Η μπαλάντα της μανιοκατάθλιψης, Γιώργος Γιαννόπουλος: Αύγουστος Κορτώ, Το βιβλίο της Κατερίνας, μυθιστόρημα, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2014.

«Οι ποιητές διαθέτουν επίσης μερικές ιδιότητες... κυρίως την ευαισθησία να αντιλαμβάνονται σε άλλους απόκρυφες ψυχικές καταστάσεις και την τόλμη να αποκαλύπτουν διάπλατα το δικό τους ασυνείδητο»1, γράφει ο Φρόιντ και η διαπίστωση αυτή τoυ θεμελιωτή της ψυχανάλυσης βρίσκεται στον πυρήνα κάθε σημαντικού λογοτεχνικού έργου. Στο δέκατο όγδοο βιβλίο του Αύγουστου Κορτώ με τον χαρακτηριστικό τίτλο Το βιβλίο της Κατερίνας ο συγγραφέας αναλαμβάνει να μιλήσει για το «οικογενειακό μυθιστόρημα» που καθόρισε τη ζωή του. Το συγγραφικό του εύρημα στον αφηγητή είναι λειτουργικό, ουσιαστικό  και προσδίδει δραματικές διαστάσεις σε ένα αφήγημα που ούτως ή άλλως έχει συγκλονιστικό περιεχόμενο. Έργο τόλμης και αρετής το βιβλίο του Κορτώ επιβεβαιώνει ότι η λογοτεχνία είναι ένα αξιοπρεπές εγχείρημα για να διαχειριστούμε και να αντιμετωπίσουμε το ψυχικό τραύμα και τον πόνο που εκλύει. Να υπενθυμίσουμε μόνο ότι τα άτομα που πάσχουν απο μανιοκατάθλιψη ή παρόμοιες ασθένειες βιώνουν αφόρητο ψυχικό πόνο και προκαλούν συναισθηματική αναστάτωση με την αμφιθυμία τους στους ανθρώπους που βρίσκονται στο περιβάλλον τους και ιδιαίτερα σε αυτούς που τους αγαπούν πραγματικά. Τα κεφάλαια του βιβλίου που περιγράφουν τις αντιδράσεις του πατέρα της οικογένειας είναι πράγματι σπαρακτικά. Δέκα χρόνια μετά την αυτοκτονία της μητέρας του ο συγγραφέας βρίσκει το θάρρος και την τέχνη να ξεγυμνώσει την ψυχή του και να μας χαρίσει συγκλονιστικές στιγμές, στιγμές πάθους και τελικά κάθαρσης. Οι αρετές αυτές του συγγραφέα πιστοποιούν ότι πρόκειται για ένα έργο ωριμότητας, για ένα αυθεντικό εγχείρημα, η δύναμη και η ειλικρίνεια του οποίου εξισορροπούν τις όποιες αδυναμίες στο ύφος ή στη γλώσσα. Ίσως μια καταβύθιση στη γλώσσα θα βοηθούσε τον συγγραφέα να αποδώσει την ιστορική διάσταση του «στίγματος» και να το φωτίσει στον ιστορικό καμβά που εμπεριέχει το οικογενειακό ψυχόδραμα.

Της αγάπης, της θλίψης και των λεόντων..., Γιάννης Τσιτσίμης: Ντενίζ Παναγιωτοπούλου, Hic sunt leones, εκδ. Όποτε, Αθήνα 2014.

Κείμενα μικρά, σκληρά, πεζά που μεταφέρουν ποίηση και εκχύνουν εικόνες πλάνες, θολές, αποτρόπαιες ενίοτε. Στίχοι φωτογραφικοί, όνειρα σε άσπρο μαύρο, μια νωχελική παραίτηση που στάζει πάθος για τη ζωή, ο θάνατος φυσικά αυτοπροσώπως σε κάθε γωνία, σε κάθε πτυχή, λεπτομέρεια των αδιέξοδων ιστοριών του βιβλίου.
   Γραφή πρωτότυπη που λειαίνει τις αισθήσεις, δεν τις χαϊδεύει όμως. Δεν υπάρχει αρχή κι επομένως δεν υπάρχει τέλος (και καλύτερα). Λόγια ξεκομμένα —που παριστάνουν τους στίχους κι είναι στην πραγματικότητα η κληρονομιά και η υποθήκη κάποιου που αναχωρεί— ξεπηδάνε κι ορθώνουν το ανάστημα μα γρήγορα πέφτουν, η ιστορία χάνεται, το σκοτάδι προχωρεί.
   Είκοσι επτά σελίδες πόνου. Είκοσι επτά σελίδες ξυραφιού. Είκοσι επτά σελίδες ανυπαρξίας.  
   Πρόκειται «για τις σημειώσεις μιας παρατεταμένης εφηβείας», όπως υποτιτλίζεται η συλλογή. Οι σημειώσεις μιας χίμαιρας. Δεν είναι μικρό πεζό. Δεν είναι ποίηση (μόνο). Δεν υπάρχει φιλολογική φόρμα να το εντάξεις (καλύτερα). Δεν έχει νόημα να το αναλύεις αλλά να το διαβάζεις (πολλές φορές). Όταν ο ουρανός μαυρίζει, αισθάνεσαι πως θα βρέξει, δεν το ψάχνεις.
   Η από Αθήνα κατοικούσα και από Ζάκυνθο καταγόμενη και ορμώμενη η συλλογή και η δημιουργός. Από παντού οι μετέωροι στίχοι των πεζών ποιημάτων της. Ψυχεδέλεια, απόδραση, σκοτεινό παραμύθι, in extremis σκέψεις, πορεία, διάβαση, μονοπάτι, στενότητα, λάθος διαδρομή, όλα μαζί και τίποτε από αυτά, όλα μαζί και πέρα από αυτά.
   Είναι σκέψεις. Είναι τομάρια γδαρμένα. Είναι λόγια αγέρωχα. Είναι μια μετάληψη για λίγους (πολύ λίγους). Είναι πέρα από την κουλτούρα, επικρατούσα και μη (ευτυχώς, ευτυχώς). Είναι φευγάτο βιβλίο ελάχιστο, αποδρά μέσα σε μια καινούργια φυλακή λέξεων και αισθημάτων (αν και μια φυλακή δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά παλιά...).
   Τα κείμενα τούτα δεν είναι φάροι ούτε βραχονησίδες, μάλλον βράχια αγριωπά που πάνω τους ίσως φωτογραφίζονται τουρίστες είναι, θα μου πείτε, τι κριτική είναι πάλι αυτή, πού ακούστηκε οι στίχοι να είναι σκηνικό για φωτό ξενέρωτων, όμως αγαπητοί μου,  σεις όλοι με τη ζωή σας, δεν είστε τίποτε άλλο παρά αστοί της συμφοράς που δε σας κάμπτει τίποτα και ποτέ, και ψηφίζετε δεξιά όλο χαρά, λοιπόν ευτυχώς, αγαπητοί μου, εδώ υπάρχουν μόνο τόποι ανεξερεύνητοι μακριά από εσάς, εδώ υπάρχουν μόνο λιοντάρια, τομάρια λιονταριών...
   Ευτυχείτε!

Ο Γιάννης Τσιτσίμης είναι συγγραφέας, συμμετέχει στον εκδοτικό εγχείρημα του ΕΝΕΚΕΝ.
Το κείμενο στο τεύχος 32 του περιοδικού ΕΝΕΚΕΝ που κυκλοφορεί.