξη πρέπει να απαλειφθεί από το νομοσχέδιο.

Σημειώσεις εισήγησης για δικαιώματα χρηστών

Δικαιώματα των χρηστών υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης.


Εισαγωγή.


Η δομική μεταβολή που επέφερε η διάδοση του συμμετοχικού Διαδικτύου στη νομοθεσία αλλά και στη δικαστηριακή εφαρμογή του ήδη ισχύοντος δικαίου είναι η μετατόπιση της ευθύνης. Ενώ στα συμβατικά μέσα ενημέρωσης η ευθύνη του ιδιοκτήτη είναι αντικειμενική και ανάγεται στο στάδιο προ της δημοσίευσης του περιεχομένου, ακριβώς επειδή ισχύουν οι συναλλακτικές υποχρεώσεις της εκδοτικής επιμελειας, στο συμμετοχικό Διαδίκτυο αυτό δεν ισχύει. Εκεί, ο χρήστης είναι που αναρτά το περιεχόμενο, το οποίο συνήθως δημοσιεύεται χωρίς προέλεγχο: αυτό είναι και το νόημα της συμμετοχικής φύσης του web 2.0. Εάν έχουμε προέλεγχο περιεχομένου από διαχειριστή ιστοσελίδας, δεν μπορούμε να μιλάμε για συμμετοχικό διαδίκτυο, αλλά απλώς για μια ηλεκτρονική εκδοχή της κλασικής στήλης "γράμματα αναγνωστών".

Η μετατόπιση της ευθύνης στο κατασταλτικό στάδιο, δηλαδή μετά την δημοσίευση του υλικού από τον χρήστη, μεταβάλλει συνολικά τον τρόπο άσκησης των δικαιωμάτων αλλά και της τήρησης των υποχρεώσεων στο Διαδίκτυο. Κυρίως μετατοπίζεται ένα σημαντικό βάρος για την άσκηση των δικαιωμάτων στον ίδιο τον χρήστη του Διαδικτύου, ο οποίος δεν θα μπορεί στην πράξη να ασκήσει τα δικαιώματά του εάν δεν κατανοήσει την θεμελιώδη μεταβολή και δεν ακολουθήσει την διαδικτυακή διαδικασία που περιγράφεται στην οικεία νομοθεσία αλλά και στους τυχόν όρους χρήσης καθώς και τις συγκεκριμένες τεχνικές αυτορρυθμιζόμενης τήρησης υποχρεώσεων.

ΙΙ. Νομοθεσίες μετατόπισης ευθύνης.

Το 2000 θεσπίστηκε από τα νομοθετικά όργανα της ΕΕ η Οδηγία 2000/31/ΕΚ για ορισμένες πτυχές του ηλεκτρονικού εμπορίου στην κοινωνία της πληροφορίας. Η οδηγία αναγνωρίζει για κάθε επιχείρηση ή οντότητα που παρέχει διαδικτυακές υπηρεσίες την ιδιότητα του Φορέα Παροχής Κοινωνίας της Πληροφορίας. Οι Φορείς έχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις διαφάνειας, όπως κοινοποίηση στοιχείων ταυτότητας, έδρας κι επικοινωνίας. Στην Οδηγία κατοχυρώνεται επίσης για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο η απαλλαγή των Φορέων από την προληπτική ευθύνη και από την υποχρέωση δραστήριας αναζήτησης περιεχομένου για εντοπισμό παρανομιών. Εάν όμως περιέλθει σε γνώση του φορέα η ύπαρξη παράνομου περιεχομένου στο πλαίσιο της υπηρεσίας που παρέχει στο κοινό, χωρίς να έχει ο ίδιος επιλέξει τον πάροχο του περιεχομένου, ο οποίος μπορεί να είναι ο απλός χρήστης, τότε έχει υποχρέωση να το αποσύρει ταχέως και να κταστήσει μη εφικτή την πρόσβαση σε αυτό.

Με αυτή τη μεταβολή λοιπόν, ο Φορέας απαλλάσσεται πλήρως από προληπτική ευθύνη για το περιεχόμενο και όλο το βάρος μετατοπίζεται στην "γνώση" του για την ύπαρξη παράνομου περιεχομένου. Επομένως, η νομοθεσία αυτή τη στιγμή δεν αναφέρει μεν ρητά ότι ο χρήστης πρέπει να ειδοποιήσει τον Φορέα ότι κάτι δεν πάει καλά με το περιεχόμενο, αλλά εκ των πραγμάτων η ευθύνη του φορέα θα αρχίζει μόνο μέχρι να αποδειχθεί η "γνώση" του, δηλαδή τελικά από την στιγμή που θα ενημερωθεί από τον χρήστη, ότι υπάρχει παράνομο περιεχόμενο. Μέχρι τότε, δηλαδή πριν ενημερωθεί ο χρήστης, η ευθύνη ανήκει μόνο στο πρόσωπο που ανάρτησε το παράνομο περιεχόμενο. Θα ανήκει δηλαδή σε άλλον χρήστη, ο οποίος θα καλύπτεται συνήθως υπό ψευδώνυμο και ο εντοπισμός του μπορεί να είναι τεχνικά και νομικά αποκλεισμένος.

Αυτή η νέα διάρθρωση ευθύνης που αφορά τις διαδικτυακές υπηρεσίες ισχύει και στις Η.Π.Α, αλλά και στην ΕΕ. Στην Ελλάδα η Οδηγία 2000/31 μεταφέρθηκε στο Ελληνικό δίκαιο με το προεδρικό διάταγμα 131/2003, το οποίο όμως έχει μια σημαντική νομοτεχνική ατέλεια: ενώ αποτελεί κατά γράμμα αντιγραφή της Οδηγίας, μια λάθος αρίθμηση των άρθρων του π.δ. οδήγησε τελικά σε λάθος εφαρμογή του, τουλάχιστον σε μια απόφαση δικαστηρίου. Ενώ δηλαδή υπάρχει το άρθρο απαλλαγής προληπτικής ευθύνης για τις συνήθεις περιπτώσεις φιλοξενίας, απλής μετάδοσης και αποθήκευσης σε κρυφή μνήμη, ο Έλληνας κανονιστικός νομοθέτης από λάθος αρίθμηση των άρθρων κατ´ αποτέλεσμα εξαίρεσε την φιλοξενία από την απαλλαγή προληπτικής ευθύνης και ενέταξε στην απαλλαγή την "παραγγελία" μια άλλη διαδικτυακή υπηρεσία στην οποία φυσικά κι επιβάλλεται η προληπτική ευθύνη καθώς ανάγεται σε μια καθαρά εμπορική πράξη εξ αποστάσεως, για την οποία υπάρχει προληπτική ευθύνη και κατά την Οδηγία.

ΙΙΙ. Όροι χρήσης

Το πρώτο στάδιο για να ασκήσει ο χρήστης δικαιώματά του που τυχόν παραβιάζονται είναι να συμβουλευτεί και να ακολουθήσει τις διαδικασίες που προβλέπουν οι όροι χρήσης των Φορέων παροχής κοινωνίας της πληροφορίας. Συνήθως, αυτό θα είναι συμβατική του υποχρέωση καθώς συχνά η αυτοδέσμευση του χρήστη από όρους χρήσης είναι τεχνική προϋπόθεση εισόδου στην υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης.

Οι όροι χρήσης περιλαμβάνουν κατηγορίες παραβιάσεων δικαιωμάτων και διαδικασίες επικοινωνίας με τους διαχειριστές για την επίλυση προβλημάτων. Ωστόσο, πολύ συχνά οι όροι χρήσης δεν θα καλύπτουν όλο το εύρος παράνομου περιεχομένου. Είναι πολύ συνηθισμένο αμερικάνικες εταιρίες να ξεκαθαρίζουν ότι για λόγους προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης και δεδομένου του καθεστώτος κατά το αμερικάνικο ποινικό δίκαιο, αδικήματα όπως δυσφήμηση, συκοφάντηση και εξύβριση παραμένουν εκτός πεδίου εξώδικης επίλυσης, εκτός βέβαια εάν ο χρήστης προσκομίσει δικαστική διάταξη. Αυτές οι προϋποθέσεις όμως δεν είναι συμβατές με το ευρωπαϊκό δίκαιο, στο οποίο δραστηριοποιούνται οι διαδικτυακές υπηρεσίες. Οπότε μια τέτοια απάντηση, συνεπάγεται τελικά την ευθύνη της εταιρίας για μη τήρηση του θεσμικού πλαισίου περί κοινωνίας της πληροφορίας.

III. Η άσκηση των δικαιωμάτων.

Στο διαδίκτυο ασκούνται δύο ομάδες δικαιωμάτων: δραστηριότητες ελεύθερης έκφρασης και αξιώσεις σεβασμού της ιδιωτικότητας. Με όρους συνταγματικού δικαίου θα μπορούσαμε να μιλήσουμε και για δικαιώματα θρησκευτικής συνείδησης, εικονικής συνάθροισης, αναφέρεσθαι στις αρχές, πρόσβασης στην πληροφόρηση και άλλες περιπτώσεις που εντάσσω στον κύκλο της ελευθερίας της έκφρασης. Από την άλλη πλευρά, δικαιώματα όπως οι επιχειρηματικές δραστηριότητες, οι διαδικτυακές οικογενειακές επικοινωνίες και οι επιλογές ελεύθερου χρόνου, θεωρώ ότι εντάσσονται στην ευρύτερη σφαίρα σεβασμόυ του ιδιωτικού βίου.


2. Παραβιάσεις όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης έχουμε όταν παρατηρούνται γενικώς φαινόμενα λογοκρισίας. Όταν λογαριασμοί απενεργοιούνται αδικαιολόγητα, όταν αφαιρείται νόμιμο υλικό που έχουμε αναρτήσει, όταν περιορίζονται συγκεκριμένες λειτουργίες λόγω της συμπεριφοράς μας, οι Φορείς πρέπει να παρέχουν τη δυνατότητα επίλυσης. Δηλαδή θα πρέπει να είναι διαφανείς οι συνθήκες στις οποίες επιβλήθηκε ο κάθε περιορισμός και να υπάρχει ένα στάδιο στο οποίο να μπορεί ο χρήστης να αντικρούσει μια κατηγορία που ίσως δεν ευσταθεί. Ο χρήστης έχει δικαίωμα πρόσβασης σε δεδομένα που τον αφορούν, άρα μπορεί να ξέρει για ποιο λόγο έχει υποβληθεί μια εις βάρος του καταγγελία. Συνήθως όμως οι Φορείς δεν απαντούν εγκαίρως ή και ποτέ και δεν ανταποκρίνονται στα αιτήματα πρόσβασης στα δεδομένα. Τότε ακριβώς ιδρύεται ευθύνη τους βάσει του θεσμικού πλαισίου της προστασίας προσωπικών δεδομένων.


3. Παραβιάσεις που αφορούν τον ιδιωτικότητα έχουμε όταν αναρτηθεί υλικό που μας αφορά και είναι παράνομο. Αυτή η περίπτωση είναι συνήθως ρύθμισμένη με κανόνες αυτορρύθμισης αλλά και πάλι οι υπηρεσίες αργούν η δεν ανταποκρίνονται ποτέ στο πρώτο αίτημα. Έχουν προδιατυπωμένες απαντήσεις που καλούν τους χρήστες να γίνουν πιο αναλυτικοί ή που τους περιορίζουν σε ορισμένες μόνο επιλογές καταγγελίας που δεν καλύπτουν το θέμα, όπως καταγγελίες πνεματικής ιδιοκτησίας.

Σε κάθε περίπτωσης εάν ο χρήστης αποδεδειγμένα ζήτησε από τον φορέα να ασκήσει δικαιώματά του και ο φορέας είτε δεν έδωσε επαρκή στοιχεία είτε δεν προέβη σε άμεση εκπλήρωση υποχρεώσεων, ιδρύεται η ευθύνη του. Αλλά πρέπει να έχει προηγηθεί αυτό το στάδιο και μάλιστα με ιδιαίτερη προσοχή και καταγραφή των βημάτων ώστε να είναι αποδείξο. Το επόμενο στάδιο είναι βέβαια το δικαστήριο, κυρίως η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.

IV. Ο εντοπισμός του δράστη

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην ΚU κατά Φινλανδίας είπε ότι δεν αρκεί η τιμωρία
Των διαμεσολαβητών, αλλά ότι πρέπει να εντοπίζεται και τιμωρείται ο ίδιος ο δράστης εάν οι πράξεις είχαν σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ηθική ακεραιότητα του ατόμου. Βέβαια αυτό αφορούσε την υπόθεση ενός ανήλικου που είχε τεθεί στο διαδίκτυο μια φωτογραφία του με μια σεξουαλική αγγελία.

Ο εντοπισμός του δράστη προϋποθέτει εναρμονισμένο νομικό πλαίσιο άρσης απορρήτου στην έδρα του Φορέα και του θύματος, αλλά και πραγματική τεχνική βεβαιότητα εντοπισμού του τερματικού της συσκευής που χρησιμοποιεί αποκλειστικά και μόνον ο δράστης. Στις περισσότερες λοιπόν των περιπτώσεων θα πρόκειται για ουτοπία: είτε ο δράστης θα έχει μπει από Ίντερνετ καφέ, είτε το θεσμικό πλαίσιο δεν θα προβλέπει άρση του απορρήτου, είτε η εταιρία δεν θα συμμορφώνεται με εισαγγελικές παραγγελίες κλπ.

Οι αστυνομικές υπηρεσίες δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος είναι κλασικά αστυνομικά τμήματα που μόνο δύο πράγματα "επιπλέον" μπορούν να κάνουν: (α)να προωθήσουν αιτήματα καταγγελιών σε αρμόδιους εισαγγελείς και (β) να πραγματοποιούν έρευνες και σύλλήψεις ατόμων που καταλαμβάνονται επ´ αυτοφώρω. Δεν έχουν αρμοδιότητα να αναλύουν στοιχεία, να εντοπίζουν ίχνη που καλύπτονται από το απόρρητο ή να εισέρχονται οπουδήποτε χωρίς εντολή. Ο ρόλος τους είναι λοιπόν καθαρά γραφειοκρατικός και δεν μπορεί να οδηγήσει σε εντοπισμό υπόπτων αν ο ίδιος ο χρήστης δεν προσκομίσει επαρκή πληροφορία που είτε θα οδηγήσει στη σύλληψη του δράστη επ´ αυτοφώρω, είτε θα αρχειοθετηθεί όπως συμβαίνει στις περισσότερες των περιπτώσεων



(Το κείμενο χρησιμοποιήθηκε κατά την ομιλία στην ημερίδα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας που μπορείτε να ακούσετε παρακάτω). .

Δικαιώματα χρηστών και ηλεκτρονικό έγκλημα

Την Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου 2011, ο Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης και το Εργαστήριο Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας συνδιοργάνωσαν επιστημονική ημερίδα με θέμα: «Το ηλεκτρονικό έγκλημα μέσα από τις νέες μορφές κοινωνικής δικτύωσης στην Ελλάδα και στην Ευρώπη» στην Αίθουσα Συνεδρίων Πανεπιστημίου Μακεδονίας (Εγνατία 156, 1ος όροφος).

Πρώτη συνεδρία: Ηλεκτρονικό έγκλημα στον ελληνικό και ευρωπαϊκό χώρο (πρόεδρος κ. Ν.Βαλεργάκης)

18.00-18.30: Καθηγήτρια κ. Μαρία Καϊάφα Γκμπάντι, "Καταχρήσεις πληροφορικής και ποινικό δίκαιο".
18.30-19.00: Κωνσταντίνος Κουρούπης, δικηγόρος, D.E.A.,υπ. δρ., "Mορφές ηλεκτρονικού εγκλήματος και αντιμετώπιση στο ευρωπαϊκό δίκαιο".
19.00-19.15: Διάλειμμα

Δεύτερη συνεδρία: Ευαίσθητες πτυχές του ηλεκτρονικού εγκλήματος, ανήλικοι και προσωπικά δεδομένα στις νέες μορφές κοινωνικής δικτύωσης (πρόεδρος κ. Δ.Αναγνωστοπούλου, Επίκουρος Καθηγήτρια).

19.15-20.15: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια κ. Ευγενία Αλεξανδροπούλου - Αιγυπτιάδου, "Το ηλεκτρονικό έγκλημα με στόχο τους ανήλικους χρήστες του Διαδικτύου".
20.15 - 20.45: Βασίλης Σωτηρόπουλος, δικηγόρος, "Τα δικαιώματα των χρηστών και το ηλεκτρονικό έγκλημα".

Εδώ μπορείτε να ακούσετε την εισήγησή μου:

κι εδώ τις απαντήσεις που έδωσα σε κάποιες ερωτήσεις του κοινού: