XA NHAU TRỌN ĐỜI VẪN NHỚ THƯƠNG NHAU!
Sài Gòn 25.04.2024
Phạm Hiền Mây
NGUYỄN TRUNG CANG - XA NHAU TRỌN ĐỜI VẪN NHỚ THƯƠNG NHAU!
I/
Nếu nói trẻ, thì nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang không hề trẻ chút nào vì ông sinh ra vào những năm bốn mươi của thế kỷ trước, năm một ngàn chín trăm bốn mươi bảy.
Nhưng đối với thế hệ anh chị tôi, thế hệ của chúng tôi nữa, thì những Nguyễn Trung Cang, Lê Hựu Hà, cùng với những sáng tác trẻ trung, sôi động, họ luôn được khán thính giả lúc bấy giờ nhìn nhận là những nhạc sĩ trẻ. Và cho đến bây giờ, nhìn nhận ấy, cũng vẫn còn nguyên vẹn.
Nguyễn Trung Cang là một trong những nhạc sĩ tiên phong trong phong trào nhạc trẻ đầu thập niên bảy mươi của thế kỷ hai mươi. Nói đến phong trào nhạc trẻ là nói đến những Nam Lộc, Tùng Giang, Trường Kỳ, Jo Marcel, Đức Huy.
Ông cùng với nhạc sĩ Lê Hựu Hà, ca sĩ Elvis Phương, Nguyễn Trung Vinh, Như Khiêm thành lập ban nhạc pop rock Phượng Hoàng vào năm một ngàn chín trăm bảy mươi mốt. Lúc ấy, ông vừa tròn hai mươi bốn tuổi.
Tài hoa thì mệnh bạc. Nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang mất khi chỉ mới vừa ba mươi tám tuổi. Sáng tác ông để lại cho đời, khoảng chừng hơn ba mươi ca khúc.
Trong đó, có những sáng tác đặc sắc và tiêu biểu, như: Bước Tình Hồng, Kho Tàng Của Chúng Ta, Một Giấc Mơ (Giấc Mơ Qua), Tình Ca Hồng, Thương Nhau Ngày Mưa, Mặt Trời Đen, Bâng Khuâng Chiều Nội Trú, Còn Yêu Em Mãi.
******
II/
Bước Tình Hồng là một sáng tác mà Nguyễn Trung Cang viết cho phim Tuổi Dại. Ca khúc là lời mời gọi thiết tha yêu đời, yêu người: này đây là bước chân đang tìm đến, này đây là cánh tay đang chào đón, này đây là cỏ cây đang tình ý, này đây là gió mây đang tái sinh. Tất cả, tất cả chỉ dành riêng cho người mà thôi.
Này đây còn là cánh hoa xin dâng đến người. Nghe đời muôn vạn tiếng cười vây quanh. Nghe núi rừng suối ầm vang dậy. Nghe chim hót ca theo từng bước chân.
Trái thì đương chín thơm ngọt quá. Lá thì đóa đương rợp cánh. Suối thì mát lũ chim rừng ca. Và ta thì, ta yêu nhau không rời xa.
Ca khúc là một bài thơ với những từ ngữ hân hoan và thắm thiết, vui tươi và tràn đầy sức sống. Tuổi trẻ chính là đây, yêu mãnh liệt, sống mãnh liệt và những khát khao về lứa đôi, cũng mãnh liệt: từ đây có nhau trên vạn nẻo đời / cầm tay dắt nhau đi trọn kiếp người / và ta sẽ chia yêu thương khắp trời / tình yêu chúng ta lan rộng khắp nơi!
****
Kho Tàng Của Chúng Ta là một ca khúc ngắn với phần ca từ chân thành và dứt khoát, thể hiện ý thức của thế hệ trẻ lúc bấy giờ: ý thức về quê hương, ý thức về tình thương, ý thức về hòa bình.
Nếu đời này có kho tàng, tôi xin nhường em, tôi xin nhường anh trọn vẹn kho tàng ấy. Vì với tôi, kho tàng thực sự chính là niềm quý mến nhau, châu báu thực sự chính là trái tim biết thương yêu nhau
Kim cương, với tôi, là môi cười. Và môi cười này, tôi xin chia đều cho mọi người. Tôi chia đều từng ánh mắt vui. Tôi chia đều từng câu nói làm ấm lòng. Tôi chia đều từng câu yêu thương đang cất trên môi.
Tôi sẽ mua lại căm thù. Tôi mua lại cả lao tù nữa. Tôi mua bằng cành hoa cài trên áo người. Tôi mua bằng đôi tay tôi, vừa rướm máu, khi hái đóa hồng tươi.
Tôi sẽ dâng lên anh vạn chân tình. Tôi sẽ dâng lên em trọn tim mình. Đời sống sẽ vui, dù ta có nghèo. Người vui thì ta cũng vui theo.
Tôi sẽ chia kho tàng tình yêu cho anh em cùng dòng máu. Tôi sẽ chia kho tàng tình thương cho khắp quê hương.
Ca khúc thiệt đẹp. Đẹp theo cả nghĩa bóng lẫn nghĩa đen. Không chỉ giai điệu rất hay, mà phần ca từ cũng hay không kém. Không chỉ đẹp về nội dung, ý nghĩa, mà đến chữ dùng trong bài cũng mỹ lệ kém chi.
Có thể, sẽ có người, sau khi nghe xong ca khúc, sẽ bình phẩm, sao sống giữa thời buổi này rồi, mà lại có những người, lại có những tư tưởng ngây thơ đến vậy. Sao mà tin được chớ, sẵn sàng tặng nhau kho tàng? Sao mà tin được chớ, sẽ sẵn sàng chia cho nhau niềm vui, và hạnh phúc?
Khi hỏi như vậy, có nghĩa, người hỏi là người rất thực dụng. Chính vì họ thực dụng, nên khi nghe đến những lý tưởng tinh thần, nghe những tâm hồn bao la phơi phới nói về hai chữ yêu thương, họ thấy rất lạ lùng, và rất đỗi khó tin.
******
III/
Nhận xét về ca khúc Mặt Trời Đen của Nguyễn Trung Cang, nhà thơ Du Tử Lê cho rằng: Dặm trường của Nguyễn Trung Cang không có giới hạn. Con đường ấy, mở ra và đi tới rất nhiều chân trời lạ, chưa từng ai tới, chưa từng ai đặt chân, chưa từng ai khai phá.
Chân trời ấy có thể là chân trời của sự nổi loạn, là chân trời của bất mãn thân phận, của những tâm thức lạc lõng, của những hiện sinh đọa đày. Mặt Trời Đen là một điểm son lớn trong sự nghiệp âm nhạc của tài hoa Nguyễn Trung Cang.
Nhà thơ Du Tử Lê đánh giá: Mặt Trời Đen của Nguyễn Trung Cang là một quả cầu lửa khổng lồ làm tan chảy những chiếc mặt nạ lập lòe xanh đỏ, nhá nhem phù phiếm.
Mặt Trời Đen trở nên lớn lao hơn khi nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang đã tự nhạo báng chính mình bằng những từ ngữ, hình ảnh bỗ bã, gần như chưa từng xuất hiện trong dòng chảy của nhạc Việt gần một thế kỷ nay.
Theo tôi, Du Tử Lê nhận xét tiếp, đó là hành vi tự bạo hành, hay tự mổ xẻ, phơi bày, treo cổ chính mình. Với một nhạc sĩ không tự tin, thiếu suy nghiệm về thân phận con người bèo bọt trong cuồng nộ và xú uế dương gian, sẽ không dễ gì viết được!
****
Bâng Khuâng Chiều Nội Trú được viết vào năm một ngàn chín trăm tám mươi mốt. Đây là một bản tình ca, trong đó có nhiều hình ảnh đẹp, đẹp nhưng buồn như đôi mắt em, như mây bay, như hạt mưa, như nắng, như nỗi nhớ và như hai tiếng yêu em.
****
Ca khúc Còn Yêu Em Mãi được xem là ca khúc sau cùng của Nguyễn Trung Cang.
Yêu em, anh yêu em, tình anh yêu em, vẫn mãi như thuở nào, như thuở anh ghi tên em đầy trên trang giấy, như thuở anh ghi tên em, đầy trên trang sách.
Ngay cả khi giờ đây, anh đã già rồi, thì trái tim yêu của anh, vẫn cứ mãi một thiết tha ban đầu, y hệt, chẳng nhòa phai. Tình đã lâu rồi, mà anh vẫn cứ nghe ấm nồng như vừa mới. Và những lúc thấy mình cô đơn, là anh biết, anh đang nhớ em. Anh sẽ gọi tên em. Tên em vang lên là ấm áp quay về.
Em ơi, đây là tiếng đàn của anh và lời ca anh viết là những ân tình của chúng mình trong bao năm tháng vừa qua. Từng khúc nhạc là từng khao khát của anh về em. Cách xa có đến mấy thì dấu yêu cũng vẫn còn, em ạ. Dấu yêu ấy, kỷ niệm ấy, sẽ sưởi ấm xác thân héo gầy anh. Khung trời sống của anh, luôn được gió dìu mây đến, luôn được gió gọi mưa lên để giăng kín khoảng trời yêu.
Anh nơi đây, chốn núi rừng, về đêm, nghe hồn băng giá quá, câu ca, khúc nhạc anh viết thuở nào, sao mà sầu, sao mà nghe, lúc này, quá chừng tan nát.
Dù anh biết, tình mình thủy chung, nhưng sao anh vẫn thấy xót xa. Xót xa tháng ngày cứ biền biệt trôi, và em thì cứ mãi chờ anh. Biết đến bao giờ, chúng mình sẽ lại cùng nhau những giây phút tuyệt vời, em nhỉ.
Em à, chúng mình cùng chung nhau một giấc mơ em nhé. Mơ rằng, đến buổi tương phùng, chúng ta sẽ cùng khóc vì niềm vui và hạnh phúc. Dù tình yêu lúc ngọt lúc đắng, dù cuộc đời lúc mưa lúc nắng thì chúng mình cũng sẽ luôn cười. Luôn cười trong giấc mơ, bởi vì hạnh phúc trong giấc mơ đời ấy chính là niềm hạnh phúc tuyệt vời xiết bao.
******
IV/
Tôi thích nhạc của Phạm Duy, thích nhạc của Phạm Đình Chương, thích nhạc của Trịnh Công Sơn, của Ngô Thụy Miên, của Từ Công Phụng, và nhiều nhiều nữa những nhạc sĩ khác, nhưng ca khúc gắn bó một cách đặc biệt nhứt trong tuổi thiếu nữ của tôi, cả thời trung học lẫn đại học, chính là ca khúc Thương Nhau Ngày Mưa của Nguyễn Trung Cang.
Tôi có hai cô bạn thân thời thiếu nữ ấy. Cả hai, nay vẫn là bạn trên facebook của tôi, một bạn tên M, một bạn tên H. Nhà chúng tôi chung xóm. Một thời gian dài, đêm nào, chúng tôi cũng ngồi trên sân thượng nhà M để đàn hát.
Nhà M lúc bấy giờ lớn nhất xóm, vì đó là một nhà bảo sanh tư. M, H và tôi, đứa nào cũng chơi được đàn guitar nhưng chơi hay nhứt vẫn là M. Cả ba chúng tôi, đều đặc biệt thích Thương Nhau Ngày Mưa của Nguyễn Trung Cang. Nó như là một nhạc hiệu của ba chúng tôi vậy đó. Mở đầu cũng là nó. Và kết thúc đêm ngồi bên nhau cùng đàn hát, vẫn là Thương Nhau Ngày Mưa.
Chúng tôi, ngày ấy, còn đầy hồn nhiên, mơ mộng của tuổi học trò. Và ca khúc Thương Nhau Ngày Mưa, vẽ ra trong đầu chúng tôi những mơ hồ về tình yêu đôi lứa, vẽ ra trong đầu chúng tôi những hân hoan cùng khắc khoải, những hạnh phúc lẫn nỗi buồn man mác, một khi, bước vào đường tình yêu.
Tôi bao giờ cũng là giọng chính. M giữ một bè. H giữ bè thứ hai. Chúng tôi hát rất chắc. Nhắc tới kỷ niệm này, lòng tôi chùng hẳn xuống. M, H và tôi, ba đứa ba cuộc đời, đầy lận đận, long đong.
Chẳng biết, ngày gặp lại, còn đàn được không, hát được không, như ngày xưa, M và H nhỉ.
****
THƯƠNG NHAU NGÀY MƯA
Khi mặt trời vắng bóng
Khi lời nguyền khuất lấp
Nghe lạc loài kiếp sống sao mỏi mong
Như giọt buồn nước mắt
Mưa ngại ngùng héo hắt
Thương người về buốt giá trên đường xa
Mưa từng ngày thướt tha
Mưa bàng hoàng xót xa
Còn mưa mãi giữa bơ vơ nắng trong mơ
Như mưa ngày nào thấm ướt vai em
Như mưa ngày nào khuất lấp sao đêm
Thương em ngày nào khóc ướt môi mềm
Thương nhau thật nhiều biết mấy tin yêu
Cho nhau trọn tình dẫu có điêu linh
Xa nhau trọn đời vẫn nhớ thương nhau.
******
V/
Khi mặt trời vắng bóng, khi những câu thề nguyền, vì một lý do nào đó, cố ý hay vô tình, làm khuất đi, làm lấp đi, thì chắc hẳn, đời mình, sẽ lạc loài lắm, lạc loài trong một kiếp sống vô cùng mỏi mòn, mong ngóng.
Đời chúng mình, và cả cuộc tình của chúng mình nữa, giống như những giọt buồn của nước mắt vậy; giống như những giọt mưa ngại ngùng trong những chiều đón và đưa, những chiều đi và về, những chiều héo hắt và buốt giá, thương quá người, đang lúi húi, khuất dần nẻo đường xa.
Sài Gòn lạ lùng, một năm mười hai tháng thì đã hết sáu tháng mưa. Những cơn mưa lướt thướt, những cơn mưa thiết tha, những cơn mưa làm bàng hoàng, những cơn mưa làm xót xa. Những cơn mưa không dừng, không ngớt. Những cơn mưa hoài mãi, triền miên. Những cơn mưa rất bơ vơ, đơn côi. Những cơn mưa làm chìm đắm giấc mơ nhau, giấc mơ của chúng mình về nhau.
Tình yêu chúng ta khác gì đâu những cơn mưa làm ướt lạnh vai gầy. Những cơn mưa làm khuất đi, làm lấp đi, những ánh sao đêm, đáng lý ra, giữa bầu trời khuya, thắp sáng. Mưa hay lệ mắt em, khiến lòng anh như xé, khiến lòng anh thương em biết là bao. Môi em mềm hay trái tim của anh, giờ đây, cũng đang nát tan, giờ đây, cũng đang vụn vỡ, vì đã quá đỗi thương em.
Mình thương nhau thiệt nhiều, mình tin vào tình yêu này của chúng ta cũng thiệt nhiều, thiệt nhiều, em nhé. Hãy cho nhau trọn tình, dẫu đời có điêu linh. Hãy cho nhau trọn vẹn tình, dẫu đời có lầm than hay đớn đau đến mấy.
Và, giả như, lỡ như, có phải xa nhau, thì trọn đời này của chúng mình, nhớ nghe em, nhớ nghe anh.
Mình, vẫn mãi mãi, nhớ thương nhau!
******
VI/
Trong Hồi Ký của mình, nhạc sĩ Phạm Duy nhận định về nhóm nhạc Phượng Hoàng như sau: Với nhạc ngữ rất lạ, phù hợp với ban nhạc combo hơn là nhạc tiền chiến. Những hợp khúc của họ hay không thua gì những bài nhạc rock hay nhất của Hoa Kỳ.
Nhà thơ Du Tử Lê thì cảm ra: Rất nhiều người yêu nhạc cho rằng, âm nhạc của nhạc sĩ Nguyễn Trung Cang (hoặc những nhạc phẩm chung tay với nhạc sĩ Lê Hựu Hà trong ban nhạc Phượng Hoàng) mà ông từng tham gia là những lời ca, những nét nhạc của sự bi quan, chất chứa sự thở than trước nhân tình thế thái. Nhưng họ không biết, sâu thẳm bên trong những nhạc khúc của Nguyễn Trung Cang lại là sự lạc quan, yêu con người và tin vào cuộc đời này.
Còn tôi, thì tôi thấy, trong hai mươi năm sáng tác của mình, Nguyễn Trung Cang đã viết nhạc bằng một tâm hồn trẻ, một trái tim trẻ, một lương tâm trẻ, một ý thức trẻ.
Trẻ đây không phải là trẻ thơ, càng không phải là trẻ dại, mà trẻ đây là tuổi trẻ.
Tuổi trẻ giữa những ngày tháng biến động nhứt của Tổ Quốc, của dân tộc. Tuổi trẻ giữa cuộc chiến tranh nồi da xáo thịt của đất nước, của quê hương. Và dòng nhạc của ông đã trung thực ghi lại những cảm xúc thăng trầm, biến thiên, thay đổi khôn lường giữa vui và buồn, giữa hy vọng và tuyệt vọng, giữa hạnh phúc và bất hạnh, giữa được và mất, giữa sống và chết.
Những sáng tác của ông là những dòng nhật ký, ghi lại các cảm xúc của mình về đất mẹ, về lòng người giữa cơn điên đảo của hận thù, tham lam và độc ác.
Nhưng kiểu gì thì kiểu, Nguyễn Trung Cang vẫn mang trong lý tưởng mình, trong tâm thức mình, trong tâm hồn mình, một mãi mãi khắc ghi:
XA NHAU TRỌN ĐỜI VẪN NHỚ THƯƠNG NHAU!
Sài Gòn 25.04.2024
Phạm Hiền Mây
