Ευτυχές το Νέο ΄Ετος !!!!!

Να σας πούμε πριν τα πούμε;

Η λέξη «κάλαντα» είναι λατινικής προέλευσης. Calendae σημαίνει «η πρώτη μέρα κάθε μήνα». Σύμφωνα με το εννιάτομο Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης του Δ. Δημητράκου (το θεωρούμε το πληρέστερο και γι’ αυτό ανατρέχουμε πάντοτε σε αυτό για τους ορισμούς) τα κάλαντα είναι «ευχετήρια και εγκωμιαστικά ή εορταστικά άσματα αδόμενα υπό παίδων κατά τας παραμονάς των Χριστουγέννων, του Αγίου Βασιλείου και των Θεοφανίων». Ο ρυθμός τους αλλά και η στιχουργική δομή θυμίζουν σε μεγάλο βαθμό τα δημοτικά τραγούδια. Τα κάλαντα ξεκινούν συνήθως με κάποιον χαιρετισμό, στη συνέχεια αναγγέλουν τη γιορτή που πλησιάζει (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα) και καταλήγουν συνήθως σε ευχές προς το νοικοκύρη, την νοικοκυρά και τα άλλα μέλη της οικογένειας. Ως προς τις παραλλαγές τους, είναι πραγματικά αξιοθαύμαστα πόσες πολλές συναντά κανείς, ακόμα και σε διπλανά χωριά. Αυτό δείχνει και τη διάθεση εμπλουτισμού και διαφοροποίησης κάθε περιοχής με ντόπια γλωσσικά στοιχεία αλλά και διάθεση να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες συνήθειες και έθιμα κάθε περιοχής. Η προέλευση του εθίμου πιθανότατα είναι αρχαιοελληνική καθώς έχουν βρεθεί αρκετά γραπτά που θυμίζουν τα μετέπειτα και σημερινά κάλαντα. Τα παιδιά στην αρχαία Ελλάδα πιθανότατα με κάποιο σκαλιστό ομοίωμα καραβιού ανά χείρας τραγουδούσαν τον ερχομό του θεού Διονύσου ενώ άλλες φορές κρατούσαν κλαδιά ελιάς στα οποία έδεναν κλωστές πάνω στις οποίες κρεμούσαν τις προσφορές των οικοδεσποτών που επισκέπτονταν. Αργότερα, στο Βυζάντιο, το καράβι αντικατέστησαν τα φαναράκια ενώ κάπου εκεί πρέπει να εμφανίζονται κάποια αυτοσχέδια κρουστά μουσικά όργανα που συνόδευαν την ως τότε α καπέλα ερμηνεία. Σταθερά έχουν παραμείνει δύο χαρακτηριστικά. Αφενός το φιλοδώρημα που προσδοκούσε ο άδων από τον οικοδεσπότη που επισκεπτόταν, αφετέρου τα καλά λόγια (έπαινοι, παινέματα, ευχές) που περιείχαν τα κάλαντα προσωποποιημένα προς το νοικοκύρη. Το φιλοδώρημα, αναλόγως της εποχής κυμάνθηκε από γλυκίσματα (κουραμπιέδες, μελομακάρονα) και καρπούς μέχρι και μεγάλο χαρτζιλίκι την εποχή της ευφορίας. Οι τραγουδιστές – οργανοπαίκτες των καλάντων ονομάζονται «καλαντιστές».

Τα Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Καλύμνου (και άλλων Δωδεκανήσων) είναι αυτά που τραγουδούσε η παλιά μου (γιαγιά) και ο πατέρας μου.......δεν είναι υπέροχα:::::



Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Καλύμνου

Ξημερώνει νέον έτος και Περιτομή Χριστού,
Βασιλείου του Μεγάλου, Ιεράρχου του Σοφού.
Ο Χριστός ήρθε στον κόσμο ίνα σώσει τον Αδάμ,
ίνα σώσει και τον κόσμον από Δύση ως Βορράν.
Εις αυτό το Νέο Έτος, Βασιλείου εορτή,
ήρθα να σας χαιρετίσω με την πρέπουσα ευχή.
Εύχομαι λοιπόν να ζείτε πολλούς χρόνους κι ευτυχείς,
τον Βασίλειον τον Μέγαν να ‘χετε συνδρομητήν.
Όσους έχετε στα ξένα να δεχθείτε με καλό,
να σας δίνει ευτυχία το Θεό παρακαλώ.

Πασχαλινά έθιμα του τόπου μας....( συνέχεια)......

Σάββατο του Λαζάρου

Απο την παραμονή οι νοικοκυρές , φροντίζανε  να φτιάξουνε τα Λαζαράκια ή Λαζαρίνες, είδος κουλουριού πλασμένο με αλεύρι, ζάχαρη, χυμό πορτοκαλιού και ξύσμα, σαν ανθρώπινο ομοίωμα , σαβανωμένο, με σταυρωμένα τα χέρια και γαρύφαλλα για ματάκια, που παριστάνει τον Λάζαρο και έχει συμβολικό χαρακτήρα γιατί θεωρείται ότι φέρνει στο σπίτι αφθονία αγαθών.
Τα παιδιά στην ιδιαίτερη πατρίδα του πατέρα μου (Κάλυμνος-Δωδεκάνησα) το πρωί του Σαββάτου του Λαζάρου ξεχύνονταν στις γειτονιές για να ψάλλουν τα κάλαντα του Λαζάρου :
Εις την πόλη Βηθανία
Μάρθα κλαίει κι η Μαρία
Λάζαρο τον αδελφό τους,
τον γλυκύ και καρδιακό τους.
Την ημέρα την Τετάρτη
κίνησ΄ο Χριστός για νά ΄ρθει
και εβρήκε τη Μαρια
έξω απο τη Βηθανία.
Αν εδώ ήσουν Χριστέ μου,
δεν θα απέθνησκε ο αδελφός μου
"Δεύρο έξω Λάζαρέ μου,
φίλε και αγαπητέ μου "
Λάζαρος σαβανωμένος
και με το κερί ζωσμένος
"Πες μας Λάζαρε τι είδες
εις τον ΄Αδη που επήγες ;"
Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους,
δώστε μου λίγο νεράκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι.
Οι νοικοκυρές φίλευαν τα παιδιά  κυρίως αυγά, φρούτα ,σταφίδες, ξερά σύκα και σπανίως με λίγα χρήματα...

Και για να μήν εκλείψει το έθιμο , φωτογράφησα τα Λαζαράκια που έφτιαξα χθές και μοσχομύρισε το σπίτι, τα έβαλα σε ένα καλαθάκι και κέρασα όλους τους ενοίκους της πολυκατοικίας, που με υποδεχτήκανε με έκπληξη και χαρά, εκτύπωσα και τα κάλαντα και τους τα έδωσα μαζί με τη συνταγή, προσπαθώντας να συμβάλλω στη διατήρηση των εθίμων του τόπου μας και για να μη σβήσει η παράδοσή μας.... Το Δελφινάκι είχε θαυμάσια ιδέα και με χαρά μοιράζομαι μαζί σας τη συνταγή για τα Λαζαράκια :

1/2 κιλό αλεύρι που φουσκώνει μόνο του
1 ποτήρι κρασιού χυμό πορτοκάλι
1 ποτήρι κρασιού ζάχαρη
1 ποτήρι κρασιού λάδι
Ξύσμα πορτοκαλιού
Γαρύφαλλα (ξερά) για ματάκια
Αν θέλουμε μπορούμε να γεμίσουμε τα λαζαράκια με σταφίδες και αλεσμένο καρύδι
Χτυπάμε τη ζάχαρη με το λάδι, προσθέτουμε το χυμό και το ξύσμα του πορτοκαλιού και ρίχνουμε το αλεύρι. Ζυμώνουμε μέχρι να έχουμε μία απαλή ζύμη που δεν κολλάει στα χέρια. Χωρίζουμε σε μπαλάκια και πλάθουμε μακρόστενα πεπλατυσμένα  κουλούρια, με λίγο ζυμάρι πλάθουμε κορδόνι που το τοποθετούμε σταυρωτά επάνω σε κάθε κουλούρι (σαν χέρια). Τοποθετούμε δύο γαρύφαλλα στο επάνω μέρος κάθε κουλουριού (σαν ματάκια)
Αν επιλέξουμε να τα κάνουμε γεμιστά, όταν πλάσουμε το κουλουράκι, το πλαταίνουμε βάζουμε λίγη γέμιση στο κέντρο, και το ξαναπλάθουμε ώστε να κλειστεί η γέμιση μέσα και συνεχίζουμε προσθέτοντας τα "χέρια" και τα "μάτια". Αραδιάζουμε σε ταψί στρωμένο με χαρτί ψησίματος και ψήνουμε σε μέτριο φούρνο μέχρι να ροδίσουν.
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ και του χρόνου !!!
Κλαυδία