Sandomierz

Sandomierz - miasto powiatowe w województwie świętokrzyskim, na pograniczu Wyżyny Sandomierskiej i Niziny Nadwiślańskiej, na lewym brzegu Wisły; położone na siedmiu wzgórzach stąd nazwa „mały Rzym”. To ważny ośrodek gospodarczy, kulturalno-naukowy i turystyczno-krajoznawczy; stolica diecezji sandomierskiej Kościoła rzymskokatolickiego.

Historia

Ślady pierwszej obecności człowieka na tym obszarze, pochodzą z neolitu. W X w. na wzgórzu zamkowym powstała osada, a od XI w. powstawały kolejno: gród, potem siedziba książęca i miasto wojewódzkie. Pierwszym władcą miasta był Henryk Sandomierski, syn Bolesława III Krzywoustego. Lokacji dokonano w XIII w., odtąd nastąpił dynamiczny rozwój Sandomierza, w dziedzinie handlu, rzemiosła, życia kulturalnego i rozbudowy przestrzennej. Wiek XV-XVII to okres częstych wizyt króla (m.in. Zygmunta II Augusta) wraz z dworem, oraz czas zjazdów szlacheckich. Wojny szwedzkie w XVII w. doprowadziły do upadku miasta; w czasie zaborów Sandomierz był miastem granicznym między Królestwem Polskim, a Galicją. Po I wojnie światowej zaczął się prężnie rozwijać, mając stać się stolicą Centralnego Okręgu Przemysłowego i stolicą nowego województwa, niestety wybuch II wojny światowej zniweczył te plany. Miasto na szczęście zostało oszczędzone od zniszczeń wojennych.

Teraźniejszość

Dziś jest to średniej wielkości miejscowość o dużym znaczeniu turystycznym, licząca około 25 tys. mieszkańców. Dość dobrze jest tu rozwinięty przemysł spożywczy i szklarski; oraz ośrodek usługowy, drugi pod względem wielkości w Polsce, regionu sadowniczo-warzywniczego. Szkolnictwo wyższe reprezentuje: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza Studium Generalne Sandomiriense, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Wyższe Seminarium Duchowe, Instytut Teologiczny im. bł. Wincentego Kadłubka, czy Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych. Na terenie miasta działają regionalne towarzystwa naukowe, kulturalne, fundacje, zespoły artystyczne, muzea (np. Okręgowe, Diecezjalne) i galerie (np. bazyliki Katedralnej).

Zabytki

Zabytków w Sandomierzu nie brakuje. Są tu zarówno pozostałości świeckich zabudowań, stare kamienice i budynki należące do dawnych władz, jak i wiele kościołów o mniejszej czy większej randze. Najciekawszym, bardzo znaczącym sandomierskim obiektem jest XIV wieczny Ratusz, zaliczany do najpiękniejszych obiektów renesansowych w naszym kraju. Ratusz dodatkowo usytuowany jest w samym centrum rynku. Obok ratusza warto w Sandomierzu odwiedzić zamek, obiekt również z XIV wieku, wielokrotnie przebudowywany, ale dziś w doskonałej kondycji, mieszczący siedzibę Muzeum Okręgowego. Obowiązkowym punktem jest Brama Opatowska z tego samego okresu. Należy ona do najlepiej zachowanych obiektów tego typu w kraju. W okolicy znajdują się tez fragmenty starych murów miejskich, furta dominikańska okreslana czasami jako „Ucho igielne”. Z budynków mieszczańskich warto wspomnieć Dom Długosza z bogatymi zbiorami Muzeum Diecezjalnego. Dom należy do najlepiej zachowanych gotyckich budynków w mieście. Wokół Rynku Starego Miasta znajduje się też szereg kamienic z XV wieku. Ciekawym budynkiem jest także Spichlerz z XVII wieku, jedyny taki zachowany w Sandomierzu oraz przepiękne w swoim kształcie Collegium Gostomianum, czyli najstarsza szkoła średnia w kraju.

Zabytki sakralne

Kościoły reprezentuje w Sandomierzu przede wszystkim katedra. Wybudowano ją w XIV wieku w stylu gotyckim i po dziś dzień zachowała ona swój pierwotny układ architektoniczny. Również wnętrze jest niezmienione od kilkuset lat, zachowując piękne freski, obrazy i ołtarze. Przy katedrze znajduje się zabytkowa dzwonnica z XVIII wieku. Ciekawy jest również Zespół Klasztorny Dominikanów i Kościół św. Jakuba. To najstarsze zabytki w Sandomierzu, pochodzące z przełomu XII i XIII wieku. Klasztor zbudowany jest w bardzo ciekawy, dekoracyjny sposób z dwóch rodzajów cegieł. Zespół kościoła św. Pawła powstał w XV / XVII w. i posiada bogatą dekorację sztukatorską oraz barokowe wyposażenie we wnętrzu natomiast Kościół św. Ducha wraz z Zespołem dawnego szpitala św. Ducha - fundowany w 1292 r. został wzniesiony w XIV w., a przebudowany w XIX. Z kolei kościół św. Józefa z zespołem klasztornym należy do młodszych zabytków, powstałych w XVII wieku. Ciekawostką jest wykorzystanie do jego budowy cegły pochodzącej z rozbiórki zamku. Warto też wspomnieć Kościół św. Michała wraz z zespołem dawnego klasztoru Benedyktynek oraz Pałac Biskupi.

Szlaki turystyczne

Przez miasto przebiegają szlaki turystyczne: św. Jakuba, cysterski (wytyczony na terytorium Europy, obejmujący klasztory zakonu cystersów), Via Jagiellonica, Architektury Drewnianej (o łącznej długości 1202 km, podzielony jest na 9 tras). W południowo-zachodniej części miasta położony jest 0,5 kilometrowy, lessowy Wąwóz św. Królowej Jadwigi, w którym przeważają drzewa liściaste; to punkt początkowy żółtego szlaku rowerowego prowadzącego do Opatowa oraz zielonego prowadzącego do Ujazdu; przez miasto przechodzi też czerwony szlak turystyczny z Gołoszyc do Piotrowic. Sandomierz posiada pokaźną liczbę zabytków, a Stare Miasto tworzy zabytkowy zespół urbanistyczno-architektoniczny i krajobrazowy. W tym miejscu kręcony jest serial „Ojciec Mateusz” z Arturem Żmijewskim w roli głównej.

Ciekawostki

Sandomierz jest znanym miastem, ale niewiele osób wie, skąd się wzięła jego nazwa. Pochodzi ona od staropolskiego określenia „San domierza do Wisły”. Chodzi oczywiście o miejsce, w którym jedna rzeka łączy się z drugą. Sandomierz wpisany jest do rejestru zabytków jako zespół urbanistyczno-architektoniczny i krajobrazowy, zaliczając go do zabytków o światowej randze. Wyznaczono również obszerną strefę ochronną, w granicach której znalazło się miasto lokacyjne, wzgórza staromiejskie, przedmieścia Opatowskie i Zawichojskie wraz z otaczającymi sadami i wąwozami. Z uwagi na specyficzne położe4nie Sandomierz był nazywany miastem na siedmiu wzgórzach, albo „Małym Rzymem”. W 1910 roku na terenie miasta wykopano oryginalną koronę i berło należące do Kazimierza Wielkiego. Zakonnicy klasztoru i szpitala jezuitów, ufundowanego przez Hieronima Gostomskiego w 1604 roku szkolili się w zakresie niesienia pomocy ofiarom Wisły. To za ich sprawą zrodziło się w Polsce ratownictwo wodne.

Informacje ogólne

Ludność : 24,7 tys
Gęstość: 858 os/km²
Powierzchnia : 28,69 km²
Prawa miejskie : 1227

			Lovetotravel Kontakt

Wa¿ne: nasze strony wykorzystuj¹ pliki cookies