Dlaczego na stronach internetowych GNU nie ma plików GIF

---

Na witrynie GNU nie ma GIF-ów, ponieważ algorytm kompresji LZW wykorzystywany przy tworzeniu plików formatu GIF jest objęty patentami (Unisysu i IBM-a). Te patenty uniemożliwiają budowanie wolnego oprogramowania generującego poprawne pliki GIF. Dotyczą również programu compress, dlatego też w projekcie GNU nie używa się ani tego programu, ani jego formatu.

Zarówno Unisys, jak i IBM uzyskały patenty w 1983. Unisys (i być może IBM) zastrzegł te patenty w kilku krajach. Co się tyczy tych państw, których bazy patentów mogliśmy przeszukać, wygląda na to, że najpóźniejszą datą wygaśnięcia w nich patentu jest 1 października 2006 [1]. Do tego czasu, każdy kto wypuści wolny program do tworzenia plików GIF prawdopodobnie zostanie zaskarżony. Nie widzimy żadnych powodów, by sądzić, że posiadacze patentu przegraliby proces.

Gdybyśmy wypuścili taki program, Unisys i IBM stwierdziłyby pewnie, że rozsądniej będzie nie wnosić pozwu przeciw organizacji dobroczynnej, takiej jak FSF. Zamiast tego mogliby skarżyć użytkowników tego programu, łącznie z firmami dystrybuującymi oprogramowanie GNU. Uważamy, że zachowalibyśmy się nieodpowiedzialnie doprowadzając do takiej sytuacji.

Wiele osób sądzi, że Unisys udzielił zezwolenia na rozpowszechnianie wolnych programów do tworzenia plików formatu GIF. Niestety, w rzeczywistości zrobili coś innego. Oto, co faktycznie firma stwierdziła w tej sprawie w roku 1995:

Unisys does not require licensing, or fees to be paid, for non-commercial, non-profit GIF-based applications, including those for use on the on-line services. Concerning developers of software for the Internet network, the same principle applies. Unisys will not pursue previous inadvertent infringement by developers producing versions of software products for the Internet prior to 1995. The company does not require licensing, or fees to be paid for non-commercial, non-profit offerings on the Internet, including “Freeware”.
Unisys nie wymaga uzyskiwania licencji ani wnoszenia opłat dla niekomercyjnych, niedochodowych aplikacji stosujących format GIF, łącznie z przeznaczonymi do użytku w usługach on-line. Ta sama zasada odnosi się do autorów oprogramowania dla sieci Internet. Unisys nie będzie ścigać wcześniejszych nieumyślnych przypadków naruszenia patentu przez programistów konstruujących wersje produktów programowych dla Internetu przed 1995 rokiem. Firma nie wymaga uzyskiwania licencji ani wnoszenia opłat dla niekomercyjnych, niedochodowych ofert [programów] w Internecie, łącznie z „Freeware”.

Niestety, powyższe zezwolenie nie obejmuje wolnego oprogramowania, a tylko programy na wpół wolne, których nie można wykorzystać w wolnym systemie operacyjnym, takim jak GNU. Oprócz tego, zupełnie nie pozwala na stosowanie algorytmu LZW do innych celów, np. do kompresji plików. Dlatego sądzimy, że nadal najlepiej jest odrzucić LZW i przejść na alternatywne rozwiązania, takie jak GNU zip i format PNG.

Komercyjna dystrybucja wolnych programów jest bardzo istotna i chcielibyśmy, żeby system GNU był rozprowadzany komercyjnie w całości. To znaczy, że nie możemy dołączyć do GNU programu tworzącego GIF-y, nie na warunkach Unisysu.

Fundacja Wolnego Oprogramowania jest niekomercyjną, niedochodową organizacją, więc ściśle rzecz biorąc nasze wpływy ze sprzedaży CD-ROM-ów nie są „dochodem”. Być może znaczy to, że moglibyśmy umieścić na swoim CD-ROM-ie program generujący GIF-y i twierdzić, że działamy w ramach udzielonego przez Unisys zezwolenia, a być może nie. Ponieważ jednak wiemy, że inni redystrybutorzy GNU nie mogliby zrobić tak jak my, nie byłoby z takiego postępowania zbyt wielkiego pożytku.

Wkrótce po tym, jak Unisys wydał swoje oświadczenie, kiedy większość korzystających z Sieci nabrała otuchy sądząc, że Unisys pozwolił na wolne programy generujące GIF-y, napisaliśmy do działu prawnego tej firmy, prosząc o wyjaśnienie tych kwestii. Nie dostaliśmy odpowiedzi.

Nawet gdyby Unisys rzeczywiście pozwolił wolnemu oprogramowaniu na tworzenie GIF-ów, nadal musielibyśmy borykać się z patentem IBM-a. Oba patenty, Unisysu i IBM-a, obejmują dokładnie ten sam „wynalazek” – algorytm kompresji LZW (co jest zapewne konsekwencją błędu Urzędu Patentów i Znaków Towarowych USA, słynącego z niekompetencji i kiepskich rozstrzygnięć).

Dekodowanie GIF-ów to inna sprawa. Zarówno patent Unisysu, jak i IBM-a, sformułowano tak, że nie dotyczą programów, które potrafią tylko dekompresować format LZW, a nie potrafią kompresować. Dlatego też w programach GNU możemy i będziemy umieszczać obsługę wyświetlania grafik w formacie GIF.

Skoro tak, to gdybyśmy tylko chcieli, moglibyśmy nadal umieszczać pliki GIF na naszej witrynie internetowej. Znalazłoby się wiele osób, które z przyjemnością by je dla nas generowały, a za samo trzymanie plików GIF na serwerze nikt by nam nie wytaczał procesu.

Jednak uważamy, że jeśli nie możemy rozpowszechniać oprogramowania umożliwiającego ludziom poprawne tworzenie plików GIF, to nie powinniśmy korzystać z tego, że inni będą dla nas uruchamiać tego rodzaju programy. Poza tym, skoro w GNU nie możemy dostarczać programów do generowania GIF-ów, czujemy się zobowiązani do wskazania jakiejś alternatywy. I sami powinniśmy korzystać z zalecanego przez nas alternatywnego rozwiązania.

A oto, co Unisys oznajmił w sprawie swojego patentu w 1999 roku:

Unisys has frequently been asked whether a Unisys license is required in order to use LZW software obtained by downloading from the Internet or from other sources. The answer is simple. In all cases, a written license agreement or statement signed by an authorized Unisys representative is required from Unisys for all use, sale or distribution of any software (including so-called “freeware”) and/or hardware providing LZW conversion capability (for example, downloaded software).
Unisys często zadaje się pytanie, czy w celu korzystania z oprogramowania posługującego się LZW, a pobranego z Internetu lub uzyskanego z innych źródeł konieczne jest uzyskanie licencji od firmy Unisys. Odpowiedź jest prosta. We wszystkich przypadkach konieczne jest uzyskanie pisemnej licencji firmy Unisys lub oświadczenia podpisanego przez upoważnionego przedstawiciela Unisys na wszelkiego rodzaju użytkowanie, sprzedaż lub dystrybucję dowolnego typu oprogramowania (łącznie z tzw. „freeware”) i (lub) sprzętu posiadającego możliwość przekształcenia LZW (na przykład, programów pobranych z sieci).

Tym oświadczeniem Unisys usiłuje odwołać swoje słowa z roku 1995, kiedy część patentu przekazał ogółowi. Legalność takiego posunięcia stoi pod znakiem zapytania.

Kolejnym problemem jest to, że patenty LZW – i w ogóle patenty związane z pomysłami obliczeniowymi – są zamachem na wolność ogółu programistów i wszyscy programiści powinni działać aby chronić oprogramowanie przed patentami.

Zatem, nawet gdybyśmy znaleźli rozwiązanie umożliwiające społeczności wolnego oprogramowania tworzenie GIF-ów, nie rozwiązywałoby to naprawdę całości problemu. Właściwym rozwiązaniem jest przejście na inny format i zaprzestanie używania GIF-ów.

Dlatego też nie używamy formatu GIF i mamy nadzieję, że Wy też nie będziecie.

Możliwe jest tworzenie niekompresowanych plików graficznych podobnych do GIF-ów o tyle, że działających z programami dekodującymi format GIF. Można to zrobić bez naruszania patentów i do niektórych celów takie pseudo-GIF-y są przydatne.

Możliwe jest też tworzenie plików GIF za pomocą nie objętej patentem metody kodowania blokowego [run length encoding], ale nie pozwala to na osiągnięcie takiego stopnia kompresji, jakiego zwykle oczekuje się od GIF-ów.

Postanowiliśmy nie stosować pseudo-GIF-ów na naszej witrynie, ponieważ nie jest to zadowalające rozwiązanie problemu. Działa, ale pliki są bardzo duże. To, czego naprawdę potrzebuje WWW, to wolny od patentów format graficzny z kompresją, a nie wielkie pseudo-GIF-y.

Format PNG obejmuje kompresję i nie jest opatentowany. Mamy nadzieję, że stanie się szeroko obsługiwany, wówczas będziemy go stosować. Grafiki na tym serwerze mamy już w wersjach PNG.

Więcej informacji na temat kłopotów patentowych formatu GIF zawiera poświęcona GIF-om strona Ligi Wolności Programowania [League for Programming Freedom]. Za pośrednictwem tej strony można dotrzeć do bardziej szczegółowych informacji o ogólnym problemie patentów na oprogramowanie.

Istnieje biblioteka o nazwie libungif, która czyta pliki GIF i zapisuje je w postaci nieskompresowanej, żeby obejść patent Unisysu.

Celem witryny burnallgifs.org jest odwodzenie od wykorzystywania plików GIF na stronach WWW.

Przypis

1. Udało nam się przeszukać bazy patentowe USA, Kanady, Japonii oraz Unii Europejskiej. Patent Unisys wygasł w USA 20 czerwca 2003, 18 czerwca 2004 wygasł w Europie, 20 czerwca 2004 wygasł w Japonii, zaś w Kanadzie 7 lipca 2004. Amerykański patent IBM wygasł 11 sierpnia 2006. Software Freedom Law Center twierdzi, że po 1 października 2006 nie powinno być żadnych istotnych roszczeń patentowych, które przeszkadzałyby w stosowaniu nieruchomych GIF.

   Animowane GIF są inną bajką. Nie wiemy jakie patenty mogą je obejmować, choć nie słyszeliśmy o żadnych groźbach w ich sprawie. Jakiekolwiek oprogramowanie może być zagrożone patentami, ale nie mamy powodu aby myśleć, że animowane GIF są wyjątkowo zagrożone, ani powodu aby ich unikać.