Η μεγαλύτερη λέγεται Μοσχόνησος,από την οποία έλαβε το όνομα η συστάδα.Η απέναντι Μικρασιατική ακτή σχηματίζει το λιμάνι των Κυδωνίων(σημερινό Αϊβαλί),είναι η γνωστή μας Αιολική γη.
Πλάι πλάι στη θάλασσα ο δρόμος,που σε πηγαίνει σ΄ένα απ΄τα νησιά.
Όλα ίδια,σαν να γύριζες το ΄22,έτσι όπως τ΄άφησαν οι Έλληνες .Οι κάτοικοι Τουρκοκρητικοί στην καταγωγή βρέθηκαν εδώ με την ανταλλαγή των πληθυσμών,που έγινε με τη συνθήκη της Λωζάνης(24 Ιουλίου 1923)-πολλοί μιλούν ακόμη ελληνικά.
Πλακόστρωτα καλντερίμια με ελληνικά σπίτια,
η ιστορία ζωντανεύει.
Επιστροφή για κάποιους στην πατρογονική εστία,βουλιάζουν στον παλιό,ίδιο αέρα.Στο περιδιάβασμά μας στα δρομάκια παντού αντικρύζεις σπίτια γεμάτα ρωμιοσύνη,τα περισσότερα κατοικούνται,άλλα αναστηλώνονται.
Ένα τέτοιο μοβ λουλουδάκι(αυτό στις γλάστρες) έφερα από τη γη την εύφορη,την πλούσια,την αιολίδα γη.Το φρόντιζα όλο το ταξίδι κι αυτό άνθιζε συνέχεια.Τώρα σε μια γλαστρούλα δεν έχει λουλούδια,περιμένω να δω πώς θα πάει-μήπως το ξερίζωσα βίαια από τη γη του;Κι άλλοι έφεραν μαζί τους το ίδιο λουλούδι,ελπίζω να ριζώσει για τα καλά σε καινούρια χώματα.
Ο ναός του Ταξιάρχη τραυματισμένος από το χρόνο ακόμη αντέχει, ευτυχώς χωρίς μιναρέδες,όπως τόσες άλλες εκκλησιές μας.Το εσωτερικό του γεμάτο σκαλωσιές,μάλλον για αναστήλωση πρόκειται.Η είσοδος απαγορεύεται.Από τα παράθυρα παρατηρούμε το εσωτερικό,μόνο η αρχιτεκτονική θυμίζει ναό,τίποτα άλλο δε βλέπεις.
Τα σίδερα στα παράθυρα σκουριασμένα,είναι όμως γεμάτα δεμένα μαντηλάκια-κάθε μαντηλάκι και μια ευχή.Πρώτη φορά έβλεπα αυτή τη συνήθεια-έδεσα το δικό μου μαντηλάκι-χαρτομάντηλο για την ακρίβεια,όπως και τα περισσότερα-έκανα την ευχή μου.
Πλάι στην είσοδο στις πέτρες ανάβουμε κεράκι.Μια γριά τουρκοκρητικιά,που μιλάει ελληνικά,έχει φροντίσει να βρίσκεται στα σκαλιά πουλώντας κεράκια.
Ο ναός του Ταξιάρχη τραυματισμένος από το χρόνο ακόμη αντέχει, ευτυχώς χωρίς μιναρέδες,όπως τόσες άλλες εκκλησιές μας.Το εσωτερικό του γεμάτο σκαλωσιές,μάλλον για αναστήλωση πρόκειται.Η είσοδος απαγορεύεται.Από τα παράθυρα παρατηρούμε το εσωτερικό,μόνο η αρχιτεκτονική θυμίζει ναό,τίποτα άλλο δε βλέπεις.
Τα σίδερα στα παράθυρα σκουριασμένα,είναι όμως γεμάτα δεμένα μαντηλάκια-κάθε μαντηλάκι και μια ευχή.Πρώτη φορά έβλεπα αυτή τη συνήθεια-έδεσα το δικό μου μαντηλάκι-χαρτομάντηλο για την ακρίβεια,όπως και τα περισσότερα-έκανα την ευχή μου.
Πλάι στην είσοδο στις πέτρες ανάβουμε κεράκι.Μια γριά τουρκοκρητικιά,που μιλάει ελληνικά,έχει φροντίσει να βρίσκεται στα σκαλιά πουλώντας κεράκια.Μια κυρία με μικρασιάτικες καταβολές αφήνει ένα μπουκέτο λουλούδια,είναι συγκινημένη.
Πολλοί συνταξιδιώτες σκύβουν,παίρνουν λίγο χώμα,το φυλάσσουν σ΄ένα μαντιλάκι....
Πολλοί συνταξιδιώτες σκύβουν,παίρνουν λίγο χώμα,το φυλάσσουν σ΄ένα μαντιλάκι...."Είναι η ίδια η σάρκα και το πνεύμα της γης τους.Την κρατάμε,την αγγίζουμε,την ψάχνουμε σ΄αυτή τη φούχτα....Μια φυσιολογικά γλυκειά πίστη χύνεται από την αφή μας μες στις φλέβες μας και τις καρδιές μας."
Η μυστική φωνή της γης,που τη λογιάζαμε χαμένη,γίνεται ο ακατάλυτος δεσμός ανάμεσα στις γενιές των προγόνων ,των μεταγενέστερων,εκείνων που θα ακολουθήσουν.
Πρόλογος Άγγελου Σικελιανού στην "Αιολική γη" του Ηλία Βενέζη. Το δεύτερο απόσπασμα σε ελεύθερη απόδοση.
