ΤΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΤΟΥ ΜΕΛΕΑΓΡΟΥ (Το αρχαιότερο παραμύθι της Αιτωλίας )

Ενα παραμύθι που κατέγραψε ο αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Ρωμαίος το 1914 στο Κεφαλόβρυσο Αιτωλίας οχι μακρυά από την Καλυδώνα και έδωσε στον Ι.Θ. Κακριδή . Προφανώς πρόκειται για το Κεφαλόβρυσο Αιτωλικού.

  

''Μιά μάνα ἔκανε πολλά παιδιά ,ἄλλα δέν τής ἔζηγαν . Ἔκαμε πολλά παιδιά ἄλλα τόμου γενούνταν τά παιδιά , σέ λίγο πέθαιναν. Ἔρχουνταν, βλέπεις , οι Μοῖρες καί  τά’παιρναν . Ἠ κακομοίρα αὐτήνη δέν ἤξερε τί νά κάμει . Κίνησε φορτώνενη πίσω , γιά νά κάμει καί τό τελευταῖο .Χλίβονταν κι ἔλεγε :

- Τί θέλω νά τό κάνω ; Σάματι θά μού ζήσει ;

Ἤρθε καιρός, γέννησε καί τό τελευταίο αὐτό παιδί κι ἦταν σερνικό. Ὅμορφο παιδάκι,  ὄσο νά πεῖς! 

Σκέφτηκε ἡ κακομοίρα ἡ μάνα : Θά κάτσω αὔπνη .Τήν νύχτα πού θά ‘ρχονται οἱ Μοῖρες θά παραφυλάξω να δῶ τί θά ποῦνε γι΄αυτό .Θά κάνω τάχα πώς κοιμοῦμαι , γιά νά μή μέ πάρουνε χαμπέρι. 

Ἔτσι ἔκαμε δά τό βράδυ ἔκατσε κοντά στή σαρμανίτσα . Ἔκαμε τάχα πώς κοιμόνταν .Ἤθελε νά ἀκούσει τί θά νά 'λεγαν οἱ Μοῖρες . Παραμόνευε. καί τόμου ἦρθαν εκεῖνες , λαούτιασε  ντίπ  ἔκανε τάχα πώς κοιμᾶται κι ἔβαλε αὐτι .

Νά οἱ Μοῖρες , ἧρθαν , ἦταν τρεῖς . Κουλούρωσαν τό παιδί .Ἡ Μιά στάθηκε καταποπάνω ἀπό τό κεφάλι του, ἡ ἄλλη δεξιά κι ἡ ἄλλη ζερβά . Ἡ μανά τού παιδιού ἦταν λίγο παραπερούλια τσιουλιασμένη κάθουνταν σαουριασμένη, τάχα πώς κοιμόνταν, κι ἄκουσε τίς Μοῖρες νά λέν. Ἡ πρώτη, ὁπού καθούνταν ἀποπάνω ἀπ’το καφάλι, εἶπε:

-Νά πεθάνει ἐτούνη τή στιγμή !  Ἡ δεύτερη  εἶπε:

-Ὄχι ὀρή ! Τῆς πήραμε τόσα παιδιά τῆς καημένης ! Νά τῆς τ’ ἀφήκουμε τοῦτο ! Εἶναι κρίμα !

- Ὄχι, λέει πίσω ἡ πρώτη, πρέπει νά τό πάρουμε τωραγιᾶς κιόλα !

-Ἀκοῦστε καί μένα, λέει ἡ Τρίτη ἐγώ λέω να πεθάνει , τόμους ἀποκαεῖ αὑτεῖνο το δαυλί πού καίεται στό τζάκι τωραγιά !

-Ἄ, ἔτσι ἄς γένει, εἶπαν τότε κι οἱ ἄλλες δυό Μοῖρες.

Ἄπάνω πού μοίραναν οἱ Μοῖρες τό παιδί, ἔκλεισαν τή φυλλάδα τους έκεῖ - ὄ,τι ἔγραψαν ,ἔγραψαν μαθές – κι ἔφυγαν , πᾶνε, χάθηκαν . Σηκώνεται τότε ἡ μάνα του ,πιλαλώντας , πηδάει ,ἀδράχνει ἔνα τσουκάλι νερό, πῆρε τό δαυλί, τό’σβησε , τό τύλιξε σέ μιά πετσέτα καί τό’βαλε στόν πάτο στήν κασέλα της. Τό κλείδωσε κειμέσα καί τό φύλαγε καλύτερα απ’ τά μάτια της.

Ἔτσι τό παιδί γλίτωσε. Γίνηκε τρανό σιγά σιγά κι ἦταν μιά χαρά , ἀντρούκλας ὥς κειπάνω. Παντρεύτηκε, πῆρε μιά γυναίκα, ἔκαμε παιδιά – κι αὐτά μαθέ…

Πέρασαν χρόνια , γέρασε ἡ μάνα του κι ἦρθε ὁ καιρός της νά παιθάνει.

 Ὤς τότε δέ μαρτύρησε ντίπ, οὔτε στόν γέροντά της εἶπε τίποτα γιά τό δαυλί , μούτε καί στό παιδί . Τόμου κατάλαβε τό θάνατό της ἡ γριά , κάλεσε τή νύφη της καί τῆς λέει :

-Νυφούλα μου , τό καί τό… τῆς μολόγησε  ὄλο τό βιός . Πάρε λοιπόν αὐτό τό δαυλί , εἶναι ἡ ζωή τοῦ ἀντρός σου . Τήραξε νά μήν καεῖ , γιατί πάει… Νά τό φυλᾶς σάν τά μάτια σου, ὄπως τό φύλαγα κι ἐγώ . Κλείδωσ’το μέσα στήν κασέλα σου . Οὔτε νά μαρτυρήσεις τίποτα σέ κανέναν , οὔτε καί στόν ἄντρα σου ἀκόμα . Κι ἄμα ἔρθει ὁ καιρός καί γεράσει ντίπ ὁ ἄντρας σου καί πρέπει τότες νά πεθάνει καί  δέ βγαίνει ἡ ψυχούλα του καί δέ θέλεις νά τυραγνιέται , τότε βάνεις τό δαυλί στή φωτιά νά καεῖ . Καίγοντας αὐτό , θά βγεῖ κι ἡ ψυχή του.

Πέθανε ἡ γριά . Δευτέρα πέρασε – πολύς λίγος καιρός , δέν ξέρω πόσος . Μιά μέρα ὁ νέος μάλωσε μέ τη γυναίκα του , ἀλογοποίησαν ἐκεῖ .

-Ἄιτε καί σέ φκιάνω ἐγώ , τοῦ λέει ἡ γυναίκα του . Σέ ξεκάνω μ’ἔνα λουλούδι . Παίρνει τότε τό δαυλί ἡ γυναίκα του, τό βάνει στή φωτιά καί καίγεται . Ταμάμ χώνεψε τό δαυλί , ὁ νέος πάει πέθανε , καί σοῦ φέρνω κι ἐγώ τά μαντάτα του.''

Απο το βιβλιο του Ι.Θ. ΚΑΚΡΙΔΗ
 ''ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ''
 Εκδοση του Μορφωτικου Ιδρυματος της Εθνικης Τραπεζας

Γράφει ο Γάλλος περιηγητής M. Raoul de Malherde για την κλεισουρα

Πρόσφατα κυκλοφόρησε βίντεο που κατέγραφε την διαδρομή δια μέσου του φαραγγιού. Κάποιοι είχαμε δει τότε ένα κτίσμα το οποίο ψάχναμε να δούμε τι είναι. Μια μαρτυρία ενός κατοίκου από τα  Φραγκουλέικα, - Θόδωρος Χονδρογιάννης που δούλευε στο καμίνι - μας έλυσε την απορία . Το καμίνι του Γαλανόπουλου ήταν . Καμίνι υπήρχε αλλά αυτό που δείχνει η φωτογραφία είναι άλλο πράγμα. Δεν είναι καμίνι.
Έψαξα τους ξένους περιηγητές που πέρασαν από εδώ να δω τι έγραψαν και βρήκα μια σημαντική μαρτυρία .
Γράφει ο Γάλλος περιηγητής M. Raoul de Malherde που διέβη το φαράγγι το 1834 (Βιβλίο :Η Αιτωλοακαρνανία με τα μάτια των περιηγητών Ευθύμιος Α .Πριόβολος σελ.185 )

''Στην έξοδο του στενού δεξιά ήταν τα ερείπια δυο πύργων που φύλαγαν κάποτε το πέρασμα ''

Ποιάς όμως εποχής ήταν αυτοί οι πύργοι ; Επίσης η μαρτυρία μας λέγει πως ήταν στο δεξιό μέρος του δρόμου .Μήπως ο δεύτερος πύργος είναι η Καζάρμα ;Πάντως από την λιθοδομή τους δεν μοιάζουν να είναι της ίδιας εποχής .

Υ.Γ. Σύμφωνα με μαρτυρίες  αν δεν είχε επέμβει η αρχαιολογία ούτε ο πύργος της Καζάρμας θα υπήρχε σήμερα , καθ΄οτι οι κάτοικοι για να χτίσουν τα σπίτια τους ξήλωναν τις λαξευμένες πέτρες.
Ίσως έτσι να χάθηκε και ο πύργος της φωτογραφίας !

Χρυσοβέργι 1987 - Μέρος 2

Τελικά αποφάσισα να ανεβάσω και το δεύτερο μέρος του βίντεο που έχων στα χέρια αρκετά χρόνια τώρα .Ο δισταγμός είχε σχέση με τις άσχημες εικόνες σχετικά με την συμπεριφορά απέναντι στα ζώα και μάλιστα ζώα σε αιχμαλωσία.Δυστυχώς αυτή η πρακτική ήταν γυμνή από ευαισθησία απέναντι στα ζώα .Δυστυχώς...
Οι άνθρωποι  αλλάζουνε ! Μεγαλώνουν ! Ο πολιτισμός τους προχωράει και καλό είναι στο διάβα τους να κοιτάζουν και προς τα πίσω .
Ακολουθούν τον δρόμο της πολυπόθητης θέωσης ,για συνεχίζουν το στρατί της βαρβαρότητας ;
Ένα ντοκουμέντο επιβεβαίωση του δημώδους άσματος  ''Τουτη γης που την πατουμε ολοι μεσα θε να μπουμε ''

Η ΥΦΑΝΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΧΡΥΣΟΒΕΡΓΙ

«Το κέντημα είναι γλέντημα κι η ρόκα είναι σεργιάνι

μα ο αργαλειός είναι σκλαβιά, σκλαβιά πολύ μεγάλη».

Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία η θεά Αθηνά ήταν η εφευρέτρια της υφαντικής τέχνης, προστάτιδα των καλών τεχνών και της χειροτεχνίας. Στη υφαντική όμως δεν δεχόταν να την ξεπεράσει κανείς. Το τόλμησε η κόρη ενός βαφέα νημάτων από τη Ιωνία και την μεταμόρφωσε σε αράχνη . Οι άνθρωποι αξιοποίησαν το θειο δώρο για τις ανάγκες τους και στην μακραίωνη ιστορία τους τα προϊόντα της υφαντικής τέχνης έλυσαν πολλά από τα προβλήματα της καθημερινότητας τους.

Η Σπύραινα η Μπαλαινα, χήρα από τα εικοσιτέσσερα της χρόνια με τεσσάρα παιδιά, τρία κορίτσια και ένα αγόρι, έπρεπε να βρει τρόπο να τα βγάλει πέρα. Σαν εγκαταστάθηκε από την Τσεκλίστα στο Χρυσοβέργι έστειλε την μια της κόρη , την Ελένη ,στην Σκόνδραινα στο Αιτωλικό για να μάθειαργαλειό. Ένα χρόνο έκατσε η Ελένη κοντά της και έγινε από τις καλύτερες υφάντριες του χωριού. Αυτή έμαθε και την αδελφή της τη Μαρία. Κοντά στην Σκόνρδαινα ύφανε το πρώτο της υφαντό.Πλήρωσε για αυτό .

«Έστησα τον αργαλειό μου σε μια καλύβα», αφηγείται η Μαρία «και όποτε έβρισκα ώρα ύφαινα. Το πρωί στο λόγγο για ξύλα, να τα πάω ζαλίγκα στ΄Αντιλκό, να πάρω δυο δεκάρες για να φέρω λίγο λαδάκι και ψωμί για να φάμε και το βράδυ με το λύχνο στο υφάδι. Ύφανα τα προικιά μου με μαλλιά, που μου έδωναν κάτι Βλάχοι που ήταν στο κτήμα του Θόδωρου του Μπλίκα .Είχα φούρνο και τους ζύμωνα ψωμί και αυτοί μου έδωναν μαλλιά. Τα έπλυνα ,τα έξανα στη Λανάρα στο Αιτωλικό ,τα έγνεθα και τα έβαφα μόνη μου.Για να φτιάξω ένα κιλίμι ήθελα δώδεκα οκάδες μαλλιά. Για μια βελέντζα δυο με τρεις οκάδες. Τις παραγγελίες που είχα όταν τις τελείωνα τις φορτωνόμουν ζαλιγκα και τις πήγαινα η ίδια. Τα σχέδια τα ξεσήκωνα από βιβλίο άλλα μετά τα έμαθα απ’ έξω.Και τώρα να μου δώσεις αργαλειό τα φτιάχνω! Είχα μεγάλη «πυρ’» για το υφάδι. Έκανα τουβλάκι , βεντάλια και άλλα πολλά. Εκείνο που δεν έχω κάνει είναι τσέργα. Ούτε το Αγγλικό έκανα. Πληρωνόμουν καλά για τη δουλειά μου, δεν έχω παράπονο .Σήμερα, στα ογδόντα εφτα μου χρόνια, απορώ πού έβρισκα τόσο κουράγιο. Έχω το μπαούλο γεμάτο και τους έχω βάλει χαμομήλι και νυχάκι για τον σκόρο. Σαν το έχω ; Καμία δεν στρώνει τώρα κιλίμια .Χαμένα θα πάνε !»

Υπήρχαν κι άλλες υφάντριες άλλα η Ελένη και η Μαρία ήταν από τις καλύτερες. Τα υφαντά τους στέκονταν όρθια!

Ο Κανέλος Βασίλειος στο βιβλίο του ‘’Του αργαλειού τα πάθη και τα καλη ‘’ γράφει :

Ο αργαλειός, το καμάρι του σπιτιού και της νοικοκυράς, που παλιότερα γνώρισε στιγμές εξαιρετικής άνθισης και δόξας, σιγά-σιγά ψυχοράγισε και καταχωνιάστηκε στη λησμονιά του πανδαμάτορα χρόνου, περνώντας πια στην ανάμνηση. Ο αχός του αργαλειού σώπασε πια και μαζί το γλυκό τραγούδι της υφάντρας κόρης. Όλα πια βουβάθηκαν, συμπαρασύροντας στη λήθη έναν ολόκληρο λαϊκό πολιτισμό που οι ρίζες του φθάνουν πολύ μακριά, στον κόσμο των μύθων, ηρώων και θεών.

Συναισθανόμενος την πορεία του αργαλειού μέσα στο χρόνο ο μακαριστός Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιος και κατά κόσμον Νικόλαος Ψαριανός, εξαίρετος λογοτέχνης-ποιητής, συνέθεσε το 1937, το παρακάτω ποίημα για τον αργαλειό, το οποίο φαντάζει αρκετά προφητικό. Ας το χαρούμε:

Ο ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ

Ριχτός σε μια γωνιά κι αραχνιασμένος

ο παλιωμένος αργαλειός,

μέσ’ στης γιαγιάς το εργαστήρι,

έρμος σιωπά και μοναχός.

Έρμος σε μια γωνιά κι αραχνιασμένος. 

Άλλοτε του σπιτιού πρώτο στολίδι

και πρώτος ήταν στα προικιά

ο αργαλειός, χρυσογραμμένος

και τον καμάρωνε η γιαγιά,

άλλοτε του σπιτιού πρώτο στολίδι.

Τότε κορίτσια υφαίναν τιμημένα

ολημερίς στον αργαλειό.

Τα ξακουστά και ζηλεμένα

πρώτα προικιά μέσ’ στο χωριό,

τότε κορίτσια υφαίναν τιμημένα.

Μα τώρα τα κορίτσια μας θεωρούνε

ντροπή να υφάνουνε «πανιά!..»

και τον παλιό αργαλειό πετούνε

σε μια αποσκότεινη γωνιά,

γιατί ντροπή να υφάνουνε θεωρούνε.

Σώπαινε, αργαλειέ λησμονημένε·

στον τωρινόνε τον καιρό

έμαθε ό κόσμος να μην έχει

προς τα παλιά πια σεβασμό.

Σώπαινε, αργαλειέ λησμονημένε.

Θάρθει καιρός και πάλι να μιλήσεις,

τότε που ο κόσμος θα στραφεί

για να εκτιμήσει ό, τι χλευάζει.

Μετά από μια καταστροφή

τότε, αργαλειέ, και πάλι θα μιλήσεις.

Λάμπρος Βούρτσας με βιολάκι ...

Ο Βούρτσας με τον Σκούρτα 

Τακτικός επισκέπτης του χωριού μας ο Λάμπρος Βούρτσας .Ορμώμενος από την Κρέντη της Ευρυτανίας πάντα κατέληγε στα Σκουρτέικα. Πατριώτης γαρ με τον Μήτσο Σκούρτα !

                      Λάμπρο Βούρτσα μου Λεβέντη / Δεν σε χώρεσε η Κρέντη

τραγουδούσε ο Ζορμπάς της Κρεντης με το βιολί του στα καφενεία και τα ταβερνεία του χωριού
Το βασικό του στέκι  ήταν το ''Κολωνακι''. Μετά το τρίτο ,τέταρτο κατρούτσο άρχιζε να ξεδιπλώνει το μουσικό του ταλέντο
                     Λάμπρος Βούρτσας με βιολάκι / Τραγουδάει στο Κολωνάκι                                                                         
Και όσο προχωρούσε η ώρα και προχωρούσε  και το μεθύσι έβγαζε και τα εσώψυχα του 
                   
                    Λάμπρο Βούρτσα είναι κρίμα / Τρεις γυναίκες να χεις θύμα 

Μια μέρα μετά το πέρας της κρασοκατάνυξης πέρασε τη γέφυρα του Κόμματά και γραμμή για το Σκουρτέικο.Λίγο πιο κει από το πέρασμά του ήταν δεμένος και νυχτοβοσκούσε ο γάιδαρος του Ρούμπα .Φύσαγε  τις μύτες του το γαϊδουράκι και ο Λάμπρος νόμισε πως κάποιος τον κυνηγά .Γέμισε τις τσέπες του με πέτρες και κάθε τόσο έριχνε και από μια στο δεμένο γάιδαρο   .Όταν έφτασε στο σπίτι άδειασε τις τσέπες του , ακούμπησε τις πέτρες στο πρεβάζι του παραθύρου μονολογόντας .
Θα μ' κάνεις έμενα φρουστ΄

Η Πρωταπριλιά στην Ελληνική Λαογραφία!

Η Πρωταπριλιά στην Ελληνική Λαογραφία!

prwtaprilia-psemmata Γράφει ο Αθανάσιος Δέμος

Στη νεοελληνική λαογραφία, ο Απρίλιος έχει πολλές ονομασίες: Λέγεται Απρίλης, Ανοιχτοδέντρης, Ανθοφόρος, Αηγιωργίτης και Λαμπριάτης, επειδή μέσα στις 30 μέρες που έχει, συμπίπτουν οι μεγάλες γιορτές του Αγίου Γεωργίου και του Πάσχα. Αλλά, επειδή ο μήνας αυτός είναι ακόμη ο μήνας που φέρνει μαζί του την Άνοιξη που ανοίγουν τα φύλλα των δέντρων και τα λουλούδια ονομάστηκε Απρίλιος από το λατινικό ρήμα aperio = ανοίγω (aperio, aperire = ανοίγω), δηλαδή ο Απρίλιος είναι ο μήνας που ανοίγουν, ανθίζουν τα κλαριά και γενικά τα λουλούδια.

Κατά την πρώτη Απριλίου γίνονται τα «Πρωταπριλιάτικα γελάσματα». Το πρωταπριλιάτικο ψέμα. Το έθιμο ξεκινάει από την προχριαστιανική εποχή. Οι αρχαίοι Θρακιώτες τσοπάνηδες τις πρώτες ημέρες της ανοίξεως, είχαν τη συνήθεια να διαδίδουν ότι τάχα τους έκλεψαν τα πρόβατα. Η έννοια της «κλεψιάς» είχε μεταφορική σημασία. Με αυτό εννοούσαν, ότι, τώρα που ήρθε η Άνοιξη, τα πρόβατά τους χάνονταν στις καταπράσινες πλαγιές και τα λαγκάδια. Τους τα «έκλεβε», δηλαδή, η ακατάλυτη ομορφιά της φύσεως. Πολλοί, βέβαια, υποστηρίζουν πως τα «Πρωταπριλιάτικα ψέματα» μας ήρθαν από τη Δύση.

Αυτό, βέβαια, για μας δεν έχει σημασία. Εμείς μια φορά, ξέρουμε, ότι το έθιμο είναι του τόπου μας, όπως και τόσα άλλα γνήσια ελληνικά έθιμα, που οι ξένοι τα θεωρούν δικά τους.

Οι παλιοί Αθηναίοι, μάλιστα, είχαν ιδιαίτερη αδυναμία στην… Πρωταπριλιά. Μικροί και μεγάλοι, άντρες και γυναίκες, έκαναν διάφορες αθώες φάρσες μεταξύ τους για να γελάσουν.

Μόνον μια φορά, ένας Αθηναίος ο Ιωάννης Πετροχείλης, για να τρομάξει τους γείτονές του, μάζεψε κρυφά, στο πίσω μέρος του σπιτιού του, κάτι άχρηστα καλύμματα από στρώματα, τα γέμισε με άχυρα, τους έβαλε φωτιά και ύστερα άρχισε να καλεί σε βοήθεια…

Οι γείτονες, όμως, που είχαν μυριστεί το παιχνίδι του τον άφησαν να φωνάζει, ξεκαρδισμένοι στα γέλια. Αλλά η φωτιά απλώθηκε, φούντωσε και το αποτέλεσμα ήταν να καούν τα μισά Αναφιώτικα, αφού αποτελούνταν όλη η συνοικία από ξύλινα σπίτια.

Τα Αναφιώτικα είναι συνοικία των Αθηνών στη Βόρεια πλευρά της Ακρόπολης. Ονομάστηκε έτσι, γιατί οι πρώτοι κάτοικοι που έχτισαν σπίτια στο χώρο αυτό ήρθαν από το μικρό νησί των Κυκλάδων, που λέγεται Ανάφη. Και σήμερα έτσι ονομάζεται η συνοικία αυτή.
Αυτή είναι η πυρκαγιά της 1ης Απριλίου του 1837, που αναφέρουν στα βιβλία τους οι παλαιοί Αθηναιογράφοι.

Την πρώτη Απριλίου του 1863 αγγέλθηκε από την Αθήνα στην ελληνική παροικία του Μάντζεστερ η εκλογή του βασιλιά Γεωργίου του Α’. Το αποτέλεσμα ήταν να μη το πιστέψει κανείς, παρόλο που το τηλεγράφημα, που τους έστειλαν ήταν κατευθείαν από την Ελληνική Κυβέρνηση. Το θεώρησαν ότι ήταν πρωταπριλιάτικο ψέμα.

Γι’ αυτό και η απάντηση ήταν ανάλογη. Η παροικία του Μάντζεστερ, την ίδια μέρα έστειλε την λακωνική της απάντηση: «Και του… χρόνου με υγείαν!». Φυσικά, οι εδώ αρμόδιοι δεν μπορούσαν να εξηγήσουν τι εσήμαινε η απάντηση αυτή και έσπαγαν το κεφάλι τους για να καταλάβουν. Όταν, επιτέλους, μαθεύτηκε η παρεξήγηση, έπειτα από μερικές μέρες, όλη η Αθήνα γέλασε με την καρδιά της.

Τότε ακριβώς, δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό της εποχής «Πανδώρα», ένα ποίημα, που άρχιζε ως εξής: Δεν ήταν άκουσμα πλαστόν της πρώτης Απριλίου, δεν ήτο τηλεγράφημα και τούτο ομοιάζον τα όσα των διπλωματών ο κάλαμος χελυάζων τας τόσας προσδοκίας μας, να διαδίδ’ ηξίου.

Γενικά, ο Απρίλιος είναι ένας από τους ωραιότερους μήνες του χρόνου. Ανάμεσα στα άλλα καλά που έχει, η βροχή του θεωρείται πολύ ευεργετική για τις καλλιέργειες και τα χωράφια των γεωργών. Γι’ αυτό και οι γεωργοί έχουν πολλές παροιμίες: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά (βροχές) και ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ αυτόν το γεωργό πόχει πολλά σπαρμένα».

Και άλλη παροιμία λέει: «Τον Απρίλη η γης φουντώνει και ο ζευγάς την καμαρώνει».

Άλλη πάλι λέει: «Άσπαρτο, αν σε βρει ο Απρίλης και του χρόνου δεν θα σπείρεις». Σε κάθε περιοχή υπάρχουν πολλές και διάφορες παραδόσεις.

Ακόμα και σήμερα, σε διάφορα χωριά της Ελλάδας, πιστεύουν πως το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς, κάνει καλό στους πυρετούς. Ρίχνει τον πυρετό.

Στην παλιά Αθήνα, πάλι, όταν έβρεχε την Πρωταπριλιά, οι κοπέλες μάζευαν μέσα σε ασημένια δοχεία, τα λεγόμενα ασημένια τάσια, το νερό, για να λουστούν με αυτό. Όχι μόνον έκανε τα μαλλιά μεταξένια, αλλά εξαφάνιζε και τις… ριτίδες από το πρόσωπο. Έτσι πίστευαν.

Όλο τον Απρίλιο, σε πολλά χωριά της Μακεδονίας και της Θράκης, τα κορίτσια φορούσαν στο δεξί τους πόδι μια κόκκινη κορδελίτσα, οι αρραβωνιασμένες φορούσαν άσπρη κορδελίτσα, οι παντρεμένες φορούσαν μια γκρίζα ή καφέ και οι χήρες μαύρη.

Στην Κύπρο, κατά την πρώτη Απριλίου, που την λένε «Πρωτόπεφτον τ’ Απρίλη», δεν επιτρέπεται να απλώσει κανείς στον ήλιο άσπρα ρούχα, ούτε να βγάλει από το σπίτι του σιδερένιο εργαλείο. Γιατί πιστεύουν πως «αναθεμελιώνεται», δηλαδή καταστρέφεται η τύχη του σπιτιού. Την ημέρα αυτή κανείς δεν πρέπει να σκάβει τη γη γιατί «σκάβει το λάκκο του». Με άλλα λόγια, στρέφεται εναντίον της υγείας του και της προόδου του.

Σε σύγκριση με τον Μάιο «ο Απρίλης έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα λουλούδια». Μία άλλη, όμως, παροιμία λέει: «Τριαντάφυλλα τ’ Απρίλη, σαν της κοπελιάς τα χείλη». Και μια τρίτη παροιμία συμπληρώνει: «Όλα τα ρόδα ειν’ όμορφα, μα του Απριλιού λωλαίνουν» (=τρελαίνουν)!

Γ’ αυτούς που ταξιδεύουν, λένε ότι, πριν από τις 18 Απριλίου, η θάλασσα είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Μετά, όμως, υπάρχει απόλυτη σιγουριά: «Απριλίου δεκαοχτώ, νά’ χεις το μάτι σου ανοιχτό, πέρασαν οι δεκαοχτώ, άραζε και σ’ ένα αυγό». Γιατί, πραγματικά, κατά την λαϊκή μετεωρολογία, το τελευταίο όριο του χειμώνα είναι η 18η Απριλίου.

Αλλά πολύ συχνά συμβαίνει να πέσει βαρύς χειμώνας, ώστε να ψοφίσουν πάνω στην «επώαση», και οι γνωστές για την αντοχή τους πέρδικες. Γι’ αυτό και η παράδοση λέει: «Και τ’ Απριλιού τις δεκαοχτώ, πέρδικα ψόφησε στ’ αυγό».

Όπως οι Καθολικοί θεωρούν τον Μάιο ως μήνα της Παναγίας, έτσι και οι Ορθόδοξοι Έλληνες του παλαιού καιρού, της είχαν αφιερώσει τον Απρίλιο. Γι’ αυτό όλον τον Απρίλιο οι εκκλησίες ήταν ανοιχτές και ανθοστολισμένες.

Υπάρχει και ένα τραγουδάκι, που το έλεγαν οι κοπέλες, όπως γράφει η «ανθολογία δημοτικών τραγουδιών της Καρπάθου».

Παναγιά ανθοστολισμένη, Παναγίτσα του Χριστού, μικρή μάνα λυπημένη του Ιησού του γελαστού, τώρα θα χαμογελάσεις, με την πρώτη τ’ Απριλιού, Παναγίτσα του Ιησού…

Στις 23 Απριλίου η Ορθοδοξία τιμά τη μνήμη του μεγαλομάρτυρος Αγίου Γεωργίου. Ο Άγιος Γεώργιος τιμάται ιδιαίτερα από τους ποιμένες και τους τσελιγκάδες. Σ’ αυτό συντέλεσε το γεγονός ότι η γιορτή συμπίπτει με την εποχή που οι ποιμένες αφήνουν τα χειμαδιά και φεύγουν για τα βουνά, που είναι τα καλοκαιρινά βοσκοτόπια τους, για να βοσκήσουν τα κοπάδια τους και να τυροκομήσουν.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον Άγιο Δημήτριο 26 Οκτωβρίου, όταν ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν τα βουνά και να επιστρέψουν στα χειμαδιά.

Ο Αηγιώργης ανήκει στους δημοφιλέστερους αγίους και εορτάζεται πανηγυρικά σε όλη την Ελλάδα. Στα τραγούδια του Ελληνικού λαού ο Άγιος Γεώργιος είναι ο δρακοντοκτόνος που σκοτώνει το θεριό με το κοντάρι του, για να αφήσει το νερό της πολιτείας να τρέξει. Γι’ αυτόν το λόγο τον λατρεύουν και οι τούρκοι της Μικράς Ασίας τον Άγιο Γεώργιο. Σε νησί της Προποντίδας που υπάρχει ναός του, περιμένουν στην ουρά για να πάρουν αγίασμα, όταν γιορτάζει…

Η σπουδαία Επιστήμων Λαογράφος Αγγελική Χατζημιχάλη στο σύγγραμμά της «Σαρακατσάνοι» (1957) γράφει: «Οι δύο μεγάλες γιορτές των Σαρακατσαναίων, του Αη – Γιώργη και του Αη – Δημητρίου… επισημαίνουν τον ποιμενικό χρόνο. Αποτελούν μία από τις ποιμενικές πρωτοχρονιές». Πραγματικά οι ποιμένες και οι τσελιγκάδες στις 23 Απριλίου ξεκινούν για τα ορεινά βοσκοτόπια του καλοκαιριού. Αντίθετα, στις 26 Οκτωβρίου εορτή του Αγίου Δημητρίου, παίρνουν το δρόμο για τους κάμπους, για τα χειμαδιά.

Υπάρχουν πολλά δημοτικά τραγούδια αφιερωμένα στον Αη – Γιώργη. Παρουσιάζεται όμορφος και χρυσοκαβαλάρης αρματωμένος με σπαθί και με χρυσό κοντάρι και σκότωσε το θεριό, το δράκο σε ένα βαθύ πηγάδι

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

 

 Στο μοναστήρι της Αγίας Ελεούσας τον Γιάννη Γούναρη διαδέχτηκε ο Πανάρετος Παλαμάς. Μια φυσιογνωμία που περισσότερο θύμιζε στρατιώτη  και σε καμιά περίπτωση μονάχο. “ Εκτός της γενειάδας και του καλογερικού του σκούφου, τίποτα άλλο δεν φανέρωνε σχέση αυτού του ανθρώπου με την θεολογία και τον μοναχισμό” αναφέρει ο Δημήτριος Βικέλας στο βιβλίο του «Από Νικοπόλεως Εις Ολυμπία». Ο Πανάρετος Παλαμάς ήταν ο αναμορφωτής του Μοναστηριού. Επί των ημερών του αναδείχτηκε και κατέστη, εκτός από πόλος προσκυνήματος , και σημαντικός προορισμός αναψυχής. Εκτός της τέλεσης γάμων και βαπτίσεων , παρά πολλές εκδρομές  γίνονταν εδώ. Με όρεξη και επιμονή εξορμούσε στα γύρω χωριά  και ζητούσε την συνδρομή τους στην υλοποίηση του οράματος του. Σημαντική ήταν η προσφορά του δημάρχου Ωλένου στην δικαιοδοσία του οποίου ήταν το μοναστήρι. Βλέποντας ο κόσμος τα λεφτά να πιάνουν τόπο  στην επομένη εξόρμηση του συμμετείχαν ακόμη περισσότεροι.

Κατασκεύασε κελιά για να καταλύουν οι προσκυνητές από τα γύρω χωριά ,μάλιστα κάθε κελί αντιστοιχούσε και σε χωριό που οι κάτοικοί του συμμετείχαν στην προσπάθεια του. Να σημειώσουμε πως κάποια χρονιά, εκεί στα μέσα της δεκαετίας του πενήντα που η καλλιέργεια του καπνού ήταν επιτυχημένη και  υπήρξε μεγάλη ανάγκη αποθηκευτικού χώρου  , καπνοπαραγωγοί του Χρυσοβεργίου εξυπηρετηθήκαν στα κελιά αυτά[1]. Με μια γενναία χρηματοδότηση του Σπυρίδωνα Τρικούπη  κατασκεύασε δεξαμενή νερού και ξενώνα στον οποίο βρήκαν φιλοξενία πολλοί επώνυμοι. Κάποιες φιλοξενίες τις προκάλεσε και οργάνωσε ο ίδιος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα  ο Γερμανός Πρίγκιπας Βερνάρδος  Σαξ –Μάινιγγεν . Αυτόν τον Γερμανό  τον περιέφερε ο Αγγελοκαστρίτης  πολιτευτής Γουλιμής στα χωριά της περιφέρειας, για να δείξει στους  υποψήφιους ψηφοφόρους  πόσο σημαντικές γνωριμίες είχε στο εξωτερικό. Ο Πανάρετος του μήνυσε να τον φέρει στο μοναστήρι να  τον γνωρίσει και τον φιλοξενήσει . Η υποδοχή έγινε στην είσοδο του βορινού στομίου του φαραγγιού. Ακροβόλισε  γνωστούς του  κρυμμένους πίσω από τα δένδρα και όταν έφτασε η αποστολή σείστηκε το φαράγγι από τις ομοβροντίες των γκράδων. «Πίσω ! πίσω !», φώναξε ο Γερμανός . «Πάμε να φύγουμε !» Πετάγεται ο Πανάρετος Παλαμάς και του φωνάζει:« Μη φοβάσαι ! Αρχιληστής εδώ είμαι μόνο  εγώ !»

Η τρομάρα του Γερμανού ήταν τέτοια που ούτε που σκέφτηκε να διανυκτερεύσει. Με ένα νεύμα του ο Παλαμάς έδιωξε του αγωγιάτες και έτσι εξαναγκάστηκε να μείνει στον ξενώνα του μοναστηρίου .Καταευχαριστήθηκε ο Γερμανός πρίγκιπας από την φιλοξενία και θέλησε να αφήσει ένα σεβαστό ποσό στο μοναστήρι . «Την φιλοξενία εμείς οι Ρωμιοί δεν την πουλάμε, εξοχότατε!», του λέει ο Παλαμάς. «Αν θέλεις να με ευχαριστήσεις μπορείς όταν πας στην χώρα σου να μου στείλεις ένα πιστόλι.» Και πράγματι,  μια μέρα ο Πανάρετος έλαβε ένα πιστόλι. Πάντα  τον γοήτευε η επαφή με τα όπλα των οποίων υπήρξε καλός χειριστής.  Με τον γκρα του μπορούσε άνετα να ¨κατεβάσει ¨ γίδα από την απέναντι πλευρά του φαραγγιού , έλεγαν παλιοί Χρυσοβεργιώτες[2] .Γκρίνιαζε και τσακώνονταν με

τους τσοπάνηδες που δεν πρόσεχαν τα ζώα τους και έβοσκαν  μέσα στο φαράγγι και πολλές φορές άδειασε τον γκρα του πάνω τους. Μέχρι που εξασφάλισε την απαγόρευση της βοσκής!

Η εξωραϊστική προσπάθεια του Παλαμά συνεχίστηκε σε ένα άλλο εγκαταλελειμμένο εξωκκλήσι που και αυτό την ημέρα της γιορτής του το επισκέπτονταν πολύς κόσμος, μιας και εκεί γίνονταν το ιστορικό πανηγύρι της Σταμνάς και του Αιτωλικού στην Αγιά Αγάθη. Δεν μπόρεσε όμως γιατί τον βρήκε ο θάνατος .

Ποιος ήταν όμως ο Πανάρετος Παλαμάς που περισσότερο έμοιαζε με πολεμιστή παρά με μονάχο; Ο Παλαμάς κατάγονταν από την γνωστή  οικογένεια των Παλαμάδων του Μεσολογγίου, την ίδια με του εθνικού μας ποιητή Κωστή Παλαμά.  Η νιότης του ήταν πολυτάραχη και έκνομη. Μαρτυρία από την προφορική παράδοση , την όποια επικαλείται ο Νικόλαος Γρηγορόπουλος , δάσκαλος από την Σκοπιά Ευρυτανίας  στο βιβλίο του για την ιστορία του χωριού του, βρίσκουμε τον Πανάρετο Παλαμά λήσταρχο στα βουνά της Ευρυτανίας να κρύβεται από τα αποσπάσματα της χωροφυλακής και να φέρεται βίαια στον Τριαντάφυλλο Πανογιώργο  γιατί δεν του έδωσε τις σχετικές πληροφορίες που ήθελε για την θέση των αποσπασμάτων .   Επίσης, ο Κ.Σ. Κώνστας αναφέρει δημοσίευμα του περιοδικού «Νέα Εστία» .ταμ. 4 /1928 κατά το οποίο ο Παλαμάς ληστοκρατούσε την περιοχή και για να γλυτώσει το τομάρι του πέρασε στην επαναστατημένη Κρήτη και συμμετείχε στα αντάρτικα . Άραξε μετά στην Κλεισούρα και αυτοχειροτονήθηκε ηγούμενος! Απόκομμα του δημοσίου ταμείου Μεσολογγίου που βρέθηκε μετά τον θάνατο του στο κελί του, αναφέρει πως εξόφλησε το χρέος του και είναι ελεύθερος .Που σημαίνει πως  είχε συλληφθεί και ήταν φυλακισμένος.  Όταν πέθανε στις  22/8/1891 την επομένη όλα τα οικήματα στην Αγιά Λεούσα σφραγιστήκαν. Μετά από δυο μήνες ο προσωρινός επίτροπος και κάτοικος του Άγιου Ηλία έκανε αίτηση στον γραμματέα του ειρηνοδικείου Αιτωλικού, Παναγιώτη Τραυλό ,και μαζί με τους Χρυσοβεργιώτες  Αθανάσιο  Αχυράκη ,γεωργό, και τον Δημήτριο Γούναρη[1], παντοπώλη , καθώς και με τους, επίσης Χρυσοβεργιώτες,  Γεώργιο Μπλίκα και Θεόδωρο Κανάτα για εκτιμητές πήγαν στην Αγιά Λεούσα ,ξεσφράγισαν τα οικήματα και  κατέγραψαν την περιουσία του, η οποία αποτιμήθηκε στις δυόμισι χιλιάδες δραχμές. Μεταξύ των αντικείμενων του ήταν και δυο τόμοι του λεξικού της χωροφυλακής , ο κανονισμός της χωροφυλακής , κανονισμός των απαιτήσεων των λογαριασμών του πεζικού, εγχειρίδιο των προγυμναστών της βολής , μια πέτσινη θήκη περιστρόφου, ένα άδειο κουτί από φυσίγγια  γκρα, ένα γιαταγάνι με αργυρή λαβή και πέτσινη θήκη και το απόκομμα του δημόσιου ταμείου που προαναφέρθηκε . Πράγματα άσχετα με ένα μονάχο αλλά και πειστήρια που επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες  για την έκνομη δράση του κατά την διάρκεια της νεότητας του .

 

Π. Ακρίδας 29/9/2016

---

[1] Σχετικά με το όνομα Γούναρης δεν υπάρχει κάποια πληροφορία από τους παλιούς πως υπήρξε στο Χρυσοβέργι  τέτοιο όνομα ενώ το, Κανάτας, Μπλίκας και Αχυράκης , υπάρχουν και σήμερα.  

---

[1] Φώτης Πολίτης: Κάτοικος Χρυσοβεργίου Από μαγνητοφωνημένη συνέντευξη του στον γράφοντα  

[2] Φώτης Ε. Ακρίδας .Κάτοικος Χρυσοβεργίου. Από μαγνητοφωνημένη συνέντευξη του στον γράφοντα 

Στιγμές του 1974

Μεσολόγγι 1974
Χρήστος Ακρίδας  όρθιος τρίτος από δεξιά  

Το τρανζιστοράκι δεν ήταν πολυτέλεια ανάγκη ήταν για το ξενύσταγμα . Αν είχαμε μπαταρίες το κουβαλούσαμε και στα καπνοτόπια . Όταν γέμιζε η καλάθα, μαζί με την τελευταία αγκαλιά κι αυτό μέσα και από πάνω το καπνοσκούτι .

Σαν τα χέρια μας κατάμαυρο από την  κόλλα και πιο πολύ το κουμπί των σταθμών !

Και  στο αρμάθιασμα δίπλα μας για συντροφιά. 

Να μην προσκυνάμε από τη νύστα και τρυπάμε τα δάχτυλα μας με την βελόνα  

Οι πιο καλές λήψεις του Μεσολογγίου , Αμαλιάδας και Πύργου. 

Δέναμε και ένα σύρμα στην κεραία να πιάσουμε κάνα πειρατικό..... Κάτι κάναμε !

Τον  μονότονο  ρυθμό μας τον διέκοψαν τα δημοτικά τραγούδια. 

Παντού δημοτικά και μετά εμβατήρια

Οι Τούρκοι μπήκαν στην Κύπρο και η χούντα κήρυξε γενική επιστράτευση.

Ο Χρήστος έπρεπε να παρουσιαστεί στο Μεσολόγγι . Τρία παιδιά , με το μικρότερο στην κούνια , δέκα επτά στρέμματα καπνό και είκοσι μανάρια .

Κάπνισε το κεφάλι του. Που να τα αφήσει αυτά !

Φίλησε τη γυναίκα του ,τα δυο του κορίτσια...έπιασε από τις μασχάλες το αγόρι ,το σήκωσε όρθιο ,το κούνησε δυο φορές σαν να 'θελε να το μεγαλώσει πριν την ώρα του ,το φίλησε και έφυγε ! 

Ο κόσμος όμως δεν άφησε να πάει τίποτα χαμένο. Όλοι μαζί  τον σήκωσαν τον καπνό από το χωράφι.

Ήταν τότε που όλοι  βράζαμε  στο ίδιο καζάνι και ο ένας συμπονούσε τον άλλον . 

Η επιστολή του Παναή στη Φρειδερίκη

 

Από επίσκεψη στο νοσοκομείο Άγιος Σάββας
όπου νοσηλεύονταν ο Γιάννης Πανογεώργος 

Στη κορυφή μπορεί και να είναι εύκολο  να φτάσεις .Το δύσκολο όμως είναι να κρατηθείς .Εκεί χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και αυτό το γνώριζαν πολύ καλά οι άρχοντες του κάθε χωριού όταν ζητούσαν την ψήφο  του κόσμου  στον αγώνα τους για την κατάκτηση της προεδρίας.Ο ψηφοφόρος απαιτούσε να τον θυμάσαι  και μετά την κάλπη .

Αυτό το γνώριζε πολύ καλά ο Παναής - κατά κόσμον Νικόλαος Πολίτης.Δεν είναι τυχαία η επί σειρά ετών, θητεία του στη προεδρεία  του χωριού! Έπρεπε

Ο κυρ Μίμης

Αντράκλας δυο μέτρα ο κυρ Μίμης .Αρκάς στη καταγωγή και ψηλός σαν το Ταΰγετο .  Ευθυτενής και αγέρωχος που όταν πέρναγε ίσκιωνε ο τόπος που λένε ! Αγαπητός σε  όλους ! Πολύ αγαπητός .
Στο καφενείο μικροί  μεγάλοι ήθελαν να κάτσουν μαζί του γιατί τους άρεσε ο τρόπος που μιλούσε. Αργός, βαρύς ,κοσμοπολίτικος  και  καλαμπουρτζής ......!
Πολύ καλαμπουρτζής ο κυρ Μίμης. Και ασυμβίβαστος. Στην Εθνική Αντίσταση όργωσε τα βουνά του Μοριά κυνηγώντας τους φασίστες κατακτητές της πατρίδας του. Μετά τον πόλεμο γύρισε  όλο τον τόπο πουλώντας φανελοσώβρακα στα παζάρια . Γνώρισε τη Μάρω,την παντρεύτηκε και έκτοτε άραξε στο χωριό.
Πως να βολευτεί όμως μέσα στο  σπίτι  που είχε μάθει να γυρίζει όλη την Ελλάδα

Έτσι κάθε μέρα, κατά το απόβραδο στο καφενείο του μπάρμπα Μήτρου του Μπλίκα,  μαζί με άλλους απ το χωριό ,γίνονταν παρέα και έπαιζε  τη δηλωτή του. Μετά μπύρα!
Τις χρονιάρες μέρες ,όπως η πρωτοχρονιά ,το χόντρυναν λιγάκι ,για το καλό λέει .Έπαιζαν στούκι , και έκλειναν των Φώτων για να τα φωτίσουν , λέει !

Μια φορά εκεί που έπαιζαν τριάντα ένα, λέει κάποιος από την παρέα 

 -Κάποιος καίγεται !

- Εγώ καίγομαι λέει ο κυρ Μίμης και κατεβάζει τα χαρτιά του

- Όρε κάτι μυρίζει ....Μίμη καίγεσαι ;

Κάνει έτσι ο κυρ Μίμης...Από την τσέπη του σακακιού του έβγαινε καπνός .

- Όρε καίγομαι στ΄ Αλήθεια !!!

Είχε πέσει η καύτρα του τσιγάρου του μέσα και δεν το χε πάρει χαμπάρι .

Μια άλλη φορά στην καφετέρια του Ζάχου έλεγε για τον Κολοκοτρώνη .Κάθε λίγο και λιγάκι ο Σπύρος ο Βασιλείου πετάγονταν και τον διέκοπτε .

Φόρτωνε ο κυρ Μίμης αλλά έκανε υπομονή .Μετά από λίγο πάλι πετάγονταν ο Σπύρος.

Και που λέτε παιδιά σε μια μάχη, λέει ο Κολοκοτρώνης. Που πάτε ορέ Έλληνες !

Ο κυρ Μίμης που εκτός των άλλων δεν σήκωνε  μύγα στο σπαθί του αντάριασε !  Σηκώνεται όρθιος και με ένα νεύρο λέει στο Σπύρο που ήταν στο μπόι ένα και εξήντα . 

- Ήσουνα εκεί Σπύρο Βασιλείου ή θα σου γαμήσω κάνα κώλο !

Έγινε μολόϊμα !

Είχε μια μαγεία η εποχή εκείνη στα καφενεία του χωριού .Τώρα με τον πολιτισμό της καφετέριας .... χάθηκαν οι γενιές .Μεγάλωσε το χάσμα ! 

''ΟΙ ΑΝΤΑΡΤΟΠΛΗΚΤΟΙ''

Στο βάθος τα δυο Ζωγραφεικα  σπίτια'' Γιουργούλια'' και ''Τραχανά'' 

Το 1948 η έκβαση του εμφυλίου πολέμου έγειρε υπέρ του κυβερνητικού στρατού και εις βάρος των ανταρτών.Εν όψη των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων ο στρατός διέταξε  την απομάκρυσή του ορεινού πληθυσμού προς τις πεδινές περιοχές της χώρας. Το σχέδιο ήταν η έλλειψη τροφίμων με το σταμάτημα κάθε παραγωγικής δραστηριότητας στις ελεγχόμενες από τους αντάρτες περιοχές.
Στο πλαίσιο αυτού του σχεδιασμού πολλοί κάτοικοι των ορεινών χωριών όχι μόνο δεν επέστρεψαν στα χωριά τους την άνοιξη όπως το συνήθιζαν αλλά έφυγαν και αυτοί που έμειναν πίσω τον Χειμώνα.
Στο Χρυσοβέργι και στην ορεινή περιοχή του , προς την ψηλή Παναγιά,  εγκαταστάθηκαν πολλοί από διάφορα χωριά της Ευρυτανίας . Στο Χάραμα ,στις  Μάνες , στα Παλιοχώρια και το Άι Γιώργη Σταμνάς ήρθαν από τα Σελά .Στην Τραγάνα Σταμνάς και στο Χρυσοβέργι ήταν Τσικλιστιάνοι
 Ζούσαν σε καλύβες και τουρλοκάλυβες καμωμένες με κλαδιά και ψαθιά ,αριστοτεχνικά φτιαγμένες που δεν τις πέρναγε  το νερό της βροχής.
Μαρτυρίες αναφέρουν (Μήτσος Ζωγράφος ) πως στα παλιοχώρια είχαν φτιάξει  στοά με κορμούς δένδρων και  ήταν σκεπασμένη με κλαδιά και από πάνω πηλό.

Με την ήττα των ανταρτών και την οπισθοχώρηση τους στην Αλβανία άρχισε το 1950 η επιστροφή  στα χωριά τους. Η προώθηση έγινε σχεδιασμένα και το συντονισμό είχε ο πρόεδρος της Τσεκλίστας

Νικολόπουλος που ζούσε στα Κλεισορέμματα . Αφετηρία η πλατεία του Χρυσοβεργίου  Η μεταφορά ,ανθρώπων και ζώων, έγινε με τα αμερικάνικα καμιόνια ,τα Ντζέιμς μέχρι την Δομνίστα που υπήρχε δρόμος και από κει με τα πόδια στην Τσεκλίστα .Μαζί τους έφεραν αλεύρια ,ζάχαρη  σπόρους και μηχανές - έτσι ονόμαζαν τα ειδικά άροτρα που δεν είχαν καμιά σχέση με το παραδοσιακό ελληνικό άροτρο- για την παραγωγική ανασυγκρότηση του χωριού τους όπως προέβλεπε το σχέδιο Μάρσαλ.

Το βίντεο που παραπέμπει ο σύνδεσμος ( http://www.ina.fr/video/VDD09016151) στο σημείο απο 0,15 έως 0,20  διακρίνονται καθαρά τα σπίτια του Γιώργου Ζωγράφου (Γιουργούλια) με τη σκαμνιά απ' έξω και του Θόδωρου Ζωγράφου (Τραχανά) στο οποίο κοιτώντας στο επάνω δεξιό άκρο της σκεπής του διακρίνεται στο βάθος  το σπίτι των Ακριδαίαων Στο φόντο του πλάνου θα αναγνωρίσετε την πλαγιά

Στο σημείο 0,45 του βίντεο φαίνεται το δημοτικό σχολείο και στο βάθος το ριζό

στο Ριζό .Επίσης στο σημείο 0,45 φαίνεται καθαρά το δημοτικό σχολείο .Η μια η αίθουσα γιατί η άλλη χτίστηκε μεταγενέστερα
 Σχετικές πληροφορίες  έδωσαν οι Χρυσοβεργιώτες Ευθύμιος  Μάντης (Μάκιας) με καταγωγή από Τσεκλίστα , ο Ζωγράφος Δημήτριος ( Ντάης) Χρυσοβεργιώτης και η Πολίτη Βασιλική Του Φωτίου ,Χρυσοβεργιώτισσα με καταγωγή από Τσεκλίστα
Περιτό να πούμε πως εκτός ελαχίστων σημείων το βίντεο είναι στημένο .Δηλαδή δεν καταγράφει αλλά προπαγανδίζει. Έχει όμως ενδιαφέρον  γιατί είναι ένα ντοκουμέντο ! 

Το χρονικό του εορτασμού της 25ης Μαρτίου 1942 στο Αιτωλικό .Δια χειρός Κώστα Μαυροσκώτη

Εκδηλώσεις ανθρωπιάς σε συνθήκες βαρβαρότητας

 Κατά την περίοδο της κατοχής - τέλος Ιουλίου με αρχάς Αυγούστου 1943- συνέβη ένα ατύχημα που αναστάτωσε το μικρό χωριό Φραγκουλεΐκα.

Οι Γερμανοί το απόγευμα εκείνο συγκεντρώνονταν από την περιοχή του Αγρινίου στην

Λυσιμαχεία..Ετοιμάζονταν για  αντίποινα στα χωριά της Μακρυνειας για την

εκτέλεση Γερμανού αξιωματικού  στη περιοχή της  Συκιάς. Eνα   γερμανικό   καμιόνι ξεκίνησε καθυστερημένα για τον τόπο συγκέντρωσης και  στα

Κλεισορεύματα  έχασε το δρόμο και πήγε προς τα Φραγκουλεΐκα . Πληροφορίες λένε ότι ερχόταν από την Άρτα  και δεν πρόλαβε τους υπόλοιπους της φάλαγγας. Στο αυτοκίνητο επέβαιναν τρία άτομα και στην καρότσα του ήταν δυο Έλληνες  από την Άρτα  με πέντε έξι  μουλάρια επιταγμένα από τους Γερμανούς.

    

    Η γέφυρα της κλεισούρας ήταν κομμένη, από σαμποτάζ   του ΕΛΑΣ και οι Γερμανοί  επιτάσσοντας  τους κατοίκους

Ηχητικο ντοκουμεντο απο την κομπανια των Ακριδαιων

Για πολλά χρόνια τα λαούτα και τα βιολιά ήταν παρατημένα στα σεντούκια . Ο αγώνας για επιβίωση ήταν ατέρμονος .Τα δάχτυλα έγιναν κούτσουρα και δεν μπορούσαν να βρουν τις νότες.
Είναι όμως δυνατόν να ξεχάσεις τον τρόπο που εκφραζόσουν όταν

Καλημέρα πεδίμου Πἀνο

 ''Καλημέρα πεδίμου Πάνο.''
''...φτοχια εχομε αλλα δεν βαργεσε...''
''...ποσο στιναχορεθηκα που δεν τα ελαβες.''
'' ο πατερασου εδισε τον καπνο''
''.... οτη περνου απο τη δουλια που πιγενο οταν κρατή ..''

Σκέψεις απλές,ζεστές, γιομάτες αγάπη.

Η ανατίναξη της γέφυρας στα Φραγκουεΐκα στις 3/6/1944

Ανατινάχθηκε στις 3/6/1944

Στις αρχές του Απριλίου το 1944 το 2^ο  εφεδρικό  τάγμα του ΕΛΛΑΣ  της περιοχής Μεσολογγίου πραγματοποίησε στην περιοχή ευθύνης του διάφορες δολιοφθορές και σαμποτάζ . Όλες οι ενέργειες έγιναν στα πλαίσια γενικής διαταγής  προκειμένου να υπάρξει παρακώλυση στις μετακινήσεις των Γερμανών και παραπλάνηση  σχετικά με την περιοχή απόβασης των συμμαχικών δυνάμεων. Η δράση αυτή ανάγκασε τους Γερμανούς να διατηρήσουν σημαντικό αριθμό δυνάμεων στην περιοχή της Μεσογείου για να γίνει η απόβαση και η τελική επίθεση κατά της Γερμανίας από την Νορμανδία.

Στις 7/6/1944  ομάδα του τάγματος με επικεφαλής το Κωνσταντίνο Κοκκόλια από το Αιτωλικό και τμήμα του εφεδρικού τάγματος Γαυριάς με επικεφαλής τον  Θεόδωρο Κούσουλα  και σε συνεργασία με τον Γιάννη Σαπλαούρα από τον Άγιο Ηλία ,μετέφεραν μια Γερμανική νάρκη τύπου TELEPMAN στη τραγάνα Σταμνάς και συγκεκριμένα στη θέση Τούμπα και ανατίναξαν Γερμανική αμαξοστοιχία
Στις 22/6/1944 Ανατινάσσεται αμαξοστοιχία των Γερμανών στο Σταθμό Αιτωλικού. Ακολουθεί  μάχη με απώλειες και αρκετά λάφυρα .

Στις 3/6/41944 ανατινάσσεται η οδική γέφυρα στο τέρμα Κλεισούρας στο χωριό Φραγκουλεΐκα  .Η ανατίναξη έγινε από ομάδα του εφεδρικού ΕΛΛΑΣ με επικεφαλής τον Αιτωλικιώτη  Κωνσταντίνο  Κοκκόλια.

Στη επιχείρηση αυτή συμμετείχε υποστηρικτικά και τμήμα Χρυσοβεργιωτών  το οποίο είχε λάβει θέση στα Γιατσεΐκα.

Στην κομμένη  γέφυρα αργότερα έπεσε γερμανικό καμιόνι φορτωμένο με άλογα  και σκοτώθηκε ένας Γερμανός στρατιώτης  .Σε άλλη ανάρτηση θα περιγράψουμε το περιστατικό γιατί έχει σημασία ο τρόπος που το διαχειρίστηκαν οι κάτοικοι  και δεν αντιμετώπισαν προβλήματα αντιποίνων 

Υ.Γ. Τα στοιχεία είναι παρμένα από το βιβλίο του Θανάση Καλογιάννη '' Μνήμες και σελίδες της εθνικής Αντίστασης ΑΓΡΙΝΙΟ - ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ''

Κλεισούρα τα Κύκνεια Τέμπη ! Το Κάστρο στα φραγκουλείκα είναι η αρχαία Πυλήνη;

Κλεισούρα τα Κύκνεια Τέμπη ! Το Κάστρο στα φραγκουλείκα είναι η αρχαία Πυλήνη;

Του Γιώργου Μπαλτά 12.6.2014

Τα στενά της Κλεισούρας ορίζονται από την είσοδο τους στα Δυτικά , από τη διαστάρωση προς Χρυσοβέργι ΄μέχρι και την έξοδό τους βόρεια στο χωριό Κλεισορεύματα.
Σήμερα είναι γνωστά ως το φαράγγι της κλεισούρας , μνημείο ανθρώπινης κληρονολιάς , περιοχή ιιαίτερου φυσικού κάλους, προστατεύομενη από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα NATURA.
Στην αρχαιότητα το φαράγγι της κλεισούρας ήταν γνωστό ως «Κύκνεια Τέμπη» μέσω των οποίων ο Αχελώος χυνότανε προς την Θάλλασα του Αιτωλικού – Μεσολογγίου.
Σύμφωνα με αναφορές , στην βόρεια Πύλη των Κύκνειων Τεμπών ήταν χτισμένη η Πόλη Πυλλήνη που καταστράφηκε από τους Αιολείς και μεταφέρθηκε βορειότερα με το όνομα Πρόσχιον.
Η ακριβής θέση τη Πυλήνης δεν έχει προσδιορισθεί από του αρχαιολόγους και το κενό καλύπτεται από ικασίες και ερμηνείες που σε πολλές περιπτώσεις συνεργάζονται αρμονικά με λαϊκούς μύθους και οδηγούν σε παράλληλες «βεβαιότητες» .

Έχομε λοιπόν το όνομα Πυλήνη με το σχέδιο Καποδίστριας να έχει αποδοθεί σε Δήμο της Ναυπακτίας μακριά από το σημείο που τοποθετείτε σήμερα η Πυλλήνη.
Αντίθετα όλα συγκλίνουν πως η Πυλλήνη, πόλη Αιτωλική ευρίσκετο στην βόρεια Πύλη των Κύκνειων Τεμπών . Εξ ου και το όνομά της Πυλήνη (Πύλη) .
Βέβαια η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει ακόμα εντοπίσει την πρσγματική θέση της Πυλήνης.
Γεννημένος στο χωριό ΦραγκουλέΪκα μεγάλωσα με διηγήσεις των μεγαλυτέρων για την ύπαρξη αρχαίας Πόλης με Νεκροταφείο στη θέση Κάστρο στη βόρεια απόλειξη του Αράκυνθου! Στη βορειοανατολική κορυφογραμή του Αράκυνθου όπως αυτή διαγραφότανε από το Σπίτι μου ξεχώριζαν τεράστια αιωνόβια δένδρα Δρυός που ορίζανε τη θέση «Κάστρο» . Απλά Κάστρο, χωρίς καμιά αναφορά σε Πυλήνη. Μόνο αναφορές για πήλινα ευρύματα , οστά ανθρώπων και μέσα μέσα για ανασκαφές ξένων «επιτήδειων» που μάλλον κάτι σοβαρό έβρισκαν!

Διηγήσεις λοιπόν για λαθρανασκαφές , ευρύματα ανθρωπίνων οστών, ευρύματα πήλινων «σπαραγμάτων» , εμφανή γιγάντια τείχη, γινόντανε αντικείμενο συζητήσεων μεταξύ των μεγαλύτερων που γυρίζανε κατάκοποι από τη φύλαξη-βόσκηση των ζώων τους, κυρίως προβάτων και γιδιών. Συχνές αναφορές και για κάποιους περίεργους επισκέπτες – κυνηγούς που ζητούσανε πληροφορίες για το πώς πάνε στο Κάστρο.
Νεαρός «βοηθός» κτηνοτροφικών εργασιών της οικογένειάς μου , είχα επισκεφθεί πολλές φορές το κάστρο και ήταν ορατές οι «παρεμβάσεις» των «τυμβωρύχων», αλλά μικρής «έντασης».
Τελευταία άνοιξαν δασικοί δρόμοι οι οποίοι επέτρεψαν την προσέγγιση του χώρου πιο εύκολα και με αποτελεσματικότερα τεχνικά μέσα.
Ακόμα και αυτή καθαυτή η διάνυξη του δασικού δρόμου στη βόρεια πλευρά του Κάστρου έγινε επί των θεμελίων του Κάστρου το οποίο και γκρέμισε ολοσχερώς. Αλήθεια δεν υπήρχε αρχαιολόγος να παρακολουθεί τη διάνοιξη του δρόμου?
Με την ευκαιρεία να σημειώσω πως η διάνοιξη των δασικών δρόμων δεν χρειάστηκε να συμβάλλουν στην προστασία του δάσους από φωτιές . Συμβάλλανε όμως αποφασιστικά να περιοριστεί το δάσος δρυός του Αράκυνθου, σε επικίνδυνο βαθμό. Η ανεξέλεγκτη χρήση των αλυσοπρίονων οδήγησε στην εξαφάνιση αιωνόβιων δένδρων δρυός κατά μήκος των δασικών δρόμων. Ας είναι!
Τελευταία , με τη βοήθεια του google earth , περιδιαβαίνοντας τη περιοχή των χωριών μου Φραγκουλέικα και Χρυσοβέργη, από την Αθήνα, παρατήρησα στη θέση Κάστρο μια μεγάλη εκσκαφή. Χάρηκα γιατί τη θεώρησα «τομή» της Αρχαιολογικής υπηρεσίας. Έτσι έδειχνε από την Αθήνα!
Όταν βρέθηκα στο χωριό, λίγο η περιέργεια λίγο η νοσταλγία με έφεραν στο Κάστρο . Άλλωστε με τους Δασικούς δρόμους έγινε πολύ εύκολη η πρόσβαση.
Οδηγήθηκα στο σημείο της «τομής» που είδα από το google earth και με λύπη μου διαπίστωσα ότι πρόκειται για λαθρανασκαφή με τη βοήθεια σκαπτικού μηχανήματος . Η καταστροφή του τελευταίου απομειναριού των γιγαντιαίων τειχών ήταν το αποτέλεσμα των «κυνηγών θυσαυρών». Οι αθεόφοβοι ανεβάσανε εκσκαφέα και δεν τους πήρε χαμπάρι κανένας? Μάλον η προσπάθειά τους δεν τους απέδωσε τίποτα! Το μόνο που κατορθώσανε η καταστροφή ενός σημαντικού «Μυκηναϊκού» τείχους!!

Λίγο πιο πάνω, στην Ακρόπολη θα λέγαμε του Κάστρου, ένας πρόσφατα ανοιγμένος τάφος ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος όπως προκύπει από τις γιγαντιαίες πλάκες που τις παραμερίσανε οι αρχαιοκάπηλοι . Εδώ κάτι σημαντικό πρέπει να βρέθηκε!
Λίγο ποιο πέρα μέσα σε ένα σωρό λαξευμένων πετρών , μια μεγάλη πέτρα λαξευμένη , μοιάζει με βωμό!
Ανάμεσα στα γιγαντιαία δένδρα δρυός που καλύπτουν το Κάστρο (Πυλήνη) αψευδείς μάρτυρες οι κομμένοι κορμοί των αιωνόβιων δένδρων θύματα των λαθροξυλοκόπων.
Λαθροξυλοκόποι, λαθροανασκαφείς, λαθροκυνηγοί συνωστίζονται στο Κάστρο που μπορεί να είναι και η αρχαία Πυλήνη.
Με τη βοήθεια του «κινητού» μου έβγαλα κάποιες φωτογραφίες τις οποίες και δημοσειοποιώ μπας και ενδιαφερθεί κάποιος αρμόδιος!

Η καλλιτέχνης Μαρίας Ακρίδα

Πολλοί  τεχνοκριτικοί λένε  πως σε περιόδους κρίσης έχουμε ανασκούμπωμα και η 

καλλιτεχνική φύση του ανθρώπου  επιχειρεί την αποτίναξη των κίβδηλων αξίων, από τις οποίες έχει εμβολιστεί. 

Στον πολιτιστικό σύλλογο Αιτωλικού ένα απέραντο μελίσσι ανθρώπων, πάσης ηλικίας, ανταμώνει σχεδόν κάθε μέρα. 

Απλοί καθημερινοί άνθρωποι,απελευθερωμένοι από την κυριαρχία των υλιστικών συμπεριφορών, γεύονται την χαρά της έκφρασης και της δημιουργίας !  

Τραγουδούν ,χορεύουν, διαβάζουν και παίζουν θέατρο. Παίρνουν μπογιές και πινέλα και  βάζουν χρώματα στη μίζερη και φοβική τηλεοπτική προπαγάνδα του συστήματος, που μας θέλει ενόχους και υπεύθυνους για την οικονομική κατάσταση που μαστίζει την πατρίδα μας !

Σ΄ αυτήν την κυψέλη της χαράς ,της δημιουργίας και του εκλεπτισμού της ψυχής, βρίσκεται και η Μαρία Ακριδα.

Πολυτάλαντη και  στο θέατρο και στα εικαστικά.

Μια συμβολή στην Ιστορία του χωριού «Χρυσοβέργη»

Γράφει ο Γιώργος Μπαλτάς 
(Αφιερωμένο στο φίλο μου Αριστείδη Ζωγράφο τ΄ Χαριλί)

Πριν χρόνια ο φίλος μου Αριστείδης Ζωγράφος τ΄Χαριλί , έρχεται στο σπίτι και μου λέει περιχαρής : είδες Μπαλτά ? Του ξουβέρ έχsite τα φραγγλεϊκα έχνε? Δεν έχνε! Άνοιξ του κουμπιούτερ να ιδείς !
Βρέθηκα αμήχανος μπροστά στην ορμητικότητά του και υπάκουσα με «κατεβασμένο» ηθικό! Είχα χάσει και άλλες μάχες σε τέτοιου είδους «συγκρούσεις» ! Άλλωστε είμαστε οι δύο τελευταίοι

Οι παιδικές μου αναμνήσεις από την Τσεκλίστα

 

Γράφει ο Πάνος Ακρίδας
Ο παππούς μου, ένας ασπρομάλλης γεροντάκος ,ήταν κατά γενική ομολογία ένας άκακος άνθρωπος που το μόνο του μεράκι ήταν τα πρόβατα. Άμα  καταλάβαινε πως έλιωσαν τα χιόνια... δεν τον χώραγε  ο κάμπος!
Παλιότερα που δεν υπήρχαν αυτοκίνητα για να μεταφέρει τις χιόνες του - έτσι έλεγε τις προβατίνες του -πήγαινε στην Τεκλίστα με τα πόδια. Δυο μέρες ταξίδι! Ξεκινούσε το απόγευμα από το Ξουβέρι, να πιάσει το Μουσταφούλι  και το πρωί  να ξεκινήσει  για Θέρμο ,Πλάτανο ,Λιόλιο ,ώσπου να φτάσει στην Τσεκλίστα .

Ο ΜπαλοΝίκος με τις ''χιόνες'' του

 Εμείς τα εγγόνια του πηγαίναμε σαν τέλειωναν τα καπνά.
Εγώ πήγα δυο χρονιές.

Η ξαδέλφη μου η Τούλα ήταν η μεγαλύτερη από τα εγγόνια.
Στις δουλειές του σπιτιού ήταν το δεξί χέρι της γιαγιάς μας, της ΜπαλοΛένης .Ευτυχώς που ήταν κι αυτή !Αλλιώς πως θα τα έβγαζε πέρα η γρια με τόσα λιαπατσόρια.

Το Μπαλέικο ήταν ένα διόροφο, πέτρινο σπίτι που στο πάνω μέρος του  υπήρχαν  δυο δωμάτια και από κάτω ένα υπόγειο.
 Ήταν σκεπασμένο με πέτρινες πλάκες και τη σκεπή του συγκρατούσαν κάτι τεράστιες στρουπίνες - έτσι έλεγαν τα μαδέρια - που από δω και από κει ήταν καρφωμένες πρόγκες για να κρεμάνε τα  καλαμπόκια ! Είχε και μια χωμάτινη γωνιά με δυο παραθύρες .

  Το μαντρί ήταν δίπλα στο σπίτι. Το σούσουρο που ερχόταν ο παππούς μας  με τα πρόβατα καθόταν σε μια πέτρα και ένα, ένα όπως τ΄ άρμεγε τα πέρναγε μέσα στη στρούγκα .

Μπροστά στο Μπαλέκο
Εγώ,ο αδελφός Νίκος , η αδελφή μου Γεωργία
 και στο μέσον της φωτογραφίας
η μεγαλύτερη  η Τούλα ,κόρη του Φώτη Πολίτη 

  Η καημένη η Τούλα ,η ξαδέρφη μου,τι να πρωτοκάνει με τόσους διαόλους που έμπλεξε . Που δεν έμπαιναν σε στρέβλα με τίποτα.

  Εγώ όλη μέρα γύριζα Πότε πήγαινα στο κόμμα .Πότε στους Αγίους Αποστόλους και ανακατευόμουνα με το ρετσίνι. Πότε κυνηγούσα βερβέρες. Όλο διαολιές ! Όμως η μεγαλύτερη απόλαυση ήταν να παίζω στις μελίστρες. Σαν στούκας κατέβαινα την μελίστρα! Καθώς έφτανα στον πάτο, ήταν μια ρίζα από κέδρο που την έπιανα και,με την φόρα που είχα, έκανα επιτόπια στροφή .

  Σε μια γωνιά της αυλής η γιαγιά άναβε φωτιά και έβραζε νερό στο καζάνι για την μπουγάδα. Τα χεράκια της Τούλας έλιωναν από το τρίψιμο  των ρούχων .Τόσα παιδιά !

  Φόρεσα την καθαρή μου μπλούζα και καμαρωτός, καμαρωτός τράβηξα για τις μελίστρες .Χόρτασα παιχνίδι και ευχαριστήθηκε η ψυχή μου. Γύρισα στο σπίτι ξελιγωμένος.

Ε ρε και βλέπει η Τούλα την καθαρή μπλούζα που είχα φορέσει...Ποιός είδε το θεό και δεν τον φοβήθηκε ! Ε ρε ματσούκι που έφαγα ...!Δεν το έβαλα όμως κάτω. Από τα νεύρα μου μια και δεν μπορούσα να τα βάλω με την Τούλα, πήγα εκεί που άναβε το καζάνι και είχε μπόλικη στάχτη, ξάπλωσα και ανακυλιόμουν απ΄το άχτι μου. Σαν αλευρωμένος χοβιός έγινα . Μόνο τα μάτια μου γυάλιζαν.

- Να δεις και 'γω  ,της λέω.

Κι' άλλο μπερτάκι η Τούλα .

-  Θα φύγω και θα πάω στο σπίτι μου.

- Και που ξέρεις το δρόμο ;

-Θα πάρω της κολόνες απ' το τηλέφωνο και θα φύγω .

Επειδή μας έπαιρναν τηλέφωνο απ' το χωριό ,νόμιζα πως αν τις ακολουθήσω θα φτάσω σπίτι μου.

 Μια βραδιά μας έκανε ξαφνική επίσκεψη ο πατέρας μου.
Σαν ήρθε ο παππούς με τα πρόβατα το σούρουπο,  δεν άκουσε φωνές και ανησύχησε.
Μέχρι να τα τακτοποιήσει τα ζωντανά  και ν ανέβει στο σπίτι,του φάνηκε αιώνας.  Μπήκε μέσα και είδε τον πατέρα μου.
Εσύ είσαι εδώ ; Φοβήθηκα  πως κάτι έγινε με τόση ησυχία ;

 Σήμερα δυστυχώς εκείνες οι μελίστρες δεν υπάρχουν. Μπαζώθηκαν!
Έτσι όμως δεν χάνει την γραφικότητα του ο τόπος ; Δεν έχουμε ρήξη με το παρελθόν ;

Αποκριάτικα στιγμιότυπα

Γι'αυτούς τους χαρακτήρες έχουν γίνει άπειρες συζητήσεις στο καφενείο του χωριού .Όλοι κάτι έχουμε να θυμηθούμε από εκείνα τα ευχάριστα καλαμπούρια τους, τα πειράγματα τους και τα παθήματά τους όταν έπιναν ένα ποτηράκι παραπάνω.

Όλοι τους μεροκαματιάρηδες .Άνοιγαν με τους Κασμάδες την γαλαρία για να φέρουν νερό στον κάμπο . Μέσα στα λασπόνερα  της στοάς σαν  τυφλοπόντικες με την υγρασία να τους σαπίζει τα κοκάλα. 

Τα χέρια τους χοντρά και ροζιασμένα απ' τη δουλειά ,σπούδασαν παιδιά και προικιωσαν κορίτσια . Και μετά τη βάρδια... στα καπνοτόπια με όλη την οικογένεια. Γιατί ο καπνός ήταν κουμπαράς! Αν τα 'φερνες γύρα με το μεροκάματο και ο καπνός σου έμεινε ξεχάρτσοτος, είχες μεγάλο διάφορο! Για να μπορέσει όμως το γαϊδουράκι να κουβαλήσει την ψυχή μέχρι την παράδεισο, έπρεπε να φάει και να πιει.

Η καθαρή Δευτέρα ήταν μια καλή ευκαιρία για κάτι τέτοιο. Θα αφήσουμε τις εικόνες να μιλήσουν .

Κάπου στη Μακρυνεία 

Στην φωτογραφία Χρυσοβεργιώτες με τα μηχανάκια τους στην Μακρυνεία

Στους ρυθμούς το τζού μπόξ 

«Κοσμάς ο Αιτωλός: Φτιάξτε σχολειά-φτιάξτε σχολειά».

Ο Χρήστος Βερβερούδης υποδυόμενος
τον Κοσμά τον Αιτωλό

Τυχεροί  όσοι βρέθηκαν την παρασκευή  21 Φεβρουαρίου στο πνευματικό κέντρο Ευανθίας Καρβέλη στο Αιτωλικό. Είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν, στα πλαίσια της επετείου της μάχης του  Ντολμά και της συμπλήρωσης των 300 χρόνων (1714-2014) από τη γέννηση του Κοσμά του Αιτωλού , μια υπέροχη θεατρική παράσταση από τον ηθοποιό Χρήστο Βερβερούδη.
Ο Χρήστος Bερβερούδης με την  καταπληκτική του ερμηνεία και την επιβλητική του  φωνή κατάφερε να μεταφέρει  το κοινό του Ευανθίας Καρβέλη 300 χρόνια πίσω ,''βιώνοντας'' με συγκλονιστικό τρόπο τον λόγο και τις διδαχές του Κοσμά του Αιτωλού.
Η παράσταση πρόκειται  να παιχθεί και στο Μεσολόγγι στα πλαίσια των εορτών εξόδου. Είναι μια καλή ευκαιρία για όσους θα ήθελαν και δεν κατάφεραν να την παρακολουθήσουν στο Αιτωλικό.
Η ημερομηνία δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη.
Είμαστε σε επαφή με τον Χρήστο Βερβερούδη και  έγκαιρα θα ενημερώσουμε τους αναγνώστες του blog για το πότε αυτό θα γίνει.
 Παραθέτουμε ένα μικρο απόσπασμα από το σχετικό δελτίο τύπου της παράστασης, ώστε να έχουν μια σχετική  άποψη ,όσοι  θα την παρακολουθήσουν, για το ''ταξίδι'' που  πρόκειται  να κάνουν.


Τη σημερινή εποχή της καταναλωτικής αδηφαγίας και της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, τα Γράμματα οι Τέχνες και γενικότερα ο πολιτισμός, είναι η σημαντικότερη όαση ελπίδας και προοπτικής για τους λαούς, όπου γης. Οι Έλληνες έχουμε διέλθει μέσα από δύσκολες περιόδους και ατραπούς, με  υποδουλώσεις, κατοχές, εμφυλίους, και το αίμα του λαού μας  έχει ποτίσει τούτη την ευλογημένη χώρα που λέγεται Ελλάδα. Είναι χρέος όλων μας, κυρίως,  των πνευματικών ανθρώπων, να ενδυναμώσουμε την διαχρονική μνήμη της ιστορίας μας, που δεν περιορίζεται σε συνοριακές περιχαράξεις αλλά απηχεί στην έννοια του Ελληνισμού, λέξης, συνώνυμης του Πολιτισμού.
Ο ιεραπόστολος της ειρήνης Κοσμάς ο Αιτωλός, ο ιεροκήρυκας Πατροκοσμάς, που όργωσε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο επί τουρκοκρατίας  για να διατρανώσει την πίστη του στην Ορθοδοξία και την Ελληνική γλώσσα και βρήκε τραγικό θάνατο από εκείνους που ενοχλούνταν από τις Διδαχές του, αποτέλεσε την έμπνευση για ένα θεατρικό μονόλογο, με τον τίτλο: «Κοσμάς ο Αιτωλός: Φτιάξτε σχολειά-φτιάξτε σχολειά».

Το έργο έγραψε ο συγγραφέας - δημοσιογράφος, Γρηγόρης Χαλιακόπουλος .Σκηνοθεσια Χριστος Βερβερουδης-Νικος Παυλιτινας τον ρόλο του Κοσμά Αιτωλού υποδύεται ο ηθοποιός Χρίστος Βερβερούδης. Το ρόλο του αφηγητή ζωντανεύει η υποβλητική φωνή του ηθοποιού Χρίστου Τσάγκα, η δε μουσική επένδυση ανήκει στον   μουσικοσυνθέτη Φίλιππο Περιστέρη.

Το κλάδεμα και η σχέση του με το φεγγάρι

Παροιμία  είναι σύντομος λόγος, που περιέχει αλήθεια βγαλμένη απ' την πείρα . Είναι η γνώση και η  παρατήρηση πολλών χρόνων και πολλών ανθρώπων ταυτόχρονα  .Είναι προϊόν συλλογικό .
Λαϊκό γνωμικό στο χωριό μας λέει πως ο πρώτος κλαδούχος του αμπελιού ήταν ο  γάιδαρος .
Ο γάιδαρος έχει μεγάλη αδυναμία στα κλίματα και κάποια  φορά που λύθηκε, έπεσε με βουλιμία πάνω τους  .
Παρατηρήθηκε πως τα κλίματα που βόσκησε  ο γάιδαρος έκαναν   σταφύλια μεγάλα και ζουμερά και αυτή η παρατήρηση καθιέρωσε  και την πρακτική του κλαδέματος

Κλάδεψε με το Γενάρη και μην κοιτάζεις το φεγγάρι 

λέει ο λαός μας για το κλάδεμα των αμπελιών και των δένδρων.Αν κλαδέψεις τον Φλεβάρη πρέπει να λάβεις υπόψιν σου σε πια φάση βρίσκετε το Φεγγάρι .Πρέπει να είναι  στη ''χάση '' και όχι  στη ''γέμιση'' Το κλάδεμα με την πανσέληνο σαπίζει τις κλιματόβεργες και το κλίμα δεν καρπίζει
 Στους ελαιώνες  και στου οπωρώνες πρέπει μετά το κλάδεμα να αποσύρουν αμέσως τα κλαδιά και τα ξύλα. Εκτός του ότι σαπίζουν, το σαράκι που εμφανίζετε και τα διάφορα ξυλοφάγα, προσβάλουν τους νεαρούς βλαστούς και κατά συνέπεια την καρποφορία των δένδρων!
Σε διατριβή της κ. Γιαννακοπούλου ,σχετικά με την γαλλοελληνική εκμετάλλευση των δασών τον 17ο  αιώνα στα δάση της Δυτικής Ελλάδας και Ηπείρου, οπού υλοτομούνταν ξυλεία για ναυπηγικούς οικοδομικούς σκοπούς ,ξυλεία για βαρελοποιία κ.α.,διαβάζουμε πως πάντα  τα  συνεργεία υλοτόμησης, λάμβαναν  υπόψιν τους το φεγγάρι.
Καυσόξυλα που κόβονται από ζερβό μέρος δεν καίγονται καλά στο τζάκι γιατί δεν τα βλέπει το φως του φεγγαριού
Η πατάτα που έβγαινε από τη γη  ,στου φεγγαριού τη χάση ,δεν σαπίζει και κρατάει  πιο πολύ καιρό.

Βάλτε νιους και σκάψτε με 

Γέρους να  με κλαδέψουν 

Βάλτε κορίτσια ανύπαντρα 

να με κορφολογήσουν 

λέει μια άλλη παροιμία του λαού μας 

Ο νιος έχει δύναμη ! Το τσαπί υπακούει στα δυνατά του μπράτσα ! .Μπορεί να σκάψει το έδαφος πιο βαθιά  και η ρίζα του αμπελιού δεν θα τεμπελιάζει στην επιφάνεια του ! Θα πάει πιο βαθιά  και στις δύσκολες μέρες του καλοκαιριού θα βρίσκει πιο εύκολα  υγρασία. 

Οι γέροι έχουν πείρα και ξέρουν πότε και πως πρέπει να κλαδέψουν. 

Ο κλαδούχος πρέπει να είναι έμπειρος.Να ξέρει που θα κόψει .Ν' αφήσει τους κληρονόμους που θα διαδεχτούν τα γέρικα κλαδιά! 

Από κοντά και νιος για να του μάθει την τέχνη. 

Και μετά κορίτσια ανύπαντρα γεμάτα όρεξη και υπομονή .

Η υπομονή είναι η προίκα της φύσης στη γυναίκα για να κρατήσει τα βάρη του σπιτιού και των παραδόσεων.

Τ' ανύπαντρα κορίτσια μπορούν να καταλάβουν τα τρυφερά βλαστάρια του αμπελιού καλλίτερα. 

Έχουν από την φύση ίδια αποστολή .

Να φέρουν ζωή  στο κόσμο!

Γιαυτό και ''κορίτσια ανύπαντρα να με κορφολογήσουν'' !

Αυτές είναι κάποιες -μέσα στις πολλές-από τις παροιμίες του λαού μας που ακούγονται και στο χωριό μας.

 Σήμερα με την εντατικοποιήση των καλλιεργειών και την αλόγιστη χρήση των φυτοφαρμάκων αν λάβουμε υπόψιν τις καλλιεργιτικές πρακτικές των παππούδων μας δεν θα χάσουμε .
Θα κερδίσουμε .Και θα κερδίσουμε την παραγωγή ασφαλών προϊόντων για τη διατροφή των παιδιών μας 

Η κοπή της πίτας μας για το 2014

Εικόνες παλιών εποχών σήμερα στο Χρυσοβέργι. Έχει καθιερωθεί των Φώτων μετά την εκκλησιά , ο σύλλογος να κόβει την πρωτοχρονιάτικη πίτα του. Μετά το αγιασμό ,από άμβωνος , ο κόσμος κλήθηκε  να παραστεί στην κοπή της πίτας σε ένα από τα καφενεία του χωριού,  όπου ο σύλλογος προσέφερε καφέ και αναψυκτικά . Χαρούμενα και καλόκαρδα πρόσωπα αντήλλασαν ευχές. Μικρά παιδιά χαίρονταν και γελούσαν στις αγκαλιές, άλλα των μανάδων και άλλα  των παππούδων, ενώ τα μεγαλύτερα έτρεχαν και γελούσαν .Ήταν ένα πολύ ευχάριστο και γιορτινό πρωινό !Ευχόμαστε σε όλους τους χωριανούς μας που βρίσκονται μακρυά μας υγεία , ευτυχία , υπομονή και αλληλεγγύη  για τους δύσκολους καιρούς που διανύουμε.

Το φλουρί έπεσε στον μικρό