Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από την παρουσίαση του λευκώματος ζωγραφικής της Όλγας Σταυρίδου (εκδ. Πατάκη), που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 16 Ιουνίου 2015 στο Ενυδρείο Καστοριάς (συνδιοργάνωση του ινστ. “Α. Ραδηνή” και ΚΠΕ Καστοριάς).
* * *
Λίγοι είναι οι άνθρωποι που μπορούν να πουν στον εαυτό τους: Είμαι εδώ. Γυρεύονται μέσα στο παρελθόν και βλέπονται μέσα στο μέλλον.
Georges Braque
Τι μας οδήγησε εδώ, η ευτελής χρήση του πολυτελούς; Πάντως ελάχιστα διδαχθήκαμε, διόλου δεν μας φρονημάτισε, ιδίως στον καιρό της αφθονίας, η πολυτελής χρήση του ευτελούς. Στο τούβλο, στο πιο ευτελές υλικό, οφείλουμε τις ψυχικές χειρονομίες κάλλους και αρμονίας που είναι οι ναοί, τα ανυπέρβλητα αυτά αρχιτεκτονικά, και, κυρίως, ας μην το ξεχνούμε αυτό, λατρευτικά επιτεύγματα. Απωλέσαμε την πίστη και εκπέσαμε στο γούστο, και μάλιστα στο γούστο το κακό.
Ο Κοσματόπουλος και η Σταυρίδου πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα του συρμού, στο ρεύμα του χαμού, στάθηκαν πάνω από το χώμα, χάιδεψαν τους ναούς και τα κατάγραφα σωθικά τους, και χειριζόμενοι τα πιο αγνά υλικά, τις λέξεις αυτός, το χρώμα εκείνη, μας δίδαξαν να μην νομίζουμε πως είμαστε κάτι παραπάνω από αυτό που δεν είμαστε και κάτι λιγότερο από αυτό που είμαστε: γι’ αυτό οι φράσεις του Κοσματόπουλου είναι ανακουφιστικά τόξα φορτίου ψυχικού, γι’ αυτό οι βασιλικοί της Σταυρίδου είναι δάση, οι πόλεις της πολιτείες τ’ ουρανού, τα ερείπιά της ραχοκοκαλιές πλασμάτων ιερών, σκελετοί αισθημάτων και ιδεών που καλούν το βλέμμα της καρδιάς να τους σαρκώσει. Έχοντας επίγνωση της βαρύτητας αυτού που θα πω δεν θα διστάσω: η Όλγα Σταυρίδου αγιογραφεί τον τόπο• όλα όσα εμπεριέχουν οι τόποι της διαρκούν καθώς αθλούνται νικηφόρα στο άθλημα της αιωνιότητας. Στον πολυδιάστατο καμβά της Σταυρίδου εικονιζόμενο και περιβάλλον γίνονται ένα, δεν υπάρχει ο χωρισμός που συνεπάγεται η ατομική θέαση των πραγμάτων, η ύλη μοιάζει για πύκνωση της ατμόσφαιρας ή, σωστότερα, του συναισθήματος που απελευθερώνει ένα γενναιόδωρο χέρι.
Οι πίνακες της Σταυρίδου δεν σε παίρνουν μέσα τους, είσαι μέσα τους, είσαι εσύ, η Κουμπελίδικη κατοικεί στο μάτι σου κι είναι η ασπίδα του, τα σπαράγματα των τειχών είναι τα πλευρά σου. Ό,τι μοιάζει ν’ αποσυντίθεται επιστρέφει στη μήτρα του, που είναι το πνευματικό, για ν’ αναγεννηθεί. Αυτή η θολή απεικόνιση, τιθασεύοντας την κατακτητική όρεξη της όρασης, είναι μοιράδι σ’ έναν κλήρο ανεκτίμητο, αυτόν της συγκόλλησης των σπαραγμάτων του εαυτού μας σε μια εικόνα που θα φυλαχτεί στης καρδιάς το εικονοστάσι. Μας συναντά και εκπλησσόμαστε αυτός ο λανθάνων εαυτός γιατί είναι η ύπαρξη στην πληρότητά της. Είμαστε από την ίδια ύλη που είναι φτιαγμένο το ορώμενο, είμαστε το αναβαπτισμένο βλέμμα, τα κορμιά μας μάτια γέμισαν. Κόσμος ακτινογραφημένος όχι με το ψυχρό φως των ακτίνων Ραίντγκεν αλλά μ’ εκείνο των φωτοστέφανων, διαμιάς, ως μονοκοντυλιά ενός οράματος. Κόσμος συμφιλιωμένος με τη φθορά του και γι’ αυτό αναστημένος. Στα πανιά της Σταυρίδου ο χρόνος παθαίνει αφλογιστία.
Θυμάμαι μια συνάντηση, κάτω στη λίμνη• θυμάμαι τον συγγραφέα να μιλά για την αναλογία μετάφρασης και εργόχειρου, σκέφτομαι τους κτήτορες των ναών, που μετέφρασαν το θρησκευτικό αίσθημα σε τάπητα λιθοδομικό και παραπέτασμα των θαυμάτων. Βλέπουμε άραγε την πίσω όψη του υφαντού, πιασμένοι στο δίχτυ του κόσμου και των πραγμάτων, στο πνεύμα τους πιασμένοι, τυλιγμένοι απ’ το θαύμα; θυμάμαι τον συγγραφέα να κοιτάζει εκστατικά τη λίμνη και να νιώθω ότι αδειάζει, γιατί κάθε φορά που έρχεται ο Κοσματόπουλος στην Καστοριά είναι ανήσυχος, όπως ο άνθρωπος που χρωστά. Η Όλγα Σταυρίδου είχε φύγει από ώρα, αθόρυβα. Είχε σηκωθεί για να πάει να δει στους τόπους της, στους τροφοδότες της τέχνης της, που έστρεξαν να δώσουν ζωή μυστική στους πίνακές της.
Κινούμενοι στην περιφέρεια μιας γραφικής κοινωνικότητας, η Όλγα κι ο Αλέξανδρος μπόρεσαν να συναντήσουν το πνεύμα του τόπου. Κινούμενο στις παρυφές μιας επιπόλαιης και επίπλαστης κοινωνικότητας, δέσμιας του φτηνού και του εφήμερου, το ζεύγος Κοσματόπουλου ρίζωσε για τα καλά στον πνευματικό κήπο, κήπο αφύλαχτο με πόρτα μυστική• ας σκύψουμε μ’ ευγνωμοσύνη.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 25 Ιουνίου 2015, αρ. φύλλου 794
Σχετικά:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.