Shitje Software-i të Lirë

Ka gjithashtu disa këndvështrime rreth ideve përjashtimesh nga shitja te licenca software-i të lirë, bie fjala, GNU GPL.

---

Mjaft vetë besojnë se fryma e Projektit GNU është se nuk duhet të aplikoni çmime për shpërndarje kopjesh të software-it, ose se duhet të aplikoni aq pak sa të jetë e mundur - thjesht aq sa për të mbuluar koston. Ky është një keqkuptim.

Faktikisht, i nxisim njerëzit që rishpërndajnë software të lirë të vënë atë çmim që duan ose munden. Nëse një licencë s’u lejon përdoruesve të bëjnë kopje dhe t’i shesin, ajo është një licencë jo e lirë. Nëse kjo ju duket befasuese, ju lutemi, vazhdoni leximin.

Fjala “i lirë” ka dy kuptime të përgjithshme të ligjshme; mund t’i referohet lirisë ose çmimit. Kur flasim për “software të lirë”, e kemi fjalën për lirinë, jo çmimin. (Mendoni “fjalën e lirë”, jo “birrën falas”.) Më hollësisht, do të thotë se një përdorues është i lirë ta xhirojë programin, studiojë dhe ndryshojë programin dhe ta rishpërndajë programin me ose pa ndryshime.

Ndonjëherë programet e lirë shpërndahen falas, ndonjëherë për çmim jo të pakët. Shpesh, i njëjti program mund të kihet në të dy rrugët prej vendesh të ndryshme. Programi është i lirë pavarësisht çmimit, ngaqë përdoruesit gëzojnë lirinë ta përdorin.

Programet jo të lira zakonisht shiten me një çmim të lartë, por ndonjëherë një dyqan do t’ju japë një kopje pa kërkuar para. Kjo nuk e bën software të lirë, ama. Me çmim apo pa çmim, programi është jo i lirë, ngaqë përdoruesve të tij u mohohet liria.

Ngaqë software-i jo i lirë s’është punë çmimi, një çmim i ulët nuk e bën software-in të lirë, madje as afër të lirit. Ndaj nëse po rishpërndani kopje software-i të lirë, mund të doni të aplikoni një çmim jo të vogël dhe të nxirrni ca para. Rishpërndarja e software-it të lirë është veprimtari e mbarë dhe e ligjshme; nëse e bëni, mundet edhe të nxirrni fitim prej saj.

Software-i i lirë është një projekt bashkësie dhe cilido që varet prej tij duhet të kërkojë për rrugë si të japë ndihmesë në ndërtimin e bashkësisë. Për një shpërndarës, rruga për ta bërë këtë është të japë një pjesë të fitimit për projekte zhvillimi software-i të lirë, ose për Free Software Foundation. Në këtë mënyrë mund të shpini përpara botën e software-it të lirë.

Shpërndarja e software-it të lirë është një mundësi për të mbledhur fonde për zhvillimin e tij. Mos e çoni dëm!

Që të mund të kontribuoni fonde, ju duhet të keni ca që tepron. Nëse aplikoni një çmim shumë të ulët, s’do t’ju mbetet gjë për të mbështetur zhvillimin.

A do të lëndojë ca përdorues një çmim më i lartë shpërndarjeje?

Njerëzit ndonjëherë shqetësohen se një çmim i lartë shpërndarjeje do ta kalojë software-in e lirë atje ku nuk arrin përdoruesi që nuk ka shumë para. Me software-in pronësor, një çmim i lartë kryen pikërisht këtë - por software-i i lirë është ndryshe.

Diferenca qëndron në atë që software-i i lirë, në mënyrë natyrore priret të përhapet dhe ka shumë rrugë për ta pasur.

Makutët e software-it s’lënë gur pa lëvizur për t’ju ndaluar të xhironi një program pronësor pa paguar çmimin standard. Nëse ky çmim është i lartë, kjo e bën të vështirë për disa përdorues të përdorin programin.

Me software-in e lirë, përdoruesve nuk u duhet të paguajnë çmimin e shpërndarjes, për të mundur të përdorin software-in. Ata mund ta kopjojnë programin prej një shoku që ka një kopje, ose me ndihmën e një shoku që ka internet. Ose disa përdorues mund të bëhen tok, të ndajnë mes tyre çmimin e një CD-ROM-i, mandej secili mund të instalojë software-in. Një çmim i lartë CD-ROM-i s’është pengesë e pakalueshme, kur software-i është i lirë.

A do të shkurajojë përdorimin e software-it të lirë një çmim i lartë shpërndarjeje?

Një tjetër shqetësim i rëndomtë është për popullaritetin e software-it të lirë. Njerëzit mendojnë se një çmim i lartë për shpërndarjen do të reduktonte numrin e përdoruesve, ose se një çmim i ulët ka gjasa të nxisë përdoruesit.

Kjo është e vërtetë për software-in pronësor - por software-i i lirë është ndryshe. Me kaq shumë rrugë për të pasur një kopje, çmimi i shërbimit të shpërndarjes ka më pak ndikim te popullariteti.

Parë në perspektivë, se sa vetë përdorin software të lirë përcaktohet kryesisht nga sa gjëra mund të arrihen nga software-i i lirë dhe se sa e lehtë është të përdoret. Mjaft përdorues nuk e bëjnë lirinë përparësi të tyren; ata mund të vazhdojnë të përdorin software pronësor, nëse software-i i lirë s’mund të kryejë gjithë gjërat që ata duan t’i kryente. Ndaj, nëse duam të shtojmë numrin e përdoruesve të ardhshëm, duhet mbi të gjitha të zhvillojmë më tepër software të lirë.

Rruga më e drejtpërdrejtë për ta bërë këtë është të shkruani ju vetë software të lirë të nevojshëm, ose doracakë. Por nëse merreni me shpërndarje, në vend se me programim, rruga më e mirë si mund të ndihmoni është duke mbledhur fonde për të tjerë t’i shkruajnë ato.

Edhe termi “shitje software-i” mund të jetë ngatërrues

Thënë saktë, “shitje” do të thotë dhënie të mirash kundrejt parash. Shitja e një kopjeje të një programi të lirë është e ligjshme dhe ne e nxisim.

Por, kur njerëzit mendojnë për “shitje software-i”, zakonisht përfytyrojnë zhvillimin e kësaj në mënyrën që e zhvillojnë shumica e shoqërive: krijim software-i pronësor, në vend se të lirë.

Ndaj, veç në i përcaktofshi me kujdes dallimet, ashtu siç bën ky artikull, sugjerojmë se është më mirë të shmanget përdorimi i termit “shitje software-i” dhe të zgjidhet më mirë një shprehje tjetër. Për shembull, mund të thoshit “shpërndarje software-i të lirë kundrejt një çmimi” - kjo është pa dykuptimësi.

Çmime të larta ose të ulëta dhe GNU GPL-ja

Hiq rastin e një situate të veçantë, GNU General Public License (GNU GPL) nuk ka domosdoshmëri mbi sa duhet të paguheni për shpërndarjen e një kopjeje të një software-i të lirë. Mund të kërkoni zero, një qindarkë, një euro ose një miliard euro. E keni ju në dorë dhe tregu, ndaj mos na u ankoni, nëse askush s’dëshiron të paguajë një miliard euro për një kopje.

Përjashtimi që thamë është në rastin kur dyorë shpërndahen pa kodin e plotë burim përkatës. Ata që bëjnë këtë, janë të detyruar nga GNU GPL-ja të japin kodin burim, kur u kërkohet. Pa një kufi mbi çmimin për kodin burim, ata do të ishin në gjendje të caktonin një çmim shumë të madh për t’u paguar nga cilido - miliarda euro - dhe kështu të pretendonin se e hedhin në qarkullim kodin burim, teksa në të vërtetë e fshehin. Ndaj, në këtë rast na duhet ta kufizojmë çmimin për kodin burim, që të mund të garantohet liria e përdoruesve. Në situata të rëndomta, ama, nuk ka përligjje për kufizimin e çmimeve të shpërndarjeve, ndaj nuk i kufizojmë.

Disa shoqëri, veprimtaria e të cilave kapërcen cakun e deklaruar te GNU GPL-ja luten për leje, duke thënë se “nuk do të aplikojnë çmim për software GNU” ose të ngjashëm. Kjo s’do t’u bëjë punë me ne. Software-i i lirë është për lirinë dhe zbatimi i GPL-së është mbrojtje e lirisë. Kur mbrojmë lirinë e përdoruesve, nuk shpërqendrohemi nga probleme anësore, të tilla si sa para kërkohen për një shpërndarje. Problemi është liria, problemi i plotë dhe i vetmi problem.