26. Ο παράξενος τρόπος υπολογισμού του Πάσχα

Η α΄ Οικουμενική σύνοδος (Νίκαια 325 μ.Χ.) όρισε να εορτάζεται το Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία. Ο κανόνας ακούγεται απλός. Όμως οι Ορθόδοξοι μετρούν την ισημερία με το παλιό ημερολόγιο και την πρώτη εαρινή πανσέληνο με τον κύκλο του Μέτωνα. Εξηγήσεις:

Ο ήλιος στην ετήσια διαδρομή του στον ουρανό το χειμώνα βρίσκεται χαμηλά (στο νότιο ουράνιο ημισφαίριο), το καλοκαίρι ψηλά (στο βόρειο) και κάποια μέρα του Μαρτίου διαβαίνει τον ουράνιο ισημερινό. Αυτό συμβαίνει κάποια στιγμή από 20 έως 23 Μαρτίου με το σύγχρονο (γρηγοριανό) ημερολόγιο και βέβαια η συγκεκριμένη μέρα είναι ισημερία! (ίση μέρα, ίση νύχτα). Η εαρινή ισημερία με το παλιό (ιουλιανό) ημερολόγιο συμβαίνει 13 μέρες αργότερα, οπότε το νέο δείχνει από 2 έως 5 Απριλίου. Γι αυτό η πανσέληνος που θα τύχει πριν τις 2 Απριλίου (στο νέο ημερολόγιο) δε θεωρείται εαρινή στο παλιό (αν και αστρονομικά είναι!) Έτσι οι ορθόδοξοι θα περιμένουν την επόμενη πανσέληνο και θα γιορτάσουν Πάσχα ένα μήνα μετά την πραγματική (αστρονομικά) εαρινή πανσέληνο, όπως έγινε το 2005.

Ο Μέτωνας ο Αθηναίος τον 4ο π.Χ αι. από μετρήσεις παλαιοτέρων ανακάλυψε ότι οι πανσέληνοι επαναλαμβάνονται την ίδια μέρα του μήνα κάθε 19 χρόνια (περίπου). Έφτιαξε λοιπόν πίνακες με τις ημερομηνίες που (με τους υπολογισμούς του) θα έχουμε πανσέληνο για τους επόμενους αιώνες. Οι ορθόδοξοι αργότερα στηρίχτηκαν σε αυτούς τους πίνακες για να εντοπίσουν τις εαρινές πανσελήνους και να καταρτίσουν τον πίνακα με τις ημερομηνίες του Πάσχα (Πασχάλιος πίναξ, εξου και η φράση «χάσαμε τα αυγά και τα πασχάλια».) Ο κύκλος του Μέτωνα περιέχει ένα μικρό σφάλμα που αθροιζόμενο ανά τους αιώνες σήμερα φτάνει τις 4 μέρες! Για παράδειγμα φέτος ενώ η εαρινή πανσέληνος έπεσε Πέμπτη 9 Απριλίου, ο πίνακας του Μέτωνα την υπολόγιζε για Δευτέρα 13 Απριλίου. Έτσι ο πασχάλιος πίνακας όριζε Πάσχα την επόμενη Κυριακή 19 Απριλίου (και όχι 12 Απριλίου όπως οι καθολικοί)!

Προφανώς το Πάσχα ορθοδόξων και καθολικών μπορεί να συμπέσει αν
1. η αστρονομικά εαρινή πανσέληνος πέσει μετά τις 5 Απριλίου και ταυτόχρονα
2. η αστρονομικά εαρινή πανσέληνος και η Μετώνια πανσέληνος πέσουν από την Κυριακή μέχρι το Σάββατο της ίδιας εβδομάδας, οπότε την επόμενη Κυριακή έχουμε Κοινό Πάσχα, όπως το 2004 (15 Απριλίου).

περισσότερα στο eortologio.gr

η εικόνα της Ανάστασης από το Βατοπαίδι

να και ο πασχαλινός γρίφος για να ακονίζουμε και το μυαλό (όχι μόνο τα δόντια)