Μόλις εννέα ημέρες αφότου ενέκρινε την ανάπτυξη επιπλέον 30.000 Αμερικανών στρατιωτών στο Αφγανιστάν και ενώ τρεις στους τέσσερις Αμερικανούς θεωρούν πως δεν κέρδισε την τιμή που του έγινε, ο Μπαράκ Ομπάμα παρέλαβε χθες στο Όσλο το Νόμπελ Ειρήνης με μια ομιλία στην οποία κυρίαρχο θέμα ήταν ο πόλεμος.
Συνολικά 44 φορές μέσα σε 35 λεπτά ανέφερε τη λέξη πόλεμος ο Αμερικανός πρόεδρος παραλαμβάνοντας «με βαθιά ευγνωμοσύνη και ταπεινότητα» το Νόμπελ Ειρήνης. «Βλέπω τον κόσμο όπως είναι», δήλωσε ο Ομπάμα, υπεραμυνόμενος του δικαιώματος των ΗΠΑ να διεξαγάγουν «δίκαιους πολέμους» με στόχο μια «δίκαιη ειρήνη», αλλά δεσμευόμενος παράλληλα να εργαστεί «για έναν καλύτερο κόσμο». «Μέρος της πρόκλησης που αντιμετωπίζουμε είναι να συμφιλιώσουμε αυτές τις δύο φαινομενικά ασυμβίβαστες αλήθειες- ότι ο πόλεμος είναι κάποιες φορές απαραίτητος και ότι ο πόλεμος είναι σε κάποιο βαθμό έκφραση της ανθρώπινης μωρίας», επεσήμανε.
Η έμφαση
Αναγνώρισε το βαρύ κόστος κάθε πολέμου, έδωσε έμφαση στην αναγκαιότητα εξάντλησης όλων των εναλλακτικών λύσεων πριν από την προσφυγή στη βία, επαναβεβαίωσε το «ηθικό και στρατηγικό συμφέρον» των ΗΠΑ να σέβονται, ακόμα και όταν βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, «κάποιους κανόνες συμπεριφοράς» και κατέληξε λέγοντας: «Μπορούμε να αναγνωρίσουμε πως θα υπάρχει καταστολή, στέρηση, πόλεμος και παρόλα αυτά να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τη δικαιοσύνη, την αξιοπρέπεια, την ειρήνη».
«Ο πρόεδρος», επεσήμαναν οι «Los Αngeles Τimes», «χρησιμοποίησε το βήμα που του δόθηκε στο Όσλο προκειμένου να εξηγήσει το δόγμα του για την εξωτερική πολιτική, ένα δόγμα αρκετά ευέλικτο ώστε να του επιτρέπει να κλιμακώνει τον πόλεμο στο Αφγανιστάν απευθύνοντας παράλληλα έκκληση για μεγαλύτερη παγκόσμια συνεργασία εναντίον της φτώχειας, της κλιματικής αλλαγής και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ήταν εν μέρει μάθημα πολιτικής επιστήμης, εν μέρει κήρυγμα και εν μέρει καθαρή πολιτική, σχεδιασμένη να απαντήσει στις εγχώριες και διεθνείς κριτικές». Μεταξύ των λιγοστών διαδηλωτών που υποδέχθηκαν τον Αμερικανό πρόεδρο στο Όσλο, ένα πανό ξεχώριζε: «Ομπάμα το παρέλαβες, τώρα κέρδισέ το»
ΕΙΠΕ
Για το βραβείο:
«Δεν θα μπορούσα να μην αναγνωρίσω τη διχογνωμία που προκάλεσε η γενναιόδωρη απόφασή σας. Εν μέρει, οφείλεται στο ότι βρίσκομαι στην αρχή, και όχι στο τέλος, της προσπάθειάς μου στην παγκόσμια σκηνή... Ίσως όμως η πλέον θεμελιώδης αντίρρηση έγκειται στο γεγονός πως είμαι αρχιστράτηγος ενός έθνους που βρίσκεται εν μέσω δύο πολέμων» Για την ειρήνη:
«Ειρήνη δεν είναι απλώς η απουσία μιας ορατής σύρραξης. Μόνο μια δίκαιη ειρήνη βασισμένη στα έμφυτα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου μπορεί να είναι πραγματικά βιώσιμη... Μία δίκαιη ειρήνη, όμως, πρέπει να περικλείει και την οικονομική ασφάλεια, τις ευκαιρίες. Διότι πραγματική ειρήνη δεν είναι μόνο ελευθερία από τον φόβο, αλλά και ελευθερία από τις στερήσεις» Για τον πόλεμο:
«Ένα μη βίαιο κίνημα δεν θα είχε αναχαιτίσει τους στρατούς του Χίτλερ. Οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να πείσουν τους ηγέτες της Αλ Κάιντα να αφήσουν κάτω τα όπλα. Το να πει κανείς πως η προσφυγή στη βία είναι κάποιες φορές απαραίτητη δεν αποτελεί πρόσκληση στον κυνισμό είναι μια αναγνώριση της Ιστορίας, των ατελειών του ανθρώπου και των ορίων της λογικής» Για τους κανόνες του πολέμου:
«Ακόμα και όταν αντιμετωπίζουμε έναν άγριο αντίπαλο που δεν σέβεται τίποτα, πιστεύω πως οι ΗΠΑ πρέπει να σέβονται τους κανόνες του πολέμου. Αυτό είναι που μας διαφοροποιεί από εκείνους τους οποίους πολεμάμε.
Αυτή είναι η πηγή της δύναμής μας. Για αυτό απαγόρευσα τα βασανιστήρια. Για αυτό διέταξα να κλείσει το Γκουαντάναμο» Για το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα:
«Τα καθεστώτα που παραβιάζουν τους κανόνες οφείλουν να λογοδοτούν. Οι κυρώσεις πρέπει να έχουν πραγματικό τίμημα. Η αδιαλλαξία πρέπει να αντιμετωπίζεται με εντεινόμενη πίεση- και η πίεση αυτή είναι εφικτή μόνον όταν ο κόσμος στέκεται ενωμένος» Για την κλιματική αλλαγή:
«Οι επιστήμονες συναινούν πως αν μείνουμε άπραγοι, θα αντιμετωπίσουμε περισσότερες ξηρασίες, λιμούς και μαζικούς εκτοπισμούς που θα τροφοδοτήσουν περισσότερες συρράξεις. Για αυτό και δεν ζητούν μόνον οι επιστήμονες και οι ακτιβιστές γρήγορη και αποτελεσματική δράση, αλλά και οι στρατιωτικοί ηγέτες, που καταλαβαίνουν πως διακυβεύεται η κοινή μας ασφάλεια» Αποσπάσματα από την ομιλία του Μπαράκ Ομπάμα στο Όσλο
Υπάρχει, τελικά, δίκαιος πόλεμος;
«ΝΑΙ, ΛΟΙΠΟΝ, τα εργαλεία του πολέμου έχουν έναν ρόλο να παίξουν στη διατήρηση της ειρήνης», δήλωσε χθες ο Μπαράκ Ομπάμα, δίνοντας τη δική του απάντηση σε ένα ερώτημα που απασχολεί την ανθρωπότητα από την εποχή του Αυγουστίνου και του Θωμά του Ακινάτη: υπάρχει, τελικά, δίκαιος πόλεμος;
Συνολικά 44 φορές μέσα σε 35 λεπτά ανέφερε τη λέξη πόλεμος ο Αμερικανός πρόεδρος παραλαμβάνοντας «με βαθιά ευγνωμοσύνη και ταπεινότητα» το Νόμπελ Ειρήνης. «Βλέπω τον κόσμο όπως είναι», δήλωσε ο Ομπάμα, υπεραμυνόμενος του δικαιώματος των ΗΠΑ να διεξαγάγουν «δίκαιους πολέμους» με στόχο μια «δίκαιη ειρήνη», αλλά δεσμευόμενος παράλληλα να εργαστεί «για έναν καλύτερο κόσμο». «Μέρος της πρόκλησης που αντιμετωπίζουμε είναι να συμφιλιώσουμε αυτές τις δύο φαινομενικά ασυμβίβαστες αλήθειες- ότι ο πόλεμος είναι κάποιες φορές απαραίτητος και ότι ο πόλεμος είναι σε κάποιο βαθμό έκφραση της ανθρώπινης μωρίας», επεσήμανε.
Η έμφαση
Αναγνώρισε το βαρύ κόστος κάθε πολέμου, έδωσε έμφαση στην αναγκαιότητα εξάντλησης όλων των εναλλακτικών λύσεων πριν από την προσφυγή στη βία, επαναβεβαίωσε το «ηθικό και στρατηγικό συμφέρον» των ΗΠΑ να σέβονται, ακόμα και όταν βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, «κάποιους κανόνες συμπεριφοράς» και κατέληξε λέγοντας: «Μπορούμε να αναγνωρίσουμε πως θα υπάρχει καταστολή, στέρηση, πόλεμος και παρόλα αυτά να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τη δικαιοσύνη, την αξιοπρέπεια, την ειρήνη».
«Ο πρόεδρος», επεσήμαναν οι «Los Αngeles Τimes», «χρησιμοποίησε το βήμα που του δόθηκε στο Όσλο προκειμένου να εξηγήσει το δόγμα του για την εξωτερική πολιτική, ένα δόγμα αρκετά ευέλικτο ώστε να του επιτρέπει να κλιμακώνει τον πόλεμο στο Αφγανιστάν απευθύνοντας παράλληλα έκκληση για μεγαλύτερη παγκόσμια συνεργασία εναντίον της φτώχειας, της κλιματικής αλλαγής και υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ήταν εν μέρει μάθημα πολιτικής επιστήμης, εν μέρει κήρυγμα και εν μέρει καθαρή πολιτική, σχεδιασμένη να απαντήσει στις εγχώριες και διεθνείς κριτικές». Μεταξύ των λιγοστών διαδηλωτών που υποδέχθηκαν τον Αμερικανό πρόεδρο στο Όσλο, ένα πανό ξεχώριζε: «Ομπάμα το παρέλαβες, τώρα κέρδισέ το»
ΕΙΠΕ
Για το βραβείο:
«Δεν θα μπορούσα να μην αναγνωρίσω τη διχογνωμία που προκάλεσε η γενναιόδωρη απόφασή σας. Εν μέρει, οφείλεται στο ότι βρίσκομαι στην αρχή, και όχι στο τέλος, της προσπάθειάς μου στην παγκόσμια σκηνή... Ίσως όμως η πλέον θεμελιώδης αντίρρηση έγκειται στο γεγονός πως είμαι αρχιστράτηγος ενός έθνους που βρίσκεται εν μέσω δύο πολέμων» Για την ειρήνη:
«Ειρήνη δεν είναι απλώς η απουσία μιας ορατής σύρραξης. Μόνο μια δίκαιη ειρήνη βασισμένη στα έμφυτα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου μπορεί να είναι πραγματικά βιώσιμη... Μία δίκαιη ειρήνη, όμως, πρέπει να περικλείει και την οικονομική ασφάλεια, τις ευκαιρίες. Διότι πραγματική ειρήνη δεν είναι μόνο ελευθερία από τον φόβο, αλλά και ελευθερία από τις στερήσεις» Για τον πόλεμο:
«Ένα μη βίαιο κίνημα δεν θα είχε αναχαιτίσει τους στρατούς του Χίτλερ. Οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να πείσουν τους ηγέτες της Αλ Κάιντα να αφήσουν κάτω τα όπλα. Το να πει κανείς πως η προσφυγή στη βία είναι κάποιες φορές απαραίτητη δεν αποτελεί πρόσκληση στον κυνισμό είναι μια αναγνώριση της Ιστορίας, των ατελειών του ανθρώπου και των ορίων της λογικής» Για τους κανόνες του πολέμου:
«Ακόμα και όταν αντιμετωπίζουμε έναν άγριο αντίπαλο που δεν σέβεται τίποτα, πιστεύω πως οι ΗΠΑ πρέπει να σέβονται τους κανόνες του πολέμου. Αυτό είναι που μας διαφοροποιεί από εκείνους τους οποίους πολεμάμε.
Αυτή είναι η πηγή της δύναμής μας. Για αυτό απαγόρευσα τα βασανιστήρια. Για αυτό διέταξα να κλείσει το Γκουαντάναμο» Για το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα:
«Τα καθεστώτα που παραβιάζουν τους κανόνες οφείλουν να λογοδοτούν. Οι κυρώσεις πρέπει να έχουν πραγματικό τίμημα. Η αδιαλλαξία πρέπει να αντιμετωπίζεται με εντεινόμενη πίεση- και η πίεση αυτή είναι εφικτή μόνον όταν ο κόσμος στέκεται ενωμένος» Για την κλιματική αλλαγή:
«Οι επιστήμονες συναινούν πως αν μείνουμε άπραγοι, θα αντιμετωπίσουμε περισσότερες ξηρασίες, λιμούς και μαζικούς εκτοπισμούς που θα τροφοδοτήσουν περισσότερες συρράξεις. Για αυτό και δεν ζητούν μόνον οι επιστήμονες και οι ακτιβιστές γρήγορη και αποτελεσματική δράση, αλλά και οι στρατιωτικοί ηγέτες, που καταλαβαίνουν πως διακυβεύεται η κοινή μας ασφάλεια» Αποσπάσματα από την ομιλία του Μπαράκ Ομπάμα στο Όσλο
Υπάρχει, τελικά, δίκαιος πόλεμος;
«ΝΑΙ, ΛΟΙΠΟΝ, τα εργαλεία του πολέμου έχουν έναν ρόλο να παίξουν στη διατήρηση της ειρήνης», δήλωσε χθες ο Μπαράκ Ομπάμα, δίνοντας τη δική του απάντηση σε ένα ερώτημα που απασχολεί την ανθρωπότητα από την εποχή του Αυγουστίνου και του Θωμά του Ακινάτη: υπάρχει, τελικά, δίκαιος πόλεμος;
Για τον πασιφισμό, ο πόλεμος είναι πάντα ανεξέλεγκτος, φρικτός και απαράδεκτος. Για τον ρεαλισμό, ο πόλεμος τοποθετείται πέρα από κάθε ηθική κρίση- όπως είχε πει ο Κλαούζεβιτς, «Ο πόλεμος είναι μια πράξη βίας η οποία θεωρητικά δεν μπορεί να έχει όρια». Κομβικό σημείο αναφοράς στην όλη συζήτηση, το έργο του Μάικλ Γουόλτσερ «Δίκαιοι και άδικοι πόλεμοι» (στα ελληνικά από τις Εκδ. Ιωλκός), που πρωτοεκδόθηκε στις ΗΠΑ το 1977, εμπνευσμένο κυρίως από το κίνημα κατά του πολέμου στο Βιετνάμ. Για τον Γουόλτσερ, το πόσο δίκαιος ή άδικος είναι ένας πόλεμος κρίνεται με βάση τόσο τις αιτίες του όσο και τον τρόπο διεξαγωγής του. Οι δίκαιοι πόλεμοι, έγραφε ο Γουόλτσερ, είναι αμυντικοί και όχι επιθετικοί· δεν είναι σταυροφορίες, διεξάγονται μόνον όταν διακυβεύονται θεμελιώδεις αξίες, όπως η ανθρώπινη ζωή ή η ελευθερία μιας πολιτικής κοινότητας, και αφού πρώτα έχουν εξαντληθεί όλα τα άλλα ειρηνικά, πολιτικά και διπλωματικά μέσα· είναι πόλεμοι περιορισμένοι, συντηρητικοί, και δεν οδηγούνται στις ακρότητες που συνεπάγεται η απόλυτη έλλειψη ηθικών φραγμών. Άραγε πόσοι από τους πολέμους που διεξάγονται σήμερα ανταποκρίνονται σε αυτό το αυθαίρετο, έστω, προφίλ;
