Ξαναβλέποντας τη δίκη

Αγοράζοντας την σημερινή κυριακάτικη Ελευθεροτυπία λαμβάνει κάποιος και ένα DVD με τη Δίκη της χούντας. Η ταινία έγινε με σκηνοθεσία του Θεοδόση Θεοδοσόπουλου και αφορά τη δίκη των απριλιανών μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Αυτή η ταινία, αν θυμάμαι καλά, προβαλλόταν στους κινηματογράφους κάπου στο 1983 με δωρεάν είσοδο.
Ήμουν μικρός σε ηλικία τότε για να εμβαθύνω. Περνώντας τα χρόνια σκέφτομαι πάντοτε ότι εμείς που δεν γνωρίσαμε πείνα και δίωξη, ένα καθήκον φέρουμε: την αντικειμενικότητα. Η δική μας πρόκληση είναι η προσπάθεια υπέρβασης των προκαταλήψεων και η σωστή τοποθέτηση απέναντι στη ιστορία.

Η ταινία δείχνει αρκετά, αλλά όχι τα πάντα.
Το ενδιαφέρον κομμάτι, κατά τη γνώμη μου, είναι το μικρό ιστορικό πισωγύρισμα που γίνεται φτάνοντας έως την δικτατορία του Μεταξά.
Πράγματι, θα πρέπει κάποιος να γνωρίζει τα γεγονότα από την δημιουργία των ταγμάτων ασφαλείας, ακόμη, επί κυβερνήσεως Ράλλη, στην κατοχική Ελλάδα για να εκτυλίξει όλη την αλυσίδα με ενδιάμεσους σταθμούς σε ΙΔΕΑ, ΑΣΠΙΔΑ, Λαμπράκη, αποστασία και δικτατορία.
Ακόμη πιο πέρα, λαμβάνοντας υπ' όψιν μας ότι η δικτατορία συνδέεται άμεσα με το ζήτημα του εμφυλίου, τότε θα πρέπει να προχωρήσουμε.
Επιλεκτικά, να επισημάνω ότι σε ό,τι αφορά την αντίσταση και τον εμφύλιο, ο Στέφανος Σαράφης κι ο Κομνηνός Πυρομάγλου στα θεμελιώδη βιβλία τους (Ο ΕΛΑΣ και Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΣ, αντιστοίχως) ξεκινούν κάνοντας αναφορές σχεδόν από την εποχή του Βενιζέλου και την ίδρυση του ΣΕΚΕ σε σχέση με τα διεθνή πράγματα των εποχών.

Σίγουρα δεν μπορεί κάποιος να γίνει αντικειμενικός παρατηρητής ξεκόβοντας από τη ροή των πραγμάτων έναν περιορισμένο αριθμό γεγονότων.

Η αξία της ταινίας, θα έλεγα ότι συγκεντρώνεται στο να αποτελέσει αφορμή για περαιτέρω αναζήτηση. Σίγουρα δεν είναι αρκετή για να αποτελέσει αυτοτελή ιστορική γνώση.

Αφού την είδα σίγουρα περισσότερες φορές της μίας, αφού πισωγύριζα πολλές φορές το DVD για να επαναλαμβάνω κάποια σημεία, στο τέλος αφήνοντας τον υπολογιστή συνέλαβα τον εαυτό μου να σιγοτραγουδά εκείνο το τραγούδι που ερμήνευσε η Άλκηστις Πρωτοψάλτη.

Βρήκαν τις πόρτες ανοιχτές
και μπήκαν οι εχθροί μας.
Πατούν Βαρόσια και Μόρφου.
Πατάνε την καρδιά μας.

Θυμάμαι ότι το 1983 μου είχε συμβεί το ίδιο. Ψιθύριζα το τραγούδι. Τότε δεν καταλάβαινα, τώρα έχω μάλλον πολλά να σκεφτώ.

Η τέχνη, για μια ακόμα φορά. Δεν είναι η πρώτη φορά που τα οράματα της πολιτικής, δημιουργούν τέχνη που κάποιες φορές αποδεικνύονται ως ένα από τα καλύτερα κομμάτια της πολιτικής κίνησης ασχέτως του βαθμού επιτυχίας. Για μια ακόμα φορά, η τέχνη φαίνεται να είναι ανώτερη της πραγματικότητας.
Ή αλλιώς, ό,τι σκοτώνει η ζωή το ανασταίνει η τέχνη.

Επίγειος παράδεισος

Σχεδόν όλοι έχουμε ονειρευτεί από έναν.
Μερικοί πάντως όχι. Είναι και κάποιοι που προτιμούν να ζουν σε μια μέτρια κατάσταση ή και μια κόλαση, αρκεί να είναι καλοπληρωμένη.

Εγώ φαντάζομαι ένα αγρόκτημα. Σίγουρα το αγαπημένο μου ζώο, ο ίππος, θα ζει μαζί μου. Δύο ή τρία μεγάλα σκυλιά κι από 'κει και πέρα βιβλία και μελέτη.

Οι άνθρωποι πού είναι, θα πει κάποιος. Ε, σίγουρα κάποιοι άλλοι θα υπάρχουν. Μοναξιά μέσα στον παράδεισο δύσκολα μπορώ να τη φανταστώ. Άνθρωποι σίγουρα θα υπάρχουν, αλλά πάνω απ' όλα χρόνος για συναναστροφή.

Και λεφτά; Πού είναι τα λεφτά; Πώς θα ζούμε, τέλος πάντων;

Παράδεισος και κυνήγι χρημάτων δεν ταιριάζουν. Έχω δει ανθρώπους που έζησαν στη φτώχεια και είχαν την ψυχική δύναμη και διάθεση να κάνουν κάτι που είναι πραγματικά μεγάλο.
Να χαμογελούν στους ανθρώπους, να είναι χαρούμενοι και να μην μιλούν μόνο για χρήμα.

Κάποιοι άλλοι, όσο δεν έβγαλαν πολλά χρήματα ήταν πάντα σκυθρωποί και γκρινιάρηδες.
Ακόμα κι όταν ήρθε η ώρα που τα απέκτησαν, πάλι ήταν σκυθρωποί και γκρινιάρηδες, αλλά χαμογελούσαν πού και πού.

Άνθρωπο που όταν αισθάνεται ότι το πορτοφόλι του δεν είναι φουσκωμένο γίνεται επιθετικός προς οποιονδήποτε, να τον φοβάσαι.

Υπάρχουν κάποιοι που όταν τους συμβεί κάτι δυσάρεστο, π.χ. μια αρρώστια εκδηλώνουν μια τέτοια οξυθυμία που θα 'λεγες ότι επιτίθενται στους άλλους για το ότι δεν είναι κι εκείνοι άρρωστοι.

Τελικά δεν είμαστε όλοι για παράδεισο. Έχω μια εντύπωση ότι όποιος είναι ανίκανος να γευθεί έναν παράδεισο από την παρούσα ζωή, δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα συναντήσει κάποιον άλλον σε μια επόμενη ζωή.

Νεοελληνισμός εν συντομία.

Στο νεοελληνικό πνεύμα κυριαρχούν κάποιες αντιλήψεις.

Κατ' αρχήν, η βαθιά πεποίθηση ότι το παρόν που διανύουμε αποτελεί παρακμή. Συνηθισμένη φράση: "Χάλια είμαστε".

Ακολούθως, η βεβαιότητα περί της μεγαλειώδους δόξας των προγόνων μας κι ότι αυτή από μόνη της είναι ικανή να μας βγάλει ασπροπρόσωπους.

Υπάρχει η γενικότερη αποφυγή για ενασχόληση με τα..."χάλια" των προγόνων, που υπήρχαν ασφαλώς κι αυτά.

Και κάτι ακόμα: η αποφυγή για ενασχόληση με τα σημερινά ωραία στοιχεία μας, που υπάρχουν ασφαλώς κι αυτά.

Κοντολογίς, λέμε ότι είμαστε παρηκμασμένοι, ότι οι πρόγονοι ήταν ένδοξοι, αλλά το τελευταίο φτάνει και περισσεύει.

Δεν νομίζω ότι η λύση θα είναι μια απλή παράθεση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων που έχουμε και που είχαν εκείνοι (οι πρόγονοι).

Αν απαλλαχθούμε από την προκατάληψη τα υπόλοιπα έρχονται.
Να ξηλωθεί το τσιμέντο, ώστε ν' αποκαλυφθεί το γόνιμο χώμα και τότε κάτι καλό θα καρποφορήσει.