Ky është përkthim i një faqeje anglisht në origjinal.

Licenca

Tryeza e Lëndës

Software-i i botuar do të duhej të ishte software i lirë. Për ta bërë software të lirë, është e nevojshme që ta hidhni në qarkullim sipas një licence software-i të lirë. Zakonisht përdorim licencën GNU General Public License (GNU GPL), duke specifikuar versionin 3 ose çfarëdo të mëvonshëm, por ka raste kur përdorim licenca të tjera software-i të lirë. Për software GNU përdorim vetëm licenca që janë në pajtim GNU GPL-në.

Dokumentimi i software-it të lirë do të duhej të ishte dokumentim i lirë, që kështu njerëzit të mund ta rishpërndajnë dhe përmirësojnë tok me software-in që ai përshkruan. Për ta bërë dokumentim të lirë, lypset ta hidhni në qarkullim nën një licencë dokumentimi të lirë. Zakonisht përdorim GNU Free Documentation License (GNU FDL), por në disa raste përdorim licenca të tjera dokumentimi të lirë.

Nëse keni filluar një projekt të ri dhe luhateni se ç’licencë të përdorni për të, “Si të zgjidhni një licencë për punimin tuaj” sqaron hollësisht këshillat tonë përmes një udhërrëfyesi lehtësisht të kuptueshëm. Nëse dëshironi një listë të shkurtër përmbledhëse, kemi një faqe tonën me licenca të këshillueshme copyleft.

Kemi gjithashtu një faqe ku diskutohet për Problemin e Licencës BSD.

Vlerësim Licencash

Nëse hasni një licencë të papërmendur në listën tonë të licencave, mund të na kërkoni të kryejmë vlerësimin nëse është apo jo e lirë. Ju lutemi, na dërgoni me email një kopje të licencës (dhe URL-në e faqes ku e gjetët), te licensing@fsf.org. Ekspertët tanë të licencimit nga stafi dhe nga bordi i drejtorëve do ta marrin në shqyrtim. Nëse licenca ka ndonjë kusht të pazakontë, mund të shtrojnë probleme të vështira filozofike, ndaj nuk premtojmë dot se do të vendosim shpejt.

Burime për Licencat tona të Software-it

Kemi një numër burimesh në ndihmë të njerëzve që duan të kuptojnë dhe përdorin licencat tona të ndryshme:

Licenca GNU General Public License

Licenca GNU General Public License shpesh quhet GNU GPL, për shkurt; përdoret nga shumica e programuesve të GNU-së dhe në më shumë se gjysmën e krejt paketa software të lirë. Versioni më i ri është versioni 3.

Licenca GNU Lesser General Public License

Licenca GNU Lesser General Public License përdoret nga ndoca librari GNU (në asnjë mënyrë nga të gjitha). Versioni më i ri është versioni 3.

Licenca GNU Affero General Public License

Licenca GNU Affero General Public License bazohet te GNU GPL, por ka një kusht shtesë që u lejon përdoruesve të ndërveprojnë me software-in e lejuar, përmes një rrjeti, për të marrë burimin e atij programi. Këshillojmë që njerëzit të shohin mundësinë e përdorimit të GNU AGPL-së për çfarëdo software-i që zakonisht do të xhirohej nëpër një rrjet. Versioni më i ri është versioni 3.

Licenca GNU Free Documentation License

Licenca GNU Free Documentation License është një formë copyleft-i e konceptuar për përdorim në një doracak, libër shkollor apo tjetër dokument që t’i garantojë kujtdo lirinë efektive ta kopjojë dhe rishpërndajë atë, me ose pa ndryshime, në rrugë komerciale ose jo. Versioni më i ri është versioni 1.3.

Përjashtime te Licencat GNU

Disa programe GNU përmbajnë leje shtesë ose përjashtime speciale për kushte specifike në një nga licencat kryesore. Meqë disa prej tyre përdoren rëndom ose nxjerrin një mori pyetjesh, kemi filluar t’i grumbullojmë te faqja jonë e përjashtimeve.

URL Licencash

Kur krijohen lidhje për te licencat tona, zakonisht më e mira është të përdoren versionet më të rinj; prandaj edhe URL-të standarde, të tilla si https://www.gnu.org/licenses/gpl.html s’kanë numra versionesh. Megjithatë, ka raste që mund të doni të krijoni një lidhje te një version i caktuar i një licence. Në këto situata, mund të përdorni lidhjet vijuese [anashkalojini lidhjet]:

Licenca GNU General Public License (GPL)
GPLv3, GPLv2, GPLv1
Licenca GNU Lesser General Public License (LGPL)
LGPLv3, LGPLv2.1
Licenca GNU Affero General Public License (AGPL)
GNU AGPLv3 (The Affero General Public License version 1 s’është licencë GNU, por qe hartuar t’u shërbejë rasteve pak a shumë si GNU AGPL-ja.)
Licenca GNU Free Documentation License (FDL)
FDLv1.3, FDLv1.2, FDLv1.1

Lidhje të qëndrueshme te formatet alternative të secilës licencë gjenden te faqja e secilës. Jo çdo version i çdo licence gjendet në çdo format. Nëse ju duhet ndonjë që mungon, ju lutemi, na shkruani.

Shihni edhe faqen e licencave të vjetra.

Përkthime Jozyrtare

Nga pikëpamja ligjore, ai që përcakton përnjëmend kushtet e shpërndarjes së programeve GNU dhe të të tjerëve që i përdorin këta, është versioni origjinal (në anglisht) i licencave. Por që të ndihmojmë njerëzit të kuptojnë më mirë licencat, u japim të tjerëve leje të botojnë përkthime jozyrtare në gjuhë të tjera, me kusht që ato të ndjekin rregullat tona për përkthimet jozyrtare.

FSF-ja nuk miraton si zyrtarisht të vlefshme përkthime licencash. Arsyeja është se kontrollimi i tyre do të ishte i vështirë dhe i kushtueshëm (ngaqë kërkohet ndihma e juristësh dygjuhësh në vende të tjera). Edhe më keq, sikur të rrëshqiste një gabim diku, përfundimi do të ishte shkatërrimtar për krejt bashkësinë e software-it të lirë. Për sa kohë që përkthimet nuk janë zyrtare, s’mund të bëjnë ndonjë dëm ligjor.

Për të nënvizuar faktin se këto përkthime nuk janë zyrtarisht të vlefshme, nuk botojmë përkthime të tyre. Për ta bërë të qartë, nuk i postojmë në gnu.org, apo të tjerë sajte GNU dhe FSF; shfaqim vetëm lidhje për te to.

Kopjim Fjalë për Fjalë Dhe Shpërndarje

Kushtet standarde për të drejta kopjimi për faqet web GNU tani janë Creative Commons Attribution-NoDerivs 4.0 International License. Dikur ishin (dhe për pak faqe vazhdojnë të jenë):

Lejohet kopjimi fjalë për fjalë dhe shpërndarja e krejt këtij artikulli anembanë, me çfarëdo mjeti, pa pagesë, me kusht që ky shënim të ruhet.

Ju lutemi, mbani parasysh komentet vijuese nga Eben Moglen rreth kësaj “licence verbatim”:

“Qëllimi ynë në përdorimin e togfjalëshit ‘kopjim fjalë për fjalë në çfarëdo mjeti’ nuk është që të kërkojë medoemos ruajtjen e kryefaqeve dhe fundfaqeve ose të të tjerë elementësh formatimi të dokumenteve. Ruajtja e lidhjeve web, qofshin tejlidhje ose jo të tilla, në media (si shënime ose ndonjë tjetër formë URL-sh të shtypura në një media jo-HTML) është e domosdoshme.”

Listë Licencash Software-i të Lirë

  • Listë Licencash Software-i të Lirë

    Nëse po mendoheni për të hartuar një licencë të re, ju lutemi, lidhuni me FSF-në duke u shkruar te <licensing@fsf.org>. Shtimi i licencave të ndryshme për software-in e lirë do të thotë shtim i përpjekjeve të përdoruesve për t’i kuptuar licencat; ndoshta mund të jemi në gjendje t’ju ndihmonin të gjenit një licencë ekzistuese Software-i të Lirë që i plotëson nevojat tuaja.

    Nëse kjo nuk është e mundur, nëse vërtet keni nevojë për një licencë të re, me ndihmon tonë mund të bëni të mundur që licenca të jetë vërtet licencë Software-i të Lirë dhe të shmangë probleme të ndryshme praktike.

Ç’është Copyleft-i?

Copyleft-i është një metodë e përgjithshme për ta bërë një program software të lirë dhe që kërkon medoemos që krejt versionet e ndryshuar dhe të thelluar të programit të jenë po ashtu software i lirë.

Rruga më e thjeshtë për ta bërë të lirë një program është të vihet nën përkatësinë publike, pa pronar të drejtash kopjimi. Kjo u lejon njerëzve ta ndajnë me njëri-tjetrin programin dhe përmirësimet që i bëjnë, nëse kështu dëshirojnë. Por u lejon gjithashtu atyre që nuk duan të bashkëpunojnë, ta shndërrojnë programin në software pronësor. Këta mund të bëjnë ndryshime, pak ose shumë dhe atë që del ta rishpërndajnë si produkt pronësor. Njerëzit që marrin programin në këtë formë të ndryshuar nuk e kanë më lirinë që autori origjinal u dha; ndërmjetësi e ka hequr atë.

Te projekti GNU, synimi ynë është t’u japim tërë përdoruesve lirinë të rishpërndajnë dhe ndryshojnë software-in GNU. Nëse ndërmjetësi do të mund ta hiqte lirinë, mund të na shtoheshin përdoruesit, por këta përdorues nuk do të ishin të liri. Ndaj në vend të vënies së software-it GNU nën përkatësi publike, e vendosëm nën “copyleft”. Copyleft-i thotë që kushdo që e rishpërndan software-in, me ose pa ndryshime, duhet të japë bashkë me të edhe lirinë për kopjim dhe ndryshim të tij. Copyleft-i garanton që çdo përdorues ka liri mbi programin.

Copyleft-i u ofron gjithashtu programuesve të tjerë një shtysë për të shtuar software të lirë. Programe të rëndësishme të lira, të tilla si GNU C++, ekzistojnë vetëm prej kësaj.

Copyleft-i i ndihmon gjithashtu programuesit që dëshirojnë të kontribuojnë me përmirësime te software-i i lirë të kenë leje për ta bërë këtë. Këta programues shpesh punojnë për firma ose universitete që do të bënin thuajse gjithçka për fituar më shumë para. Një programues mund të dëshirojë t’ia japë shoqërisë ndryshimet e veta, por punëdhënësi mund të dojë t’i shndërrojë këto ndryshime në produkt software pronësor.

Kur i shpjegojmë punëdhënësit që është e paligjshme ta shpërndajë versionin e përmirësuar, hiq veçse si software të lirë, punëdhënësi zakonisht vendos ta hedhë në qarkullim si software të lirë, në vend se sa ta hedhë tutje.

Për ta vendosur një program nën copyleft, së pari deklarojmë që është nën të drejta autori; mandej shtojmë kushte rishpërndarjeje, të cilët janë një instrument ligjor që i jep cilitdo të drejtat për përdorim, ndryshim dhe rishpërndarje të kodit të program-it ose të çfarëdo programi të rrjedhur prej tij, por vetëm nëse kushtet e shpërndarjes mbeten ato që ishin. Pra, kodi dhe liritë mbi të bëhen, nga ana ligjore, të pandashëm.

Zhvilluesit e software-it pronësor i përdorin të drejtat e kopjimit për t’u hequr lirinë përdoruesve; ne të drejtat e kopjimit i përdorim për të garantuar lirinë e tyre. Për këtë e ndërruam emrin nga “copyright” në “copyleft”.

Copyleft-i është një koncept i përgjithshëm; ka plot rrugë për ta plotësuar me hollësi. Te Projekti GNU, kushtet specifike për shpërndarjet që përdorim përmbahen te licencat GNU General Public License, GNU Lesser General Public License dhe GNU Free Documentation License.

Licenca e duhur përfshihet në shumë doracakë dhe te çdo shpërndarje e kodit burim GNU.

GNU GPL është hartuar që të mund ta zbatoni lehtësisht te programi juaj, nëse jeni mbajtësi i të drejtave të kopjimit. Nuk ju duhet të bëni ndryshime te GNU GPL-ja për t’ia arritur kësaj, thjesht shtoni te programi juaj shënime që e referojnë GNU GPL-në siç duhet. Ju lutemi, kini parasysh që duhet të përdorni krejt tekstin e GPL-së, nëse e përdorni. Është një e tërë e pandashme dhe nuk lejohen kopjime të pjesshme. (Po njësoj edhe për LGPL-në, AGPL-në dhe FDL-në.)

Përdorimi i të njëjtave kushte për shpërndarjen në shumë programe të ndryshëm e bën të lehtë kopjimin e kodit mes programesh të ndryshëm. Kur përmbajnë të njëjtat kushte shpërndarje, nuk ka nevojë të vritet mendja nëse kushtet janë a jo të përputhshme. Licenca Lesser GPL përfshin një klauzolë që ju lejon të ndryshoni kushtet e shpërndarjes te GPL-ja e zakonshme, që kështu të mund të kopjoni kod në një tjetër program të mbuluar nga GPL-ja.

Licenca për Lloje të Tjera Punimesh

Besojmë se software-i dhe dokumentimi i botuar do të duhej të ishin software dhe dokumentim i lirë. Këshillojmë që çfarëdo lloj punimesh edukative dhe reference të bëhen të lira po ashtu, përmes përdorimit të licencave të lira të tilla si GNU Free Documentation License (GNU FDL).

Për ese dhe artikuj shkencorë, këshillojmë ose licencën Creative Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States License, ose licencën e përmendur më sipër për “kopjim të thjeshtë fjalë për fjalë vetëm”.

Nuk i përmbahemi idesë që punimet artistike apo të dëfrimit duhet të jenë të lira, por nëse doni që ta bëni një të tillë të lirë, këshillojmë licencën Free Art License.