επί των ορέων απορριμάτων

Η αγαπημένη καλοκαιριάτικη μπόρα του γιαννιώτικου μεσημεριού 

παρασέρνει με τα ρυάκια της τη παραγεμισμένη σακούλα 

Ρέει ακίνδυνα μεταξύ των αυτοκινήτων

Κάθε αγανάκτηση οφείλει να διακόπτεται στο χαριτωμένο της πέρασμα στο δρόμο προς τη λίμνη.

από τη ποιητική συλλογή "επί των ορέων απορριμμάτων"

 εκδόσεις Στάχτη και Burberry, 2010

Η ολιγοήμερη επιστροφή στη πόλη της καταγωγής μου χαρακτηρίστηκε και πάλι από τον θαυμασμό για τον εξαίρετο τρόπο που οι κάτοικοί της και οι δημιουργοί πολιτικών αντιλαμβάνονται την έννοια του δημόσιου χώρου. Αυτή τη φορά ο δημόσιος χώρος τελούσε υπό την αποφασιστική κατάληψη χιλιάδων τόνων απορριμάτων, το πλήθος των οποίων πολλαπλασιαζόταν με την επιμονή του βιβλικού πολλαπλασιασμού των πέντε άρτων. 

Παρατηρώντας τους δίμετρους σωρούς από σκουπίδια γινόταν αβάσταχτα προφανές πως για ένα 75% των σκουπιδιών η χωματερή δεν είναι ο τελικός προορισμός. Μια μικρή μονάδα ανακύκλωσης που να λειτουργεί με τα στοιχειώδη θα αρκούσε να κατεδαφίσει το άλλοθι των περί ταφής προβλημάτων και να απορροφήσει το μεγαλύτερο όγκο αυτών που με μια συνειδητή μαζικότητα και ασύνειδη ανευθυνότητα αφήνετε, ω Γιαννιώτες, να συσσωρευτούν στην είσοδο των σπιτιών σας και στις προσόψεις των καταστημάτων σας.

Μια παρόμοια διαπίστωση θα μπορούσε να μετατρέψει τις συζητήσεις για το κλείσιμο της ανεξέλεγκτης χωματερής σε μια υπερτιμημένη σχολική σαχλαμάρα και τη πολύχρονη διαμάχη για τον τόπο της υγειονομικής ταφής -μιας τεχνολογίας ήδη ξεπερασμένης- σε γραφική αναπόληση απ' τον τεχνολογικά ξεχασμένο ήδη εικοστό αιώνα. Μα η τοπική κοινωνία ακόμα διχάζεται, ακόμα συγκρούεται, ακόμα παλεύει, και το κάνει πάντοτε με το καλύτερο τρόπο για τη συλλογική της αξιοπρέπεια  να αλέθεται στα απορριμματοφόρα του δήμου. 

Σε μια πόλη χωρίς καταχνιά, η πολιτική αβουλία θα είχε συμπαρασύρει στον πυθμένα της όσους ακόμα ψάχνουν κρυψώνα κάτω από τη σκιά της, ενώ τα όρη των σκουπιδιών θα κατολίσθαιναν διαμαρτυρόμενα για την ανικανότητα συγκρότησης του σχέδιου βήτα. Και δεν φταίει το ύψος τους που κρύβει το φως, απλώς ξεχαστήκατε λίγο περισσότερο στο σκοτάδι που ηδονίζει. 

το Εϊγιαφιατλαγιουκούλ μας δείχνει το δρόμο

Η επικάλυψη του ευρωπαϊκού ορίζοντα με στάχτη είναι μόνο το αποτέλεσμα της συντονισμένης δράσης ενός ηφαιστείου, του παγετώνα που το καλύπτει και των ανέμων. Τίποτα σε αυτή την αλληλουχία φαινομένων δεν μοιάζει παράταιρο στην αρμονική προσπάθεια της φύσης για ομοιοστασία. Μόνη παραφωνία το χάος στις εναέριες συγκοινωνίες της ανθρωπότητας που ακόμα επιμένει στη ψευδαίσθηση της εξουσιαστικής της σχέσης με τη μητέρα γη. Η αντιεξουσιαστική δράση του Εϊγιαφιατλαγιουκούλ όμως δείχνει ότι η εξέγερση θα προκύψει τελικά από ό,τι οι επίπλαστες ιεραρχίες θεωρούν κοιμισμένο κάτω απ' το παγετώνα του. Και η αναίρεση κάθε κυριαρχικής σχέσης θα μοιάζει τότε με το πιο φυσικό πράγμα του κόσμου. 

Once You COP You Just Can't Stop

Το οικολογικό κίνημα που διαμορφώνουν σιγά-σιγά οι ογκώδεις και γεμάτες πάθος διαδηλώσεις και οι ακτιβιστικές δράσεις στην Κοπεγχάγη μοιάζει με αυτό που διαμόρφωσαν οι αντίστοιχες του Σιάτλ δέκα χρόνια πριν. Τότε που για πρώτη φορά παγκόσμια και τόσο μαζικά αμφισβήθηκε ο τρόπος που ζούμε και οργανώνουμε τη κοινωνία μας. Θεωρώ όμως ότι αυτό που γεννιέται αυτές τις μέρες στη Κοπεγχάγη πρόκειται να διαφοροποιηθεί από το κίνημα του Σιάτλ και της Γένοβας κατα της παγκοσμιοποίησης ως προς τον πυρήνα της ανάλυσής του.

Το τι ακριβώς αμφισβητεί το οικολογικό κίνημα είναι ξεκάθαρο. Δεν είναι ούτε το κακό πετρέλαιο ως η πηγή της ενέργειας, ούτε η υπερβολική εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, ούτε η ανυπαρξία πολιτικής βούλησης για λύσεις. Το οικολογικό κίνημα αμφισβητεί το ίδιο το σύστημα. Και στο κέντρο της αμφισβήτησης είναι η καπιταλιστική απάντησή που το σύστημα δίνει. Το ίδιο βέβαια συνέβαινε και με τη Γένοβα, αλλά και με κάθε εργατικό κίνημα ή κίνημα της νεολαίας. Η διαφορά τώρα βρίσκεται στο καθεαυτό περιεχόμενο της αμφισβήτησής του.

Στη Κοπεγχάγη, για πρώτη φορά ίσως, η αμφισβήτηση τίθεται περισσότερο συνολικά και ίσως πιο ουσιαστικά. Γιατί ο  πυρήνας της αμφισβήτησης στο κίνημα αυτό βρίσκεται ένα βήμα πιο πέρα από το στοχασμό της μορφής και της δομής των αναγκών, των οικονομικών συσχετίσεων ή των χαρακτηριστικών της παραγωγής, των αντικειμένων πάλης δηλαδή των μέχρι τώρα κινημάτων. Στο κέντρο της προσοχής το οικολογικό κίνημα τοποθετεί περισσότερο καθοριστικά από ποτέ την επαφή του άνθρωπου με τον κόσμο, τη σχέση της κοινωνίας με το περιβάλλον στο οποίο ζει. Και σε μια πιο ευρεία θεώρηση, το ίδιο το ζητήμα της φύσης της ζωής, της ουσίας του ανθρώπου. Θέτει με ένα πρωτόγονο (ακόμα) και μη-συγκροτημένο τρόπο την επιθυμία μιας νέας θέσμισης -όπως θα έγραφε ο Καστοριάδης- του πώς μπορούμε να ζούμε.

ο τίτλος της ανάρτησης είναι "δανεισμένος" από εδώ

Κοπεγχάγη: business as usual

Η προδιαγραφόμενη αποτυχία της Κοπεγχάγης επισημαίνει αυτό που η οικονομική ύφεση έκανε γνωστό σε όλους: Το αδιέξοδο του κοινωνικού-οικονομικού συστήματος στο οποίο έχουμε μάθει να ζούμε. Η κλιματική αλλαγή και η επικείμενη ολοκληρωτική περιβαντολογική καταστροφή προσδίδει στη κρίση του καπιταλιστικού τρόπου ζωής ένα νέο, διαφορετικό προσωπείο. Αυτό της μαζικής απειλής και της βιολογικής εξαφάνισης. Το υποπροϊόν του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης που μπορούσαμε να δούμε μέχρι τώρα -δηλαδή η φτώχεια, η απελπισία, η πείνα, η ανισότητα, η κοινωνική αδικία, ο εξευτελισμός της ίδιας της ζωής για το μεγάλο κομμάτι της ανθρωπότητας- δε μπόρεσε να κρούσει σθεναρά τον κώδωνα για το τρόπο που ζούμε, καθώς με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ο ίδιος ο καπιταλισμός φρόντιζε να καλύπτουμε –εμείς εδώ στην ευμαρή μας δυτική κοινωνία- τις κατασκευασμένες μας ανάγκες. Η καταστροφή όμως του ίδιου του περιβάλλοντος που φιλοξενεί την ανθρωπότητα δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από καμιά πρόφαση ή καταναλωτική υπεραναπλήρωση.

όχι άλλο κάρβουνο

Η σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα στη Κοπεγχάγη φαίνεται εξαρχής καταδικασμένη να αποτύχει. Ο λόγος είναι προφανής: Όλες οι συζητήσεις γίνονται κάτω από το ιδεολογικό πρίσμα του συνεχιζόμενου κέρδους και της οικονομικής ανάπτυξης. Η λύση στη περιβαντολογική αλλαγή είναι δεμένη στο άρμα του καπιταλισμού και οι προτεινόμενες λύσεις, που αναφέρονται και ως μοναδικές, αποσκοπούν στην ουσία τους στη συνέχιση της κερδοφορίας των εταιριών που ευθύνονται για τη καταστροφή. Να ένα κραυγαλέο παράδειγμα:

Με τη εκπομπή ρύπων διοξειδίου του άνθρακα να έχει αυξηθεί περισσότερο από 240% από το 2005,  23 γνωστές πολυεθνικές, ανάμεσά τους η Ford, η BP, η British Airways, η Unilever κ.α. κατά τη διάρκεια του  παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ το 2005 αποφάσισαν πως έπρεπε να αναλάβουν κοινή δράση για το κλίμα, η οποία θα ακολουθούσε τους βασικούς κανόνες της αγοράς. Αυτό σε συνδιασμό με τις συμβατικές υποχρεώσεις των κρατών να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων CO2 σύμφωνα με το προτόκολο του Κυότο, δημιούργησε μια νέα  παγκόσμια αγορά, γνωστή και ως Carbon Trading.
Η Carbon Trading (Αγορά Άνθρακα) με απλά λόγια σημαίνει το εξής: κάθε χώρα που υπέγραψε το Κυότο μπορεί να εφαρμόσει ένα σύστημα εμπορικών συναλλαγών για τη μείωση των ρύπων με στόχο να επιτευχθούν οι στόχοι της. Κάθε χώρα μπορεί να χορηγήσει άδειες σε μεμονωμένες επιχειρήσεις για την εκπομπή ορισμένης ποσότητας αερίων του θερμοκηπίου. Αν οι επιχειρήσεις ρυπαίνουν ίσο ή λιγότερο από αυτό που η χώρα δεσμεύτηκε με το Κυότο, τότε οι στόχοι  της χώρας πληρούνται. Αν οι στόχοι δεν πληρούνται, τότε η χώρα που δε πληροί το στόχο μπορεί να αγοράσει άδειες εκπομπής αερίων από μια χώρα που τον πληροί και με το παραπάνω. Δηλαδή, μια χώρα που οι επιχειρήσεις της ρυπαίνουν περισσότερο από όσο πρέπει μπορεί να αγοράσει το δικαίωμα ρύπανσης μιας άλλης χώρας που οι δικές της επιχειρήσεις δε ρυπαίνουν όσο τους επιτρέπεται. Η αγορά αυτή εκτιμήθηκε περισσότερο από 60 δις δολάρια το 2007.
Εδώ θα βρείτε 350 καλούς λόγους (τριακόσιους πενήντα) γιατί το Carbon Trading είναι μια κακή ιδέα.

never trust a COP

Διαβάζοντας το σχετικά με τη συνάντηση κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα στην Κοπεγχάγη, είναι ολοένα και πιο σαφές ότι η συζήτηση σχετικά με τις λύσεις γύρω από το κλιματικό πρόβλημα γίνεται δέσμια των επιχειρηματικών συμφερόντων. Μέχρι πρόσφατα, οι μεγάλες εταιρίες ρυπαντές αρνούνταν οποιαδήποτε συμμετοχή στο πρόβλημα ή τις λύσεις του, επιστρατεύοντας μάλιστα και αμφίβολες ή κάλπικες έρευνες που τις αθώωναν. Κλασικότερο παράδειγμα, η διαβόητη Exxon που για χρόνια δεν έβλεπε κανένα κέρδος από τη συμμετοχή της σε βιώσιμες λύσεις για το κλίμα γι΄ αυτό και αντιδρούσε λυσσασμένα σε οποιαδήποτε σχετική νομοθεσία.

Ωστόσο, η κατάσταση τώρα πια φαίνεται οριακή, ώστε και οι ίδιες οι εταιρίες με τους προστάτες τους παρουσιάζονται εξαναγκασμένες να ανταποκριθούν στη νέα πραγματικότητα. Και το κάνουν με ένα τρόπο που γνωρίζουν πολύ καλά.

Έτσι, από τα διοικητικά συμβούλια των εταιριών-ρυπαντών μέχρι τα γραφεία των απανταχού Οικολόγων Πράσινων γινόμαστε δέκτες του ψέματος ότι ο καλύτερος, και μάλιστα ο μόνος τρόπος, για την επίλυση της κρίσης του κλίματος είναι να ανατεθεί το μέλλον του στη "παγκόσμια αγορά". Οι ίδιοι παίχτες συνεπώς θα συνεχίζουν να κάνουν παιχνίδι, σε νέες εξαιρετικά προσοδοφόρες μπίζνες. Ήδη, πρακτικές όπως το Carbon Trading και οι λεγόμενες "Αγορές του Άνθρακα", το να αγοράζεις και να πουλάς το δικαίωμα να μολύνεις, δηλαδή, βρίσκονται στο επίκεντρο των επερχόμενων συμφωνιών στη Κοπεγχάγη. Τοσο, ώστε αυτό το συμβούλιο κορυφής να είναι στη πραγματικότητα ένα παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ σε μια λίγο πιο πράσινη απόχρωση. Τόσο πράσινη όσο και το χρώμα του δολλαρίου.

Πολλές χρησιμότατες πληροφορίες για αυτό το ωραίο θέμα εδώ
COP15 είναι το επίσημα όνομα του συμβουλίου κορυφής για το κλίμα στη Κοπεγχάγη.