Tractat deus Pirenèus: dejà 350 ans

Uei que'ns brembam deu tractat deus Pirenèus, signat 350 ans a. Aquèra experiéncia qu'estó traumatizanta peu pòble catalan qui 's vedó dividit per ua frontèra estatau non demandada ni esperada mès impausada per poders estrangèrs. Aqueth eveniment que serà l'ocasion d'ua manifestacion a Perpinhan dab lo correllengua e un concèrt balhat per artistas deus País catalans e occitans. Que i serèi, a la Catalonha deu nòrd, tà passà'i aquesta jornada. Tà'n saber mes suu programa de la diada, anatz véder aquiu.

Ara que podem constatar la frontèra que i ei ben enradigada dens las mentalitats deu mond deu nòrd e deu sud de la Montanha. Mès non pas dens la mea. Tà jo, la cadea pirenenca qu'ei au centre deu men País Gran, qu'ei la soa espina dorsau.

Los Pïrinèus non son pas ua frontèra. O mes exactament, non aurén d'èster ua.


Tè, que'm hè tostemp arríder aquera cançoneta tradicionau qui narra las benalèjas deu rei Francés I de França, capturat peus Espanhòus a Pavia lo 24 de heurèr 1525. Aquera version, que la trobaratz suu site tot en gascon deu Mèste Andriu Hourcade qui l'arrecuelhó auprès d'Agustin Cauhapè de Laruns.

Quan lo Rei partí de França (bis)
Conquesir d'autes peís
Viva la ròsa
Conquesir d'autes peís
Viva la flor, la flor deu lis.

Arribat davant Pavia (bis)
Los Espanhòus l'an pris
Viva la ròsa
Los Espanhòus l'an pris
Viva la flor, la flor deu lis.

« Rend-te, rend-te Rei de França (bis)
Sinon tu qu'ès mort o pris...

- E quin serí lo Rei de França (bis)
Jamei jo que non l'èi vist... »

Que'u lhevàn l'ala deu manto (bis)
Qu'i trobàn la flor de lis...

Que lo prenen e lo ligan (bis)
Dens la preson que l'an mis...

Dens ua lèda tor escura (bis)
Jamei sorelh non s'i ei vist...

Sinon per ua frinestòta (bis)
Qui espiava tà París...

Ved viéner bèth petit patge (bis)
Petit patge de París...

« Patge quins navèths me pòrtas ? (bis)
Que s'i conta per París ?

- Las novèlas qui jo pòrti (bis)
Que lo Rei qu'ei mort o pris...

- Petit patge quan te'n tornes (bis)
Quan te'n tornes tà París...

Hè compliments a la Reina (bis)
I aus mens mainats petits...

Que hascan bàter monèda (bis)
De la qui's hè dens París...

Que n'envien ua carga (bis)
Tà'm rachetar au país... »

E aquiu que n'avetz un extrèit d'ua auta version gravada per Verd e Blu, en gascon corrècte, aquera.

Quan lo Rei partí de França (bis)
Conquerir d'autes país
Viva la ròsa
Conquerir d'autes país
Viva la flor, la flor deu lis.

Quan estè davant Pavia (bis)
Los Espanhòus que l'an pres
Viva la ròsa
Los Espanhòus que l'an pres
Viva la flor, la flor deu lis.



Tà l'aver sancera, que'vs sufeish de crompar lo CD Ompra o Só en çò deus Menestrèrs Gascons o deu Joan Francés Tisnèr!

Los Pirenèus vists de Tolosa

A Tolosa, de còps que i a, que's pòt véder los Pirinèus coma se la ciutat estosse deu Pemont. Deu Pont Nau, en plen centre de la ciutat, se pòt contemplar tota la cadena, deu Canigó dinc a la Montanha de las Crabetas deus Bascos (Auñamendia, lo Pic d'Ània)!!!

Gèr, qu'èram suus costalats deu costat de Vielha-Tolosa (a quauques 10 km deu centre de Tolosa) e los Pirenèus qu'èran au rendetz-vos. Segon la dita populara, qu'ei un signe que plaverà.

























Aqueth, me pensi qu'ei lo Pic deus Tres Estats: que hè magic!!!! Ua salutacion amistosa taus Andorrans e taus Urgelhencs, que las soas montanhas e's véden despuish la nòsta ciutat mondina!!!

Se los ors e podóssen parlar...

En un comunicat publicat ger en la pagina web deu Conselh Generau d'Aran, aprenem qu'un caçaire vesin de Les, acompanhat de son can, estó atacat per l'orsa Hvala. Segur, n'èra pas tà minjà'us, lo caçaire dab son can, que Hvala ac hasó.

Fin finau, tà hèr húger l'orsa, lo caçaire qu'auré tirat en l'aire, a despièit de las soas heridas provocadas per las nhacadas.

Que caleré qu'aqueth ahèr hasósse l'objècte d'ua enquèsta seriosa.

Lo sindic d'Aran demanda que los ors e sian desplaçats en un lòc on non pausarén pas nat problèma.
Supausi qu'aquò vòu díser un lòc sens nat caçaire acompanhat de cans.

Que'ns ditz que los Pireneus aranés non son pas un cornet de la sabana africana on los ors e poderén víver sense causar nat problèma de seguretat a l'òme.
Clar, exceptat que non i a cap jamés avut nat ors en Africa, lhevats los zoos. N'ei pas com en la montanha nòsta, o en Bòsnia, Eslovenia o Romania. Que'm demandi quin ac hèn acerà tà convíver dab los ors, en Europa centrau.

E puishqu'èm a parlar de seguretat, que cau raperar que i a caçaires qui tiran sus d'autes caçaires, provocant herits o morts. Que son perilhós, los caçaires, fòrça mes que non pas los ors. Tè, enter ua montanha plea d'ors e ua auta plea de caçaires, jo que causeishi la prumèra sense esitar ua segonda. Question de subervivéncia. Que caleré desplaçar los caçaires dinc au Saharà, aquerò que seré mens arriscat tà la populacion. E mes segur taus ors.


E los cans? Quants nens desfigurats a tot jamès per esnhassiquadas de can? E quant de nenets tuats?
Me demandi aon e poderém enviar tots los cans tad evitar los accidents d'aqueths qui podem léger en diaris...

Era ossa Hvala ena Val d'Aran

Qu'è liejut en ua pagina web deth Conselh Generau d'Aran çò que seguís:

Eth departament de Miei Ambient e Pagesia deth Conselh Generau d’Aran a efectuat ua gravacion inedita dera ossa Hvala pera proximitat e peth temps de filmacion. En tot revisar ues trampes fotografiques plaçades en Baish Aran, es guardes deth Conselh Generau s’an trobat damb mès de 45 menutes de gravacion dera ossa en tot minjar ua carraunha de cabiròu, que siguec metuda coma esca. En aguest sens, cau díder qu’era màger part dera dièta des ossi bruns ei de caractèr vegetau (fruta, tuberculs, arraïtz, èrba, eca) e ua proporcion menor de caractèr animau, dera quau era màger part consistís en hormigues, termits e carraunhes d’ongulats. Era ossa, que se mòstre damb un estat de salut òptim, a estat identificada per miei d’un colièr emissor e eth crotau dera aurelha. Enes imatges se confirme qu’era ossa ja non va acompanhada pes cadèls neishudi ena primauera de 2007, ne tanpòc peth mascle damb eth quau siguec vista hè ues setmanes.


Eth conselhèr de Miei Ambient e Pagesia, Francisco Bruna, a declarat que “es imatges dera ossa confirmen er assentament deth plantigrad enes montanhes araneses e demòstren ath temps era qualitat mieiambientau deth nòste ecosistèma”. Dauant d’aguesta realitat, eth conselhèr a reconeishut qu’era preséncia der os “pòt devier un atractiu toristic a considerar” e a reclamat “era implicacion de totes es administracions entà trabalhar en Aran damb era finalitat de melhorar era conviuença entre er os e es ramadèrs, en tot seguir era determinacion deth Conselh Generau d’Aran”, qu’a activat un plan pilòt entà agropar es ramats de 17 proprietaris de oelhes damb un pastor que les suenhe entà evitar-ne possibles atacs.


Eth plan pilòt aranés tà protegir es oelhes qu'ei de seguir e que serie d'imitar en dehòra dera Val, ça'm semble.

Tà véir era gravacion dera ossa, que vos cau anar a visitar eth site deth Conselh Generau d'Aran en hent clic acitau.